1, 2. (a) E faapefea ona ese ē o loo taʻimua i Molimau a Ieova, mai i taʻitaʻi o isi lotu? (e) O le ā o le a tatou iloiloina i lenei mataupu ma le mataupu o sosoo mai?

“O AI lo outou taʻitaʻi?” O le fesili lenei e masani ona fesiligia ai Molimau a Ieova. O le māfuaaga, ona o le tele o lotu e iai se tamāloa po o se fafine e fai ma o latou taʻitaʻi. Peitaʻi, e tatou te mitamita e faailoa atu i ē e fesili mai, o lo tatou Taʻitaʻi e lē o se tagata e lē lelei atoatoa. Nai lo o lea, e tatou te mulimuli i le taʻitaʻiga a Keriso, o lē ua toe faatūina ma o loo mulimuli i le taʻitaʻiga a lona Tamā o Ieova.—Mata. 23:10.

² E ui i lea, e iai se vaega o tane ua taʻua o le “pologa faamaoni ma le faautauta,” o loo taʻimua i tagata o le Atua i aso nei. (Mata. 24:45) E faapefea la ona tatou iloa e moni lava o Ieova o loo taʻitaʻia i tatou e ala mai i lona Alo? O le a tatou iloiloina i lenei mataupu ma le mataupu o sosoo mai, pe na faapefea ona faatonutonuina e Ieova ni tagata patino mo le faitau afe o tausaga, ina ia taʻitaʻia ona tagata. O le a iloiloina i nei mataupu auala e tolu e iloa ai na lagolagoina e Ieova nei tane, ma faamaonia ai sa avea o ia, ma o loo avea pea o ia ma Taʻitaʻi moni o ona tagata.—Isa. 58:11.

3. O le ā na faamalosia ai Mose ina ia taʻitaʻia Isaraelu?

³ Na faamalosia e le agaga paia ē na fai ma sui o le Atua.  Seʻi manatu iā Mose o lē na tofia e avea ma taʻitaʻi o tagata Isaraelu. O le ā na fesoasoani iā te ia ina ia faatino ai lenei tofiga tāua? Na tuuina e Ieova “i totonu iā te ia Lona lava agaga paia.” (Faitau le Isaia 63:11-14.) Sa faaauau ona taʻitaʻia e Ieova Ona tagata e ala i le faamalosia o Mose i lona agaga paia.

4. Na faapefea ona iloa e tagata Isaraelu na faamalosia Mose e le agaga paia? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

⁴ Talu ai o le agaga paia o se malosi galue e lē vaaia, na faapefea la ona iloa e tagata Isaraelu na faamalosia Mose e le agaga paia? O le agaga paia na mafai ai e Mose ona faatino vavega ma faailoa atu le suafa o le Atua iā Farao. (Eso. 7:1-3) O le agaga paia foʻi na mafai ai e Mose ona faaalia uiga lelei e pei o le alofa, agamalu, ma le onosaʻi, lea na agavaa ai o ia e taʻitaʻia tagata Isaraelu. Pagā le tuufaafeagai ma taʻitaʻi sauā ma manatu faapito o isi atunuu! (Eso. 5:2, 6-9) E manino mai, na filifilia e Ieova Mose e avea ma taʻitaʻi i Ona tagata.

5. Faamatala pe na faapefea ona faamalosia e Ieova isi tane Isaraelu ina ia taʻitaʻia ona tagata.

⁵ Mulimuli ane, na faamalosia e le agaga paia o Ieova isi tane na ia tofia ina ia taʻitaʻia ona tagata. Na “tumu Iosua le atalii o Nuno i le agaga e atamai ai.” (Teu. 34:9) Na “ufitia Kitiona e le agaga o Ieova.” (Faama. 6:34) Na “amata ai i lea aso ona osofia Tavita e le agaga o Ieova.” (1 Samu. 16:13) O nei tane uma na faalagolago i le agaga o le Atua ina ia fesoasoani iā i latou, ma na faamalosia i latou e le agaga ina ia faia galuega mamana, ia na lē mafai ona faia i so latou lava malosi. (Iosua 11:16, 17; Faama. 7:7, 22; 1 Samu. 17:37, 50) O le iʻuga, na talafeagai ona viia Ieova mo na galuega mamana.

