1, 2. (α) Πώς διαφέρουν όσοι αναλαμβάνουν την ηγεσία ανάμεσα στους Μάρτυρες του Ιεχωβά από τους ηγέτες άλλων θρησκειών; (β) Τι θα δούμε σε αυτό και στο επόμενο άρθρο;

«ΠΟΙΟΣ είναι ο αρχηγός σας;» Αυτή είναι μια ερώτηση που κάνουν συχνά στους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Και δικαιολογημένα! Σε πολλές θρησκείες, υπάρχει ένας άντρας ή μια γυναίκα που ενεργεί ως ηγέτης, ή αλλιώς αρχηγός. Σε αντίθεση, εμείς είμαστε περήφανοι που μπορούμε να λέμε σε όσους μας ρωτούν ότι Ηγέτης μας δεν είναι κάποιος ατελής άνθρωπος. Απεναντίας, ακολουθούμε την ηγεσία του αναστημένου Χριστού, ο οποίος με τη σειρά του ακολουθεί την ηγεσία του Πατέρα του, του Ιεχωβά.—Ματθ. 23:10.

² Εντούτοις, υπάρχει μια ορατή ομάδα ανθρώπων, «ο πιστός και φρόνιμος δούλος», που αναλαμβάνει την ηγεσία ανάμεσα στον λαό του Θεού σήμερα. (Ματθ. 24:45) Πώς γνωρίζουμε λοιπόν ότι ο Ιεχωβά είναι πράγματι εκείνος που μας οδηγεί μέσω του αόρατου Γιου του; Σε αυτό και στο επόμενο άρθρο, θα εξετάσουμε πώς έχει κατευθύνει ο Ιεχωβά συγκεκριμένους ανθρώπους επί χιλιετίες έτσι ώστε να αναλαμβάνουν την ηγεσία. Σε αυτά τα άρθρα θα δούμε τρία αποδεικτικά στοιχεία για το ότι ο Ιεχωβά βρισκόταν όντως πίσω από εκείνους τους ανθρώπους, αποδεικνύοντας ότι ήταν—και ακόμα είναι—ο πραγματικός Ηγέτης του λαού του.—Ησ. 58:11.

3. Τι ενδυνάμωνε τον Μωυσή ώστε να οδηγεί τον Ισραήλ;

³ Το άγιο πνεύμα ενδυνάμωνε τους εκπροσώπους του Θεού. Σκεφτείτε τον Μωυσή, ο οποίος διορίστηκε ηγέτης των Ισραηλιτών.  Τι τον εξόπλισε ώστε να φροντίσει για εκείνον τον βαρυσήμαντο διορισμό; Ο Ιεχωβά «έβαλε μέσα σε αυτόν το άγιό Του πνεύμα». (Διαβάστε Ησαΐας 63:11-14) Ενδυναμώνοντας τον Μωυσή με άγιο πνεύμα, ο Ιεχωβά συνέχισε να οδηγεί τον λαό Του.

4. Πώς μπορούσαν οι Ισραηλίτες να διακρίνουν ότι ο Μωυσής είχε το πνεύμα του Θεού; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

⁴ Εφόσον το άγιο πνεύμα είναι μια αόρατη δύναμη, πώς μπορούσαν οι Ισραηλίτες να διακρίνουν ότι επενεργούσε στον Μωυσή; Το άγιο πνεύμα τού έδωσε την ικανότητα να κάνει θαύματα και να διακηρύξει το όνομα του Θεού στον Φαραώ. (Έξοδ. 7:1-3) Επίσης, παρήγε μέσα στον Μωυσή όμορφες ιδιότητες, όπως η αγάπη, η πραότητα και η υπομονή, οι οποίες τον καθιστούσαν κατάλληλο για ηγέτη των Ισραηλιτών. Τι αντίθεση με τους σκληρούς και εγωκεντρικούς ηγέτες άλλων χωρών! (Έξοδ. 5:2, 6-9) Οι αποδείξεις ήταν ξεκάθαρες: Ο Ιεχωβά είχε επιλέξει τον Μωυσή ως ηγέτη του λαού Του.

5. Εξηγήστε πώς ενδυνάμωνε ο Ιεχωβά άλλους Ισραηλίτες ώστε να οδηγούν τον λαό του.

