1, 2. (a) Sa unsang paagi ang nanguna sa mga Saksi ni Jehova lahi niadtong sa ubang relihiyon? (b) Unsay hisgotan niining artikuloha ug sa sunod?

“KINSA may inyong lider?” Mao nay sagad ipangutana sa mga tawo ngadto sa mga Saksi ni Jehova. Ug dili kana ikatingala! Diha sa daghang relihiyon, usa ka lalaki o babaye ang nagsilbing lider, o pangulo. Sa kasukwahi, mapasigarbohon tang mosulti niadtong mangutana nga ang atong Lider dili usa ka dili-hingpit nga tawo. Hinunoa, nagsunod kita sa pagpanguna sa binanhawng si Kristo, kinsa nagsunod usab sa pagpanguna sa iyang Amahan, si Jehova.—Mat. 23:10.

² Bisan pa niana, dunay makitang grupo sa mga lalaki, “ang matinumanon ug maalamong ulipon,” nga nanguna sa katawhan sa Diyos karon. (Mat. 24:45) Busa unsaon nato pagkahibalo nga si Jehova gayod ang nanguna kanato pinaagi sa iyang dili makitang Anak? Niining artikuloha ug sa sunod, atong susihon kon sa unsang paagi si Jehova sulod sa libolibong katuigan naggamit sa pipila ka tawo aron manguna sa iyang katawhan. Hisgotan niining duha ka artikulo ang tulo ka pamatuod nga si Jehova naggiya gayod sa maong mga tawo, nga nagpamatuod nga siya—kaniadto ug karon—mao ang tinuod nga Lider sa iyang katawhan.—Isa. 58:11.

3. Unsay nakatabang kang Moises sa pagpanguna sa Israel?

³ Ang balaang espiritu naghatag ug gahom sa mga representante sa Diyos. Tagda si Moises, kinsa gitudlo nga mahimong lider sa mga Israelinhon.  Unsay nakatabang niya sa pagdumala niining bug-at nga asaynment? Si Jehova “nagbutang sa sulod niya sa Iyang balaang espiritu.” (Basaha ang Isaias 63:11-14.) Pinaagi sa paghatag kang Moises ug balaang espiritu, si Jehova padayong nanguna sa Iyang katawhan.

4. Giunsa pagkahibalo sa mga Israelinhon nga nabatonan ni Moises ang espiritu sa Diyos? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

⁴ Tungod kay ang balaang espiritu maoy dili makitang gahom, giunsa pagkahibalo sa mga Israelinhon nga kini naglihok diha kang Moises? Pinaagi sa balaang espiritu, si Moises nakahimog mga milagro ug nakapahayag sa ngalan sa Diyos ngadto kang Paraon. (Ex. 7:1-3) Ang balaang espiritu nakapatungha usab diha kang Moises sa nindot nga mga hiyas, sama sa gugma, kaaghop, ug pailob, nga nakapahimo niyang takos nga manguna sa mga Israelinhon. Lahi gayod siya sa bangis ug hakog nga mga lider sa ubang kanasoran! (Ex. 5:2, 6-9) Tin-aw ang ebidensiya: Gipili ni Jehova si Moises nga mahimong lider sa Iyang katawhan.

5. Ipatin-aw kon sa unsang paagi gitabangan ni Jehova ang ubang Israelinhon sa pagpanguna sa iyang katawhan.

⁵ Sa ulahi, gihatag ni Jehova ang iyang balaang espiritu sa ubang tawo nga iyang gitudlo sa pagpanguna sa iyang katawhan. “Si Josue nga anak ni Nun napuno sa espiritu sa kaalam.” (Deut. 34:9) “Ang espiritu ni Jehova milimin kang Gideon.” (Maghu. 6:34) Ug “ang espiritu ni Jehova milihok diha kang David.” (1 Sam. 16:13) Silang tanan misalig sa tabang sa espiritu sa Diyos, ug ang maong espiritu nakatabang nila sa paghimog mga butang nga dili nila mahimo sa kaugalingong kusog. (Jos. 11:16, 17; Maghu. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50) Ingong resulta, si Jehova ang nadayeg tungod nianang gamhanang mga buhat.

