1, 2. Omolwashike omulumenhu oo a li omulininipiki a li ina hokiwa vali kuKalunga? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

OHAMBA yOvaisrael shonale, Saul, oya li ina elininipiko noya li ya fimanekwa. (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Konima ashike eshi a ninga ohamba, okwa li a ninga oshinima osho a li ehe na oufemba woku shi ninga. Eshi omuprofeti waKalunga Samuel a li ina fika pefimbo muGilgal, Saul okwa li a loloka okuteelela. Ovafilisti ova li tave lilongekidile olwoodi, nOvaisrael ova li va fiya po Saul. Otashi dulika a li ta diladila kutya ‘Ondi na okuninga po sha meendelelo.’ Okwa li a yandja exwikiloyambo kuKalunga, osho a li ehe na oufemba woku shi ninga. Jehova ka li nande a hafela osho a ninga. — 1 Sam. 13:5-9.

² Eshi Samuel a fika muGilgal, okwa li a pukulula Saul. Ponhele yokutambula ko epukululo, Saul okwa li ta kendabala okulipopila nokuyandja ombedi kuvamwe, nepuko olo a ninga ka li e litala ko la kwata moiti. (1 Sam. 13:10-14) Shinyikifa oluhodi, okwa li a hovela okulonga osho inashi yuka naasho oshe mu ningifa a kale ehe fi vali ohamba noka li vali a hokiwa kuJehova. (1 Sam. 15:22, 23) Kakele kwaasho a li a udanekela Jehova, Saul okwa ka fya ehe fi omudiinini. — 1 Sam. 31:1-6.

3. (a) Ovanhu vahapu ohava diladila shike kombinga yelininipiko? (b) Omapulo elipi hatu ka kundafana?

 ³ Mounyuni ou u yadi efiyafanepo, ovanhu vahapu ohava kala ve udite kutya ova pumbwa okukatuka eenghatu opo va pondole. Mokuninga ngaho, otashi dulika va kanife oukwatya welininipiko. Pashihopaenenwa, omudani umwe weefilima oo a shiivika nawa, nopaife okwa ninga omunapolitika, okwa ti: “Elininipiko kali fi oukwatya wange, kandi wete handi ka kala nande efiku limwe omulininipiki. Mbela omolwashike elininipiko la fimana? Elininipiko oshike nola kwatela mo shike? Ongahelipi hatu dulu okukala ovalininipiki nonande ohatu shakeneke omashongo ile omafininiko? Moshitukulwa eshi ohatu ka nyamukula omapulo oo avali ope tameko. Epulo etitatu otali ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula.

4. Yelifa kutya ounhwa oshike?

⁴ Ombiibeli oya popya eyooloko olo li li pokati kelininipiko nounhwa. (Lesha Omayeletumbulo 11:2.) David okwa li a pula Jehova e mu ‘amene kovashishimani’ sha hala kutya ovo ve na ounhwa. (Epsalme 19:13) Ounhwa oshike? Ongeenge umwe a ninga oshinima ehena oufemba woku shi ninga, kungaho otaku dulu okutiwa kutya omunhu oo oku na ounhwa. Omolwokuhawanenena, atusheni omafimbo amwe ohatu dulu okukala tu na ounhwa. Ngaashi oshihopaenenwa shOhamba Saul sha ulika, nafye ngeenge otwa kulike oukwatya wounhwa, ohatu ke lihanga inatu hokiwa vali kuKalunga. Epsalme 119:21 ola popya kombinga yaJehova la ti: “Ove owa aneka ovalitumbaleki.” Omolwashike taku tilwa ngaho?

5. Omolwashike okukala nounhwa sha kwata moiti?

⁵ Ounhwa owa kwata moiti shi dulife nokuli omapuko anafangwa oo hatu ningi. Shotete, ngeenge otwa katuka eenghatu nounhwa, kunga ho otwa dopa okufimaneka Jehova oo e li Omupangeli a shiya ko. Oshitivali, ngeenge otwa ningi oshinima osho tuhe na oufemba woku shi ninga, otashi dulika shi ka ete eenhamanana pokati ketu navamwe. (Omayel. 13:10) Oshititatu, ngeenge otwa mono kutya otu na ounhwa, otashi dulika tu ka kale twa fya ohoni. (Luk. 14:8, 9) Okukala nounhwa ihaku eta alushe oidjemo iwa. Ngaashi omishangwa de shi ulika, osha fimana alushe okukala ovalininipiki.