⁵ Αργότερα, το άγιο πνεύμα του Ιεχωβά ενδυνάμωσε άλλους άντρες τους οποίους εκείνος είχε διορίσει να οδηγούν τον λαό του. «Ο Ιησούς, ο γιος του Ναυή, ήταν γεμάτος πνεύμα σοφίας». (Δευτ. 34:9) «Το πνεύμα του Ιεχωβά περικάλυψε τον Γεδεών». (Κριτ. 6:34) Και «το πνεύμα του Ιεχωβά άρχισε να επενεργεί στον Δαβίδ». (1 Σαμ. 16:13) Όλοι εκείνοι οι άντρες βασίζονταν στο πνεύμα του Θεού για βοήθεια, και αυτό το πνεύμα τούς ενδυνάμωνε ώστε να επιτελούν κατορθώματα τα οποία δεν θα είχαν καταφέρει με τη δική τους δύναμη. (Ιησ. Ναυή 11:16, 17· Κριτ. 7:7, 22· 1 Σαμ. 17:37, 50) Ως αποτέλεσμα, ο Ιεχωβά δικαιολογημένα λάβαινε τον αίνο για αυτές τις κραταιές πράξεις.

6. Γιατί ήθελε ο Θεός να σέβεται ο λαός του τους ηγέτες στον Ισραήλ;

⁶ Πώς έπρεπε να είχαν ανταποκριθεί οι Ισραηλίτες στις ξεκάθαρες αποδείξεις που πιστοποιούσαν ότι αυτοί οι άντρες ενδυναμώνονταν από το άγιο πνεύμα; Όταν ο λαός παραπονέθηκε για την ηγεσία του Μωυσή, ο Ιεχωβά ρώτησε: «Ως πότε θα μου συμπεριφέρεται αυτός ο λαός χωρίς σεβασμό;» (Αριθ. 14:2, 11) Πράγματι, ο Ιεχωβά επέλεξε τον Μωυσή, τον Ιησού του Ναυή, τον Γεδεών και τον Δαβίδ για να τον εκπροσωπούν ως Ηγέτη. Όταν ο λαός υπάκουε σε αυτούς τους άντρες, στην ουσία ακολουθούσε τον Ιεχωβά ως Ηγέτη.

7. Πώς βοηθούσαν οι άγγελοι τον Μωυσή;

⁷ Οι άγγελοι βοηθούσαν τους εκπροσώπους του Θεού. (Διαβάστε Εβραίους 1:7, 14) Ο Ιεχωβά χρησιμοποίησε αγγέλους ώστε να αναθέσει στον Μωυσή την αποστολή του, να τον εξοπλίσει και να τον κατευθύνει. Ο Θεός έστειλε τον Μωυσή «ως άρχοντα και ως απελευθερωτή, μέσω του αγγέλου που εμφανίστηκε σε αυτόν στη βάτο». (Πράξ. 7:35) “Διαβίβασε μέσω αγγέλων” τον Νόμο, τον οποίο χρησιμοποιούσε ο Μωυσής για να εκπαιδεύει τους Ισραηλίτες. (Γαλ. 3:19) Και ο Ιεχωβά τού είπε: «Οδήγησε το λαό εκεί που σου έχω πει. Δες! Ο άγγελός μου θα πηγαίνει μπροστά σου». (Έξοδ. 32:34) Η Αγία Γραφή δεν αναφέρει ότι οι Ισραηλίτες είδαν κάποιον υλοποιημένο άγγελο να εκτελεί αυτά τα καθήκοντα. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ο Μωυσής έδινε οδηγίες στον λαό και τον καθοδηγούσε έδειχνε ξεκάθαρα ότι είχε υπερανθρώπινη βοήθεια.