6. Nganong gusto sa Diyos nga tahoron sa iyang katawhan ang mga lider sa Israel?

⁶ Unsa untay angayng buhaton sa mga Israelinhon dihang nakita nila nga ang maong mga tawo gitabangan sa balaang espiritu? Dihang nagbagulbol ang katawhan bahin sa pagpanguna ni Moises, si Jehova nangutana: “Hangtod kanus-a ba nga ako dili tahoron niini nga katawhan?” (Num. 14:2, 11) Sa pagkatinuod, gipili ni Jehova si Moises, Josue, Gideon, ug David sa pagrepresentar kaniya ingong Lider. Dihang gisunod sa katawhan ang maong mga tawo, sila sa pagkatinuod nagsunod kang Jehova ingong Lider.

7. Sa unsang paagi gitabangan si Moises sa mga manulonda?

⁷ Ang mga manulonda nagtabang sa mga representante sa Diyos. (Basaha ang Hebreohanon 1:7, 14.) Si Jehova naggamit sa mga manulonda sa pagsugo, pagtabang, ug paggiya kang Moises. Ang Diyos nagpadala kang Moises “ingong magmamando ug manluluwas pinaagi sa kamot sa manulonda nga nagpakita kaniya diha sa tunokong tanom.” (Buh. 7:35) Iyang “gipadangat pinaagi sa mga manulonda” ang Balaod, nga gigamit ni Moises sa paghatag ug instruksiyon sa mga Israelinhon. (Gal. 3:19) Ug giingnan siya ni Jehova: “Dad-a ang katawhan sa dapit nga akong gisulti kanimo. Tan-awa! Ang akong manulonda mag-una kanimo.” (Ex. 32:34) Ang Bibliya wala mag-ingon nga nakita sa mga Israelinhon ang nagmateryalisar nga manulonda nga nanguna kanila. Hinunoa, tin-awng makita diha sa paagi nga si Moises naghatag ug instruksiyon ug naggiya sa katawhan nga gitabangan siya sa mga manulonda.

8. Sa unsang paagi gitabangan sa mga manulonda si Josue ug Ezequias?

⁸ Si Josue, nga mipuli kang Moises, gipalig-on sa “prinsipe sa kasundalohan ni Jehova” aron manguna sa katawhan sa Diyos sa pagpakiggubat batok sa mga Canaanhon; ug midaog ang mga Israelinhon. (Jos. 5:13-15; 6:2, 21) Sa ulahi, giatubang ni Haring Ezequias ang dakong kasundalohan sa Asirya kinsa  nanghulga nga sulongon ang Jerusalem. Sa usa lang ka gabii, “ang manulonda ni Jehova migula ug mipatay sa usa ka gatos ug kawaloag-lima ka libo” ka sundalo.—2 Hari 19:35.

9. Bisag dili hingpit ang mga representante sa Diyos, unsay kinahanglang buhaton sa mga Israelinhon?

⁹ Siyempre, bisag hingpit ang mga manulonda, ang mga tawo nga ilang gitabangan dili hingpit. Kas-a, napakyas si Moises sa pagbalaan kang Jehova. (Num. 20:12) Si Josue wala mangayo sa giya sa Diyos una mohimog pakigsaad sa mga Gabaonhon. (Jos. 9:14, 15) Dihay panahon nga ang “kasingkasing [ni Ezequias] nagmapahitas-on.” (2 Cron. 32:25, 26) Bisag dili hingpit kining mga tawhana, ang mga Israelinhon gidahom nga mosunod sa ilang pagpanguna. Si Jehova nagpaluyo niadtong mga tawhana pinaagi sa iyang mga manulonda. Oo, si Jehova naggiya sa iyang katawhan.

10. Sa unsang paagi si Moises gigiyahan sa Balaod sa Diyos?

¹⁰ Ang Pulong sa Diyos naggiya sa iyang mga representante. Ang Bibliya nagtawag sa Balaod nga gihatag ngadto sa Israel ingong “balaod ni Moises.” (1 Hari 2:3) Bisan pa niana, gipakita sa Kasulatan nga si Jehova ang naghatag sa maong Balaod, ug si Moises mismo nailalom niana. (2 Cron. 34:14) Human siya hatagi ni Jehova ug instruksiyon kon unsaon paghimo ang tabernakulo, “gibuhat ni Moises ang sumala sa tanan nga gisugo ni Jehova kaniya. Siya nagbuhat sa ingon gayod.”—Ex. 40:1-16.

