1, 2. a) Minw be Jehova sagokɛlaw ɲɛminɛ, mun na olu be dan na ni diinan tɔɔw ka ɲɛminɛbagaw ye? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na ani a nɔfɛta la?

MƆGƆW ka teli ka Jehova Seerew ɲininga ko: “Jɔn lo ye aw kuntigi ye?” O tɛ bari an na sabu diinan caaman na, cɛɛ wala muso dɔ lo ye ɲɛminɛbaga wala kuntigi ye. Nka, an dusu ka di k’a fɔ ko an kuntigi tɛ adamaden dafabali ye. Yezu Krista min kununa ka bɔ saya la, ale lo y’an kuntigi ye. Ale fana be kolo a Faa Jehova ye.—Mat. 23:10.

² Nka, jɛnkulu dennin dɔ be yen min be Ala sagokɛlaw ɲɛminɛ bi. O jɛnkulu be weele ko: “Jɔnkɛ dannamɔgɔ hakiliman.” (Mat. 24:45, ABM). N’o lo, an b’a lɔn cogo di ko Jehova yɛrɛ lo b’an ɲɛminɛna a Dencɛ sababu fɛ? Kabi saan waa caaman, Jehova ye cɛɛ dɔw dɛmɛ u y’a sagokɛlaw ɲɛminɛ. Barokun nin na ani a nɔfɛta la, an bena a filɛ a y’o kɛ cogo min na. O barokun fila nunu kɔnɔ, an bena dalilu saba lajɛ minw b’a yira ko Jehova tun be n’o cɛɛw ye. O daliluw b’a yira ka gwɛ ko ale lo tun b’a sagokɛlaw ɲɛminɛ ani ko ale bele lo b’u ɲɛminɛna.—Ezayi 58:11.

3. Mun lo ye Musa dɛmɛ a sera ka Israɛldenw ɲɛminɛ?

³ Hakili senu tun be Ala ka lasigidenw kan. An ka Musa ka koo lajɛ. Ala tun y’ale kɛ Israɛldenw ɲɛminɛbaga ye. Mun  lo y’a dɛmɛ a sera k’o kunkanbaaraba dafa? Jehova “ye a ka Nii Senuman [di a] ma.” (Ezayi 63:11-14 kalan). Komi Jehova ka hakili senu tun be Musa kan, an be se k’a fɔ ko Jehova lo tun b’a sagokɛlaw ɲɛminɛna.

4. Israɛldenw sera k’a lɔn cogo di ko hakili senu tun be Musa kan? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

⁴ Hakili senu ye Ala ka fanga ye ani an tɛ se k’a ye. N’o lo, Isirayɛlidenw tun be se k’a lɔn cogo di ko hakili senu be Musa kan? Hakili senu barika la, Musa sera ka kabako koow kɛ ani ka Ala tɔgɔ fɔ Farahuna ye (Ɛkiz. 7:1-3). Hakili senu barika la, Musa tun be ni jogo ɲumanw ye i n’a fɔ kanuya, majigilenya ani muɲuli. O lo y’a to, a sera ka Isirayɛlidenw ɲɛminɛ. Musa ni jamana wɛrɛw kuntigiw tun tɛ kelen ye hali dɔɔni sabu olu tun ka fari ani u tun b’u yɛrɛ nafa lo ɲini (Ɛkiz. 5:2, 6-9). A tun gwɛnin lo ko Jehova ye Musa lo sugandi k’a ka jama ɲɛminɛ.

5. Jehova ye cɛɛ dɔw dɛmɛ cogo di k’a ka mɔgɔw ɲɛminɛ?

⁵ Kɔfɛ, Jehova y’a ka hakili senu di cɛɛ dɔw ma walisa u k’a ka mɔgɔw ɲɛminɛ. “Hakilitigiya tun be Nun dencɛ Zozuwe la kosɔbɛ.” (Deter. 34:9). “Masaba ka Nii kɛra Zedeyɔn” kan (Kirit. 6:34) ani “Masaba ka Nii donna Dawuda la.” (1 Sam. 16:13). O cɛɛw bɛɛ jigi tun b’a la ko hakili senu bena u dɛmɛ. O lo kɛra sabu ye u tun tɛ se ka koo minw kɛ u yɛrɛ ma, u sera k’u kɛ hakili senu barika la (Zozuwe 11:16, 17; Kirit. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50). O lo kama, u ye Jehova tando o kabako koow kosɔn.

