Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Siohwa Kin Ketin Kahluwa Sapwellime kan

Siohwa Kin Ketin Kahluwa Sapwellime kan

“[Siohwa] ahpw pahn kin kahluwa kumwail.”—AIS. 58:11.

KOUL KAN: 152, 22

1, 2. (a) Ia duwen Sounkadehdehn Siohwa kan ar weksang pelien lamalam teikan? (b) Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop wet oh iren onop en mwuhr?

 ARAMAS akan kin kalapw idek rehn Sounkadehdehn Siohwa kan, “Ihs amwail kaun?” Re kin medemedewe duwen met pwehki pelien lamalam tohto kin mie ohl de lih emen me kin wia arail kaun. Ahpw, kitail kin pohlki atail kak nda me atail Kaun kaidehn aramas soh unsek men. Atail Kaun iei Sises Krais! Oh e kin ketin peikiong Semeo oh eh Kaun, Siohwa.​—Mad. 23:10.

2 Pil mie pwihn en ohl kei me adaneki “ladu lelepek oh loalokongo,” me kin tiengla mwowe nanpwungen sapwellimen Koht aramas akan nin sampah rahnwet. (Mad. 24:45NW) Ahpw ia duwen atail ese me Siohwa iei me uhdahn kin ketin kahluwa kitail sang ni eh ketin doadoahngki sapwellime Ohlo? Kitail pahn kilang kahrepe siluh ong dahme kahrehda kitail kak kamehlelehki met. Oh mendahki Siohwa ketin doadoahngki aramas kei pwehn kahluwa sapwellime aramas, e sansal me Siohwa uhdahn ketin wia oh wiewiahte Kaun ong sapwellime aramas akan.​—Ais. 58:11.

SAPWELLIMEN KOHT MANAMAN KIN SEWESE IRAIL

3. Dahme sewese Moses en kahluwa Israel?

3 Sapwellimen Koht manaman kin sewese irail kan me wia wiliepen Koht. Koht ketin pilada Moses en kahluwa mehn Israel kan. Dahme sewese ih en apwalihala pwukoa kesempwal wet? Siohwa ketikihong Moses sapwellime manaman. (Wadek Aiseia 63:11-14.) Eri Siohwa me uhdahn ketin kahluwa sapwellime aramas akan, pwehki sapwellime manaman me wie sewesewese Moses.

4. Dahme kadehdehda me Moses ahneki sapwellimen Koht manaman? (Menlau kilang tepin kilel.)

4 Ia duwe, aramas ako kak kilang me Moses ahneki sapwellimen Koht manaman? Ei! Sapwellimen Siohwa manaman me kamwakid Moses en ahneki koahiek en wiahda manaman kan oh kasarawihala mwaren Koht rehn Parao me wia kaun lapalap en Isip. (Eks. 7:1-3) Sapwellimen Koht manaman pil sewese Moses en wia sounkaweid men me limpoak oh kanengamah. E uhdahn weksang kaun lemei oh roporop kan en sahpw teikan! (Eks. 5:2, 6-9) E sansal me Siohwa ketin pilada Moses en kahluwa sapwellime aramas akan.

5. Ihs me Siohwa pil ketikihong sapwellime manaman en kahluwa sapwellime aramas?

5 Ihs me Siohwa pil ketikihong sapwellime manaman en kahluwa sapwellime aramas? Paipel mahsanih me Sosua, nein Nun, ahneki diren erpit me kohsang sapwellimen Koht manaman. (Deud. 34:9) Sapwellimen Siohwa manaman ti pohn Kidion. (Sounkopwung 6:34) Oh manamano pil ti pohn Depit. (1 Sam. 16:13) Ohl pwukat koaros kin koapworopworki sapwellimen Koht manaman en sewese irail wia soahng kan me re sohte kak pein wia ma re doadoahngki pein arail kehl. (Sos. 11:16, 17; Sounkopwung 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50) E sansal me Siohwa me ketikihong irail kehl en wia soahng kapwuriamwei kan, eri ih kelehpw me ketin warohng ale kaping.