8. Ποια βοήθεια πρόσφεραν οι άγγελοι στον Ιησού του Ναυή και στον Εζεκία;

⁸ Μετά την εποχή του Μωυσή, ο διάδοχός του, ο Ιησούς του Ναυή, ενισχύθηκε από τον “άρχοντα του στρατεύματος του Ιεχωβά” προκειμένου να οδηγήσει τον λαό του Θεού σε μάχη κατά των Χαναναίων—και οι Ισραηλίτες κέρδισαν τη μάχη. (Ιησ. Ναυή 5:13-15· 6:2, 21) Αργότερα, ο Βασιλιάς Εζεκίας ήρθε αντιμέτωπος με μια τεράστια δύναμη Ασσύριων στρατιωτών που απειλούσαν να εισβάλουν στην Ιερουσαλήμ. Σε μια νύχτα, «βγήκε ο άγγελος του Ιεχωβά και πάταξε εκατόν ογδόντα πέντε χιλιάδες».—2 Βασ. 19:35.

9. Μήπως οι ατέλειες των εκπροσώπων του Θεού έδιναν στους Ισραηλίτες κάποια δικαιολογία ώστε να μην ακολουθούν την ηγεσία τους; Εξηγήστε.

 ⁹ Φυσικά, μολονότι οι άγγελοι είναι τέλειοι, οι άντρες τους οποίους βοηθούσαν δεν ήταν. Ο Μωυσής σε κάποια περίπτωση δεν αγίασε τον Ιεχωβά. (Αριθ. 20:12) Ο Ιησούς του Ναυή παρέλειψε να ζητήσει την καθοδηγία του Θεού προτού συνάψει διαθήκη με τους Γαβαωνίτες. (Ιησ. Ναυή 9:14, 15) Για μια σύντομη περίοδο, «η καρδιά του [Εζεκία] έγινε υπεροπτική». (2 Χρον. 32:25, 26) Ωστόσο, παρά τις ατέλειες αυτών των αντρών, αναμενόταν από τους Ισραηλίτες να ακολουθούν την ηγεσία τους. Ο Ιεχωβά στήριζε εκείνους τους άντρες με τους υπερανθρώπινους απεσταλμένους του. Ναι, ο Ιεχωβά οδηγούσε τον λαό του.

10. Πώς κατευθυνόταν ο Μωυσής από τον Νόμο του Θεού;

¹⁰ Ο Λόγος του Θεού κατηύθυνε τους εκπροσώπους Του. Η Γραφή αναφέρεται στον Νόμο που δόθηκε στον Ισραήλ ως τον «νόμο του Μωυσή». (1 Βασ. 2:3) Εντούτοις, οι Γραφές προσδιορίζουν τον Ιεχωβά ως τον πραγματικό Νομοθέτη, και ο ίδιος ο Μωυσής υποτασσόταν σε αυτόν τον Νόμο. (2 Χρον. 34:14) Αφού ο Ιεχωβά είχε δώσει οδηγίες για το πώς να στηθεί η σκηνή της μαρτυρίας, «ο Μωυσής ενήργησε σύμφωνα με όλα όσα τον είχε διατάξει ο Ιεχωβά. Ενήργησε έτσι ακριβώς».—Έξοδ. 40:1-16.

11, 12. (α) Τι έπρεπε να κάνουν ο Ιωσίας και οι βασιλιάδες που κυβερνούσαν τον λαό του Θεού; (β) Πώς επηρέαζε ο Λόγος του Θεού τούς ηγέτες του λαού του;

¹¹ Από την αρχή της ηγεσίας του, ο Ιησούς του Ναυή είχε ένα γραπτό υπόμνημα του Λόγου του Θεού. «Αυτό πρέπει να διαβάζεις χαμηλόφωνα ημέρα και νύχτα», του ειπώθηκε, «για να φροντίζεις να ενεργείς σύμφωνα με όλα όσα είναι γραμμένα σε αυτό». (Ιησ. Ναυή 1:8) Αργότερα, οι βασιλιάδες που κυβερνούσαν τον λαό του Θεού ακολουθούσαν μια παρόμοια συνήθεια. Είχαν την υποχρέωση να διαβάζουν τον Νόμο καθημερινά, να γράφουν ένα αντίγραφό του και “να τηρούν όλα τα λόγια αυτού του νόμου και αυτές τις διατάξεις, εκτελώντας τα”.—Διαβάστε Δευτερονόμιο 17:18-20.

