Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Yehowa ɖiyiɣ ɛ-samaɣ

Yehowa ɖiyiɣ ɛ-samaɣ

“[Yehowa] kaɣ-ŋ hɔm tam.”—IZA. 58:11.

HENDU: 152, 22

1, 2. (a) Ɛbɛ wɩlɩɣ se mba peɖiyiɣ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔ, pɛwɛ ndɩ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa? (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ ñʋʋ kʋnɛ nɛ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

ÐOŊ ÐOŊ lɛ, ɛyaa pɔzʋʋ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa se: “Akɛ mɩ-ñʋʋdʋ?” Pɔpɔzʋʋ tɔm ndʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Ɛsɔ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ taa lɛ, palɩzɩɣ abalʋ yaa halʋ nɔɔyʋ se ɛkɛ pa-ñʋʋdʋ yaa pe-ɖiyiyu. Ɛlɛ ɖa lɛ, ɖa-taa wɛ leleŋ se ɖiheyi-wɛ se ɖa-ñʋʋdʋ tɩkɛ ɛyʋ weyi ɛtɩtalɩ pilim yɔ. Ɛlɛ ɖa-ñʋʋdʋ lɛ Krɩstʋ, nɛ ɛlɛ ñʋʋdʋ lɛ Yehowa.—Mat. 23:10.

2 Paa mbʋ yɔ, Yehowa lɩzɩ koobiya abalɩñɩma nabɛyɛ se pɛkɛ “yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ” nɛ peɖiyi ɛ-samaɣ sɔnɔ. (Mat. 24:45, nwt) Ye mbʋ, ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna se toovenim taa lɛ, Yehowa wɛna nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ ɛ-Pɩyalʋ yɔɔ nɛ eɖiyiɣ-ɖʋ? Ñʋʋ kʋnɛ nɛ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa tɩŋnɩ ɛyaa nabɛyɛ yɔɔ pɩnzɩ sakɩyɛ taa nɛ eɖiyi ɛ-samaɣ yɔ. Ñʋŋ ɛnɩ ɩ-naalɛ ɩ-taa ɖɩkaɣ naʋ nʋmɔŋ naadozo weyi ɩwɩlɩɣ se paa ɛyaa nabɛyɛ ɩɖɛnɩ Yehowa sɛyaa nɔɔ yɔ, toovenim taa lɛ, Yehowa kɛnɩ pa-ñʋʋdʋ yɔ.—Iza. 58:11.

FEZUU KIÐEÐEU KPAZƖ-WƐ ÐOŊ

3. Ɛbɛ kaakpazɩ Moyizi ɖoŋ nɛ ɛpɩzɩ eɖiyi Izrayɛɛlɩ samaɣ?

3 Fezuu kiɖeɖeu kpazɩ ɖoŋ Ɛsɔ lone taa caɣyaa. Yehowa kaalɩzɩ Moyizi se eɖiyi Izrayɛɛlɩ samaɣ. Ɛbɛ kaasɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛla tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ? Yehowa kaaɖʋ “ɛ-taa e-fezuu kiɖeɖeu.” (Kalɩ Izaayii 63:11-14.) Yehowa tɩŋnɩ fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛkpazɩ Moyizi ɖoŋ, ye mbʋ pɩwɩlɩɣ se Yehowa ɖiyaɣni ɛ-samaɣ.

4. Ɛbɛ wɩlaɣ Izrayɛɛlɩ piya se Moyizi kaawɛnɩ fezuu kiɖeɖeu? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

4 Ɛbɛ kaasɩnɩ Izrayɛɛlɩ piya nɛ sɩna se Moyizi kaawɛnɩ fezuu kiɖeɖeu paa sɩtaanaɣ-kʋ yɔ? Fezuu kiɖeɖeu kasɩnɩ Moyizi nɛ ɛla maamaaci lakasɩ nɛ eheyi Faraɔɔ Yehowa tɔm. (Egl. 7:1-3) Fezuu kiɖeɖeu kaasɩnɩ Moyizi ɖɔɖɔ nɛ ɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ɛzɩ sɔɔlɩm, hɛɛ wɛtʋ, nɛ suuɖu mbʋ yɔ. Piyeba nɛ eɖiyi Izrayɛɛlɩ piya camɩyɛ. Ɛɛwɛ ndɩ kpem nɛ ajɛɛ ñʋndɩnaa lalaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paba ñaawɛ ñaŋ nɛ pamaɣzaɣ pe-ɖeke pɛ-kɛzɛɣa yɔɔ na. (Egl. 5:2, 6-9) Pɩwɩlaɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa kaalɩzɩnɩ Moyizi se eɖiyi ɛ-samaɣ.