6. Aiseā na finagalo ai le Atua i ona tagata ia faaaloalo i taʻitaʻi i Isaraelu?

⁶ O le ā le auala na tatau ona tali atu ai tagata Isaraelu ina ua latou vaaia faamaoniga na faamalosia nei tane e le agaga paia? Ina ua faitio tagata i le taʻitaʻiga a Mose, na fesili atu Ieova: “O le ā le umi e lē faaaloalo mai ai nei tagata iā te aʻu?” (Nu. 14:2, 11) E manino mai, o Ieova na filifilia Mose, Iosua, Kitiona, ma Tavita, e fai ma ona sui e taʻitaʻia ona tagata. Ina ua usiusitaʻi tagata i nei tane, o le mea moni ua latou mulimuli iā Ieova o lo latou Taʻitaʻi.

7. Na faapefea ona fesoasoani agelu iā Mose?

⁷ Na fesoasoani agelu i ē na fai ma sui o le Atua. (Faitau le Eperu 1:7, 14.) Na faaaogā e Ieova agelu ina ia tofia, fesoasoani, ma taʻitaʻia Mose. Na auina atu e Ieova Mose “e fai ma pule ma faaola, e ala i le agelu lea na faaali mai iā te ia i le laau tuitui.” (Galu. 7:35) Na faaaogā e Ieova agelu e tuuina mai le Tulafono lea na faaaogā e Mose e faatonutonu ai tagata Isaraelu. (Kala. 3:19) Na fetalai atu foʻi Ieova iā Mose: “Ia e taʻitaʻi le nuu i le laueleele na ou fai atu ai iā te oe. O lea, e muamua atu laʻu agelu i luma iā te oe.” (Eso. 32:34) E lē o taʻua i le Tusi Paia e faapea na vaaia e tagata Isaraelu se agelu moni o faia nei galuega. Peitaʻi, o le auala na faatonutonu ma taʻitaʻia ai e Mose le nuu, na faamaonia ai na fesoasoani agelu iā te ia.

8. Na faapefea ona fesoasoani agelu iā Iosua ma Esekia?

⁸ Ina ua mavae atu Mose, na sosoo ane iā te ia Iosua. Na faamalosia Iosua e le “perenise o le ʻautau a Ieova,” ina ia taʻitaʻia tagata o le Atua i le taua ma tagata Kanana, ma na manumalo tagata Isaraelu. (Iosua 5:13-15; 6:2, 21) Mulimuli ane, na fetaiaʻi le tupu o Esekia ma se ʻautau malosi a Asuria na faamataʻu ane o le a latou faaumatia Ierusalema. Peitaʻi, e tasi le pō “na alu atu  ai le agelu a Ieova, ma fasiotia le toʻaselau valu sefulu lima afe o le ʻautau.”—2 Tu. 19:35.

9. E ui na lē lelei atoatoa ē na fai ma sui o le Atua, ae o le ā na faatalitalia tagata Isaraelu e fai?

⁹ E ui e lelei atoatoa agelu, ae e lē lelei atoatoa tane na latou fesoasoani i ai. E iai le taimi na lē faamamaluina ai e Mose Ieova. (Nu. 20:12) E leʻi saʻili atu Iosua mo le taʻitaʻiga a le Atua a o ia leʻi osia se feagaiga ma tagata Kipeona. (Iosua 9:14, 15) O Esekia foʻi sa “faamaualuga lona loto” mo sina taimi. (2 No. 32:25, 26) Peitaʻi, e ui i le tulaga lē lelei atoatoa o nei tane, ae na faatalitalia tagata Isaraelu ia mulimuli i la latou taʻitaʻiga. Na lagolagoina e Ieova nei tane e ala i le fesoasoani a ana agelu. Ioe, o Ieova na taʻitaʻia ona tagata.