6. Mun na Ala tun b’a fɛ Israɛldenw k’u ɲɛminɛbagaw bonya?

⁶ Israɛldenw tun ka kan ka mun lo kɛ tuma min na u y’a faamu ko hakili senu tun b’o cɛɛw kan? Tuma min na Israɛldenw tun be ŋunuŋununa Musa ka kuntigiya koo la, Jehova y’a fɔ ko: “Jama nin bena to ka ne mafiɲɛya fɔɔ tuma jumɛn?” (Nɔnb. 14:2, 11). Siga t’a la, Jehova lo tun ye Musa, Zozuwe, Zedeyɔn ani Dawuda sugandi k’u kɛ ale ka lasigidenw ye. Ni Israɛldenw tun be mɛnni kɛ o cɛɛw fɛ, a be komi u tun be tugura Jehova lo kɔ.

7. Mɛlɛkɛw ye Musa dɛmɛ cogo di?

⁷ Mɛlɛkɛw ye Ala ka lasigidenw dɛmɛ (Eburuw 1:7, 14 kalan). Jehova tɛmɛna mɛlɛkɛw fɛ ka cikanw di Musa ma, k’a labɛn ani k’a ɲɛminɛ. Ala ye Musa ci “ka kɛ u kuntigi n’u kunmabɔbaga ye mɛlɛkɛ sababu la, min tun y’a yɛrɛ yira a la yiritunin cɛma.” (Kɛw. 7:35). Musa ye Israɛldenw kalan ni sariya min ye, Jehova y’a kɛ ‘mɛlɛkɛw lo y’o sariya di.’ (Gal. 3:19). Jehova y’a fɔ Musa ye ko: “Ne kumana yɔrɔ min koo la, i ka taga n’u ye o yɔrɔ la. Ne ka mɛlɛkɛ bena bila i ɲa.” (Ɛkiz. 32:34). Bibulu t’a fɔ ko Israɛldenw ɲɛɛ lara mɛlɛkɛ dɔ kan a be Musa dɛmɛna. Nka, Musa ye Israɛldenw kalan ani k’u ɲɛminɛ cogo min na, o y’a yira ka gwɛ ko mɛlɛkɛw lo tun b’a dɛmɛna.

8. Mɛlɛkɛw ye Zozuwe ni Ezekiyasi dɛmɛ cogo di?

⁸ Musa sanin kɔ, “Masaba ka kɛlɛdenw ɲamɔgɔ” ye barika don Zozuwe la walisa a ka Israɛldenw ɲɛminɛ ka Kanankaw kɛlɛ. O la, Israɛldenw ye see sɔrɔ u juguw kan (Zozuwe 5:13-15; 6:2, 21). Kɔfɛ, tuma min na masacɛ Ezekiyasi tun be Israɛldenw ɲɛminɛna, Asirikaw ka sɔrɔdasi caaman tun b’a fɛ ka Zeruzalɛmu kɛlɛ. Suu kelen kɔnɔ, Jehova “ka mɛlɛkɛ tagara mɔgɔ  waa kɛmɛ ni waa bi seegi ni waduuru (185000) faga.”—2 Mas. 19:35.

9. Hali ni Ala ka lasigidenw tun dafanin tɛ, yala o tun be joo di Israɛldenw ma u ka ban ka kolo o cɛɛw ye wa? A ɲɛfɔ.

⁹ Hali ni mɛlɛkɛw tun dafanin lo, u ye cɛɛ minw dɛmɛ, olu tun dafanin tɛ. Loon dɔ, Musa ma bonya la Jehova kan (Nɔnb. 20:12). Zozuwe fana ma Ala ka dɛmɛ ɲini delili la ka sɔrɔ ka bɛn sigi ni Gabaonkaw ye (Zozuwe 9:14, 15). Wagati dɔ la, Ezekiyasi “far’a yɛrɛ la.” (2 Til. Kib. 32:25, 26). Nka, o cɛɛw ka dafabaliya bɛɛ n’a ta, a tun ɲinina Israɛldenw fɛ u ka kolo u ye. Jehova lo tun b’o cɛɛw dɛmɛna a ka mɛlɛkɛw sababu fɛ. Siga t’a la, Jehova lo tun be Israɛldenw ɲɛminɛna.