¹² Πώς επηρέαζε ο Λόγος του Θεού τούς άντρες που αναλάμβαναν την ηγεσία; Εξετάστε το παράδειγμα του Βασιλιά Ιωσία. Όταν βρέθηκε ένα έγγραφο που περιείχε τον Μωσαϊκό Νόμο, ο γραμματέας του Ιωσία άρχισε να του το διαβάζει. * Πώς αντέδρασε ο βασιλιάς; «Μόλις άκουσε ο βασιλιάς τα λόγια του βιβλίου του νόμου, έσκισε τα ενδύματά του». Αλλά έκανε ακόμα περισσότερα. Κατευθυνόμενος από τον Λόγο του Θεού, ο Ιωσίας άρχισε μια δυναμική εκστρατεία κατά της ειδωλολατρίας και διευθέτησε έναν άνευ προηγουμένου εορτασμό του Πάσχα. (2 Βασ. 22:11· 23:1-23) Επειδή ο Ιωσίας και άλλοι πιστοί ηγέτες κατευθύνονταν από τον Λόγο του Θεού, ήταν πρόθυμοι να προσαρμόζουν και να διευκρινίζουν την κατεύθυνση που έδιναν στον λαό του Θεού. Αυτές οι αλλαγές εναρμόνιζαν τον αρχαίο λαό του Θεού με το θέλημά του.

13. Ποια αντίθεση υπήρχε ανάμεσα στους ηγέτες του λαού του Θεού και σε εκείνους των ειδωλολατρικών εθνών;

¹³ Πόσο πολύ διέφεραν αυτοί οι πιστοί βασιλιάδες από τους ηγέτες άλλων εθνών, άντρες που κατευθύνονταν από ανθρώπινη σοφία και κοντόφθαλμη στρατηγική! Υπό την ηγεσία των Χαναναίων, οι άνθρωποι έκαναν απεχθή πράγματα, τα οποία περιλάμβαναν αιμομειξία, ομοφυλοφιλία, κτηνοβασία, θυσίες παιδιών και χονδροειδή ειδωλολατρία. (Λευιτ. 18:6, 21-25) Επιπλέον, οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι ηγέτες δεν ακολουθούσαν τους επιστημονικά έγκυρους κανόνες υγιεινής που έδωσε ο Θεός στον Ισραήλ. (Αριθ. 19:13) Αντίθετα, ο αρχαίος λαός του Θεού έβλεπε πώς προωθούσαν  οι πιστοί ηγέτες του την πνευματική, ηθική και σωματική καθαρότητα. Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Ιεχωβά τούς οδηγούσε.

14. Γιατί διαπαιδαγώγησε ο Ιεχωβά κάποιους από τους ηγέτες του λαού του;

¹⁴ Δεν ακολουθούσαν όμως όλοι οι βασιλιάδες που κυβερνούσαν τον αρχαίο λαό του Θεού τις οδηγίες Του. Εκείνοι που δεν υπάκουαν στον Ιεχωβά αρνούνταν να δεχτούν την κατεύθυνση του αγίου πνεύματος του Θεού, των αγγέλων του και του Λόγου του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Ιεχωβά διαπαιδαγώγησε ή αντικατέστησε αυτούς τους ηγέτες. (1 Σαμ. 13:13, 14) Στον δικό του κατάλληλο καιρό, διόρισε κάποιον που θα ήταν ανώτερος από οποιονδήποτε άνθρωπο είχε χρησιμοποιήσει ως τότε.

15. (α) Πώς έδειξαν οι προφήτες ότι ερχόταν ένας μοναδικός ηγέτης; (β) Ποιος ήταν ο προφητευμένος ηγέτης;

¹⁵ Επί αιώνες, ο Ιεχωβά προφήτευε ότι θα διόριζε έναν ηγέτη με μοναδικά προσόντα για τον λαό του. «Προφήτη σαν εμένα θα εγείρει για εσένα ο Ιεχωβά ο Θεός σου από ανάμεσά σου, από τους αδελφούς σου», είπε ο Μωυσής στους Ισραηλίτες. «Αυτόν πρέπει να ακούτε». (Δευτ. 18:15) Ο Ησαΐας προείπε ότι Αυτός θα γινόταν “ηγέτης και διοικητής”. (Ησ. 55:4) Και ο Δανιήλ έγραψε υπό θεϊκή έμπνευση για την έλευση “του Μεσσία του Ηγέτη”. (Δαν. 9:25) Τελικά, ο Ιησούς Χριστός προσδιόρισε τον εαυτό του ως “τον Ηγέτη” του λαού του Θεού. (Διαβάστε Ματθαίος 23:10) Οι μαθητές του Ιησού τον ακολούθησαν πρόθυμα και επιβεβαίωσαν ότι αυτός ήταν η επιλογή του Ιεχωβά. (Ιωάν. 6:68, 69) Τι τους έπεισε ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν εκείνος μέσω του οποίου ο Ιεχωβά οδηγούσε τον λαό του;