6. Dahme kahrehda Koht kupwurki sapwellime aramas akan en wauneki kaun kan en Israel?

6 Dahme mehn Israel ako anahne wia ni arail kilang me sapwellimen Koht manaman kin sewese Moses, Sosua, Kidion, oh Depit? Re anahne wauneki irail. Ni aramas ako ar kaulime Moses, tehk dahme Siohwa mahsanih: “Ia erein aramas pwukat ar pahn mwamwahlikin ie?” (Nemp. 14:2, 11) E sansal me Siohwa ketin pilada ohl ako pwe ren kahluwa sapwellime kan. Ni aramas ako ar peikiong ohl pwukat, re kin uhdahn ideidawehn Siohwa nin duwen arail Kaun.

TOHNLENG KAN SEWESE IRAIL

7. Ia duwen tohnleng kan ar sewese Moses?

7 Tohnleng kan sewese irail kan me wia wiliepen Koht. (Wadek Ipru 1:14.) Koht ketin doadoahngki tohnleng kan en kahluwa Moses. Keieu, tohnleng men pwarohng Moses nan kisin tuhke mpwumwpwulo oh kihong pwukoa en kasaledekihala mehn Israel ako oh kahluwa irail. (Wiewia 7:35) Keriau, Siohwa ketin doadoahngki tohnleng kan en kihong Moses Kosonnedo pwehn kaweid mehn Israel ako. (Kal. 3:19) Kesiluh, Siohwa mahsanihong Moses: “Kohwei wasa me I kilelehionguhkehr. Ke ahpw tamataman pwe nei tohnleng pahn kahluwaiuk.” (Eks. 32:34) Paipel sohte mahsanih me mehn Israel ako kilangada tohnleng men wia mepwukat. Ahpw, sang ni en Moses kaweid oh kahluwa aramas ako, e sansal me tohnleng kan sewese ih.

8. Ia duwen tohnleng kan ar sewese Sosua oh Esekaia?

8 Ihs me tohnleng kan pil sewese? Paipel mahsanih me tohnleng men, me kin “kaunda sounpeien KAUN-O,” sewese Sosua en kana nan arail mahwen ong mehn Kenan ko. (Sos. 5:13-15; 6:2, 21) Mwuhr, ni ahnsou me Nanmwarki Esekaia kahluwa sapwellimen Koht aramas ako, karis en sounpei en mehn Asiria kan song en kamwomwala Serusalem. Ahpw nipwong ehute, “tohnleng en KAUN-O men ahpw pwarodo oh kemehla aramas 185,000.”​—2 Nan. 19:35.

9. Mendahki wiliepen Koht kan sohte unsek, dahme mehn Israel ako anahne wia?

9 Tohnleng kan unsek. Ahpw ohl akan me re sewese sohte unsek. Karasepe, ehu pak Moses sohte kawauwih Siohwa. (Nemp. 20:12) Sosua sohte patohwan idek rehn Koht dahme e pahn wia ni mehn Kipeon kan ar men wiahda inou ehu reh. (Sos. 9:14, 15) Ehu pak, Esekaia aklapalapala. (2 Kron. 32:25, 26) Mendahki ohl pwukat sohte unsek, mehn Israel ako anahne idawehn arail kaweid. Mehn Israel ako kak kilang me Siohwa kin ketin doadoahngki sapwellime tohnleng kan en sewese ohl pwukat. E sansal me Siohwa kin ketin kahluwa sapwellime aramas akan.

MAHSEN EN KOHT KIN KAWEID IRAIL

10. Ia duwen Moses eh ale kaweid sang sapwellimen Koht Kosonnedo?

10 Mahsen en Koht kin kaweid irail kan me wia wiliepe. Paipel kahdaneki Kosonnedo me kohwong Israel, “Kosonned en Moses.” (1 Nan. 2:3) Ahpw Paipel kasalehda ni sansal me Siohwa me ketikihong irail Kosonnedo. Oh Moses pil anahne peikiong Kosonnedo. (2 Kron. 34:14) Karasepe, mwurin Siohwa ketikihong Moses kaweid kan duwen eh pahn kauwada impwal sarawio, “Moses eri kapwaiada soahng koaros nin duwen me KAUN-O ketin koasoanehdi.”​—Eks. 40:1-16.

