1, 2. (a) Batu babaetelela mwahalaa Lipaki za Jehova kacenu bashutana cwañi ni baeteleli ba mwa bulapeli bobuñwi? (b) Ki lika mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye ni yetatama?

“MUETELELI wamina ki mañi?” Yeo ki yona puzo yebabuziwanga hahulu Lipaki za Jehova? Sesikomokisanga batu bao kikuli mwa bulapeli bobuñata, kunani muuna kamba musali alimuñwi yali mueteleli mwateñi. Ka kushutana, luna lutalusezanga batu baba lubuzanga taba yeo, kuli Mueteleli waluna haki mutu yasika petahala. Kono lulatelela ketelelo ya Kreste yazusizwe kwa bafu, mi yena ulatelela ketelelo ya Ndatahe, yena Jehova.—Mat. 23:10.

² Niteñi, kunani sikwata sa baana, yena “mutanga yasepahala yanani kutwisiso,” babaetelela mwahalaa batu ba Mulimu kacenu. (Mat. 24:45) Kacwalo, luziba cwañi kuli ki Jehova luli yaluetelela ka kuitusisa Mwanaa hae? Mwa taba ye ni yetatama, lukanyakisisa ka mo Jehova atuselize baana babañwi ka lilimo-limo kuli baetelele babañwi. Litaba zepeli ze, likanyakisisa mabaka amalaalu abonisa kuli Jehova ki yena yanaaetelela baana bao, ili kufa bupaki bwa kuli ki yena yanaali Mueteleli luli wa sicaba sahae mwa linako za kwamulaho, ni kuli isali yena yaetelela ni sicaba sahae kacenu.—Isa. 58:11.

3. Mushe naafumani kai maata anaa mutusize kuetelela Maisilaele?

³ Moya okenile neufile maata baana bane bayemela Mulimu.  Hamunyakisise mutala wa Mushe, yanaafilwe musebezi wa kuba mueteleli wa Maisilaele. Naafumani kai maata anaa mutusize kupeta musebezi omutuna wo? Jehova “naabeile moya wahae okenile ku yena.” (Mubale Isaya 63:11-14.) Ka kufa Mushe moya okenile, Jehova naazwezipili kuetelela batu bahae.

4. Maisilaele nebaka lemuha cwañi kuli Mushe naatusiwa ki moya wa Mulimu? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 18.)

⁴ Bakeñisa kuli moya okenile ki maata asabonahali, Maisilaele nebaka lemuha cwañi kuli Mushe naatusiwa ki moya wo? Moya okenile neukonisize Mushe kueza limakazo ni kubulela za libizo la Mulimu ku Faro. (Exo. 7:1-3) Moya okenile hape neutahisize kuli Mushe abe ni tulemeno totunde, totucwale ka lilato, buishuwo, ni pilu-telele, ili tulemeno tone tumukonisize kuetelela Maisilaele. Naashutana hahulu luli ni baeteleli ba macaba amañwi bane banani buhali ni buitati! (Exo. 5:2, 6-9) Nekuiponahalela hande kuli Jehova naaketile Mushe kuli abe mueteleli wa sicaba sahae.

5. Hamutaluse ka mo Jehova naafezi baana babañwi maata mwa Isilaele kuli baetelele batu bahae.

⁵ Hasamulaho, moya wa Jehova okenile neufile maata baana babañwi banaaketile kuli baetelele batu bahae. Bibele ili: “Joshua mwanaa Nuni naatezi moya wa butali.” (Deut. 34:9) “Moya wa Jehova wataha ku Gidioni.” (Baat. 6:34) Mi “moya wa Jehova wakala kufa Davida maata.” (1 Sam. 16:13) Baana bao kaufela nebaitingile fa moya wa Mulimu kuli ubatuse, mi moya wo neu bafile maata a kueza lika zene basike bakona kueza ka maata abona feela. (Josh. 11:16, 17; Baat. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50) Kabakaleo, Jehova naafilwe tumbo kabakala likezo zemaata za baana bao.