16. Τι απέδειξε ότι ο Ιησούς ενδυναμωνόταν από το άγιο πνεύμα;

¹⁶ Το άγιο πνεύμα ενδυνάμωνε τον Ιησού. Όταν βαφτίστηκε ο Ιησούς, ο Ιωάννης ο Βαφτιστής είδε «τους ουρανούς να χωρίζονται και το πνεύμα σαν περιστέρι να κατεβαίνει πάνω του». Κατόπιν, «το πνεύμα τον ώθησε να πάει στην έρημο». (Μάρκ. 1:10-12) Στην υπόλοιπη επίγεια διακονία του, το άγιο πνεύμα του Θεού ενδυνάμωνε τον Ιησού ώστε να κάνει θαύματα και να μιλάει με θεϊκή εξουσία. (Πράξ. 10:38) Επιπρόσθετα, το άγιο πνεύμα παρήγε μέσα στον Ιησού τέλειο καρπό, που περιλάμβανε την αγάπη, τη χαρά και την ακλόνητη πίστη. (Ιωάν. 15:9· Εβρ. 12:2) Κανένας άλλος ηγέτης δεν παρείχε τόσο πειστικές αποδείξεις. Ο Ιησούς ήταν η επιλογή του Ιεχωβά.

17. Τι έκαναν οι άγγελοι για να βοηθήσουν τον Ιησού;

¹⁷ Άγγελοι βοήθησαν τον Ιησού. Λίγο μετά το βάφτισμα του Ιησού, «ήρθαν άγγελοι και άρχισαν να τον διακονούν». (Ματθ. 4:11) Μερικές ώρες πριν τον θάνατό του, «εμφανίστηκε σε αυτόν ένας άγγελος από τον ουρανό και τον ενίσχυσε». (Λουκ. 22:43) Ο Ιησούς ήταν πεπεισμένος ότι ο Ιεχωβά θα έστελνε αγγελική βοήθεια όποτε τη χρειαζόταν  προκειμένου να επιτελέσει το θέλημα του Θεού.—Ματθ. 26:53.

18, 19. Πώς κατηύθυνε ο Λόγος του Θεού τη ζωή και τη διδασκαλία του Ιησού;

¹⁸ Ο Λόγος του Θεού κατηύθυνε τον Ιησού. Από την αρχή της διακονίας του, ο Ιησούς άφηνε τις Γραφές να τον καθοδηγούν. (Ματθ. 4:4) Μάλιστα, ήταν τόσο μεγάλη η υπακοή του στον Λόγο του Θεού ώστε ο ίδιος ήταν διατεθειμένος να πεθάνει πάνω σε ξύλο βασανισμού. Ακόμα και τα τελευταία του λόγια προτού πεθάνει περιλάμβαναν παραθέσεις από Μεσσιανικές προφητείες. (Ματθ. 27:46· Λουκ. 23:46) Αντίθετα, οι θρησκευτικοί ηγέτες εκείνης της εποχής αψηφούσαν τον Λόγο του Θεού όποτε ερχόταν σε σύγκρουση με τις δικές τους παραδόσεις. Παραθέτοντας τα λόγια του Ιεχωβά μέσω του προφήτη Ησαΐα, ο Ιησούς είπε για εκείνους: «Αυτός ο λαός με τιμάει με τα χείλη, όμως η καρδιά τους είναι πολύ απομακρυσμένη από εμένα. Μάταια με λατρεύουν, επειδή διδάσκουν εντολές ανθρώπων ως δόγματα». (Ματθ. 15:7-9) Μπορούσε πράγματι να διαλέξει ο Ιεχωβά κάποιους από εκείνους τους άντρες για να οδηγούν τον λαό του;