11, 12. (a) Dahme Sosua oh nanmwarki kan me kakaun sapwellimen Koht aramas ako anahne wia? (b) Ia duwen Mahsen en Koht eh kin kaweid ohl akan me tiengla mwowe?

11 Sosua kin doadoahngki Mahsen en Koht ni ahnsou me e wiahla kaun emen, oh Siohwa mahsanihong: “Kanahieng pwe pwuhken Kosonnedo pahn kin wadawad ni ahnsoun kaudok koaros. Ke pahn kin sukusukuhlki nin rahn oh nipwong, oh kanahieng soahng koaros me ntingdier loale.” (Sos. 1:8) Nanmwarki kan me mwuhr kaunda sapwellimen Koht aramas akan pil anahne wadek Kosonnedo rahn koaros, pwurehng ntingihedi, oh “kapwaiada ni loalopwoat mehkoaros me audedahr pwuhk wet.”​—Wadek Deuderonomi 17:18-20.

12 Ia duwen Mahsen en Koht eh kin kaweid ohl akan me kin tiengla mwowe? Medewehla mehn kahlemeng en Nanmwarki Sosaia. Mwurin re diarada Kosonned en Moseso, nein Sosaia sekterio tepida wadekohng ih. * “Ni nanmwarkio eh karongehda audepen pwuhken Kosonnedo, e ahpw ketin tehrpeseng sapwellime likou ko, uwen sapwellime nsensuwed.” Mahsen en Koht kamwakid Sosaia en kasohrehla dikedik koaros nan sahpwo oh koasoanehdi kasarawien Pahsohpa me keieu laud. (2 Nan. 22:11; 23:1-23) Pwehki Sosaia oh kaun lelepek teikan idawehn Mahsen en Koht, re perenki kapwungala kaweid me re kihong sapwellimen Koht aramas akan. Wekidekla pwukat sewese sapwellimen Koht aramas akan en peikiong ih.

13. Ia duwen kaun en sapwellimen Koht aramas akan ar weksang kaun en wehi teikan?

13 Kaun en wehi teikan kin ale kaweid sang aramas akan me arail erpit sohte unsek. Karasepe, kaunen mehn Kenan ko oh neirail aramas akan kin wia soahng suwed kan, me pil iangahki ngengngersuwed, ohl mwahuki ohl de lih mwahuki lih, eng rehn mahn akan, meirongkihla neirail seri, oh kaudokiong dikedik kan. (Lip. 18:6, 21-25) Oh kaunen Papilon oh Isip kan pil sohte ahneki kosonned me pid mwakelekel duwehte me sapwellimen Koht aramas akan ahneki. (Nemp. 19:13) Ahpw, sapwellimen Koht aramas akan kak kilang ia duwen arail kaun lelepek kan ar kin kangoange irail en kolokolete arail kaudok en kin mwakelekel, paliwararail en kin mwakelekel, oh soikala tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud. E sansal me Siohwa kin ketin kahluwa irail.

14. Dahme kahrehda Siohwa ketin panawih ekei kaun en sapwellime aramas akan?

14 Kaidehn nanmwarki ko koaros me kaunda sapwellimen Koht aramas akan kin idawehn sapwellime kaweid kan. Irail ko me sohte peikiong Koht solahr idawehn kaweid en sapwellimen Koht manaman, sapwellime tohnleng kan, oh sapwellime Mahsen. Nan ekei irair, Siohwa ketin panawih de wilianda kaun pwukat. (1 Sam. 13:13, 14) Mwuhr, Siohwa ketin idihada emen me pahn wia kaun unsek men.