5. Mba Yehowa kaaha fezuu kiɖeɖeu se papɩzɩ nɛ peɖiyi ɛ-samaɣ?

5 Pʋwayɩ Yehowa fezuu kiɖeɖeu kpazɩ ɖoŋ ɛyaa lalaa mba ɛlɩzaa se peɖiyi ɛ-samaɣ yɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se: “Lɔŋ fezuu su Nuuni pɩyalʋ Yozuwee taa ɖo.” (Wp. 34:9) Kɩyɔɔdɩ ɖɔɖɔ Gideyɔɔ yɔɔ se: “[Yehowa] fezuu su Gideyɔɔ taa ɖo.” (Th. 6:34) Kɩtasɩ yɔɔdʋʋ se: “[Yehowa] fezuu tii kɩsʋʋ Daviid taa.” (1 Sam. 16:13) Ɛyaa mba, pa-tɩŋa paata fezuu kiɖeɖeu liu, nɛ kɩsɩnɩ-wɛ nɛ pala tʋma wena pataapɩzɩɣ se pala pa-maɣmaɣ po-ɖoŋ taa yɔ. (Yoz. 11:16, 17; Th. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50) Yehowa kaahanɩ-wɛ ɖoŋ nɛ papɩzɩ pala tʋma ana; nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛnʋ pɩwɛɛ se pɛcɛlɩ samtʋ.

6. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa ñɩnaɣ se Izrayɛɛlɩ piya ɩña ɛyaa mba ɛlɩzaa se peɖiyi-sɩ yɔ?

6 Ɛzɩma pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya ɩla alɩwaatʋ ndʋ sɩnawa se fezuu kiɖeɖeu kaahanɩ ɛyaa mba ɖoŋ yɔ? Alɩwaatʋ ndʋ simidi sɩ-mɔɔŋ tɛɛ nɛ Moyizi yɔ, Yehowa pɔzaa se: “Samaɣ ŋga yɔ kalɩɣ ma-wayɩ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ ɖooye?” (Kɩg. 14:2, 11) Pɩnaɣ kalaa se Yehowa kaalɩzɩnɩ Moyizi, Yozuwee, Gideyɔɔ nɛ Daviid se pɛkɛ e-lone taa caɣyaa nɛ peɖiyi ɛ-samaɣ. Ye Izrayɛɛlɩ piya ɩñaŋ ɛyaa mba yɔ, sɩwɩlɩɣ se sitisaa se Yehowa eɖiyi-sɩ.

ƐSƆ TIYIYAA SƖNƖ-WƐ

7. Ɛzɩma tɩyɛ Ɛsɔ tiyiyaa kaasɩnɩ Moyizi?

7 Ɛsɔ tiyiyaa kaasɩnɩ Yehowa lone taa caɣyaa. (Kalɩ Ebree 1:7, 14.) Yehowa tɩŋnɩ e-tiyaa yɔɔ nɛ ɛɖʋ Moyizi tʋmɩyɛ, ɛha-ɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɩ se ɛpɩzɩ nɛ ɛlabɩ-ɖɩ yɔ, nɛ eɖiyi-i. Kajalaɣ lɛ, ɛtɩŋnɩ tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ ɛɖʋ Moyizi tʋmɩyɛ se “ɛkɛ [Izrayɛɛlɩ piya] ñʋʋdʋ nɛ pa-ñʋʋ yaɖʋ.” (Tʋma 7:35) Nabʋlɛ lɛ, Yehowa tɩŋnɩ tiyiyaa yɔɔ nɛ ɛcɛlɩ Moyizi ɛ-Paɣtʋ se ɛlɛ ɛwɩlɩ-tʋ Izrayɛɛlɩ piya. (Gal. 3:19) Nabudozo lɛ, Yehowa heyi-i se: “Wolo ŋtalɩ samaɣ ŋga nɛ ŋwoni ɖenɖe mɔntɔmɩ-ŋ se ŋtanɩ-kɛ yɔ: Men-tiyiyu kaɣ-ŋ nɔɔ ɖɛʋ.” (Egl. 32:34) Bibl tɩyɔɔdɩ se Izrayɛɛlɩ piya na tiyiyu nɔɔyʋ ɛlabɩ tʋma ana. Ɛlɛ ɛzɩma Moyizi ɖiyaɣ Izrayɛɛlɩ piya yɔ, pɩwɩlaa kaɣlaa se pɩtaakɛ ɛ-maɣmaɣ e-ɖoŋ ɛlakaɣnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ.

