1, 2. (a) Kun dapit sa mga nanginginot, paano napapalain sa ibang relihiyon an Mga Saksi ni Jehova? (b) Ano an pag-uulayan niyato sa artikulong ini asin sa masunod?

“SIISAY an lider nindo?” Iyan an parating ihinahapot sa mga Saksi ni Jehova. Asin bako man ining makangangalas huling sa dakul na relihiyon igwa nin sarong lalaki o babayi na nagseserbing lider, o namumuon. Sa kabaliktaran, ipinag-oorgulyo niyatong sabihon sa mga naghahapot sa sato na an satong Lider bakong sarong tawo na bakong perpekto. Kundi, nagsusunod kita sa panginginot kan binuhay na liwat na si Cristo, na nagsusunod man sa panginginot kan saiyang Ama, si Jehova.—Mat. 23:10.

² Pero igwa man nin sarong nahihiling na grupo nin mga lalaki, na inaapod na “maimbod asin mapagmansay na uripon,” na nanginginot sa banwaan nin Diyos ngunyan. (Mat. 24:45) Kaya paano ta maaaraman na si Jehova talaga an nanginginot sa sato paagi kan saiyang dai nahihiling na Aki? Sa artikulong ini asin sa masunod, pag-uulayan ta kun paano ginigiyahan ni Jehova, sa laog nin rinibo nang taon, an nagkapirang tawo tanganing panginutan an saiyang banwaan. Parehong pag-uulayan sa duwang artikulo an tulong ebidensiya na si Jehova talaga an naggigiya sa mga lalaking ini, na nagpapatunay na siya an tunay na Lider kan saiyang banwaan, kaidto sagkod ngunyan.—Isa. 58:11.

3. Ano an nakatabang ki Moises para panginutan an Israel?

³ Tinabangan kan banal na espiritu nin Diyos an saiyang mga representante. Pag-isipan si Moises na pinili ni Jehova na magin lider kan mga Israelita.  Ano an nakatabang sa saiya tanganing maisagibo an magabat na asignasyon na iyan? Si Jehova ‘nagbugtak sa saiya kan Saiyang banal na espiritu.’ (Basahon an Isaias 63:11-14.) Ipinapahiling kan pagtao ni Jehova ki Moises nin banal na espiritu na Siya pa man giraray an nanginginot sa Saiyang banwaan.

4. Paano naaraman kan mga Israelita na an banal na espiritu nin Diyos man nanggad an nagtatabang ki Moises? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

⁴ Huling dai nahihiling na puwersa an banal na espiritu, paano naaraman kan mga Israelita na ini man nanggad an nagtatabang ki Moises? Tinabangan si Moises kan banal na espiritu nin Diyos na makagibo nin mga milagro asin maipamidbid ki Faraon an pangaran nin Diyos. (Ex. 7:1-3) Tinabangan man siya kan banal na espiritu nin Diyos na maipahiling an magagayon na kuwalidad arog kan pagkamuot, kahuyuan, asin pagpapasensiya, kun kaya nagin kuwalipikado siyang panginutan an mga Israelita. Kabaliktaran nanggad sa maringis asin makasadiring mga lider kan ibang nasyon! (Ex. 5:2, 6-9) Malinaw nanggad an ebidensiya: Pinili ni Jehova si Moises tanganing magin lider kan Saiyang banwaan.

5. Ipaliwanag kun paano man tinabangan ni Jehova an iba pang mga lalaking Israelita tanganing panginutan an saiyang banwaan.

⁵ Pag-abot nin panahon, tinabangan man kan banal na espiritu ni Jehova an iba pang mga lalaki na pinili niyang manginot sa saiyang banwaan. ‘Si Josue na aking lalaki ni Nun pinakapano nin espiritu nin kadunungan.’ (Deut. 34:9) “Nagdatong ki Gideon an [banal na] espiritu [ni Jehova].” (Huk. 6:34, BPV *) Asin “an [banal na] espiritu ni Jehova nagdatong ki David.” (1 Sam. 16:13) An gabos na lalaking ini nanarig sa tabang kan banal na espiritu nin Diyos tanganing magibo an mga bagay na dai ninda magigibo sa sadiri sana nindang kusog. (Jos. 11:16, 17; Hok. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50) Kaya si Jehova nanggad an angay na mag-ako kan pag-umaw huli sa makangangalas na mga ginibo kan mga lalaking ini.

