Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Yehova Wendejanga Bandi Bantu

Yehova Wendejanga Bandi Bantu

“Yehova ukekala kilongoji kyobe nyeke.”ISAYA 58:11.

ÑIMBO: 152, 22

1, 2. (a) Le Batumoni ba Yehova i beshile namani na bipwilo bikwabo? (b) I bika byotusa kubandaula mu kino kishinte ne mu kilonda’ko?

DIVULE bantu bepangulanga Batumoni ba Yehova amba, “Le mwendeji wenu i ani?” Bepangulanga namino mwanda bipwilo bivule bidi na muntu mwana-mulume nansha mwana-mukaji wibyendeja. Inoko, twikalanga twibasapwila na nsangaji amba Mwendeji wetu ke muntupo wa kubulwa kubwaninina. Ino, Mwendeji wetu i Yesu Kidishitu! Ukōkelanga Shandi Yehova bu Mwendeji wandi.Mateo 23:10.

2 Kadi kudi kisumpi kya bana-balume, kitwa bu “umpika mukōkele ne mudyumuke,” kitangidile bantu ba Leza pano pa ntanda dyalelo. (Mateo 24:45) Ino i muswelo’ka otwayuka amba na bubine Yehova ye witwendeja kupityila kudi wandi Mwana? Tusa kubandaula bubinga busatu bubingija uno mwanda. Kadi nansha Yehova byaādi wingidija bantu bamo mwanda wa kwendeja bantu bandi, tusa kumona patōkelela’mba Yehova ye wādi Mwendeji wabo kadi ne dyalelo dine ukidi Mwendeji wa binebine wa bantu bandi.Isaya 58:11.

MUSHIPIDITU UJILA WĒBAPELE BUKOMO

3. I bika byāpele Mosesa bukomo bwa kwendeja Isalela?

3 Mushipiditu ujila wāpele bemaniji ba Leza bukomo. Leza wātongele Mosesa ekale mwendeji wa bene Isalela. Le i bika byāmukweshe abwanye kwingila uno mwingilo wa mvubu mpata? Yehova wāpele Mosesa “mushipiditu wandi ujila.” (Tanga Isaya 63:11-14.) Nanshi na bubine Yehova ye wādi wendeja bantu bandi, mwanda mushipiditu wandi o wādi ukwasha Mosesa.

4. I bika bilombola’mba Mosesa wādi na mushipiditu wa Leza? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

4 Lelo bantu bāmwene amba Mosesa udi na mushipiditu wa Leza? Bine! Mushipiditu ujila wa Yehova wāpele Mosesa bukomo bwa kulonga bingelengele ne kuyukanya dijina dya Leza kudi Felo, mulopwe mukomo wa bene Edipito. (Divilu 7:1-3) Kadi mushipiditu ujila wākweshe Mosesa ekale bu mwendeji wa buswe ne wa kitūkijetyima. Bine wādi mwishile na bendeji ba mutyima mūmu kadi ba kwisakila ba matanda makwabo! (Divilu 5:2, 6-9) Kibamweka patōka’mba, Yehova ye wātongele Mosesa ekale mwendeji wa bandi bantu.

5. I bāni bakwabo bāpelwe mushipiditu ujila na Yehova mwanda wa kwendeja bandi bantu?

5 I bāni bakwabo bāpelwe mushipiditu ujila na Yehova mwanda wa kwendeja bandi bantu? Bible unena’mba: “Yoshua mwana Nuna mwana-mulume wadi muyule mushipiditu wa ñeni.” (Kupituluka 34:9) “Mushipiditu wa Yehova wamutentama Ngideoni.” (Batyibi 6:34) Kadi “mushipiditu wa Yehova watentama byamwiko’tu padi Davida.” (1 Samwele 16:13) Bano bana-balume bonso bādi bakulupile amba mushipiditu wa Leza ukebakwasha balonge kintu kyo-kyonso kyokebabwanyapo kulonga na bukomo bwa abo bene. (Yoshua 11:16, 17; Batyibi 7:7, 22; 1 Samwele 17:37, 50) Bine, Yehova ye wēbapele bukomo bwa kulonga bintu bikatakata, o mwanda nanshi aye ye ufwaninwe kutendelwa.