6. Ki kabakalañi Mulimu hanaabata kuli batu bahae bakuteke baeteleli mwa Isilaele?

⁶ Maisilaele nebaswanela kuezañi hane balemuhile hande kuli baana bao nebafilwe maata ki moya okenile? Batu hane batongokile Mushe bakeñisa mwanaaetelela sicaba, Jehova naabuzize kuli: “Batu ba, baka nishwaula ka nako yekuma kai?” (Num. 14:2, 11) Kaniti luli, Jehova naaketile Mushe, Joshua, Gidioni, ni Davida kuli bamuyemele ka kuba yena Mueteleli. Batu hane bautwa baana bao, sene baeza luli neli kulatelela Jehova ka kuba Mueteleli wabona.

7. Mangeloi naatusize cwañi Mushe?

⁷ Mangeloi naatusize baana bane bayemela Mulimu. (Mubale Maheberu 1:7, 14.) Jehova naaitusisize mangeloi kufa Mushe musebezi, kumutusa, ni kumuetelela. Mulimu naalumile Mushe “kuba mubusi ni mulamuleli ka lingeloi lene libonahezi ku yena mwa sicacani sa miutwa.” (Lik. 7:35) Jehova naafile Mulao “ka mangeloi,” ili wanaaitusisize Mushe kwa kuluta Maisilaele. (Magal. 3:19) Mi Jehova naabulelezi Mushe kuli: “Uetelele sicaba kwa sibaka seni kubulelezi. Bona! Lingeloi laka lika kuzamaya kwapili.” (Exo. 32:34) Bibele haibuleli kuli Maisilaele nebaboni lingeloi inge lipeta misebezi yeo. Kono Mushe mwanaalutela batu ni kubaetelela, nekubonisa hande kuli naatusiwa ki mangeloi.

8. Joshua ni Ezekiasi nebatusizwe cwañi ki mangeloi?

⁸ Hamulaho wa Mushe, Joshua yanaa muyolile ni yena naatiisizwe ki “nduna wa mpi ya Jehova” kuetelela batu ba Mulimu mwa ndwa ya kulwanisa Makanana; mi Maisilaele bawina ndwa yeo. (Josh. 5:13-15; 6:2, 21) Hasamulaho, Mulena Ezekiasi atalimana ni mpi yetuna ya masole ba Maasiria bane babata kuto lwanisa Jerusalema.  Mwa busihu bulibuñwi, “lingeloi la Jehova lazwa ni kuyo bulaya baana ba 185,000 mwa mafulo a Maasiria.”—2 Mal. 19:35.

9. Kana Maisilaele nebaswanela kuhana ketelelo ya baana bane bayemela Mulimu bakeñisa kuli baana bao nebasika petahala? Mutaluse.

⁹ Nihaike kuli mangeloi ki apetehile, baana bane batusizwe ki ona nebasika petahala. Ka nako yeñwi, Mushe naasika kanyisa Jehova. (Num. 20:12) Joshua naasika buza Mulimu pili asika eza kale tumelelano ni Magibioni. (Josh. 9:14, 15) Ka nakonyana, “pilu [ya Ezekiasi] yaikuhumusa.” (2 Makol. 32:25, 26) Nihakulicwalo, kusina taba kuli baana bao nebasika petahala, Maisilaele nebaswanela kulatelela ketelelo yabona. Jehova naatusa baana bao ka mangeloi ahae. Kaniti luli, Jehova naaetelela batu bahae.

10. Mushe naaetelezwi cwañi ki Mulao wa Mulimu?

¹⁰ Linzwi la Mulimu nelietelezi baana bane bamuyemela. Mwa Bibele, Mulao one bafilwe Maisilaele ubizwa “Mulao wa Mushe.” (1 Mal. 2:3) Kono Mañolo abonisa kuli Jehova ki yena yanaa bafile Mulao, mi Mushe ni yena naaswanela kumamela Mulao wo. (2 Makol. 34:14) Jehova hasaalaezi Mushe mwanaaswanela kutomela tabernakele, “Mushe aeza kaufela zanaa mulaezi Jehova. Aeza honacwalo feela.”—Exo. 40:1-16.