SIOHWA KETIN IDIHADA KAUN UNSEK MEN

15. (a) Ia duwen soukohp ako ar kasalehda me mie kaun unsek men me pahn ketido? (b) Ihs kaun unsek menet?

15 Erein sounpar tohto, Siohwa ketin inoukihda me e pahn ketin idihada kaun unsek men ong sapwellime aramas akan. Karasepe, Moses ndaiong mehn Israel ko: “[Siohwa] pahn ketin poaronehdo sapwellime soukohp emen duwehte ngehi sang nanpwungamwail; eri, kumwail pahn peikiong.” (Deud. 18:15) Aiseia nda me Mehmenet pahn wiahla ‘sounkaweid oh kaun.’ (Ais. 55:4) Oh Daniel ntingihedi duwen Mesaiao eh pahn ketin wiahla ‘Kaun.’ (Dan. 9:25) Sises Krais pil ketin kasalehda me ih me “kaun” en sapwellimen Koht aramas akan. (Wadek Madiu 23:10.) Sapwellimen Sises tohnpadahk kan kin perenki idawehn ih, oh re kamehlele me Siohwa me ketin pilada ih. (Sohn 6:68, 69) Dahme kamehlelehiong irail me Sises Krais iei me Siohwa pahn ketin doadoahngki pwehn kahluwa sapwellime aramas akan?

16. Dahme kadehdehda me sapwellimen Koht manaman kin sewese Sises?

16 Sapwellimen Koht manaman kin sewese Sises. Ni ahnsou me Sises ketin papidaisla, Sohn kilangada “nanleng eh ritpeseng oh [“sapwellimen Koht manaman,” NW] eh ketidi ni mwomwen mwuroi men oh ketiket powe.” Mwurinte mwo, sapwellimen Koht manaman “kahluwalahng Sises nan sapwtehn.” (Mark 1:10-12) Erein Sises ketin wia doadoahk en kalohk nin sampah, sapwellimen Koht manaman kin sewese ih en ketin padahkih aramas oh wiahda manaman kan. (Wiewia 10:38) Pil ehu, sapwellimen Koht manaman kin sewese Sises en ketin kasalehda irair kan me duwehte limpoak, peren, oh pwoson kehlail. (Sohn 15:9; Ipru 12:2) Sohte emen kaun likin ih me kadehdehda duwen ar ahneki sapwellimen Koht manaman duwehte ih. E sansal me Siohwa ketin pilada Sises en wia Kaun.

Ia duwen tohnleng kan ar sewese Sises mwurin eh ketin papidaisla? (Menlau kilang parakrap 17)

17. Dahme tohnleng kan wia pwehn sewese Sises?

17 Tohnleng kan sewese Sises. Mwurinte Sises ketin papidaisla, “tohnleng kei ahpw pwarodo oh sewese.” (Mad. 4:11) Awa kei mwohn eh ketin pwoula, “tohnleng men sang nanleng ahpw pwarodohng oh karosonda.” (Luk 22:43) Sises ese me Siohwa pahn ketin poaronehdo tohnleng kan en sewese ih ahnsou koaros me e anahne.​—Mad. 26:53.

18, 19. Ia duwen Mahsen en Koht eh kin kaweid sapwellimen Sises mour oh mwomwen eh kin ketin padahkih meteikan?

18 Mahsen en Koht kin kaweid Sises. Sangete tepin eh ketin wia sapwellime doadoahk en kalohk lao e pwoula ni tuhkehn kalokoloko, Sises ketin mweidohng Paipel en kaweid ih. (Mad. 4:4) Pil ni eh pahn kereniong pwoula, e ketin kasalehda kokohp kan duwen Mesaiao. (Mad. 27:46; Luk 23:46) Ahpw, kaunen pelien lamalam akan ni ahnsowo uhdahn weksang Sises. Re pilada en pohnsehsehla Mahsen en Koht ahnsou koaros ma e sohte kin pwungiong arail padahk kan. Sises ketin doadoahngki Mahsen en Koht pwehn kasalehda duwen irail: “Aramas pwukat kin kahkahkin ie arail lokaiahte, a kapehdirail kan me inenen dohsang ie. Sohte katepen ar kin pwongih ie, pwehki re kin padahngkihwei kosonned en aramas dene e pwilisang rehn Koht!” (Mad. 15:7-9) Siohwa sohte ketin kupwurki pilada ohl akan me sohte kin idawehn sapwellime Mahsen pwehn kahluwa sapwellime aramas akan.