8. Ɛzɩma tɩyɛ Ɛsɔ tiyiyaa kaasɩnɩ Yozuwee nɛ Ezekiyasɩ?

8 Moyizi sɩba lɛ, Yozuwee lɛɣzɩnɩ e-lone taa. “[Yehowa] sɔɔjanaa taa sɔsɔ” kpazɩ Yozuwee ɖoŋ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ se eyooni Kanaŋ mba. Piyeba nɛ Izrayɛɛlɩ piya wa you ŋgʋ. (Yoz. 5:13-15; 6:2, 21) Pʋwayɩ lɛ, Asiirii sɔɔjanaa ñɩnaɣ se pɔkɔɔ nɛ poyooni Wiyaʋ Ezekiyasɩ nɛ pɔyɔkɩ Yerusalɛm. Ðooo kʋɖʋma taa, Yehowa “tiyiyu lɩwa nɛ ɛkʋ Asiirii mba maalika taa [kudokiŋ] mɩnʋʋ nɛ hiŋ lutozo nɛ kagbanzɩ (185 000).”—2 Aw. 19:35.

9. Paa Yehowa lone taa caɣyaa kaawɛnɩ ɛjandʋ yɔ, ɛbɛ pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya ɩla?

9 Ɛsɔ tiyiyaa talɩ pilim, ɛlɛ Yehowa lone taa caɣyaa mba tiyiyaa mba paasɩnaa yɔ, paba ñataatalɩ pilim. Alɩwaatʋ natʋyʋ taa, Moyizi tɩɖʋ hɩɖɛ Ɛsɔ. (Kɩg. 20:12) Yozuwee ñataapɔzɩ Yehowa nɔɔ taa tɔm pʋcɔ nɛ ɛɖʋ ɛgbɛyɛ nɛ Gabaɔŋ mba. (Yoz. 9:14, 15) Alɩwaatʋ natʋyʋ, Ezekiyasɩ ‘ñaakpazɩ ɛ-tɩ.’ (4 Aw. 32:25, 26) Ɛlɛ paa Yehowa lone taa caɣyaa mba paawɛnɩ ɛjandʋ yɔ, pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya itisi nɛ peɖiyi-sɩ. Yehowa tɩŋaɣnɩ e-tiyiyaa yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-wɛ. Pɩwɩlɩɣ kaɣlaa se Yehowa kaawɛna nɛ eɖiyiɣ ɛ-samaɣ.

ƐSƆTƆM ÐIYI-WƐ

10. Ɛzɩma tɩyɛ Moyizi kaayeba nɛ Ɛsɔ Paɣtʋ ɖiyi-i?

10 Ɛsɔtɔm ɖiyi Yehowa lone taa caɣyaa. Bibl yaɣ paɣtʋ ndʋ Ɛsɔ kaacɛlɩ Izrayɛɛlɩ piya yɔ se “Moyizi paɣtʋ.” (1 Aw. 2:3) Ɛlɛ Masɩ wɩlɩɣ se Yehowa cɔlɔ Paɣtʋ ndʋ tɩlɩnaa, nɛ Moyizi maɣmaɣ ɖɔŋaɣ tɩ-yɔɔ. (4 Aw. 34:14) Yehowa wɩlɩ-ɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se pesiɣ kediɣzaɣ kizinziku yɔ. Bibl tɔŋ se: “Moyizi labɩ ndʋ ndʋ [Yehowa] heyi-i yɔ, ti-kpeekpe: Mbʋ ɖɔɖɔ ɛlaba.”—Egl. 40:1-16.