6, 7. Elininipiko oshike, nola kwatela mo shike?

⁶ MOmbiibeli, elininipiko otali ulike kokukala tuhe na ounhwa ile elinenepeko. (Fil. 2:3) Omunhu oo omulininipiki oha kala eshi okudula kwaye naasho ta dulu okupondola musho, oha tambula ko omapuko aye, omayele nomaetepo mape. Elininipiko oukwatya oo hau hafifa Jehova neenghono.

⁷ MOmbiibeli, elininipiko ola kwatela mo yo okukala netaleko li li pandjele nokukala tu shii omangabeko etu. Melaka lopehovelo lOmbiibeli, osha fa tashi yandje ediladilo langhee okukala tu shii omangabeko etu hashi kumu onghedi omo hatu lihumbatele vamwe.

8. Oinima ilipi tashi dulika i ulike kutya otu na ounhwa?

⁸ Onaini tashi dulika tu hovele okukala tu na ounhwa? Natu ka konakoneni oinima imwe. Otashi dulika tu kale twa tala ko oinakuwanifwa yetu ya fimana unene ile tu kale tu wete tu na eendunge tu dule vamwe. (Rom. 12:16) Otashi dulika tu kale hatu yandje unene elitulemo kufye vene monghedi inai yuka. (1 Tim. 2:9, 10) Ile otashi dulika tu kale hatu popi unene kombinga yondodo yetu, omadiladilo etu ile yekwatafano letu navamwe. (1 Kor. 4:6) Luhapu ngeenge otwa katuka ngaho, ihatu shi didilike mo kutya otwa tauluka ongaba yokukala ovalininipiki.

9. Oshike sha li sha ningifa vamwe va kale ve na ounhwa? Yandja oshihopaenenwa shopaMbiibeli.

 ⁹ Keshe umwe womufye ota dulu okukala ehe fi omulininipiki ngeenge okwa efa a findwe komahalo opambelela opakafimbo. Omahalo okuliholamwene, ondubo, nosho yo ehandu inali pangelwa oya li ya ningifa vahapu va kale ve na ounhwa. Vamwe ovo va tumbulwa mOmbiibeli ngaashi Absalom, Ussia, naNebukadnesar ova li ve liyandja koilonga yombelela naJehova okwa li e va ninipika omolwounhwa wavo. — 2 Sam. 15:1-6; 18: 9-17; 2 Omaf. 26:16-21; Dan. 5:18-21.

10. Omolwashike tu na okuhenuka okutokola omalinyengotomheno avamwe? Yandja oshihopaenenwa shopaMbiibeli.

¹⁰ Ope na omatomheno amwe kutya omolwashike vamwe tashi dulika va kale ve na ounhwa. Pashihopaenenwa, natu ka konakoneni omahokololo amwe opaMbiibeli oo e li muGenesis 20:2-7 nosho yo muMateus 26:31-35. Mbela okukatuka nounhwa kwaAbimelek naPetrus okwa li kwa xwaxwamekwa keamo loulunde? Ile mbela kava li ve shi didilika mo pauhandimwe kutya otava ningi shike? Molwaashi ihatu dulu okumona osho shili momitima, oshi li pandunge tu henuke okufika pexulifodiladilo omolwomalinyengotomheno avamwe. — Lesha Jakob 4:12.

11. Elininipiko ola pambafana ngahelipi nonghandangala oyo hatu dana mehangano laJehova?

¹¹ Elininipiko ohali hovele mokudimina onghandangala oyo to dana mehangano laJehova. Molwaashi Jehova, oKalunga kelandulafano, oha pe keshe umwe womufye oshinakuwanifwa mehangano laye. Oinakuwanifwa aishe oya fimana, navali atusheni otwa pumbiwa meongalo. Omolwefilonghenda laJehova, okwa pa keshe umwe womufye oshali yonhumba, oiniwe, okudula ile oitalenti. Ohatu dulu okulongifa eeshali adishe odo tu mu tumbalekife, navamwe otava dulu okumona mo ouwa. (Rom. 12:4-8) Jehova okwe tu lineekelela oinakuwanifwa oyo molwaashi okwe tu lenga nokwe tu lineekela. — Lesha 1 Petrus 4:10.

12, 13. Omolwashike tuhe na okukala twa kumwa eshi oinakuwanifwa yetu mehangano laJehova tai lunduluka efimbo nefimbo?