6. Taano ta gusto nin Diyos na igalang kan saiyang banwaan an mga lider sa Israel?

⁶ Ano an dapat na ginibo kan mga Israelita kan mahiling ninda an ebidensiya na yaon sa mga lalaking iyan an banal na espiritu? Kan magreklamo an banwaan mapadapit sa panginginot ni Moises, naghapot si Jehova: “Sagkod nuarin ako tatrataron na daing galang kan banwaan na ini?” (Bil. 14:2, 11, NW) Iyo, pinili ni Jehova si Moises, Josue, Gideon, asin David tanganing magrepresentar sa saiya bilang Lider. Kaya kun kinukuyog kan banwaan an mga lalaking ini, si Jehova talaga an sinusunod ninda bilang Lider.

7. Paano tinabangan nin mga anghel si Moises?

⁷ Tinabangan kan mga anghel an mga representante nin Diyos. (Basahon an Hebreo 1:7, 14.) Ginamit ni Jehova an mga anghel tanganing isugo, andamon, asin giyahan si Moises. Si Moises nagin “tagapamahala asin paraligtas na isinugo nin Diyos paagi sa anghel na nagpahiling sa saiya sa matunok na palungpong.” (Gibo 7:35) Ginamit ni Jehova “an mga anghel tanganing maipaabot” an Katugunan, na ginamit ni Moises tanganing tukduan an mga Israelita. (Gal. 3:19) Asin sinabi ni Jehova sa saiya: ‘Daraha an banwaan na ini sa lugar na sinabi ko sa saimo. Uya! An sakuyang anghel malakaw sa inutan mo.’ (Ex. 32:34) Mayong sinasabi an Bibliya na may nahiling an mga Israelita na sarong anghel na nagsulot nin hawak nin tawo asin nanginginot sa sainda. Pero huli sa paagi nin pagtutukdo asin paggiya ni Moises, nagin malinaw sa banwaan na may mga anghel na nagtatabang sa saiya.

8. Paano tinabangan kan mga anghel si Josue asin Hezekias?

⁸ Kan panahon na si Josue na an lider kan Israel bilang kasalida ni Moises, pinakusog an buot niya kan ‘prinsipe kan [hukbo] ni Jehova’ tanganing panginutan an banwaan nin Diyos sa pakikilaban sa mga Canaanita; asin nanggana an mga Israelita. (Jos. 5:13-15; 6:2, 21) Kan huri, napaatubang si Hading Hezekias sa sarong dakulaon na hukbo nin mga Asiriano na masakyada sa Jerusalem. Sa laog nin sarong banggi, ‘luminuwas an anghel ni  Jehova, asin [ginadan] an 185,000 kan mga Asiriano.’—2 Ha. 19:35.

9. Sarong rason daw an pagkabakong perpekto kan mga representante nin Diyos tanganing dai na sumunod sa saindang panginginot an mga Israelita? Ipaliwanag.

⁹ Siyempre, baga man perpekto an mga anghel, an mga lalaking tinatabangan ninda bako. Sa sarong pagkakataon, dai itinao ni Moises ki Jehova an onra na maninigo sa Saiya. (Bil. 20:12) Dai naghagad nin paggiya sa Diyos si Josue bago ini magdesisyon na makipagtipan sa mga Gibeonita. (Jos. 9:14, 15) Sa halipot na panahon, nagin ‘mapalangkaw an puso’ ni Hezekias. (2 Cron. 32:25, 26) Pero, dawa bakong perpekto an mga lalaking ini, hinahagad sa mga Israelita na sumunod sa saindang panginginot. Ginamit ni Jehova an saiyang mga anghel tanganing tabangan an mga lalaking ini. Iyo, malinaw na pinanginginutan ni Jehova an saiyang banwaan.

10. Paano si Moises giniyahan kan Katugunan nin Diyos?

¹⁰ Giniyahan kan Tataramon nin Diyos an saiyang mga representante. An Katugunan na itinao sa mga Israelita inaapod kan Bibliya na ‘Tugon [o, Katugunan] ni Moises.’ (1 Ha. 2:3, BPV) Pero, linilinaw kan Kasuratan na si Jehova an talagang nagtao sa sainda kan Katugunan, asin si Moises mismo kaipuhan na magsunod diyan. (2 Cron. 34:14) Halimbawa, pagkatapos na itao sa saiya ni Jehova an mga instruksiyon kun paano itutugdok an tabernakulo, ‘ginibo ni Moises an siring sa gabos na ipinagbuot sa saiya ni Jehova. Siring an ginibo niya.’—Ex. 40:1-16.