¹⁹ Ο Ιησούς άφηνε τον Λόγο του Θεού να κατευθύνει όχι μόνο τις πράξεις του αλλά και τη διδασκαλία του. Όταν αντιμετώπιζε θρησκευτικές διενέξεις, δεν επικαλούνταν ούτε την τεράστια σοφία του ούτε την απαράμιλλη πείρα του. Τουναντίον, πρόβαλλε τις Γραφές ως την ύψιστη αυθεντία. (Ματθ. 22:33-40) Και αντί να ψυχαγωγεί τους ακροατές του με προσωπικές ιστορίες για τη ζωή στον ουρανό ή για τη δημιουργία του σύμπαντος, “άνοιγε τις διάνοιές τους πλήρως για να συλλάβουν το νόημα των Γραφών”. (Λουκ. 24:32, 45) Ο Ιησούς αγαπούσε τον Λόγο του Θεού, και λαχταρούσε να τον μοιράζεται με άλλους.

20. (α) Πώς αναγνώριζε ο Ιησούς την υποταγή του στον Θεό; (β) Τι μας διδάσκει η αντίθεση ανάμεσα στον Ιησού και στον Ηρώδη Αγρίππα Α΄ για το πώς επιλέγει ο Ιεχωβά ηγέτη;

²⁰ Μολονότι ο Ιησούς εντυπωσίαζε τους ακροατές του με «ελκυστικά λόγια», απέδιδε την τιμή στον δικό του Δάσκαλο, τον Ιεχωβά. (Λουκ. 4:22) Όταν ένας πλούσιος άντρας προσπάθησε να δοξάσει τον Ιησού με τον τίτλο «Δάσκαλε Αγαθέ», ο Ιησούς απάντησε με μετριοφροσύνη: «Γιατί με αποκαλείς αγαθό; Κανείς δεν είναι αγαθός παρά μόνο ένας, ο Θεός». (Μάρκ. 10:17, 18) Πόσο μεγάλη αντίθεση με τον Ηρώδη Αγρίππα Α΄ που έγινε βασιλιάς, ή ηγέτης, της Ιουδαίας περίπου οχτώ χρόνια αργότερα! Σε κάποια διπλωματική εκδήλωση, ο Ηρώδης ντύθηκε «με βασιλική στολή». Το πλήθος που τον θαύμαζε φώναζε: «Φωνή θεού και όχι ανθρώπου!» Ο Ηρώδης προφανώς απολάμβανε τα εγκώμια. Τι έγινε κατόπιν; «Ευθύς, ο άγγελος του Ιεχωβά τον πάταξε, επειδή δεν έδωσε τη δόξα στον Θεό· και τον έφαγαν τα σκουλήκια και εξέπνευσε». (Πράξ. 12:21-23) Ασφαλώς, κανένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν θα μπορούσε να συμπεράνει ότι ο Ηρώδης είχε επιλεχθεί από τον Ιεχωβά ως ηγέτης. Ο Ιησούς, από την άλλη, παρείχε πειστικές αποδείξεις ότι είχε διοριστεί από τον Θεό, και απέδιδε συνεχώς δόξα στον Ιεχωβά ως τον Υπέρτατο Ηγέτη του λαού του.

21. Τι θα συζητήσουμε στο επόμενο άρθρο;

²¹ Η ηγεσία του Ιησού δεν επρόκειτο να διαρκέσει λίγα μόνο χρόνια. «Μου έχει δοθεί όλη η εξουσία στον ουρανό και στη γη», διακήρυξε μετά την ανάστασή του. «Και εγώ είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες μέχρι την τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων». (Ματθ. 28:18-20) Αλλά εφόσον θα ήταν αόρατο πνεύμα στον ουρανό, πώς θα οδηγούσε ο Ιησούς τον λαό του Θεού στη γη; Ποιον θα χρησιμοποιούσε ο Ιεχωβά για να εργάζεται υπό την ηγεσία του Χριστού και να αναλαμβάνει την ηγεσία ανάμεσα στον λαό Του; Και πώς θα μπορούσαν οι Χριστιανοί να αναγνωρίζουν τους εκπροσώπους του; Το επόμενο άρθρο θα εξετάσει τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.