11, 12. (a) Joshua ni malena bane babusize batu ba Mulimu nebalukela kuezañi? (b) Linzwi la Mulimu nelitusize cwañi baeteleli ba batu ba Mulimu?

¹¹ Kuzwa feela kwa makalelo a puso yahae, Joshua naanani buka ya Linzwi la Mulimu. Naataluselizwe kuli: “Uswanela kuibala ni kunahanisisa ze mwateñi, musihali ni busihu, kuli umamele ka tokomelo zeñozwi mwateñi kaufela.” (Josh. 1:8) Hasamulaho, malena bane babusize batu ba Mulimu nebaezize nto yeswana. Nebalukela kubala Mulao wo zazi ni zazi, kuñola kopi yaona, ni “kumamela manzwi kaufela a Mulao wo ni litaelo ze.”—Mubale Deuteronoma 17:18-20.

¹² Linzwi la Mulimu nelitusize cwañi baana bane baetelela Maisilaele? Hamunyakisise mutala wa Mulena Josiasi. Buka yenenani Mulao wa Mushe hane ifumanwi, muñoli wa Josiasi akala kumubalela mwateñi. * Mulena naaezize cwañi? “Mulena asautwa feela manzwi añozwi mwa buka ya Mulao, apazula liapalo zahae fahali.” Kono naaezize zeñata. Ka kuetelelwa ki Linzwi la Mulimu, Josiasi akala mungendenge wa kuzwisa bulapeli bwa maswaniso mwa naha ni kulukisa mukiti wa Paseka omutuna hahulu. (2 Mal. 22:11; 23:1-23) Bakeñisa kuli Josiasi ni baeteleli babañwi babasepahala nebaetelelwa ki Linzwi la Mulimu, nebaitatela kucinca ketelelo yene bafa kwa batu ba Mulimu. Licinceho zeo nelitahisize kuli batu ba Mulimu ba kwaikale bapile ka kulumelelana ni tato yahae.

13. Baeteleli ba batu ba Mulimu nebashutana cwañi ni baeteleli ba macaba amañwi?

¹³ Malena babasepahala bao nebashutana hahulu ni baeteleli ba macaba amañwi, ili bane baetelelwa ki butali bwa batu ni milelo ya makutela-kaufi. Babusi ba Makanana ni batu babona nebaeza lika zemaswe hahulu, zecwale ka sindoe, baana nebalobala ni baana babañwi, basali nebalobala ni basali babañwi, batu nebalobala ni lifolofolo, nebacisa bana babona sina matabelo, mi nebalapela hahulu milimu ya maswaniso. (Liv. 18:6, 21-25) Kutuha fo, baeteleli ba Mababilona ni ba Maegepita nebasa lateleli mikwa yeminde ya makete yeo Mulimu naafile kwa Maisilaele. (Num. 19:13) Kono batu ba Mulimu ba kwaikale bona nebalemuhile kuli baeteleli babona babasepahala neba basusueza kulapela Mulimu, kuba ni  muzamao omunde, ni kuba ni makete. Kwaiponahalela hande kuli Jehova ki yena yanaa baetelela.

14. Ki kabakalañi Jehova hanaakalimezi babañwi ba baeteleli ba batu bahae?

¹⁴ Haki malena kaufela bane babusize batu ba Mulimu ba kwaikale bane balatelezi litaelo za Mulimu. Bane basika utwa Jehova nebahanile kuamuhela ketelelo yene bafiwa ki moya wa Mulimu okenile, mangeloi ahae, ni Linzwi lahae. Fokuñwi, Jehova naakalimelanga baeteleli bao kamba kubayolisa ka baeteleli babañwi. (1 Sam. 13:13, 14) Ka nako yahae yeswanela, naaketile mueteleli yanaaka fita baana bao kaufela banaaitusisize.