11, 12. (a) Ano an ipinagbuot ki Josue asin sa mga magigin hadi kan banwaan nin Diyos? (b) Ano an nagin epekto kan Tataramon nin Diyos sa mga nagin lider kan banwaan nin Diyos?

¹¹ Sa kapinunan pa sana kan pagigin lider ni Josue, igwa na siya kan nasusurat na Tataramon nin Diyos. Sinabi sa saiya ni Jehova: “Basahon mo iyan nin pahinghing aldaw asin banggi, tanganing masunod mo nin maingat an gabos na nakasurat diyan.” (Jos. 1:8, NW) Kan huri, sinunod man kan mga nagin hadi kan banwaan nin Diyos an siring na rutina. Ipinagbuot sa sainda na basahon an Katugunan aroaldaw, sumurat nin sarong kopya kaiyan, asin ‘[utubon] an gabos na mga tataramon kan [Katugunan] saka kan mga kukuyugon paagi sa paggibo kaiyan.’—Basahon an Deuteronomio 17:18-20.

¹² Ano an nagin epekto kan Tataramon nin Diyos sa mga lalaking ini na nanginginot? Pag-isipan an halimbawa ni Hading Josias. Kan manumpungan an sarong dokumento na diyan nakasurat an Katugunan ni Moises, pinunan iyan na basahon ki Josias kan saiyang sekretaryo. * Ano an nagin reaksiyon kan hadi? ‘Kan madangog kan hadi an nasusurat sa libro [kan Katugunan], ginisi niya an saiyang gubing.’ Pero labi pa diyan an ginibo niya. Huling napahiro kan Tataramon nin Diyos, pinunan ni Josias an sarong determinadong kampanya na halion sa nasyon an mga idolo asin inareglar niya an sarong dakulaon na selebrasyon nin Paskuwa na dai pang kaagid na nangyari kaidto. (2 Ha. 22:11; 23:1-23, BPV) Huling nagpagiya sa Tataramon nin Diyos si Josias asin an iba pang maimbod na mga lider, andam sindang baguhon saka linawon an mga instruksiyon na itinao ninda sa banwaan nin Diyos. Huli sa mga pagbabagong ini, natabangan an suanoy na banwaan nin Diyos na humirong kauyon kan Saiyang kabutan.

13. Ano an pagkakaiba kan mga lider kan banwaan nin Diyos sa mga lider kan paganong mga nasyon?

¹³ Ibang-iba nanggad an maimbod na mga hading ini sa mga lider kan ibang nasyon, na mga lalaking ginigiyahan nin kadunungan nin tawo asin may halipot na pananaw! Halimbawa, itinutugot kan mga Canaanita an paggibo kan makababalding mga bagay, arog kan pagdudurog nin haraning magkaparyente, homoseksuwalidad, pakikidurog sa hayop, pag-atang nin aki, asin grabeng idolatriya. (Lev. 18:6, 21-25) An mga lider man kan Babilonya asin Ehipto mayo nin sinusunod na mga regulasyon sa kalinigan arog kan itinao nin Diyos sa mga Israelita na napatunayan na tama kun dapit sa siyensiya. (Bil. 19:13) Sa kabaliktaran, malinaw na nahiling  kan suanoy na banwaan nin Diyos kun paano pinagdanay kan saindang maimbod na mga lider an espirituwal, moral, asin pisikal na kalinigan. Malinaw, si Jehova an nanginginot sa sainda.

14. Taano ta dinisiplina ni Jehova an ibang mga lider kan saiyang banwaan?

¹⁴ Bako gabos na nagin hadi kan suanoy na banwaan nin Diyos nagsunod sa Saiyang mga instruksiyon. An mga dai nagkuyog ki Jehova sinayumahan an paggiya kan Saiyang banal na espiritu, mga anghel, asin Tataramon. May mga pagkakataon na dinidisiplina o riniribayan ni Jehova an mga lider na iyan. (1 Sam. 13:13, 14) Sa saiyang itinalaan na panahon, nagnombra siya nin saro na nakakalabi sa siisay man na pinili niyang magin lider sa saiyang banwaan.