10. Na faapefea ona taʻitaʻia Mose e le Tulafono a le Atua?

¹⁰ Na taʻitaʻia e le Afioga a le Atua ē na fai ma ona sui. O loo faasino atu le Tusi Paia i le Tulafono na tuuina atu iā Isaraelu, o “le tulafono a Mose.” (1 Tu. 2:3) Peitaʻi, o loo taʻua manino i le Tusi Paia o Ieova na tuuina mai lenā Tulafono, ma na tatau ona tausia e Mose lenā Tulafono. (2 No. 34:14) Ina ua uma ona faatonu e Ieova Mose i le auala e faia ai le faleʻie paia, “ona faia lea e Mose e tusa ma mea uma lava na poloaʻi mai ai Ieova iā te ia. Ua faapea lava ona ia faia.”—Eso. 40:1-16.

11, 12. (a) O le ā na tatau ona faia e Iosua ma tupu na pulea tagata o le Atua? (e) O le ā le aafiaga o le Afioga a le Atua i ē na taʻitaʻia ona tagata?

¹¹ I le amataga o le taʻitaʻiga a Iosua, sa iai iā te ia se faamaumauga tusitusia o le Afioga a le Atua. Na faatonuina o ia: “Ia e faitau lē leoa i ai i le ao ma le pō, ina ia e faia e tusa ma mea uma ua tusia ai.” (Iosua 1:8) O le mea foʻi lenā sa faia e tupu na mulimuli ane pulea tagata o le Atua. Na tatau ona latou faitauina le Tulafono i aso taʻitasi, tusia se kopi o le Tulafono, ma “tausia upu uma o lenei tulafono ma nei tuutuuga e ala i le faia o ia mea.”—Faitau le Teuteronome 17:18-20.

¹² O le ā le aafiaga o le Afioga a le Atua i tane na avea ma taʻitaʻi? Mātau le faaaʻoaʻoga a le tupu o Iosia. Ina ua maua le Tulafono a Mose, sa amata loa ona faitau atu e le failautusi a Iosia iā te ia. * Na faapefea ona tali atu le tupu? “Ina ua faalogo le tupu i upu o le tulafono, ona ia saeia loa lea o ona ofu.” Peitaʻi, e iai nisi mea na faia e Iosia. Na taʻitaʻia o ia e le Afioga a le Atua, ma ia amata ai se taumafaiga malosi ina ia faatamaʻia tupua uma, ma faatulaga se faamanatuga tele o le Paseka e leʻi faapea ona faia muamua. (2 Tu. 22:11; 23:1-23) Talu ai na taʻitaʻia e le Afioga a le Atua Iosia ma isi taʻitaʻi faamaoni, o lea na latou lotomalilie ai e fetuunaʻi ma faamanino atili faatonuga na tuuina atu i tagata o le Atua. O na suiga na fesoasoani i tagata anamua o le Atua ina ia faaōgatusa ai o latou ala ma le finagalo o le Atua.

13. O le ā le eseesega o taʻitaʻi o tagata o le Atua ma taʻitaʻi o nuu faapaupau?

¹³ Na matuā ese nei taʻitaʻi faamaoni mai i taʻitaʻi o isi nuu, o ē na taʻitaʻia i le atamai faaletagata lea e gata mai. O se faaaʻoaʻoga, sa faia e taʻitaʻi o Kanana ma o latou tagata mea e matuā inosia, e aofia ai le mataifale, tauatane, feusuaʻi ma manu, faaaogā tamaiti e faia ai taulaga, faapea ifogatupua matagā. (Levi. 18:6, 21-25) E leʻi iai foʻi i taʻitaʻi o Papelonia ma Aikupito tulafono mo le tausia o le tulaga mamā lea sa iai i tagata o le Atua. (Nu. 19:13) I se faaeseesega, sa iloa e tagata anamua o le Atua auala na faalaeiau ai i latou e o latou taʻitaʻi faamaoni  ina ia tausia le mamā faaleagaga, tau amio, ma le faaletino. E manino mai, sa taʻitaʻia e Ieova na taʻitaʻi faamaoni.

14. Aiseā na aʻoaʻia ai e Ieova nisi sa avea ma taʻitaʻi i ona tagata?

¹⁴ E lē o tupu uma na pulea tagata o le Atua i aso anamua na mulimuli i faatonuga a le Atua. O ē e leʻi usiusitaʻi iā Ieova na latou teena le taʻitaʻiga a lona agaga paia, o ana agelu, faapea lana Afioga. I nisi o tulaga, sa aʻoaʻia pe suia e Ieova na taʻitaʻi. (1 Samu. 13:13, 14) Mulimuli ane, na tofia e Ieova se tasi e avea ma taʻitaʻi e lelei atoatoa.