11, 12. (a) Ɛbɛ pɩɩwɛɛ se Yozuwee nɛ awiya wena aɖiyi Ɛsɔ samaɣ yɔ pala? (b) Ðoŋ kɩbaŋ weyi Ɛsɔtɔm kaawɛnɩ mba peɖiyaɣ Ɛsɔ samaɣ yɔ pɔ-yɔɔ?

11 Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yozuwee paɣzɩ Izrayɛɛlɩ samaɣ ɖiyuu yɔ, eyeba nɛ pama-ɩ Paɣtʋ takayaɣ. Yehowa kaaheyi-i se pɩwɛɛ se ‘ɛmaɣzɩɣ kɔ-yɔɔ wɩsɩ nɛ ɖoo nɛ ɛla ndʋ ndʋ pama ka-taa yɔ, tɩ-yɔɔ.’ (Yoz. 1:8) Mbʋ ɖɔɖɔ awiya wena atɩŋ ɛ-wayɩ pʋwayɩ yɔ alaba. Pɩɩkɛnɩ-wɛ kɩjɛyʋʋ se pama pa-tɩ Paɣtʋ takayaɣ nɛ pakalɩɣ-kɛ paa ɖooye nɛ pɔɖɔ “paɣtʋ ndʋ pawɩlɩ-tʋ paɣtʋ taa yɔ” tɩ-yɔɔ.—Kalɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 17:18-20.

12 Ðoŋ kɩbaŋ weyi Ɛsɔtɔm kaawɛnɩ mba peɖiyaɣ Ɛsɔ samaɣ yɔ pɔ-yɔɔ? Iyele nɛ ɖɩna Wiyaʋ Yoziyaasɩ kɩɖaʋ. Kɩyakʋ nakʋyʋ pehiɣ Moyizi Paɣtʋ takayaɣ nakɛyɛ lɛ, Yoziyaasɩ takayaɣ taa mayʋ paɣzɩ-ɩ kɛ kalʋʋ. * Ɛzɩma Wiyaʋ Yoziyaasɩ laba? Bibl kɛdaa se: “Wiyaʋ nɩ Paɣtʋ Takayaɣ taa tɔm lɛ, ɛcɩyɩ e-tokonaa.” Ɛlɛ pɩtɩsɩɩnɩ peeɖe. Ɛsɔtɔm seɣti-i nɛ ɛɖʋ paɣtʋ se pɔyɔkɩ sɩʋ kpelisi tɩŋa tɛtʋ taa, nɛ ɛla ɖʋtʋ se pɔtɔɔ Paska kazandʋ, nɛ wiɖiyi patɩtɔɔ Paska kazandʋ natʋyʋ mbʋ. (2 Aw. 22:11; 23:1-23) Ɛzɩma Yoziyaasɩ nɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lalaa kaayeba nɛ Ɛsɔtɔm ɖiyi-wɛ yɔ, piyeba nɛ pana ɛzɩma ɖeyi ɖeyi Yehowa ñɩnaɣ se peɖiyi ɛ-samaɣ yɔ. Pɩsɩnɩ Ɛsɔ samaɣ nɛ ke-wezuu caɣʋ la nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-sɔɔlɩm.

13. Tʋkaɣ ŋga kaawɛ Yehowa samaɣ ninɖiɣyaa nɛ ajɛɛ lɛɛna awiya pɛ-hɛkʋ taa?

13 Yehowa lone taa caɣyaa kaawɛ ndɩ kpem nɛ ajɛɛ lɛɛna taa awiya, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyaa lɔŋsɩnɖɛ nɛ lɛɣtʋ ɖiyaɣni-yɛ. Kanaŋ awiya nɛ samaɣ ŋga peɖiyaɣ yɔ, palakaɣ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ siŋŋ. Ɛyaa sʋwaɣnɩ pɔ-hɔʋ taa mba, abalaa yaa halaa sʋwaɣnɩ ɖama; halɩ ɛyaa sʋwaɣnɩ kpɩna, palaɣ sɩɩnaa sakɩyɛ nɛ palaɣ pe-piya agɔlɩma. (Lev. 18:6, 21-25) Pɩtasɩ lɛ, Babilɔɔnɩ nɛ Egipiti awiya taawɛɛnɩ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛʋ paɣtʋ ɛzɩ ndʋ Yehowa kaacɛlɩ Izrayɛɛlɩ piya yɔ. (Kɩg. 19:13) Ɛlɛ Yehowa samaɣ ñanaɣaɣ ɛzɩma ke-ninɖiɣyaa seɣtaɣ-kɛ se kɛwɛɛ kele kele fezuu taa, wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa nɛ tomnaɣ yɔɔ yɔ. Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa ɖiyaɣni-wɛ.

14. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaahɔm ɛ-samaɣ ninɖiɣyaa nabɛyɛ nɩŋgbaaŋ?

14 Pɩtɩkɛ awiya wena aɖiyi Ɛsɔ samaɣ caanaʋ taa yɔ, a-tɩŋa aɖɔmnɩ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ. Mba pataañaŋ Yehowa yɔ pekizaa se e-fezuu kiɖeɖeu, e-tiyiyaa nɛ ɛ-Tɔm pataaɖiyi-wɛ. Mba palabɩ mbʋ yɔ, Yehowa hɔm pa-nɩŋgbaŋʋʋ yaa ɛlɛɣzɩ-wɛ. (1 Sam. 13:13, 14) Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa maɣmaɣ ɖʋwa yɔ tɩtalaa lɛ, ɛlɩzɩ ɖiyiyu weyi ɛtalɩ pilim yɔ se ɛkɛ ɛ-samaɣ ninɖiɣyu.

YEHOWA LƖZƖ ÐIYIYU WEYI ƐTALƖ PILIM YƆ

15. (a) Ɛzɩma tɩyɛ nayaa kaawɩlaa se ɖiyiyu weyi ɛtalɩ pilim yɔ ɛkaɣ kɔm? (b) Akɛ ɖiyiyu ɛnʋ?

15 Yehowa kaayɔɔdɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ se ɛkaɣ lɩzʋʋ ɖiyiyu weyi ɛtalɩ pilim yɔ nɛ eɖiyi ɛ-samaɣ. Moyizi kaaheyi Izrayɛɛlɩ piya se: “[Yehowa] ñɛ-Ɛsɔ kaɣ lɩzʋʋ ñe-liɖe taa nɛ ño-koobiya taa nayʋ nɔɔyʋ ɛzɩ ma yɔ; ŋŋwelisini-i.” (Wp. 18:15, 16a) Izaayii ñamawa se ɖiyiyu ɛnʋ ɛkaɣ pɩsʋʋ “wiyaʋ.” (Iza. 55:4) Nɛ fezuu kiɖeɖeu ɖiyi Danɩyɛɛlɩ nɛ ɛma se ɖiyiyu ɛnʋ, ɛkaɣ kɛʋ “wiyaʋ Krɩstʋ.” (Dan. 9:25) Pʋwayɩ, Yesu Krɩstʋ maɣmaɣ kɔm nɛ ɛlɩzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ se ɛnʋ kɛnɩ “Tɔm sɩnɖʋ” yaa Ɛsɔ samaɣ ɖiyiyu. (Kalɩ Maatiyee 23:10.) Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa tisaa faaa nɛ patɩŋ ɛ-wayɩ, nɛ pataapɩtɩɣ se ɛnʋ Yehowa kaalɩzaa. (Yoh. 6:68, 69) Ɛbɛ yɔɔ pataapɩtɩɣ se Yesu Krɩstʋ Yehowa lɩzaa se eɖiyi ɛ-samaɣ?

16. Ɛbɛ wɩlɩɣ se fezuu kiɖeɖeu kaakpazɩ Yesu ɖoŋ?

16 Fezuu kiɖeɖeu kpazɩ Yesu ɖoŋ. Alɩwaatʋ ndʋ Yohanɛɛsɩ mɩyɩsaɣ Yesu lɩm yɔ, ‘ɛsɔdaa tʋlaa nɛ ɛna Fezuu tikaɣ ɛ-yɔɔ ehooye tɩyɛ nɛ kɩcaɣ ɛ-yɔɔ.’ Pʋwayɩ lɛ, “fezuu woni-i lakʋ taa.” (Mark. 1:10-12) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu susaɣ tɔm tɛtʋ yɔɔ yɔ, fezuu kiɖeɖeu kpazɩ-ɩ ɖoŋ nɛ ɛla maamaaci lakasɩ nɛ ɛwɩlɩ ɛyaa tɔm nɛ kpekpeka. (Tʋma 10:38) Pɩtasɩ lɛ, fezuu kiɖeɖeu sɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ fezuu lakasɩ ɛzɩ sɔɔlɩm, laŋhʋlʋmɩyɛ nɛ tisuu siŋŋ. (Yoh. 15:9; Ebr. 12:2) Wiɖiyi ɖiyiyu nɔɔyʋ tɩpɩzɩ nɛ ɛla tʋma wena ɛlaba yɔ. Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa maɣmaɣ lɩzɩnɩ-ɩ se ɛkɛ ɖiyiyu.