¹² Oinakuwanifwa yetu mehangano laJehova ohai lunduluka efimbo nefimbo. Natu ka konakoneni oshihopaenenwa shaJesus. Potete, okwa li ashike e li oye aeke naJehova. (Omayel. 8:22) Okwa li e mu kwafela mokushita oishitwa imwe vali yopamhepo, oinima ikwao yomeshito nohauxuuninwa, ovanhu. (Kol. 1:16) Ashike lwanima, Jesus okwa ka pewa vali oshinakuwanifwa shimwe kombada yedu, potete e li ohanana nokwa ka ninga omukulunhu. (Fil. 2:7) Konima eshi a yamba po omwenyo waye mefyo, okwa li a peululwa omwenyo womeulu opo a ninge Ohamba yOuhamba waKalunga mo 1914. (Heb. 2:9) Naasho hasho oshinakuwanifwa shaye shaxuuninwa. Konima yEpangelo laKristus lOmido Eyovi, ota ka yandja Ouhamba momake aKalunga “opo [Kalunga] a kale omunashishe moinima aishe.” — 1 Kor. 15:28.

¹³ Sha faafana, nafye otu na okukala twa teelela oinakuwanifwa yetu i kale tai lunduluka efimbo nefimbo omolwomatokolo oo hatu ningi. Pashihopaenenwa, mbela owa li ino hombolwa ile ino hombola ndele paife owa hombolwa ile owa hombola? Mbela omu na ounona? Ngeenge ou li omunamido ile u li peedula dopokati, owa ninga onghalamwenyo yoye yanafangwa opo uye moilonga yefimbo li yadi? Omatokolo aeshe oo ohaa endele pamwe nokukala nomaufembanghenda nosho yo oinakuwanifwa yonhumba. Eenghalo detu eshi tadi ende tadi lunduluka, otashi dulika tu kale twa ngabekwa ile tu kale tu na eemhito de tu yeulukila mehangano  laJehova. Mbela ou li omunyasha ile ou li omunamido? Mbela ou na oukolele muwa ile otau nyangwaanyangwa? Jehova oha tale alushe kutya oinakuwanifwa ilipi hatu dulu okupewa mehangano laye. Okwa teelela tu mu longele shi fike pwaasho hatu dulu, noha pandula shili eenghendabala odo hatu ningi. — Heb. 6:10.

14. Ongahelipi okukala ovalininipiki taku tu kwafele tu mone ehafo eshi hatu wanifa po oinakuwanifwa yetu kashi na neembudi kutya otu li monghalo ilipi?

¹⁴ Jesus okwa li ha mono ehafo mokuwanifa po oinakuwanifwa yaye, sha faafana nafye ohatu dulu okumona ehafo eshi hatu wanifa po oinakuwanifwa oyo twa pewa. (Omayel. 8:30, 31) Omunhu omulininipiki iha kala e udite a wililwa po koinakuwanifwa oyo e na meongalo. Iha kala te lipula kombinga yoinakuwanifwa oyo tashi dulika a ka pewe monakwiiwa ile kombinga yaasho vamwe va pondola. Ponhele yaasho, oha yandje elitulemo komalalakano aye nosho yo kehafo olo ha mono eshi ta wanifa po oinakuwanifwa yaye molwaashi okwe i tala ko ya dja kuJehova. Natango oha kala a fimaneka onghandangala oyo vamwe tava dana mehangano laJehova. Elininipiko ohali tu kwafele tu twikile okuyambidida vamwe noku va fimaneka. — Rom. 12:10.

15. Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaGideon shelininipiko?

¹⁵ Gideon okwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa shelininipiko. Eshi omweengeli waJehova e mu lihololela, Gideon okwa li a ulika kutya omulininipiki eshi a popya kombinga yepata laye. (Ovatok. 6:15) Konima eshi a tambula ko oshinakuwanifwa osho a pewa kuJehova, okwa  li a shilipaleka kutya okuudite ko oiteelelwa yaye nokwa li a konga ewiliko kuJehova. (Ovatok. 6:36-40) Gideon okwa li omuladi nokwa nyatipala. Natango, okwa li ha katuka pandunge. (Ovatok. 6:11, 27) Ka li ha wanifa po oinakuwanifwa yaye nelalakano lokulitumbalekifa. Ponhele yaasho, okwa li a tambula ko nehalo liwa oshinakuwanifwa shaye shonale. — Ovatok. 8:22, 23, 29.