15. (a) Na faapefea ona faailoa mai e perofeta o le a iai se taʻitaʻi lelei atoatoa? (e) O ai le taʻitaʻi lea na valoia mai?

¹⁵ Na valoia e Ieova i le faitau selau o tausaga o le a ia tofia se taʻitaʻi e lelei atoatoa ina ia taʻitaʻia ona tagata. Na taʻu atu e Mose i tagata Isaraelu: “E tofia e Ieova lou Atua mo oe se perofeta e pei o aʻu mai iā te oe, mai i ou uso, e ao ona outou faalogo iā te ia.” (Teu. 18:15) Na valoia e Isaia o Ia lenei o le a fai ma “taʻitaʻi ma taʻitaʻiʻau.” (Isa. 55:4) Na faagaeeina foʻi Tanielu e tusi e faatatau i le oo mai o le “Mesia le Taʻitaʻi.” (Tani. 9:25) Mulimuli ane, na faailoa mai e Iesu Keriso o ia o le “Taʻitaʻi” o tagata o le Atua. (Faitau le Mataio 23:10.) Na mulimuli ma le naunautaʻi soo o Iesu iā te ia ma na latou talitonu o Iesu o ia lea na filifilia e Ieova. (Ioa. 6:68, 69) Aiseā na latou mautinoa ai o Iesu Keriso o ia lea ua faaaogā e Ieova e taʻitaʻia ona tagata?

16. O ā faamaoniga e iloa ai na faamalosia Iesu e le agaga paia?

¹⁶ Na faamalosia Iesu e le agaga paia. I le papatisoga o Iesu, na vaaia ai e Ioane le Papatiso “le lagi ua avanoa, ma ua alu ifo” i luga o Iesu “le agaga e pei o se lupe.” Ina ua uma, “ona taʻitaʻi atu loa lea e le agaga paia o ia [Iesu] i le toafa.” (Mare. 1:10-12) I le taimi atoa o le faiva a Iesu i le lalolagi, na faamalosia o ia e le agaga paia o le Atua e faia vavega ma aʻoaʻo atu. (Galu. 10:38) O le agaga paia foʻi na mafai ai ona faaalia e Iesu uiga lelei atoatoa e pei o le alofa, olioli, ma le faatuatua malosi. (Ioa. 15:9; Epe. 12:2) E leai se isi taʻitaʻi na matuā faamaonia mai le iai o le agaga paia o le Atua. E manino mai, na filifilia e Ieova Iesu e avea ma Taʻitaʻi.

17. O le ā na faia e agelu ina ia fesoasoani ai iā Iesu?

¹⁷ Na fesoasoani agelu iā Iesu. Ina ua faatoʻā mavae le papatisoga o Iesu, na “ō mai agelu ma auauna atu iā te ia.”(Mata. 4:11) I ni nai itula a o leʻi maliu Iesu, ʻna faaali mai le agelu mai le lagi ma faamalosi iā te ia.’ (Luka 22:43) Na mautinoa e Iesu o le  a aauina mai e Ieova agelu e fesoasoani iā te ia i so o se taimi e manaʻomia ai, ina ia faataunuu Lona finagalo.—Mata. 26:53.

18, 19. Na faapefea ona taʻitaʻia le olaga o Iesu ma ana aʻoaʻoga e le Afioga a le Atua?

¹⁸ Na taʻitaʻia Iesu e le Afioga a le Atua. Na faaaogā e Iesu Tusitusiga Paia e taʻitaʻia ai o ia mai lava i le amataga o lana faiva. (Mata. 4:4) O lona usiusitaʻi i le Afioga a le Atua na iʻu ai lava ina maliu o ia i le laau e faapuapuagatia ai. E oo foʻi i ana upu mulimuli a o leʻi maliu, sa ia sii mai upu faavaloaga e faatatau i le Mesia. (Mata. 27:46; Luka 23:46) Peitaʻi, na teena e taʻitaʻi lotu i lenā taimi le Afioga a le Atua pe a feteenaʻi ma a latou aʻoaʻoga. Na sii atu e Iesu fetalaiga a Ieova na ala mai i le perofeta o Isaia, ina ua fetalai e faatatau i na taʻitaʻi lotu: “Ua āva mai nei tagata iā te aʻu i o latou laugutu, a ua mamao ese lava o latou loto mai iā te aʻu. E lē aogā la latou tapuaʻiga o loo fai mai iā te aʻu, auā ua faavae a latou aʻoaʻoga i mataupu a tagata.” (Mata. 15:7-9) Pe e mafai ona filifilia e Ieova se tasi o na tane e taʻitaʻia ona tagata?