6. Mwanda waka Yehova wādi usaka bantu bandi balēmeke bendeji ba mu Isalela?

6 Le i bika byādi bifwaninwe kulonga bene Isalela pobāmwene amba Mosesa, Yoshua, Ngideoni ne Davida i bapebwe bukomo na mushipiditu ujila wa Leza? Bādi bafwaninwe kwibalēmeka. Bantu pobādi kebeuningila Mosesa, tala byēbalombwele Yehova: “Lelo i ku mwaka ka o bakaleka kumfutulula?” (Umbadilo 14:2, 11) Na bubine, Yehova ye wātongele bano bana-balume bendeje bantu bandi. Bantu pobādi bebakōkela, na bubine bādi betabija Yehova bu Mwendeji wabo.

BAMWIKEULU BĒBAKWESHE

7. Le bamwikeulu bākweshe Mosesa namani?

7 Bamwikeulu bākweshe bemaniji ba Leza. (Tanga Bahebelu 1:7, 14.) Leza wāludikile Mosesa kupityila ku bamwikeulu. Dibajinji, mwikeulu “wāmumwekēle mu kimuna kya miba” ne kumupa mwingilo wa kunyongolola bene Isalela ne kwibendeja. (Bilongwa 7:35) Dya bubidi, Leza wāingidije mwikeulu mwanda wa kupa Mosesa Bijila bya kufundija bene Isalela. (Ngalatea 3:19) Dya busatu, Yehova wāmusapwidile amba: “Enda, utangije bantu kokwa kuntu ko nakunena; talapo bidi, mwikeulu wami ukakutangidilako ku meso.” (Divilu 32:34) Bible kanenenepo amba bene Isalela bāmwene mwikeulu ulonga bino bintu. Inoko, muswelo wāfundije Mosesa bantu ne kwibendeja, ulombola’mba bamwikeulu bo bāmukweshe.

8. Lelo bamwikeulu bākweshe Yoshua ne Hezekia muswelo’ka?

8 Lelo i bāni bakwabo bākwashibwe na bamwikeulu? Bible unena’mba “mudyavita wa kibumbo kya Yehova,” ko kunena’mba mwikeulu, wākweshe Yoshua anekenye bulwi bwa na bene Kenani. (Yoshua 5:13-15; 6:2, 21) Mwenda mafuku, kitatyi kyādi kyendeja Mulopwe Hezekia bantu ba Leza, kibumbo kikatampe kya basola bene Ashidia kyādi kisaka konakanya Yelusalema. Mu bufuku bumo, “mwikeulu wa Yehova watamba, waipaya kitūlo kya bene Ashidia tununu katwa ne makumi mwanda ne tutano.”2 Balopwe 19:35.

9. Nansha bemaniji ba Leza byobādi bampikwa kubwaninina, le i bika byādi binenwe kulonga bene Isalela?

9 Bamwikeulu i babwaninine. Inoko, bantu bobādi bakwasha kebādipo babwaninine. Kimfwa, difuku dimo Mosesa kātumbijepo Yehova. (Umbadilo 20:12) Yoshua kāipangwilepo bidi Yehova bya kulonga pāile bene Ngibeone kusamba nabo kipwano. (Yoshua 9:14, 15) Kitatyi kimo, Hezekia wētatwile. (2 Bilongwa 32:25, 26) Nansha bano bantu byobādi ba kubulwa kubwaninina, bene Isalela bādi banenwe kulonda bwendeji bwabo. Bene Isalela bāmwene amba Yehova wingidijanga bamwikeulu mwanda wa kukwatakanya bano bana-balume. Bine, Yehova ye wādi wendeja bantu bandi.