16, 17. Omunhu omulininipiki oha kaleke shike momadiladilo ngeenge ta diladila okuninga exumokomesho lopamhepo?

¹⁶ Okukala omulininipiki inashi hala kutya ka tu na okukala hatu lalakanene ile tu tambule ko oinakuwanifwa ya wedwa po. Ombiibeli otai tu ladipike tu ninge exumokomesho lopamhepo. (1 Tim. 4:13-15) Mbela osho osha hala okutya alushe oinakuwanifwa yetu oi na okulunduluka? Haalushe hashi kala ngaho. Kekwafo laJehova, ohatu dulu okuninga exumokomesho lopamhepo kashi na nee mbudi kutya otu na oshinakuwanifwa shashike paife. Ohatu dulu okutwikila okukulika oukwatya oo wopaKalunga nokukala hatu longo ouwa.

¹⁷ Fimbo omunhu oo omulininipiki ina tambula ko oshinakuwanifwa shipe, oha kendabala tete a ude ko oiteelelwa yaye. Opo nee, ota dulu okulikonakona nokutala ngeenge eenghalo daye otadi shi pitike ngoo. Pashihopaenenwa, mbela ota ka dula ngoo okutambula ko oinakuwanifwa ihapu nopehe na okweefa po imwe? Mbela oinakuwanifwa yaye imwe oyo e na paife otai dulu okulineekelelwa vamwe, opo a dule okupewa imwe? Ngeenge omanyamukulo komapulo oo, oahowe, kape na omalimbililo kutya otashi dulika pa kale pe na umwe ta dulu okuwanifa po oshinakuwanifwa osho. Eilikano tali di komutima nokulikonakona paumwene otaku ke tu kwafela tu mone opo pe fike okudula kwetu nosho yo omangabeko etu. Elininipiko otali dulu oku tu linyengifa tu anye oinakuwanifwa imwe oyo hatu pewa.

18. (a) Elininipiko otali ke tu kwafela tu ninge shike ngeenge otwa pewa oshinakuwanifwa shipe? (b) Ongahelipi Ovaroma 12:3 tava dulu okukwafela ovalininipiki?

¹⁸ Ngeenge otwa tambula ko oshinakuwanifwa shipe, oshihopaenenwa shaGideon nashi kale alushe tashi tu dimbulukifa kutya ohatu dulu ashike okupondola kekwafo nokewiliko laJehova. Komesho yaaishe, atusheni otwa shivwa tu ‘ende nelininipiko pamwe naKalunga ketu.’ (Mika 6:8) Onghee hano, efimbo keshe hatu pewa oshinakuwanifwa shipe, otwa pumbwa okukala hatu ilikana opo tu dulike ku keshe osho Jehova te tu lombwele okupitila mEendjovo daye nomehangano laye. Otu na okulihonga okulundulula eenghatu detu opo di kale metwokumwe newiliko laJehova. Natu dimbuluke alushe kutya okekwafo laJehova ashike hatu dulu ‘okunenepala’ ile tu tye okupondola ndele hakeenghono detu vene. (Eps. 18:35) Ngeenge otwa hoolola okukala ovalininipiki, Kalunga ote ke tu kwafela tu kale hatu diladila pandjele. — Lesha Ovaroma 12:3.

19. Omolwashike tu na okukala ovalininipiki?

¹⁹ Omunhu omulininipiki oha fimaneke Jehova molwaashi oye Omushiti wetu nOmunamapangelo aeshe. (Eh. 4:11) Elininipiko ohali tu kwafela tu kale twa wanenwa notu twikile noinakuwanifwa yetu mehangano laJehova. Ohali tu kwafele yo tu kale tu na efimaneko, nohali xumifa komesho oukumwe mokati koshiwana shaJehova. Elininipiko ohali tu linyengifa tu kale twa tala ko vamwe ve tu dule, nohali tu ningifa yo tu kale tu li oupafi naasho otashi ke tu kwafela tu henuke omanyono a kwata moiti. Omolwomatomheno oo, elininipiko ola fimana kovapiya aveshe vaJehova, naJehova okwa lenga aveshe ovo tava kulike oukwatya oo. Ndele mbela ongahelipi ngeenge ohatu yelekwa? Oshitukulwa tashi landula otashi ke tu kwafela tu mone nghee hatu dulu okukala ovalininipiki nonande otu li momayeleko.