1, 2. а) Бизим рәһбәримиз диҝәр динләрин башчыларындан нәдә фәргләнир? б) Бу вә нөвбәти мәгаләдә нәји арашдыраҹағыг?

«СИЗИН башчыныз кимдир?» Бу суалы бизә тез-тез верирләр. Бу, тәәҹҹүблү дејил, чүнки динләрин әксәријјәтиндә һансыса бир инсан башчы олур. Онлардан фәргли олараг, бизим башчымыз гејри-камил инсан дејил вә биз бунунла фәхр едирик. Бизим рәһбәримиз Иса Мәсиһдир. О да, өз нөвбәсиндә, сәмави Атасы Јеһованын башчылығына табедир (Мәт. 23:10).

² Бундан әлавә, Аллаһын халгы арасында рәһбәрлик һәвалә олунан, «садиг вә ағыллы нөкәр» адланан бир груп инсан вар (Мәт. 24:45). Бәс бизи нә әмин едир ки, халгыны Оғлу Мәсиһ васитәсилә идарә едән мәһз Јеһованын Өзүдүр? Бу вә нөвбәти мәгаләдә Јеһованын Өз халгыны минилликләр әрзиндә мүәјјән инсанлар васитәсилә неҹә идарә етдијини мүзакирә едәҹәјик. Һәмчинин бу инсанларын архасында Јеһованын дајандығыны сүбут едән үч саһәни арашдыраҹағыг вә ҝөрәҹәјик ки, һәм кечмишдә, һәм дә бу ҝүн халгына башчылыг едән Јеһовадыр (Әшј. 58:11).

3. Муса пејғәмбәр нәјин сајәсиндә Исраил халгына рәһбәрлик едә билирди?

³ Аллаһ Өз елчиләринә мүгәддәс руһ верирди. Ҝөтүрәк Муса пејғәмбәри. Јеһова она Исраил халгына рәһбәрлик етмәји тапшырмышды. Бәс о, бу чәтин тапшырығын өһдәсиндән нәјин сајәсиндә ҝәлә билди? Јеһова Аллаһ «мүгәддәс руһуну онун дахилинә»  гојмушду. (Әшија 63:11—14 ајәләрини охујун.) Демәли, Јеһованын Өзү халгына башчылыг едирди, чүнки Муса пејғәмбәрә көмәк едән Онун мүгәддәс руһу иди.

4. Исраиллиләр неҹә әмин ола биләрдиләр ки, Аллаһ Мусаја мүгәддәс руһ вериб? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

⁴ Мүгәддәс руһ ҝөзәҝөрүнмәз бир гүввә олдуғуна ҝөрә исраиллиләр неҹә әмин ола биләрдиләр ки, Мусаны мәһз мүгәддәс руһ идарә едирди? Муса мүгәддәс руһун сајәсиндә мөҹүзәләр ҝөстәрир вә Аллаһын адыны фирона бәјан едирди (Чых. 7:1—3). Бундан әлавә, мүгәддәс руһ Мусада Исраил халгыны идарә етмәк үчүн мәһәббәт, тәвазөкарлыг вә сәбир кими ҝөзәл хүсусијјәтләр јетишдирмишди. Муса әтраф халгларын гәддар вә худбин рәһбәрләриндән јерлә-ҝөј гәдәр фәргләнирди (Чых. 5:2, 6—9). Ачыг-ајдын ҝөрүнүрдү ки, Јеһова Аллаһ халгына мәһз Муса пејғәмбәри башчы сечиб.

5. Јеһова Аллаһ халгына башчы тәјин етдији инсанлара неҹә көмәк едирди?

⁵ Јеһова Аллаһ Мусадан сонра да халгына башчы тәјин етдији бир сыра инсана мүгәддәс руһ вермишди. Мәсәлән, «Нун оғлу Јушә руһун һикмәти илә долу иди» (Ган. 34:9, һаш.). «Јеһованын руһу Ҹәдуну» бүрүмүшдү (Һак. 6:34). «Јеһованын руһу Давудун үзәринә» енмишди (1 Ишм. 16:13). Бүтүн бу инсанлар Аллаһын руһунун ҝүҹүнә архаланырдылар вә бу руһун сајәсиндә инсан ҝүҹүнү ашан мөһтәшәм ишләр ҝөрүрдүләр (Јуш. 11:16, 17; Һак. 7:7, 22; 1 Ишм. 17:37, 50). Нәтиҹәдә, бу гүдрәтли ишләр шәрәф саһиби Јеһова Аллаһы уҹалдырды.