10. Ala ka sariya ye Musa ɲɛminɛ cogo di?

¹⁰ Ala ka Kuma y’a ka lasigidenw ɲɛminɛ. Ala ye sariya min di Israɛldenw ma, Bibulu b’o weele ko “Musa ka sariyasɛbɛ.” (1 Mas. 2:3). Nka, Ala ka Kuma b’a fɔ ko Jehova lo y’o sariya Sigibaga ye. Musa yɛrɛ tun ka ɲi k’o sariya labato (2 Til. Kib. 34:14). Jehova ye fanibugu lɔcogo ɲɛfɔ Musa ye. O kɔ, ‘Masaba tun ye min fɔ a ye, a y’o bɛɛ kɛ ten.’—Ɛkiz. 40:1-16.

11, 12. a) Zozuwe ani Israɛl kuntigi tɔɔw tun ka kan ka mun lo kɛ? b) Minw tun be Israɛldenw ɲɛminɛna, Ala ka Kuma ye nɔɔ juman lo to u kan?

¹¹ Tuma min na Zozuwe y’a daminɛ ka Israɛldenw ɲɛminɛ, Ala ka Kuma sɛbɛnin tun b’a fɛ. Ala y’a fɔ a ye ko: “I ka to ka miiri a kɔnɔnako la suu fara tile kan, janko i ka se ka taama ka kɛɲɛ ni sɛbɛ nin kɔnɔnakuma bɛɛ ye.” (Zozuwe 1:8). Zozuwe sanin kɔ, masacɛ minw ye kuntigiya kɛ Israɛldenw kun na, u fana y’o lo kɛ. Waajibi tun lo u ka Ala ka sariya kalan loon o loon ani u ka sɛbɛ dɔ ta k’o sariya sɛbɛ a kɔnɔ k’o kɛ u yɛrɛ ta ye. U tun ka kan ka “sariya nin kɔnɔnakuma n’a ka fɔta bɛɛ bato.”—Deteronɔmu 17:18-20 kalan.

¹² Cɛɛ minw tun be Israɛldenw ɲɛminɛ, Ala ka Kuma ye nɔɔ juman lo to u kan? An ka masacɛ Zoziyasi ka koo lajɛ. Musa ka sariya sɛbɛ yenin kɔ, masacɛ Zoziyasi ka sɛbɛrikɛla y’o kalan a ye. * Zoziyasi ye mun lo kɛ do? “Masacɛ ye sariya kitabu kɔnɔnakuma mɛn tuma min na, a hakili ɲagamina fɔɔ a y’a ka faniw faran.” Nka, a ma dan o ma. Ala ka Kuma y’a lasun ka kanpaɲiba dɔ kɛ walisa ka boliw bɛɛ halaki. O kɔ, a ye tɛmɛnkan seli dɔ labɛn min ɲɔgɔn ma deli ka kɛ Israɛl jamana na (2 Mas. 22:11; 23:1-23). Ala ka Kuma tun be Zoziyasi ni Israɛl ɲɛminɛbaga kantigiw ɲɛminɛ. O kama, u sɔnna ka yɛlɛmaniw kɛ walisa ka Ala ka jama bila sira ɲuman kan. O yɛlɛmaniw ye Israɛldenw dɛmɛ ka kolo Ala ye.

13. Mun na Israɛldenw ɲɛminɛbagaw ani jamana wɛrɛw kuntigiw tun tɛ kelen ye hali dɔɔni?

¹³ Jamana wɛrɛw kuntigiw tun b’u jigi la adamadenw ka hakilitigiya ani u ka fɛɛrɛw lo kan, o minw tun tɛ se k’u nafa. O kosɔn, olu ni Israɛl masacɛ kantigiw tun tɛ kelen ye hali dɔɔni! Kanan jamana kuntigiw ani u ka jamanadenw tun be koo juguw kɛ. U tun be cɛnimusoko kɛ n’u baden, u faden ani bɛgɛnw ye. U tun be cɛnimusoko kɛ n’u cɛɲɔgɔnw wala u musoɲɔgɔnw ye, k’u deenw saraka ani ka boliw bato (Lev. 18:6, 21-25). Lɔnnikɛlaw be ladili ɲumanw di saniyali koo la. Ala tun kɔnna k’o di a ka jama  ma nka, Babilonɛkaw ani Ezipitikaw tun t’o ladiliw sira tagama (Nɔnb. 19:13). Israɛldenw tun b’a yera u ɲɛminɛbaga kantigiw tun b’u jijara cogo min na walisa u saniyanin ka to batoli, farikolo ani cɛnimusoko ta fan fɛ. Tiɲɛn na, Jehova lo tun b’u ɲɛminɛna.