¹⁹ Na faaaogā e Iesu le Afioga a le Atua e taʻitaʻia ai ana gaoioiga faapea ana aʻoaʻoga. Ina ua finau mai taʻitaʻi lotu iā te ia, e na te leʻi faaaogā lona atamai po o lona poto masani e lē mafaatusalia e tali atu ai. Nai lo o lea, na ia faaaogā Tusitusiga Paia e aʻoaʻo atu ai. (Mata. 22:33-40) E na te leʻi faaofo foʻi lana ʻaufaalogologo i tala e faatatau i lona soifuaga mamalu i le lagi po o le foafoaina o le vateatea, ae sa ʻia matuā faamatala atu iā i latou Tusitusiga Paia, ina ia latou malamalama ai.’ (Luka 24:32, 45) Na faatāua e Iesu le Afioga a le Atua ma na naunau e faailoa atu i isi.

20. (a) Na faapefea ona faamamaluina e Iesu le Atua? (e) O le ā le eseesega o Iesu ma Herota Akeripa I?

²⁰ E ui lava na maofa le ʻaufaalogologo a Iesu i le “logolelei o ana fetalaiga,” ae sa ia faamamaluina pea lona Faiaʻoga, o Ieova. (Luka 4:22) Ina ua taumafai se tamāloa mauʻoa e viiviia Iesu e ala i le taʻua o ia o “Le Aʻoaʻo lelei,” na tali atu ma le faamaulalo Iesu: “Aiseā ua e taʻua ai aʻu e lelei? E leai se tasi e lelei ua na o le toʻatasi, o le Atua lea.” (Mare. 10:17, 18) Pagā le eseese ma Herota Akeripa I, lea na fai ma tupu po o le taʻitaʻi o Iutaia i le pe ā o le valu tausaga talu ona maliu Iesu! I se fono faapitoa, na ofu ai Herota i “ofu o le tupu. Na alalaga atu le motu o tagata na lagolagoina o ia: “O le siʻufofoga o se atua, ae lē o le leo o se tagata!” Na fiafia Herota i nei upu faaviivii. Na sosoo ai loa ma le ʻtaia o ia e le agelu a Ieova, auā e leʻi vivii atu o ia i le Atua; ma ua ʻati o ia e anufe ma oti ai.’ (Galu. 12:21-23) E manino mai, e leʻi filifilia e Ieova Herota e avea ma taʻitaʻi. I le isi itu, na faamaonia atu e Iesu o le Atua na filifilia o ia, ma na faaauau ona ia faamamaluina Ieova o le Taʻitaʻi Sili o ona tagata.

21. O le ā o le a tatou talanoaina i le mataupu o loo sosoo mai?

²¹ O le taʻitaʻiga a Iesu e lē mo na o ni nai tausaga. Ina ua toetū o ia, na ia faailoa mai e faapea: “Ua tuuina mai iā te aʻu le pule uma i le lagi ma le lalolagi.” Na fetalai atili o ia: “Faauta! ou te faatasi ma outou i aso uma lava seʻia oo i le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi.” (Mata. 28:18-20) Peitaʻi, e faapefea ona taʻitaʻia e Iesu tagata o le Atua i le lalolagi, ae o ia o se agaga e lē vaaia i le lagi? O ai o le a faaaogā e Ieova e galulue i lalo o le taʻitaʻiga a Iesu ma fai ma taʻimua i Ona tagata? E faapefea ona iloa e Kerisiano i latou ua fai ma sui o le Atua? O le a taliina nei fesili i le mataupu o loo sosoo mai.