19 Sises pil ketin doadoahngki Mahsen en Koht ni eh kin ketin padahkih meteikan. Ni kaun en pelien lamalam akan ar kasonge ih, e sohte ketin doadoahngki sapwellime erpit de dahme e ketin lelohng nan sapwellime mour pwehn sapengala irail. Ahpw e ketin doadoahngki Paipel pwehn padahkih aramas akan. (Mad. 22:33-40) Sises pil kak ketin suweikihong meteikan duwen soahng tohto me wiawi nan sapwellime mour nanleng de pil duwen kepikipikdahn lahng oh sampah. Ahpw, pwehki e ketin poakohng Mahsen en Koht, e ketin kupwurki ehukihong meteikan, oh e “ketin kamarainihada kapehdirail ko pwe re en dehdehkihla Pwuhk Sarawi.”​—Luk 24:32, 45.

20. (a) Ia duwen Sises eh ketin kawauwih Siohwa? (b) Ia wekpeseng en nanpwungen Sises oh Erod Akripa I?

20 Mendahki irail kan me kin rong Sises ar pwuriamweikihla mwomwen eh kin ketin mahsen, e kin ahnsou koaros kawauwih eh Sounpadahko, Siohwa. (Luk 4:22) Ni ohl kepwehpwe men eh song en kawauwih Sises ni eh ekerki ih mwaro “Sounpadahk mwahu,” Sises ketin aktikitik oh mahsanih: “Dahme ke ekerkin ie sounpadahk mwahu? Sohte emen me uhdahn mwahu pwe Kohtohte.” (Mark 10:17, 18) Ahpw, mpen sounpar waluh mwuhr, Erod Akripa I wiahla kaun en Sudia. Eh madamadau uhdahn weksang ahn Sises! Ehu rahno, ni mihting tohrohr ehu, Erod kapwatkihda kapwat en nanmwarki me uhdahn kaselel oh pweilaud. Ni aramas akan ar kilang oh rongada ih, re werkihda: “Kaidehn aramas emen me koasoakoasoiet, pwe koht emen!” Erod perenki kaping me kohwong ih. Dahme wiawi mwurin met? “Ni ahnsowohte tohnleng en Kaun-o men ahpw kesepwekehdi Erod, pwehki eh sohte kadehdehda me ih aramas emen, ahpw kaidehn ih Koht. Mwahs eri kangala oh e ahpw mehla.” (Wiewia 12:21-23) E sansal me Siohwa sohte ketin pilada Erod en wia kaun emen. Ahpw, Sises kadehdehda me Koht ketin piladahr ih, oh e kin kalapw kawauwih Siohwa nin duwen Kaun Lapalap en Sapwellime aramas akan.

21. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

21 Siohwa ketin kupwurki Sises en wia Kaun kaidehn ongete sounpar kei. Mwurin eh ketin iasada, Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Manaman koaros en nanleng oh sampah mweimweiongieier.” E pil mahsanih: “Eri, kumwail en ese pwe I pahn ieiang kumwail ahnsou koaros lel ni imwin kawa.” (Mad. 28:18-20) Ahpw ia duwen Sises eh kak ketin kahluwa sapwellimen Koht aramas akan nin sampah ni eh ketin wia ngehn emen nanleng? Ihs me Siohwa pahn ketin doadoahngki pwehn wia wiliepen Sises nin sampah? Oh ia duwen Kristian kan ar kak ese ihs me wia wiliepen Koht? Nan iren onop en mwuhr kitail pahn koasoiapene duwen pasapengpen peidek pwukat.

^ Ele met wia uhdahn pwuhko me Moses ntingihada.