14. Mun na Jehova tun be a ka jama ɲɛminɛbaga dɔw kolo?

¹⁴ Galen, masacɛ minw ye Ala ka jama ɲɛminɛ, u bɛɛ ma Ala ka cikanw labato. Minw ma mɛnni kɛ Jehova fɛ, olu m’a to Ala k’u ɲɛminɛ hakili senu, mɛlɛkɛw ani a ka Kuma sababu fɛ. Tuma dɔw la, Jehova y’u kolo wala a ye mɔgɔ wɛrɛ bila u nɔɔ na (1 Sam. 13:13, 14). Wagati latigɛnin na, Ala ye mɔgɔ dɔ sigi min ɲɔgɔn tɛ yen.

15. a) Kiraw y’a yira cogo di ko kuntigi dɔ tun bena na min ɲɔgɔn tɛ yen? b) Ɲɛminɛbaga min kofɔra, o tun ye jɔn lo ye?

¹⁵ Saan kɛmɛkulu caaman kɔnɔ, Jehova tun kɔnna k’a fɔ ko a bena kuntigi dɔ sigi min dafanin lo. O kuntigi lo tun bena Jehova sagokɛlaw ɲɛminɛ. Musa y’a fɔ Israɛldenw ye ko: “[Jehova] bena ne bɔɲɔgɔn kira dɔ wili aw balimaw cɛma. Aw ka kan ka mɛnni kɛ a fɛ.” (Deter. 18:15). Kira Ezayi y’a fɔ ko o tigi bena “kɛ kuntigi ni fangatigi ye.” (Ezayi 55:4). Hakili senu ye Kira Daniyɛli lasun ka sɛbɛri kɛ “Ɲamɔgɔba” koo la “min wolomana.” (Dan. 9:25). Kɔfɛ, Yezu Krista y’a fɔ ko ale ye Ala ka jama “kuntigi” ye (Matiyo 23:10 kalan). Yezu ka kalandenw sɔnna ka tugu a kɔ ani u tun lanin b’a la ko Ala lo y’a sugandi (Zan 6:68, 69). Mun na u tun lanin b’a la ko Jehova be tɛmɛ Yezu lo fɛ k’a ka Jama ɲɛminɛ?

16. Mun lo y’a yira ko hakili senu tun be Yezu kan?

¹⁶ Hakili senu tun be Yezu kan. Yezu ka batɛmu tuma na, Zan batizelikɛla ye “sankolo dayɛlɛnin ye ka Nii [wala hakili] Senuman jigitɔ ye a kan i n’a fɔ tuganin.” O kɔ, “Nii Senuman y’a kɛ Yezu tagara kongokolon kɔnɔ.” (Mariki 1:10-12). Yezu ka waajuli baara tɔɔ bɛɛ la dugukolo kan, Ala ka hakili senu tun b’a kan. O lo y’a to a ye kabako koow kɛ ani ka kuma ni setigiya ye (Kɛw. 10:38). Hakili senu barika la fana, jogo ɲuman nunu tun be Yezu la: Kanuya, ninsɔndiya ani limaniya barikaman (Zan 15:9; Eburuw 12:2). Ɲɛminɛbaga si m’a yira cogo barikaman na ten ko hakili senu tun b’a kan. Tiɲɛn na, Jehova lo tun ye Yezu sugandi.

17. Mɛlɛkɛw ye Yezu dɛmɛ cogo di?

¹⁷ Mɛlɛkɛw ye Yezu dɛmɛ. Wagati dɔɔni Yezu batizenin kɔ, “mɛlɛkɛ  dɔw nan’a mako ɲa.” (Mat. 4:11). Lɛri damanin ka kɔn a ka saya ɲɛ, “mɛlɛkɛ dɔ bɔra sankolo la k’a yɛrɛ yira a la, ka barika don a la.” (Luka 22:43). Yezu tun lanin b’a la ko n’a mako tun be dɛmɛ na walisa ka Jehova sago kɛ, a tun bena mɛlɛkɛ dɔ ci ka na ale dɛmɛ.—Mat. 26:53.

18, 19. Yezu y’a ka ɲɛnamaya n’a ka kalanw basigi Ala ka Kuma kan cogo di?