6. Нәјә ҝөрә Аллаһ халгындан башчылара табе олмағы тәләб едирди?

⁶ Бу инсанларда Јеһова Аллаһын руһунун олдуғу ачыг-ајдын ҝөрүнүрдү. Бәс буну ҝөрән исраиллиләр бу башчылара неҹә јанашмалы идиләр? Онлар бу инсанлара һөрмәт етмәли идиләр. Халг Муса пејғәмбәрин әлејһинә данышанда Јеһова Аллаһ демишди: «Нә вахта гәдәр бу адамлар Мәнә һөрмәтсизлик едәҹәк?» (Сај. 14:2, 11). Мусаны, Јушәни, Ҹәдуну вә Давуду халгынын башчысы, Өз тәмсилчиси кими Јеһова Аллаһ тәјин етмишди. Халг онлара табе олмагла башчылары Јеһова Аллаһа табе олмуш олурду.

7. Мәләкләр Муса пејғәмбәрә неҹә көмәк едирди?

⁷ Аллаһ Өз елчиләринә мәләкләр васитәсилә көмәк едирди. (Ибраниләрә 1:7, 14 ајәләрини охујун.) Јеһова Аллаһ мәләкләри васитәсилә Муса пејғәмбәрә бујруг верир, көмәк едир вә јол ҝөстәрирди. «Мусаны Аллаһ колда она ҝөрүнән мәләјин васитәсилә һәм башчы, һәм дә хиласкар кими Мисирә» ҝөндәрмишди (Һәв. 7:35). Аллаһ «мәләкләр васитәсилә» ганун назил етмишди ки, Муса пејғәмбәр халгы идарә едә билсин (Гал. 3:19). Јеһова Муса пејғәмбәрә бујурмушду: «Халгы сәнә дедијим јерә апар. Ҝөндәрдијим мәләк гаршынызда ҝедәҹәк» (Чых. 32:34). Исраиллиләрин бу мәләји ҝөрүб-ҝөрмәдији барәдә Мүгәддәс Китабда һеч нә јазылмајыб. Амма Мусанын халгы идарә етмәјиндән ајдын ҝөрүнүрдү ки, она фөвгәлбәшәр гүввә көмәк едир.

8. Јеһованын мәләкләри Јушәјә вә Һизгијјәјә неҹә көмәк етмишди?

⁸ Муса пејғәмбәрдән сонра онун хәләфи Јушә «Јеһованын ордусунун әмири»нин көмәјилә кәнаниләрә гаршы дөјүшдә Аллаһын халгына башчылыг етмиш вә гәләбә газанмышды (Јуш. 5:13—15; 6:2, 21). Бөјүк Ашшур ордусу Һизгијјә падшаһы Јерусәлими дағытмагла һәдәләјәндә «Јеһованын мәләји» бир ҝеҹәнин ичиндә  «ашшурлуларын ордуҝаһында 185 000 нәфәри» гырмышды (2 Пад. 19:35).

9. Аллаһын тәјин етдији башчыларын сәһвләр етмәси исраиллиләрә онларын сөзүндән чыхмаға ихтијар верирдими? Изаһ един.

⁹ Билдијимиз кими мәләкләр камил варлыглардыр, амма онларын көмәк етдији инсанлар накамил идиләр, сәһвләр едирдиләр. Мәсәлән, бир дәфә Муса пејғәмбәр Аллаһа шәрәф ҝәтирмәли олдуғу һалда буну етмәмишди (Сај. 20:12). Јушә Јеһова илә мәсләһәтләшмәдән ҝибјонлуларла сүлһ бағламышды (Јуш. 9:14, 15). Һизгијјә бир ара гүрурланмышды (2 Салн. 32:25, 26). Бу инсанлар гејри-камил олса да, исраиллиләр онлара табе олмалы идиләр. Јеһова Аллаһ Өз гүдрәтли мәләкләри васитәсилә онлара дајаг олурду. Бәли, халгына рәһбәрлик едән Јеһова Аллаһын Өзү иди.

10. Муса пејғәмбәр Аллаһын ганунуна неҹә табе олурду?