Pamɩyɩsɩ Yesu lɩm nɛ pitileɖi lɛ, ɛzɩma Ɛsɔ tiyiyaa sɩnɩ-ɩ? (Cɔnɩ tayʋʋ 17)

17. Ɛbɛ Ɛsɔ tiyiyaa laba se pasɩnɩ Yesu?

17 Ɛsɔ tiyiyaa sɩnɩ Yesu. Pamɩyɩsɩ Yesu lɩm pitileɖi lɛ, “Ɛsɔ tiyiyaa kɔɔ nɛ paha-ɩ lɩm.” (Mat. 4:11) Pɩɩkazɩ ñɩɣtʋ pazɩ se pakʋ-ɩ lɛ, “Ɛsɔ tiyiyu lɩɩ ɛ-yɔɔ nɛ ɛsɔdaa kiŋ nɛ ɛsɔzɩ-ɩ ɖoŋ.” (Luka 22:43) Yesu taapɩtɩɣ se ye pɩpɔzʋʋ yɔ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ etiyini-i tiyiyaa nɛ pasɩnɩ-ɩ nɛ ɛla ɛ-sɔɔlɩm.—Mat. 26:53.

18, 19. Ɛzɩma tɩyɛ Yesu yeba nɛ Ɛsɔtɔm ɖiyi ɛ-lakasɩ nɛ ɛ-tɔm wɩlʋʋ?

18 Ɛsɔtɔm ɖiyi Yesu. Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu paɣzɩ tɔm susuu yɔ, eyeba nɛ Ɛsɔtɔm ɖiyi-i. (Mat. 4:4) Toovenim taa lɛ, Ɛsɔtɔm ɖiyi-i nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pakʋ-ɩ yɔ. Halɩ kɛdɛzaɣ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ tɩ-taa, ɛya natʋ tɔm ndʋ paayɔɔdɩ Mesiya yɔɔ yɔ. (Mat. 27:46; Luka 23:46) Ɛɛwɛ ndɩ kpem nɛ ɛ-alɩwaatʋ taa Ɛsɔtɔm wɩlɩyaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ye Ɛsɔtɔm ɛkaɖɩɣnɩ pɔ-sɔnzɩ yɔ, peyeki-tʋ nɛ hɔɔlʋʋ. Yesu labɩnɩ tʋmɩyɛ natʋ tɔm ndʋ nayʋ Izaayii kaama pɔ-yɔɔ yɔ nɛ eheyi-wɛ se: “Samaɣ kanɛ yɔ kasaŋɩ-m nɔɔ taa yem, piyele nɛ ka-laŋɩyɛ fɛyɩ mɔn-cɔlɔ kaaʋ. Peliziɣ-m kilizaɣ ŋga yɔ, kɛfɛyɩ wazaɣ nɛ pawɩlɩɣ ɛjaɖɛ yɔɔ ɛyaa tɔm yem.” (Mat. 15:7-9) Yehowa taapɩzɩɣ se ɛlɩzɩ ɛyaa mba se peɖiyi ɛ-samaɣ.

19 Yesu yeba nɛ Ɛsɔtɔm ɖiyi ɛ-lakasɩ nɛ ɛ-tɔm wɩlʋʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa kaɖaɣnɩ-ɩ yɔ, ɛtɩtaa ɛ-maɣmaɣ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ yaa ɛ-lɛɣtʋ liu. Ɛlɛ ɛkpakaɣ Ɛsɔtɔm nɛ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ. (Mat. 22:33-40) Ɛtaakɛdɩɣ ɛ-tɔm welisiyaa ɛzɩma wezuu caɣʋ wɛ ɛsɔdaa yaa ɛzɩma palɩzɩ kedeŋa yɔ pɩ-tɔm, ɛlɛ “ɛtʋlɩ pa-ñʋŋ taa lɔŋ yɔɔ se panɩɩ takayaɣ kiɖeɖeɣa taa tɔm tɔbʋʋ.” (Luka 24:32, 45) Yesu kaasɔɔlɩ Ɛsɔtɔm nɛ ɛñakaɣ pana se ɛsɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ patɩlɩ-tʋ.