15. (a) Paano ipinahiling kan mga propeta na may maabot na sarong perpektong lider? (b) Siisay an ihinulang lider?

¹⁵ Ginatos na taon nang ihinula ni Jehova na may nonombrahan siyang sarong perpektong lider para sa saiyang banwaan. Sinabi ni Moises sa mga Israelita: ‘Masugo [si Jehova na saindong Diyos] nin sarong propeta na arog sako hali sa saindong [mga tugang na lalaki], asin kukuyugon nindo siya.’ (Deut. 18:15, BPV) Ihinula ni Isaias na an Sarong ini magigin “lider asin komandante.” (Isa. 55:4, NW) Asin si Daniel pinasabngan na magsurat dapit sa pag-abot kan ‘Linahidan [o, Mesiyas] na Lider.’ (Dan. 9:25, An Banal na Biblia) Sa katapos-tapusi, ipinamidbid ni Jesu-Cristo an saiyang sadiri bilang an “Lider” kan banwaan nin Diyos. (Basahon an Mateo 23:10.) Gikan sa buot siyang sinunod kan saiyang mga disipulo, asin kumbinsido sinda na siya an pinili ni Jehova. (Juan 6:68, 69) Ano an nakapakumbinsir sa sainda na si Jesu-Cristo man nanggad an ginagamit ni Jehova para panginutan an saiyang banwaan?

16. Ano an patunay na tinabangan si Jesus kan banal na espiritu nin Diyos?

¹⁶ Tinabangan si Jesus kan banal na espiritu nin Diyos. Kan bawtismuhan si Jesus, nahiling ni Juan Bautista na “nabubuksan an kalangitan asin nagbababa pasiring sa saiya an espiritu.” Pagkatapos kaiyan, “pinahiro [si Jesus] kan espiritu na magduman sa kaawagan.” (Mar. 1:10-12) Sa bilog na panahon kan ministeryo ni Jesus sa daga, tinabangan siya kan banal na espiritu nin Diyos na gumibo nin mga milagro asin na makapagtaram na may awtoridad. (Gibo 10:38) Dugang pa, tinabangan man siya kan banal na espiritu nin Diyos na maipahiling an mga aspekto kan bunga kaiyan, arog kan pagkamuot, kagaya-gayahan, asin pagtubod. (Juan 15:9; Heb. 12:2) Mayo nin ibang lider na igwa kan arog kaiyan na patunay na yaon talaga sa saiya an banal na espiritu. Malinaw, pinili ni Jehova si Jesus na magin Lider.

17. Ano an ginibo kan mga anghel tanganing tabangan si Jesus?

¹⁷ Tinabangan kan mga anghel si Jesus. Dai nahaloy pagkatapos na mabawtismuhan si Jesus, “nag-arabot an mga anghel asin nagpuon na maglingkod sa saiya.” (Mat. 4:11) Mga pirang oras bago siya gadanon, “sarong anghel hali sa langit an nagpahiling  sa saiya asin pinakusog siya.” (Luc. 22:43) Nagtiwala si Jesus na masugo si Jehova nin anghel para tabangan siya nuarin man niya iyan kaipuhan tanganing maisagibo an kabutan nin Diyos.—Mat. 26:53.

18, 19. Paano giniyahan kan Tataramon nin Diyos an buhay asin pagtutukdo ni Jesus?

¹⁸ Giniyahan si Jesus kan Tataramon nin Diyos. Sa kapinunan pa sana kan saiyang ministeryo, nagpagiya na si Jesus sa Tataramon nin Diyos. (Mat. 4:4) Sa katunayan, sagkod sa saiyang kagadanan sa hariging pasakitan, nagdanay siyang makinuyog sa Tataramon nin Diyos. Sa huring mga tataramon niya ngani bago siya mautsan, may kinotar pa siyang mga hula dapit sa Mesiyas. (Mat. 27:46; Luc. 23:46) Sa kabaliktaran, an mga lider nin relihiyon kan panahon na iyan binabaliwala an Tataramon nin Diyos pag kontra iyan sa mga tradisyon ninda. Manungod sa sainda, kinotar ni Jesus an mga tataramon ni Jehova na isinurat ni propeta Isaias: “An banwaan na ini nagtataong onra sa sakuya paagi kan saindang mga ngabil, alagad an saindang mga puso harayuon sa sako. Daing kamanungdanan an padagos na pagsamba ninda sa sakuya, huli ta itinutukdo ninda an mga pagbuot nin mga tawo bilang mga doktrina.” (Mat. 15:7-9) Mapili daw si Jehova hali sa mga lalaking ini para iyo an manginot sa Saiyang banwaan? Dai nanggad!