¹⁰ Аллаһ Өз елчиләринә Кәламы васитәсилә јол ҝөстәрирди. Аллаһын исраиллиләрә вердији ганун Мүгәддәс Китабда һәмчинин Мусанын Гануну адланыр (1 Пад. 2:3). Бу ганун Мусанын адыны дашыса да, гануну верән Јеһова Аллаһ иди. Муса пејғәмбәрин өзү дә бу гануна табе олурду (2 Салн. 34:14). Мәсәлән, Аллаһ она мүгәддәс чадырын лајиһәсини тәсвир едәндән сонра «Муса Јеһованын әмр етдији бүтүн шејләри јеринә јетирди, неҹә демишдисә, елә дә етди» (Чых. 40:1—16).

11, 12. а) Јушәдән вә Исраил халгынын падшаһларындан нә тәләб олунурду? б) Аллаһын Кәламы Исраил халгынын башчыларына неҹә тәсир едирди?

¹¹ Јушә һаким оланда Аллаһын сөзләри јазылы шәкилдә мөвҹуд иди. Јеһова Аллаһ она демишди: «Ҝеҹә-ҝүндүз онлары оху ки, һәр кәлмәсинә дәгигликлә әмәл едәсән» (Јуш. 1:8). Аллаһын халгына башчылыг едән падшаһлар да ејни шеји етмәли идиләр. Онлар Төвраты һәр ҝүн охумалы, сурәтини көчүрмәли, онун бүтүн сөзләринә вә гајдаларына әмәл етмәли идиләр. (Ганунун тәкрары 17:18—20 ајәләрини охујун.)

¹² Аллаһын Кәламы Исраил халгына башчылыг едән инсанлара неҹә тәсир едирди? Ҝәлин Јушијјә падшаһын нүмунәсини нәзәрдән кечирәк. Бир дәфә Јушијјәнин әјанлары мәбәддә Төвраты тапыр вә катиби ону падшаһын һүзурунда охујур *. Јушијјә «Төвратда јазыланлары ешидәндә јахасыны» ҹырыр. Аллаһын сөзләри падшаһа елә ҝүҹлү тәсир бағышлајыр ки, о, өлкәдән бүтпәрәстлијин көкүнү кәсмәк үчүн тәдбирләр ҝөрүр вә мисилсиз бир Пасха бајрамы тәшкил едир (2 Пад. 22:11; 23:1—23). Јушијјә вә халгын диҝәр башчылары Аллаһын Кәламына табе олдуглары үчүн идарәчилик системиндә лазыми дәјишикликләр едирдиләр. Бу дәјишикликләр сајәсиндә халг Аллаһа Онун ирадәсинә ујғун шәкилдә ибадәт едирди.

13. Аллаһын халгынын башчылары илә бүтпәрәст халгларын башчылары арасында һансы фәрг вар иди?

¹³ Аллаһа сәдагәт ҝөстәрән бу падшаһлар диҝәр халгларын инсан һикмәтинә архаланан вә бәсирәтсиз падшаһларындан неҹә дә фәргләнирдиләр! Кәнан падшаһларынын табелијиндә олан халглар мурдар ишләрлә мәшғул олурдулар: јахын гоһумлары илә јахынлыг едир, һомосексуализмлә мәшғул олур, һејванла әлагәјә ҝирир, ушагларыны гурбан ҝәтирир вә бүтләрә ситајиш едирдиләр (Лав. 18:6, 21—25). Јеһова Аллаһ Өз халгына ҝиҝијена илә бағлы гајдалар вермишди, амма Бабил вә Мисир падшаһлары бу ҹүр гајдалардан бихәбәр идиләр (Сај. 19:13). Онлардан фәргли олараг, исраиллиләрин рәһбәрләри халга ибадәтләрини пак сахламаға, әхлаги вә физики ҹәһәтдән тәмиз галмаға көмәк едирди.  Бундан ајдын ҝөрүнүрдү ки, бу падшаһлары Јеһова Аллаһ һидајәт едир.

14. Јеһова Аллаһ халгына башчылыг едән бәзи падшаһлары нәјә ҝөрә төһмәт етмишди?

¹⁴ Тәәссүф ки, кечмишдә Аллаһын халгына рәһбәрлик едән падшаһларын бәзиси Аллаһа итаәт етмирди. Онлар Аллаһын мүгәддәс руһ, мәләкләр вә Төврат васитәсилә вердији ҝөстәришләрә бојун әјмирдиләр. Белә һалларда Јеһова онлары ја төһмәт едирди, ја да тахтдан салырды (1 Ишм. 13:13, 14). Вахты чатанда Јеһова Аллаһ елә бир шәхси башчы тәјин етди ки, о вахта гәдәр сечдији һеч бир башчы она тај ола билмәз.