KINENWA KYA LEZA KYĒBALUDIKILE

10. Lelo Mosesa wāludikilwe na Bijila muswelo’ka?

10 Kinenwa kya Leza kyāludikile bemaniji bandi. Bible utelanga kyaba kimo Bijila byāpelwe bene Isalela bu “mukanda wabijila wa Mosesa.” (1 Balopwe 2:3) Inoko Bible ulombola patōka amba Yehova ye wāpele bene Isalela Bijila. Mosesa nandi wādi unenwe kwibikōkela. (2 Bilongwa 34:14) Kimfwa, Yehova pa kupwa kumulombola mwa kubākila tabenakulo, “Enka namino e mwalongele Mosesa; monka mwendele byonso byamusoñaninye Yehova, e mwālongele.”Divilu 40:1-16.

11, 12. (a) Lelo Yoshua ne balopwe bāludikile bantu ba Leza bādi banenwe kulonga bika? (b) Lelo Kinenwa kya Leza kyāludikile namani bana-balume bādi bendeja?

11 Yoshua wādi na kipindi kya Kinenwa kya Leza pawāikele bu mwendeji, kadi Yehova wāmusapwidile amba: “Ukafwatakanyanga’mo dyuba ne bufuku bwine, amba utentekele kulonga mwendele byonso bilembelwemo.” (Yoshua 1:8) Mwenda mafuku, balopwe bādi baludika bantu ba Leza nabo bādi bafwaninwe kutanga Bijila difuku ne difuku, kwibitentula ne kukōkela “ne kulama myanda yonso ya uno mukanda-wabijila ne bino bitungo bino’bi kwibilonga.”—Tanga Kupituluka 17:18-20.

12 Lelo Kinenwa kya Leza kyāludikile namani bana-balume bādi bendeja? Tala bidi kimfwa kya Mulopwe Yoshia. Pa kutana Bijila bya Mosesa, mulembi wa Yoshia wāshilula kumutangila’byo. * (Tala kunshi kwa dyani.) “Ino pano namino kyapita nabya, mulopwe pa kwivwana myanda ya mukanda wabijila’wa; penepo wasana bivwalwa byandi.” Kinenwa kya Leza kyākankamikile Yoshia onakanye bilezaleza bya mu ntanda yonso ne kuteakanya masobo makatampe a Pashika kutabuka makwabo. (2 Balopwe 22:11; 23:1-23) Yoshia ne bendeji bakwabo ba kikōkeji byobādi balonda Kinenwa kya Leza, o mwanda bādi bajadika bulombodi bobādi bapa bantu ba Leza. Kuno kushinta kwākweshe bantu ba Leza bebakōkele.

13. Lelo bendeji ba bantu ba Leza bādi beshile namani na bendeji ba mizo mikwabo?

13 Bendeji ba mizo mikwabo bādi baludikwa na tunangu twa bantu. Kimfwa, bendeji bene Kenani ne bantu babo bādi balonga bibi mpata, mubadilwa ne busula-malwa, bulādi bwa bantu ba ngitu imo, kulāla na banyama, kulambula bana bu bitapwa ne kutōta bilezaleza. (Levi 18:6, 21-25) Kadi, bendeji bene Babiloni ne bene Edipito kebādipo na mbila itala butōki yādi nayo bantu ba Leza. (Umbadilo 19:13) Inoko, bantu ba Leza bādi bamona bendeji ba kikōkeji bebakankamika kulama butōtyi bwabo butōka, butōki bwa ku ngitu ne kwijiba ku kusambakena pamo kwa disubi. Kibamweka patōka amba, Yehova wādi wibendeja.

14. Mwanda waka Yehova wādi udingila bendeji bamo ba bandi bantu?

14 Ke balopwepo bonso ba bantu ba Leza bālondele bulombodi bwa Leza. Bano balopwe bampikwa kikōkeji bāpelele kulonda buludiki bwa mushipiditu ujila wa Leza, bwa bamwikeulu bandi, ne bwa Kinenwa kyandi. Mu bitatyi bimo, Yehova wādi udingila nansha kupingakanya bano bendeji na bakwabo. (1 Samwele 13:13, 14) Mwenda mafuku, Yehova wātonga muntu umo wa kwikala bu mwendeji mubwaninine.