11, 12. (a) Unsay gisugo kang Josue ug sa mga hari nga nagmando sa katawhan sa Diyos? (b) Unsay epekto sa Pulong sa Diyos diha sa mga lider sa Iyang katawhan?

¹¹ Sukad sa pagsugod ni Josue sa iyang pagpanguna, may kopya siya sa Pulong sa Diyos. “Sa hinayng tingog kinahanglang magbasa ka niini adlaw ug gabii,” siya giingnan, “aron ikaw mag-amping sa pagbuhat sumala sa tanang nahisulat niini.” (Jos. 1:8) Sa ulahi, ang mga hari nga nagmando sa katawhan sa Diyos nagsunod usab sa maong rutina. Sila obligadong mobasa sa Balaod kada adlaw, magsulat ug kopya niini, ug ‘motuman sa tanang pulong niini nga balaod ug mga regulasyon pinaagi sa pagbuhat niini.’—Basaha ang Deuteronomio 17:18-20.

¹² Unsay epekto sa Pulong sa Diyos diha sa mga tawo nga nanguna? Tagda ang pananglitan ni Haring Josias. Dihang nakit-an ang usa ka dokumento nga naundan sa Balaod ni Moises, gibasa kini sa sekretaryo atubangan ni Josias. * Unsay reaksiyon sa hari? “Sa pagkadungog gayod sa hari sa mga pulong sa basahon sa balaod, dihadiha iyang gigisi ang iyang mga besti.” Pero, mihimo siyag labaw pa niana. Ang Pulong sa Diyos nagpalihok kaniya sa pagwagtang sa idolatriya ug paghikay ug kinadak-ang pagsaulog sa Paskuwa. (2 Hari 22:11; 23:1-23) Kay gigiyahan sa Pulong sa Diyos si Josias ug ang ubang matinumanong lider, andam silang usbon ug klarohon ang sugo nga ilang gihatag sa katawhan sa Diyos. Ang maong mga kausaban nakatabang sa katawhan sa Diyos sa pagtuman sa iyang kabubut-on.

13. Unsay kalainan tali sa mga lider sa katawhan sa Diyos ug nianang sa paganong kanasoran?

¹³ Ang maong matinumanong mga hari lahi gayod sa mga lider sa ubang kanasoran, kinsa gigiyahan sa limitado nga tawhanong kaalam! Ilalom sa pagpanguna sa mga Canaanhon, ang mga tawo mihimog dulumtanang mga butang, nga naglakip sa pag-unay, homoseksuwalidad, pagpakigsekso sa hayop, paghalad ug bata, ug idolatriya. (Lev. 18:6, 21-25) Dugang pa, ang mga lider sa Babilonya ug Ehipto wala magsunod sa nahiuyon sa siyensiya nga mga pamaagi sa pagpanghinlo nga gihatag sa Diyos ngadto sa Israel. (Num. 19:13) Sa kasukwahi, nakita sa katawhan sa Diyos kon sa unsang paagi ang ilang matinumanong mga lider nagpasiugda sa espirituwal, moral, ug pisikal nga kahinlo. Tin-aw nga si Jehova naggiya kanila.

14. Nganong gidisiplina ni Jehova ang pipila ka lider sa iyang katawhan?

 ¹⁴ Dili tanang hari nga nagmando sa katawhan sa Diyos kaniadto ang nagsunod sa mga instruksiyon sa Diyos. Ang mga lider nga nagmasinupakon kang Jehova wala magpagiya sa iyang balaang espiritu, iyang mga manulonda, ug iyang Pulong. Sa pipila ka kahimtang, gidisiplina o gipulihag lain ni Jehova ang maong mga lider. (1 Sam. 13:13, 14) Sa iyang gitakdang panahon, nagtudlo siyag lider nga labaw kaayo kay kang bisan kinsang tawo nga iyang gigamit sukad.