20. (a) Ɛzɩma tɩyɛ Yesu wɩlaa se ɛɖʋʋ Ɛsɔ hɩɖɛ? (b) Tʋkaɣ ŋga kaawɛ Yesu nɛ wiyaʋ Eroodi Agriipa I pɛ-hɛkʋ taa?

20 Paa “kʋjɔʋ tɔm kɩbandʋ” ndʋ Yesu wɩlaɣ yɔ tɩlakaɣ ɛ-tɔm welisiyaa leleŋ yɔ, ɛwɩlaa se ɛ-wɩlɩyʋ Yehowa cɔlɔ tɔm ndʋ tɩlɩnaa. (Luka 4:22) Alɩwaatʋ ndʋ abalʋ ñɩm tʋ nɔɔyʋ ñɩnaɣ se ɛɖʋ Yesu hɩɖɛ nɛ ɛyaa-ɩ se “Tɔm wɩlɩyʋ kɩbanʋ” yɔ, Yesu cosi-i nɛ tɩ luzuu se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋyaɣ-m se: Kɩbanʋ? Nɔɔyʋ tɩkɛ kɩbanʋ, Ɛsɔ yeke koŋ.” (Mark. 10:17, 18) Yesu kaawɛ ndɩ kpem nɛ wiyaʋ Eroodi Agriippa I. Ɛɛpɩsɩ Yudee Egeetiye ñʋʋdʋ pɩnzɩ ɛzɩ lutozo mbʋ yɔ pʋwayɩ. Kɩyakʋ nakʋyʋ palakaɣ kediɣzaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ lɛ, ‘esuu e-kewiyaɣ tokonaa.’ Samaɣ na-ɩ nɛ kanɩɩ ɛ-yɔɔdaɣ lɛ, kama kubusi se: “Ɛgɔlɔmɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔdʋʋna, pɩtɩkɛ ɛyʋ nɔɔyʋ!” Eroodi kaasɔɔlɩ samtʋ ndʋ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? “Peeɖe peeɖe yɔ lɛ, [Yehowa] tiyiyu nɔɔyʋ tɩmabɩ-ɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩsa Ɛsɔ. Sonzoowa tɔɔ-ɩ, nɛ etisi fezuu.” (Tʋma 12:21-23) Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩtɩkɛ Yehowa kaalɩzɩnɩ Eroodi se ɛkɛ ɖiyiyu. Ɛlɛ Yesu ñawɩlaa se Ɛsɔ kaalɩzɩnɩ-ɩ nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛñaŋaɣ Yehowa se ɛnʋ kɛnɩ ɛ-samaɣ ñʋʋdʋ.

21. Tɔm ndʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

21 Yehowa taalɩzɩ Yesu se ɛkɛ ɖiyiyu pɩnzɩ pazɩ yem. Yesu femtu wayɩ lɛ, ɛyɔɔdaa se: “Paha-m ɖoŋ kpeekpe ɛsɔdaa nɛ tataa . . . Piyele nɛ mɛwɛ mɩ-cɔlɔ kɩyakɩŋ kpeekpe nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛjaɖɛ tɛm wiye.” (Mat. 28:18-20) Lɛɛlɛɛyɔ, Yesu kɛ fezuu ɛsɔdaa, ye mbʋ ɛzɩma ɛpɩzɩɣ nɛ eɖiyi Ɛsɔ samaɣ tɛtʋ yɔɔ? Mba Yehowa lɩzaa se pɛkɛ Yesu lone taa caɣyaa tɛtʋ yɔɔ? Nɛ ɛzɩma Krɩstʋ mba pɩzɩɣ nɛ patɩlɩ Yesu lona taa caɣyaa mba? Ðɩkaɣ cosuu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa.

^ tay. 12 Pʋtɔma yɔ, pɩɩkɛ Paɣtʋ takayaɣ ŋga Moyizi maɣmaɣ kaamawa yɔ.