15. (a) Bapolofita nebabonisize cwañi kuli nekuka taha mueteleli yaswanela luli? (b) Ki mañi mueteleli yanaapolofitilwe?

¹⁵ Ka lilimo-limo, Jehova naapolofitile kuli naakaketa mueteleli yaswanela luli wa batu bahae. Mushe naabulelezi Maisilaele kuli: “Jehova Mulimu wahao uka kutahiseza mupolofita yazwa mwa sicaba sahenu yaswana sina na. Muswanela kumuutwa.” (Deut. 18:15) Isaya naapolofitile kuli yo naakaba “mueteleli ni muzamaisi.” (Isa. 55:4) Mi Daniele naasusumelizwe ki moya wa Mulimu kuñola za kutaha kwa “Mesia yena Mueteleli.” (Dan. 9:25) Kwa mafelelezo, Jesu Kreste aitibahaza kuli ki yena “Mueteleli” wa batu ba Mulimu. (Mubale Mateu 23:10.) Balutiwa ba Jesu neba mulatelezi ka kuitatela, mi nebabulezi kuli ki yena yanaaketilwe ki Jehova. (Joa. 6:68, 69) Ki lika mañi zene bakolwisize kuli Jesu Kreste ki yena yanaaketilwe ki Jehova kuli aetelele batu bahae?

16. Ki lika mañi zenebonisize kuli Jesu naafilwe maata ki moya okenile?

¹⁶ Moya okenile neufile Jesu maata. Ka nako yakolobezwa Jesu, Joani Mukolobezi naaboni “mahalimu hakwahuluha ni moya haushetumukela ku yena sina liiba.” Hamulaho wa fo, “moya wamususumeza kuya mwa lihalaupa.” (Mare. 1:10-12) Ka nako kaufela yanaakutaza Jesu fa lifasi, moya okenile wa Mulimu neu mufile maata a kueza limakazo ni kuluta batu. (Lik. 10:38) Kuzwa fo, moya okenile neutahisize kuli Jesu abe ni tulemeno totunde, totucwale ka lilato, tabo, ni tumelo yetiile. (Joa. 15:9; Maheb. 12:2) Hakuna mueteleli yomuñwi hape yanaabonisize hande kuli naanani moya okenile. Kwaiponahalela hande kuli Jesu naaketilwe ki Jehova.

17. Mangeloi naaezizeñi kuli atuse Jesu?

¹⁷ Mangeloi naatusize Jesu. Jesu amano kolobezwa, “mangeloi ataha mi akala kumusebeleza.” (Mat. 4:11) Lihora lisikai pili asika shwa kale, “lingeloi lato bonahala ku yena kuzwa kwa lihalimu mi lamutiisa.” (Luka 22:43) Jesu naanani buikolwiso bwa kuli Jehova naakaluma mangeloi fanaaka  atokwela kaufela kuli ato mutusa kupeta tato ya Mulimu.—Mat. 26:53.

18, 19. Linzwi la Mulimu nelietelezi cwañi Jesu mwa bupilo bwahae ni mwa litaba zanaaluta?

¹⁸ Linzwi la Mulimu nelietelezi Jesu. Kuzwa feela kwa makalelo a bukombwa bwahae, Jesu naalumelelize Mañolo kumuetelela. (Mat. 4:4) Mane naazwezipili kuutwa Linzwi la Mulimu, nihaiba ka nako yanaashwa fa kota ya linyando. Mane nihaiba mwa manzwi anaabulezi pili asika shwa kale, nekunani lipulelo za bupolofita bobubulela za Mesia. (Mat. 27:46; Luka 23:46) Ka kushutana ni Jesu, baeteleli ba bulapeli ba mwa miteñi yahae, nebasa lateleli Linzwi la Mulimu hane lisalumelelani ni lizo zabona. Hanaabulela manzwi a Jehova anaabulezi ka mupolofita Isaya, Jesu naaize: “Batu ba, banikuteka ka milomo yabona, kono lipilu zabona li kwahule ni na. Banilapela feela kusina tuso, kakuli lituto zebaluta ki milao ya batu.” (Mat. 15:7-9) Jehova naasike aketa babañwi kwa baana bao kuli baetelele batu bahae.