15. (a) Giunsa pagpakita sa mga propeta nga moabot ang usa ka kuwalipikado kaayong lider? (b) Kinsa ang gitagnang lider?

¹⁵ Sulod sa kasiglohan, si Jehova nagtagna nga siya magtudlog usa ka kuwalipikado kaayong lider alang sa iyang katawhan. “Usa ka manalagna gikan sa imong taliwala, gikan sa imong mga igsoon, sama kanako, mao ang patindogon ni Jehova nga imong Diyos alang kanimo,” giingnan ni Moises ang mga Israelinhon. “Ngadto kaniya kamo magpatalinghog.” (Deut. 18:15) Gitagna ni Isaias nga kining Usa mahimong “pangulo ug komandante.” (Isa. 55:4) Ug si Daniel giinspirar sa pagsulat bahin sa pag-abot sa “Mesiyas nga Pangulo.” (Dan. 9:25) Sa ulahi, gipaila ni Jesu-Kristo ang iyang kaugalingon ingong “Pangulo” sa katawhan sa Diyos. (Basaha ang Mateo 23:10.) Ang mga tinun-an ni Jesus kinabubut-ong nagsunod kaniya, ug sila nagtuo nga siya ang pinili ni Jehova. (Juan 6:68, 69) Unsay nakapakombinsir kanila nga si Jesu-Kristo ang gigamit ni Jehova sa pagpanguna sa iyang katawhan?

16. Unsang pamatuod nga si Jesus gihatagag gahom sa balaang espiritu?

¹⁶ Ang balaang espiritu naghatag ug gahom kang Jesus. Panahon sa bawtismo ni Jesus, nakita ni Juan nga Tigbawtismo “ang mga langit nga nabahin, ug, ingon sa usa ka salampati, ang espiritu mikunsad diha kaniya.” Human niana, “ang espiritu nagtukmod kaniya sa pag-adto sa kamingawan.” (Mar. 1:10-12) Sa tibuok ministeryo ni Jesus dinhi sa yuta, ang balaang espiritu sa Diyos naghatag niyag gahom sa paghimog mga milagro ug sa pagsulti nga may awtoridad gikan sa Diyos. (Buh. 10:38) Dugang pa, ang balaang espiritu nagpatungha diha kang Jesus ug hingpit nga bunga, nga naglakip sa gugma, kalipay, ug lig-ong pagtuo. (Juan 15:9; Heb. 12:2) Walay laing lider ang nakabaton nianang makapakombinsir nga ebidensiya. Klaro nga si Jesus ang pinili ni Jehova.

17. Sa unsang paagi gitabangan si Jesus sa mga manulonda?

¹⁷ Ang mga manulonda mitabang kang Jesus. Wala madugay human sa bawtismo ni Jesus, “ang mga manulonda miabot ug mialagad kaniya.” (Mat. 4:11) Pipila ka oras una sa iyang kamatayon, “usa ka manulonda gikan sa langit nagpakita kaniya ug nagpalig-on kaniya.” (Luc. 22:43) Masaligon si Jesus nga si Jehova magpadala ug mga manulonda sa pagtabang kaniya dihang gikinahanglan niya kini  sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos.—Mat. 26:53.

18, 19. Sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos naggiya sa kinabuhi ug pagpanudlo ni Jesus?

¹⁸ Ang Pulong sa Diyos naggiya kang Jesus. Sukad sa sinugdan sa iyang ministeryo, si Jesus nagpagiya sa Kasulatan. (Mat. 4:4) Gani, siya nagmatinumanon sa Pulong sa Diyos hangtod sa iyang kamatayon diha sa estaka sa pagsakit. Bisan sa iyang kataposang mga pulong una siya mamatay, siya mikutlo sa mga tagna bahin sa Mesiyas. (Mat. 27:46; Luc. 23:46) Sa kasukwahi, ang mga lider sa relihiyon niadtong panahona nagsalikway sa Pulong sa Diyos kon mosumpaki kini sa ilang mga tradisyon. Sa pagkutlo sa gisulti ni Jehova pinaagi kang Isaias, si Jesus miingon bahin kanila: “Kining mga tawhana nagpasidungog kanako pinaagi sa ilang mga ngabil, apan ang ilang kasingkasing halayo kaayo kanako. Kawang lamang nga sila nagpadayon sa pagsimba kanako, tungod kay sila nagtudlo sa mga sugo sa mga tawo ingon nga mga doktrina.” (Mat. 15:7-9) Pilion kaha ni Jehova ang mga tawong sama niana nga manguna sa iyang katawhan?