15. а) Пејғәмбәрләр Аллаһын тәјин етдији мүкәммәл башчы барәдә нә демишди? б) Зүһуру барәдә пејғәмбәрләрин хәбәр вердији рәһбәр ким иди?

¹⁵ Әсрләр боју Јеһова Аллаһ пејғәмбәрләри васитәсилә хәбәр вермишди ки, бир ҝүн халгына мүкәммәл башчы тәјин едәҹәк. Муса пејғәмбәр исраиллиләрә демишди: «Аллаһыныз Јеһова сизә сојдашларынызын арасындан мәним кими бир пејғәмбәр јетирәҹәк» (Ган. 18:15). Әшија пејғәмбәр о шәхсин «өндәр вә сәрдар» олаҹағыны демишди (Әшј. 55:4). Дәнјал пејғәмбәр Аллаһдан вәһј алараг «Өндәр Мәсиһин» зүһуру барәдә хәбәр вермишди (Дән. 9:25). Вә ән нәһајәт Иса Мәсиһ өзүнүн Аллаһын вәд етдији һәмин Рәһбәр олдуғуну демишди. (Мәтта 23:10 ајәсини охујун.) Иса Мәсиһин шаҝирдләри һәвәслә онун ардынҹа ҝедирдиләр вә онун Јеһова Аллаһын тәјин етдији рәһбәр олдуғуну бәјан едирдиләр (Јәһ. 6:68, 69). Бәс онлары нә әмин едирди ки, Јеһова Аллаһ халгына Иса Мәсиһ васитәсилә бәләдчилик едир?

16. Аллаһын Иса Мәсиһә мүгәддәс руһ вердијини нә сүбут едир?

¹⁶ Аллаһ Иса Мәсиһә мүгәддәс руһ вермишди. Иса вәфтиз оланда вәфтизчи Јәһја «ҝөјләрин ачылдығыны вә мүгәддәс руһун ҝөјәрчин кими үзәринә ендијини ҝөрдү». Вәфтиз оландан сонра «мүгәддәс руһ... Исаны чөллүјә апарды» (Марк 1:10—12). Јер үзүндәки хидмәти боју Иса Мәсиһ Аллаһын мүгәддәс руһунун тәсири илә мөҹүзәләр ҝөстәрир вә ихтијар саһиби кими данышырды (Һәв. 10:38). Мүгәддәс руһ һәмчинин Исада мүкәммәл кејфијјәтләр, мәһәббәт, севинҹ вә сарсылмаз иман јетишдирмишди (Јәһ. 15:9; Ибр. 12:2). Башга һеч бир башчыда бу әламәтләри ҝөрмәк олмазды. Ҝүн кими ајдын иди ки, Јеһова Аллаһ Исаны башчы сечиб.

17. Мәләкләр Иса Мәсиһә неҹә көмәк етмишдиләр?

¹⁷ Аллаһ Иса Мәсиһә мәләкләри васитәсилә көмәк едирди. Иса вәфтиз оландан бир мүддәт сонра мәләкләр ҝәлиб она хидмәт етдиләр (Мәт. 4:11). Өлүмүндән бир нечә саат әввәл «ҝөјдән бир мәләк пејда олуб ону үрәкләндирди» (Лука 22:43). Иса әмин иди ки, Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәк үчүн  она нә вахт көмәк лазым олса, Аллаһ мәләкләрини ҝөндәрәҹәк (Мәт. 26:53).

18, 19. Исанын Аллаһын Кәламына итаәт етдији һәрәкәтләриндән вә тәлимләриндән неҹә ҝөрүнүрдү?

¹⁸ Аллаһ Иса Мәсиһә Кәламы васитәсилә јол ҝөстәрирди. Јер үзүндә хидмәт етмәјә башлајандан Иса Мәсиһ Аллаһын Кәламында јазыланлара ујғун давранырды (Мәт. 4:4). О, Аллаһын Кәламына о дәрәҹәдә итаәт едирди ки, ишҝәнҹә дирәјиндә өлмәјә белә разы олду. Һәтта ҹан верәндә онун дедији сон сөзләр Мәсиһлә бағлы пејғәмбәрликдән ситат иди (Мәт. 27:46; Лука 23:46). Амма о дөврүн дин рәһбәрләри Аллаһын Кәламында јазыланлар онларын гојдуғу гајда-ганунлара зидд ҝедәндә өзләринә сәрф едәни едирдиләр. Иса Әшија пејғәмбәрин сөзләрини ситат ҝәтирәрәк онлар барәдә демишди: «Бу халг Мәнә дилдә һөрмәт едир, үрәкдә исә Мәндән чох узагдырлар. Онлар Мәнә әбәс јерә ибадәт едирләр, чүнки онларын өјрәтдикләри ади инсан әмрләридир» (Мәт. 15:7—9). Һеч Аллаһ бу инсанлардан кимисә Өз халгына башчы сечәрди?!