¹⁹ Jesu naalumelelize Linzwi la Mulimu kuetelela likezo zahae hamohocwalo ni lituto zahae. Batu ba bulapeli hane bahanyeza lituto zahae, naasika itinga fa zibo yahae yetuna kamba fa yeloseli yahae. Kono nako kaufela naaitusisanga Mañolo mwa litaba zanaabulela. (Mat. 22:33-40) Mi kufita kutabisa batu bane bamuteeleza ka makande a bupilo bwahae bwa kwa lihalimu kamba za kubupiwa kwa lika mwa pupo, “[akwalula] minahano yabona kuli bautwisise zatalusa Mañolo.” (Luka 24:32, 45) Jesu naalata Linzwi la Mulimu mi naatabela kulitaluseza babañwi.

20. (a) Jesu naabonisize cwañi kuli naaipeya kwatasaa Mulimu? (b) Shutano yemwahalaa Jesu ni Heroda Agripa Wabubeli, ilulutañi ka za mueteleli yaketiwa ki Jehova?

²⁰ Nihaike kuli Jesu naakomokisize batu bane bamuteeleza ka “bunde bwa manzwi” ahae, naafile tumbo ku Muluti wahae, yena Jehova. (Luka 4:22) Muuna yomuñwi wa mufumi hanaalikile kulumba Jesu ka kumubiza kuli “Muluti yomunde,” Jesu ka buishuwo, amualaba kuli: “Unibizezañi kuli yomunde? Hakuna yomunde kwandaa Mulimu anosi.” (Mare. 10:17, 18) Jesu naashutana hahulu ni Heroda Agripa Wabubeli, yanaabile mulena, kamba mueteleli, wa Judea ibato ba lilimo ze 8 kuzwa fo! Kwa mukopano omutuna wa babusi, Heroda aapala “siapalo sahae sa silena.” Batu bane bamulata hahulu bahuwa bali: “Linzwi le ki la mulimu, haki la mutu!” Kubonahala kuli Heroda naatabela kulumbiwa. Nekuezaheziñi hamulaho wa fo? “Honafo lingeloi la Jehova lamunata, kakuli naasika fa kanya ku Mulimu, mi aciwa ki mabuku ni kushwa.” (Lik. 12:21-23) Kaniti, kwaiponahalela hande kuli Jehova naasika keta Heroda kuli abe mueteleli. Kono Jesu yena, naabonisize hande kuli naaketilwe ki Mulimu, mi nako kaufela naalumbeka Jehova ka kuba yena Mueteleli Yomutuna wa batu bahae.

21. Ki litaba mañi zeluka nyakisisa mwa taba yetatama?

²¹ Jesu naasika lukisezwa kubusa feela lilimo lisikai. Hasazuhile kwa bafu naabulezi kuli: “Nifilwe maata kaufela mwa lihalimu ni fa lifasi. . . Mi hamubone! Niinzi ni mina mazazi kaufela kuisa nako ya kufela kwa lifasi.” (Mat. 28:18-20) Kono bakeñisa kuli ki sibupiwa sesisa bonahali mwa lihalimu, Jesu ukaetelela cwañi batu ba Mulimu fa lifasi? Ki bo mañi baakaketa Jehova kuli babeleke mwatasaa ketelelo ya Kreste ni kuetelela mwahalaa batu ba Mulimu? Mi Bakreste bakalemuha cwañi batu babayemela Kreste? Taba yetatama ikanyakisisa likalabo za lipuzo ze.