¹⁹ Gitugotan ni Jesus nga ang Pulong sa Diyos maggiya dili lamang sa iyang mga buhat kondili sa iyang pagpanudlo usab. Dihang gikuwestiyon siya sa mga lider sa relihiyon, wala niya gamita ang iyang dakong kaalam o taas nga kasinatian. Hinunoa, iyang giila ang Kasulatan ingong kinalabwang awtoridad. (Mat. 22:33-40) Ug imbes pabilibon ang iyang mga mamiminaw bahin sa iyang kasinatian didto sa langit o sa paglalang sa uniberso, “gibuksan niya sa bug-os ang ilang mga kaisipan aron masabtan ang kahulogan sa mga Kasulatan.” (Luc. 24:32, 45) Gimahal ni Jesus ang Pulong sa Diyos, ug gusto niyang ipaambit kini sa uban.

20. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Jesus ang iyang pagpasakop sa Diyos? (b) Maylabot sa pagpili ni Jehova ug lider, unsay atong makat-onan sa kalainan tali ni Jesus ug Herodes Agripa I?

²⁰ Bisag nakadayeg ang mga mamiminaw ni Jesus sa iyang “madanihong mga pulong,” kanunay niyang gipasidunggan ang iyang Magtutudlo, si Jehova. (Luc. 4:22) Dihang may datong tawo nga misulay sa pagpasidungog kang Jesus pinaagig titulong “Maayong Magtutudlo,” siya mapainubsanong mitubag: “Nganong gitawag mo ako nga maayo? Walay bisan kinsa nga maayo, gawas sa usa, ang Diyos.” (Mar. 10:17, 18) Lahi gayod siya kang Herodes Agripa I, kinsa nahimong hari, o lider, sa Judea mga walo ka tuig sa ulahi! Sa usa ka okasyon diin ang mga kaaway ni Herodes gustong makigdait kaniya, siya nagsul-ob ug “harianong besti.” Ang mga tawo nga nakadayeg pag-ayo kaniya naninggit: “Tingog sa usa ka diyos, ug dili sa tawo!” Dayag nga mibukad ang atay ni Herodes sa maong pagdayeg. Unsay sunod nga nahitabo? “Dihadiha gihampak siya sa manulonda ni Jehova, tungod kay wala niya ihatag ang himaya ngadto sa Diyos; ug gikaon siya sa mga ulod ug nabugtoan sa gininhawa.” (Buh. 12:21-23) Seguradong walay makataronganong tawo nga tua didto ang moingon nga si Herodes gipili ni Jehova ingong lider. Sa laing bahin, si Jesus naghatag ug lig-ong pamatuod nga siya pinili sa Diyos, ug kanunay niyang gipasidunggan si Jehova ingong Supremong Lider sa iyang katawhan.

21. Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

²¹ Dili kabubut-on ni Jehova nga si Jesus mahimong lider sulod lang sa pipila ka tuig. “Ang tanang awtoridad gihatag na kanako sa langit ug sa yuta,” siya miingon human sa iyang pagkabanhaw. “Ug, tan-awa! ako magauban kaninyo sa tanang adlaw hangtod sa kataposan sa sistema sa mga butang.” (Mat. 28:18-20) Apan ingong dili makitang espiritu sa langit, sa unsang paagi giyahan ni Jesus ang katawhan sa Diyos dinhi sa yuta? Kinsay gamiton ni Jehova nga morepresentar kang Kristo dinhi sa yuta ug manguna sa Iyang katawhan? Ug sa unsang paagi mailhan sa mga Kristohanon ang iyang mga representante? Tubagon kana sa sunod nga artikulo.