¹⁹ Исанын Аллаһын Кәламына итаәт етдији јалныз онун һәрәкәтләриндән дејил, тәлимләриндән дә ҝөрүнүрдү. Дин рәһбәрләри ону сөздә тутмаг истәјәндә о, нә өз мисилсиз һикмәтинә, нә дә бөјүк тәҹрүбәсинә архаланараг ҹаваб вермирди, сөзүнү һәмишә Мүгәддәс Јазылара әсасландырырды (Мәт. 22:33—40). Иса инсанлара ҝөјдәки һәјаты, Каинатын јаранмасы барәдә мараглы һадисәләр даныша биләрди, амма о, «Мүгәддәс Јазыларын мәнасыны анламаг үчүн онларын зеһнини» ачырды (Лука 24:32, 45). Иса Аллаһын Кәламыны севирди вә орада јазыланлары инсанлара һәвәслә данышырды.

20. а) Иса Мәсиһ Јеһова Аллаһы неҹә уҹалдырды? б) Иса илә Һирод арасындакы фәрги нәзәрә алсаг, Јеһова Аллаһ неҹә бир инсаны рәһбәр тәјин едәрди?

²⁰ Иса Мәсиһ өз ләтиф кәлмәләрилә инсанлары һејран гојурду, амма о, һәмишә шәрәфи өз Устадына, Јеһова Аллаһа верирди (Лука 4:22). Бир дәфә варлы бир киши ону «ҝөзәл Устад» адландырмышды. Иса исә тәвазөкарҹасына демишди: «Мәни нијә белә адландырырсан? Аллаһдан башга ҝөзәл Варлыг јохдур» (Марк 10:17, 18). Ҝөрүн Иса илә онун өлүмүндән тәхминән сәккиз ил сонра Јәһудијјәнин һакими тәјин олунан I Һирод Агриппа арасында нә гәдәр бөјүк фәрг вар. Бир ҝүн Һирод шаһ либасыны ҝејиниб халгын гаршысына чыхыр. Һиродун һејраны олан бу инсанлар онун шәнинә белә сөзләр дејирләр: «Бу, инсан сәси дејил, бу, аллаһ сәсидир!» Шан-шөһрәт вурғуну олан Һирод Аллаһы шәрәфләндирмәдији үчүн «Јеһованын мәләји һәмин андаҹа Һироду вурду... Һирод хәстәләнди, гурдлар ону једи вә о өлдү» (Һәв. 12:21—23). Ајдын мәсәләдир ки, Јеһова Аллаһ Һирод кими инсаны халгына башчы сечмәзди. Иса Мәсиһин һәјатындан исә ајдын ҝөрүнүрдү ки, Аллаһ мәһз ону рәһбәр тәјин едиб. Иса һәмишә Јеһова Аллаһын халгынын Али Һөкмдары олдуғуну вурғулајырды.

21. Нөвбәти мәгаләнин мөвзусу нә барәдә олаҹаг?

²¹ Иса Мәсиһ бир нечә иллик рәһбәр тәјин олунмајыб. О дириләндән сонра демишди: «Ҝөјдә вә јердә бүтүн һакимијјәт мәнә верилиб... Мән бу дөврүн јекунуна кими һәмишә сизинләјәм» (Мәт. 28:18—20). Исанын һазырда ҝөјдә олдуғуну нәзәрә алсаг, онда суал јараныр: о, бу ҝүн Аллаһын јердә јашајан халгына неҹә рәһбәрлик едир? Ҝөрәсән, Јеһова Аллаһ Мәсиһи јердә тәмсил етмәк үчүн кими тәјин едиб вә халгына рәһбәрлик етмәји кимә тапшырыб? Ортаја бир суал да чыхыр: мәсиһиләр кимләрин бу ҝүн Аллаһын елчиси олдуғуну неҹә мүәјјән едә биләрләр? Нөвбәти мәгаләдә бу суалларын ҹавабыны арашдыраҹағыг.