¹⁹ Nagpagiya si Jesus sa Tataramon nin Diyos bako lang sa saiyang buhay kundi pati man sa saiyang pagtutukdo. Kan haputon siya kan mga lider nin relihiyon tanganing purbaran siya, dai niya ginamit an saiya mismong kadunungan o eksperyensiya tanganing simbagon sinda. Imbes, tinukduan niya sinda gamit an Kasuratan. (Mat. 22:33-40) Asin imbes na pahangaon an mga nagdadangog sa saiya paagi sa pag-istorya sa sainda dapit kan nagin buhay niya sa langit o sa paglalang kan uniberso, “lubos niyang binuksan an saindang mga isip tanganing masabutan an kahulugan kan Kasuratan.” (Luc. 24:32, 45) Pinahalagahan na marhay ni Jesus an Tataramon nin Diyos asin gustong-gusto niyang ipaabot iyan sa iba.

20. (a) Paano ipinahiling ni Jesus an pagpapasakop niya sa Diyos? (b) Ano an itinutukdo sa sato kan pagkakaiba ni Jesus asin ni Herodes Agripa I kun dapit sa pagpili ni Jehova nin sarong lider?

²⁰ Dawa ngani napapangalas sa saiyang “kawili-wiling mga tataramon” an mga nagdadangog sa saiya, pirming itinatao ni Jesus an onra sa saiyang Paratukdo, si Jehova. (Luc. 4:22) Kan umawon nin sarong mayaman na lalaki si Jesus paagi sa pag-apod sa saiya na “Marahay na Paratukdo,” may kababaan nin buot na nagsimbag si Jesus: “Taano ta inaapod mo akong marahay? Dai nin siisay man na marahay apuwera sa saro, an Diyos.” (Mar. 10:17, 18) Kabaliktaran nanggad ki Herodes Agripa I na nagin hadi, o lider, kan Judea mga walong taon pagkagadan ni Jesus! Sa sarong espesyal na okasyon, nagsulot si Herodes nin “badong panghadi.” Kan magdiskurso siya, nagkurahaw an mga tawo: “Boses nin diyos, bako nin tawo!” Malinaw na nagustuhan ni Herodes an pag-umaw sa saiya. Ano an sunod na nangyari? “Tulos-tulos, pinadusahan siya kan anghel ni Jehova huli ta dai niya itinao sa Diyos an kamurawayan, asin kinakan siya nin mga ulod dangan nagadan.” (Gibo 12:21-23) Siguradong mayo nin makatanusan na nagmamasid an makakapagsabing pinili ni Jehova si Herodes na magin lider. Pero si Jesus, nagtao siya nin nakakakumbinsir na ebidensiya na ninombrahan siya nin Diyos, asin padagos niyang pinamuraway si Jehova bilang an Kahuruhalangkawing Lider kan Saiyang banwaan.

21. Anong mga hapot an sisimbagon niyato sa masunod na artikulo?

²¹ Bakong katuyuhan nin Diyos na maglawig nin pira sanang taon an pagigin lider ni Jesus. Sinabi ni Jesus pagkatapos siyang buhayon liwat: “Asin uya! kaibanan nindo ako sa gabos na aldaw sagkod sa pagtatapos kan sistema nin mga bagay.” (Mat. 28:18-20) Pero bilang sarong dai nahihiling na persona sa langit, paano panginginutan ni Jesus an banwaan nin Diyos sa daga? Siisay an gagamiton ni Jehova na manginginot sa Saiyang banwaan bilang representante ni Jesus sa daga? Asin paano mamimidbid kan mga Kristiyano kun siisay an talagang mga representante ni Jesus? Sisimbagon an mga hapot na ini sa masunod na artikulo.