¹⁸ Ala ka Kuma ye Yezu ɲɛminɛ. Kabi Yezu ka waajuli baara daminɛ na, a y’a to Ala ka Kuma y’a ɲɛminɛ (Mat. 4:4). A ye Ala ka Kuma labato fɔɔ ka taga se saya ma gwengwe yiri kan. Kiraya kuma dɔw ɲɛsinna Masiya ma. Yezu satuma na, a y’o kuma dɔw fɔ (Mat. 27:46; Luka 23:46). Nka, Yezu ka wagati la, diinan kuntigiw tun tɛ Ala ka Kuma labato n’a tun bɛnnin tɛ n’u ka landaw ye. Kira Ezayi tun ye min fɔ, Yezu segira o kan ko: “Mɔgɔ nunu be ne boɲa u daa dama le la, nga u dusu yɔrɔ ka jan ne la. U be ne bato gwansan, bari u be ɲɔgɔn kalan koo minw na, o ye adamadenw ka sariyaw dama le ye.” (Mat. 15:7-9). Mɔgɔ minw tun tɛ Jehova ka Kuma sira tagama, a tun tɛna olu sugandi abada walisa k’a ka mɔgɔw ɲɛminɛ.

¹⁹ Yezu y’a ka kɛwalew n’a ka kalanw basigi Ala ka Kuma lo kan. Tuma min na diinan kuntigiw ye Yezu sɔsɔ, a ma basigi a yɛrɛ ka hakilitigiya wala a ka lɔnniya kabakoman kan k’u jaabi. Nka, a basigira Ala ka Kuma lo kan (Mat. 22:33-40). Yezu ye ɲɛnamaya min kɛ sankolo la ani a be min lɔn ka ɲɛsin duniɲa dancogo ma, a m’o koow lakali walisa ka mɔgɔw ɲɛnagwɛ. Nka Bibulu b’a fɔ ko: “A ye hakili d’u ma waasa u ka se ka Ala ka kuma faamu.” (Luka 24:32, 45). Ala ka Kuma tun ka di Yezu ye ani a tun b’a fɛ sɔbɛ la k’o Kuma kofɔ mɔgɔw ye.

20. a) Yezu ye Jehova tando cogo di? b) Faranfasi juman lo tun be Yezu ni Erɔdi Agiripa fɔlɔ cɛ?

²⁰ Hali ni Yezu ka ‘kumaɲumanw’ ye mɔgɔw kabakoya, a y’a fɔ k’u bɔra a Kalanfa Jehova lo yɔrɔ (Luka 4:22). Tuma min na nafolotigi dɔ ye Yezu tando ko a ye “Karamɔgɔɲuman” ye, Yezu y’a jaabi ni majigilenya ye ko: “Mun na i be ne wele karamɔgɔɲuman? Mɔgɔɲuman si te yen ni Ala kelen tɛ.” (Mariki 10:17, 18). Yezu ni Erɔdi Agiripa fɔlɔ tɛ kelen ye hali dɔɔni. Erɔdi kɛra Zude kuntigi ye saan seegi Yezu sanin kɔ. Lajɛn kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ la, a “y’a ka masafaniw don.” Jama kulera ko: “Nin te mɔgɔ kumakan ye, batofɛn kumakan lo.” Siga t’a la, o tandoli kumaw diyara a ye. Mun lo kɛra o kɔ? Jehova ka “mɛlɛkɛ dɔ ye Hɛrɔde gosi, katuguni a ma Ala bonya. Ntumuw donna a la, a sara.” (Kɛw. 12:21-23, ABM). Mɔgɔ hakilitigi si tun tɛ se k’a fɔ ko Jehova lo ye Erɔdi sugandi k’a kɛ ɲɛminɛbaga ye. Nka, Yezu y’a yira ka gwɛ ko Ala lo ye ale sugandi. A tun be Jehova tando tuma bɛɛ sabu ale lo y’a ka jama Ɲɛminɛbagaba ye.

21. An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

²¹ Yezu tun tɛna kuntigiya kɛ saan damanin dɔrɔn. A kununin kɔ ka bɔ saya la, a ko: “Ala ye sebagaya bɛɛ di ne ma sankolo la ani dugukolo kan . . . Ne kɔni bena to n’aw ye loon o loon fɔɔ ka taga diɲɛ wili.” (Mat. 28:18-20). Yezu ye mɛlɛkɛ ye sankolo la. A be se ka Ala sagokɛlaw ɲɛminɛ cogo di dugukolo kan? Jehova tun bena jɔn lo kɛ Yezu ka lasigidenw ye dugukolo kan walisa u ka ale ka mɔgɔw ɲɛminɛ? Kerecɛnw tun bena se k’o lasigidenw lɔn cogo di? Barokun nata bena o ɲiningaliw jaabi.