YEHOVA WATONGE MWENDEJI MUBWANININE

15. (a) Le bapolofeto bālaile namani amba kukayānga mwendeji mubwaninine? (b) Lelo mwendeji mubwaninine i ani?

15 Myaka tutwa na tutwa kumeso, Yehova wālaile amba ukatonga mwendeji mubwaninine wa kwendeja bandi bantu. Kimfwa, Mosesa wāsapwidile bene Isalela’mba: “Yehova Leza obe ukakutalwila mupolofeto wa umbukata mobe, wa bāna benu, bwa ami, ino mukamutejanga.” (Kupituluka 18:15) Isaya wānenene amba Uno’u wadi wa kwikala bu “kilongoji ne wakusomanya bantu’ba.” (Isaya 55:4) Kadi Danyele wālembele myanda itala Meshiasa, mwine wadi wa kwikala bu ‘Mfumu.’ (Danyele 9:25) Mfulo mfulō, Yesu Kidishitu wēyukenye bu “Mutangidiji” wa bantu ba Leza. (Tanga Mateo 23:10.) Bana ba bwanga ba Yesu bādi bamulonda na mutyima tō, kadi bādi bakulupile amba i mutongwe wa Yehova. (Yoano 6:68, 69) Lelo i kika kyēbakulupije amba Yesu Kidishitu ye utongelwe na Yehova mwanda wa kwendeja bantu bandi?

16. I bika bilombolola’mba Yesu wāpelwe bukomo na mushipiditu ujila?

16 Mushipiditu ujila wāpele Yesu bukomo. Yesu pa kubatyijibwa, Yoano wāmwene “madiulu ashituka kadi mushipiditu wamutūkila pamo bwa nkunda.” Kino’tu pa kupita’kyo, “mushipiditu wamutonwena kwenda mu ntanda mutuputupu.” (Mako 1:10-12) Mu bula bwa mwingilo wa Yesu pano pa ntanda, mushipiditu ujila wa Leza wāmupele bukomo bwa kufundija ne kulonga bingelengele. (Bilongwa 10:38) Kadi, mushipiditu ujila wākweshe Yesu amwekeje ngikadila pamo bwa buswe, nsangaji ne lwitabijo lukomo. (Yoano 15:9; Bahebelu 12:2) I kutupu mwendeji mukwabo wādi na bubinga pamo bwa buno bulombola’mba udi na mushipiditu ujila wa Leza. Na bubine, Yehova i mutonge Yesu bu Mwendeji.

Lelo bamwikeulu bākweshe namani Yesu pa kupwa kubatyijibwa? (Tala musango 17)

17. I bika byālongele bamwikeulu pa kukwasha Yesu?

17 Bamwikeulu bākweshe Yesu. Kinondanonda’tu Yesu upwa kubatyijibwa, “bamwikeulu baiya bashilula kumwingidila.” (Mateo 4:11) Mansá abala-anga kumeso kwa kufwa, “mwikeulu wa mūlu wamumwekela kamukomeja.” (Luka 22:43) Yesu wādi uyukile amba Yehova ukatuma bamwikeulu bamukwashe ponso pasakilwa bukwashi.Mateo 26:53.

18, 19. Lelo Kinenwa kya Leza kyāludikile namani būmi bwa Yesu ne bufundiji bwandi?

18 Kinenwa kya Leza kyāludikile Yesu. Tamba ku ngalwilo kwa mwingilo wandi kutūla ne ku lufu lwandi lwa ku mutyi wa masusu, Yesu wādi uleka Bisonekwa bimuludike. Nansha paādi kasake kufwa, wāpitulukile mu bupolofeto butala Meshiasa. (Mateo 4:4; 27:46; Luka 23:46) Inoko, bendeji ba bipwilo ba mu kine kitatyi’kya, bādi beshile bininge na Yesu. Bādi bafutulula Kinenwa kya Leza ponso pokekyādipo kikwatañana na bufundiji bwabo. Yesu wātelele Kinenwa kya Leza paādi wisambila pobadi amba: “Bano bantu bandēmekanga na milomo yabo bitupu, ino mutyima wabo udi kulampe nami. I bya bitupu byobantōtanga, mwanda bafundijanga bijila bya bantu amba yo mfundijo.” (Mateo 15:7-9) Yehova kātongelepo nansha dimo bantu bādi bapela kulonda Kinenwa kyandi bendeje bantu bandi.

19 Kadi Yesu wādi wingidija Kinenwa kya Leza paādi ufundija bakwabo. Bendeji ba bipwilo pobādi bamukolomona, kāingidijepo tunangu twa aye mwine nansha bwino bwandi pa kwibalondolola. Ino, wādi ufundija bantu myanda ya mu Bisonekwa. (Mateo 22:33-40) Kadi, Yesu wādi ubwanya kutulumuna bantu na mānga mivule ya būmi bwandi mūlu nansha ya bupangi bwa diulu ne ntanda. Ino, byaādi usenswe Kinenwa kya Leza, o mwanda wādi usapwila’kyo bakwabo, na kwibapūtula “ñeni yabo ne pa mfulo ya kwivwanija buluji bwa Bisonekwa.”Luka 24:32, 45.

20. (a) Lelo Yesu wātumbije namani Yehova? (b) Le Yesu wādi mwishile namani na Heloda Akidipa I?

20 Nansha bevwaniki ba Yesu byobādi batendela muswelo waādi wisamba, inoko aye wādi utumbija nyeke Mufundiji wandi, Yehova. (Luka 4:22) Mwana-mulume umo mpeta pa kumwita bu “Mufundiji Muyampe,” Yesu wāmulondolola na kwityepeja’mba: “Kyoungityila bu muyampe i kika le? I kutupu muyampe poso umo kete: Leza.” (Mako 10:17, 18) Inoko, kintu kya myaka mwānda pa kupita’po, Heloda Akidipa I wāikala bu mwendeji wa Yudea. Wādi na mwikadilo mwishile na wa Yesu. Difuku dimo, ku mīsambo ya pa bula, Heloda wāvwala bisandi bya bulopwe bitulumuja kadi bya bei. Ebiya bantu pa kumumona ne kumwivwana, kebela mabila’mba: “Dino i diwi dya leza, ke dya muntupo!” Heloda wādi usenswe ntumbo. Penepa, i bika byāmufikile? “Ponkapo mwikeulu wa Yehova wamukupila, mwanda katumbijepo Leza; wadibwa na byolo wafwididila.” (Bilongwa 12:21-23) Kibamweka patōka’mba, Yehova kātongelepo Heloda ekale bu mwendeji. Inoko, Yesu wēlombwele amba i mutongwe na Leza, wādi utumbija nyeke Yehova bu Mwendeji Mwine Mukatakata wa bandi bantu.

21. I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

21 Yehova wādi usaka Yesu ekale Mwendeji mu bula bwa myaka mivule. Pa kupwa kusanguka, Yesu wāsapwidile bandi bana ba bwanga’mba: “Lupusa lonso napebwa’lo mūlu ne pano panshi pene.” Wābweja’ko amba: “Kadi talaipo! Ami ngidi nenu mafuku onso kufika ne ku mvuyo ya ino ngikadilo ya bintu.” (Mateo 28:18-20) Ino le Yesu ubwanya namani kwendeja bantu ba Leza pano panshi aye papo mūlu kumweka mpika? Lelo i ani wingidijibwa na Yehova mwanda wa kwimanina Yesu pano pa ntanda? Ne i muswelo’ka ubwenye bene Kidishitu kujingulula bemaniji ba Leza? Kishinte kilonda’ko kikalondolola bino bipangujo.

^ mus. 12 Padi bino ye bilembwa bibajinjibajinji byāsonekelwe na Mosesa.