1, 2. Lino Yesu waswilile ukwi yulu, uzye atumwa yakwe yasakamalanga pali cani?

ATUMWA yakwe Yesu yimilile pa Mwamba wa Olivi, ala yakulolekesya umwi yulu. Yalolanga kuno Yesu intunguluzi nupya cuza wao, akuya ukwi yulu na makumbi iyamuvimba. (Mili. 1:9, 10) Pa myaka iili, Yesu wasambilizyanga, ukukomelezya alino nu kutungulula alondezi yakwe. Lyene wizile apita. Uzye lyene yaali nu kucita uli?

² Yesu wanenyile alondezi yakwe ukuti: “Mulaya yakambone yane mu Yelusalemu, mu Yudeya na monsi mu Samaliya, nga nu kufika na kuno insi yapela.” (Mili. 1:8) Uzye yakwanisye uli ukuomba umulimo uu? Yesu wayanenyile ukuti yaali nu kupokelela umupasi wa muzilo. (Mili. 1:5) Nalyo kwene umulimo wa kusimikila umu mpanga zyuze walondekwanga ukutungululwa alino nu kuombela pamwi. Pa kutungulula nu kulonganika antu yakwe, Yeova waomvyanga antunze akumwimililako. Limwi atumwa yasakamalanga yati, ‘Uzye Yeova amasoolola intunguluzi ipya?’

3. (a) Lino Yesu waswilile kwi yulu, I vyani ivyali vicindame vino atumwa yakwe yasoolwilepo ukucita? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande ci?

 ³ Lino patatala papita ni milungu iili, asambi yakwe Yesu yatandike ukulondelezya Malembelo, ukulenga utunguluzi ukupitila mwi pepo alino nu kusoolola Matiyasi uwakupyana pali Yuda Iskalyoti, pakuti yakumane atumwa 12. (Mili. 1:15-26) U mulandu ci uno imisoolwele yao yayelile icindame kuineco alino na kuli Yeova? Matiyasi walingine sana ukuya pali yayo alondekwanga. * Yesu atasoolwile atumwa kuti yamusukilila sile mu mulimo wa kusimikila, lelo wayasambilizyanga ivyakuomba ningo na antu yakwe Leza. U mulimo ci uwo, nupya Yeova waomvyizye uli Yesu ukwazwa asambi yakwe ukuomba ningo? Uutantiko ci uwayako ndakai pa antu yakwe Leza uwakolana na uu? Nupya ‘tungiusya uli yao ali angalizi itu’ maka maka yayo aya mwi umba lya “muomvi mutailwe uwa mano”?—Ayeb. 13:7; Mate. 24:45.

4. U mulimo ci uno atumwa alino na ya eluda yauze amu Yelusalemu yaombanga umu nsita ya Ina Klistu aakutandikilapo?

⁴ Apa Pentekositi uwa mu 33 C.E., atumwa yatandike ukutungulula icilongano ca Ina Klistu. Apa wanda uuwa, Petulo wakatwike “pamwi na atumwa ikumi na wenga” nu kutandika kusimikila icumi kwi umba likulu lya Ayuda na akulukuwa. (Mili. 2:14, 15) Aingi pali aliyo yazumile. Lyene, pa cisila aina Klistu yaa apya “yakonkowizye kusambilila ku atumwa.” (Mili. 2:42) Atumwa yakwanisye ukupeela amu cilongano vyonsi vino yalondekwanga. (Mili. 4:34, 35) Yasakamalanga sana antu muli vyakwe Lesa, yalanzile yati: “Sweisikulu lyene, tumaipelesya ku kupepa nga nu mulimo wa kukosoola.” (Mili. 6:4) Nupya yasoolwile aina Klistu aamanyile sana kuomba ukuti yalundulule umulimo wa kusimikila umu ncende izipya. (Mili. 8:14, 15) Apakwe na yauze yaombiile capamwi na atumwa ukutungulula vilongano. Wakwe vino Iumba Ilikatungulula likacita, nayo kwene yatungululanga ivilongano vyonsi. —Mili. 15:2.

5, 6. (a) Uzye umupasi wa muzilo wazwilizyanga uli amwi umba ilyatungululanga? (Lolini cikope cakutandikilako.) (b) Uzye angeli yene yazwilizyanga uli amwi umba ilyatungululanga? (c) Uzye Izwi Lyakwe Leza lyatungululanga uli amwi umba ilyatungululanga?

⁵ Aina Klistu amu nsita ya atumwa yaweni ukuti amwi umba ilikatungulula yatungululwanga na Yeova ukupitila mu Ntunguluzi yao, Yesu. Uzye yasininkizye uli vivyo? Icakutandikilapo, umupasi wa muzilo wazwanga amwi umba ilikatungulula. (Yoa. 16:13) Umupasi wa muzilo wikiile pa Ina Klistu yonsi apakwe, nomba wali nu kulaomba sana uku atumwa alino na akalamba yauze amu Yelusalemu pakuti yafikilizye umulimo uno yapiilwe uwa kutungulula. Umu 49 C.E., umupasi wa muzilo wazwilizye amwi umba ilikatungulula ukupingulapo ningo ivya kucita pa mulandu uwakatwike uwa kusilamulwa. Amu vilongano yankonsile vino yapingwile nu kutwalilila kuya akomeleke “mu utailo, yavulilako cila wanda.” (Mili. 16:4, 5) Kalata iyalanzile pali vino yapingwile yalanzile na pali yano yali umwi umba ilyatungululanga ukuti yalangiizye imiyele isuma, wa kutemwa alino nu utailo.—Mili. 15:11, 25-29; Gala. 5:22, 23.

⁶ Cakwe ciili, angeli yazwilizyanga amwi umba ilyatungululanga. Lino Konelio atatala wawatiziwa, uwatandikilepo ukuya Umwina  Klistu uwaula ukusilamulwa, umungeli wamutungulwile ukuti akaame umutumwa Petulo. Pa cisila lino Petulo wasimikila Konelio na amu lupwa lwakwe, umupasi wa muzilo wikiile pali aliyo, nanti icakuti aonsi yataali asilamulwe. Cii calenzile atumwa na ina yauze ukulondela kulonda kwakwe Leza nu kuzumilizya antu ataali Ayuda ukuya mu cilongano ca Ina Klistu. (Mili. 11:13-18) Angeli yalundulwile umulimo wakusimikila uno iumba ilikatungulula lyangalilanga. (Mili. 5:19, 20) Cakwe citatu, Izwi Lyakwe Leza lyazwanga sana iumba ilyatungululanga. Lino yakulanzyanya pa masunde yamwi nanti lino yakutungulula mauvi, ya eluda yaa apakwe yatungululwanga na Malembelo.—Mili. 1:20-22; 15:15-20.

7. U mulandu ci uno tungalandila ukuti Yesu uwatungululanga icilongano ca Ina Klistu yakutandikilako?

⁷ Nanti icakuti amwi umba ilyatungululanga yakweti amaka ya kutungulula icilongano ca kutandikilapo, yamanyile ukuti Intunguluzi yao wali a Yesu. Paulo walemvile ukuti: ‘Klistu wasoolwile yamwi kuti yaye atumwa, kutemwa kulinzile kwatwazwa kukula mu misango yonsi nu kukolana Klistu, wino ali mutwe’ witu. (Efes. 4:11, 15) Mu cifulo cakuti yaitaka pali ponsi ukuti yene atumwa, “alondezi yatandike ukwamwa ukuti Aina Klistu.” (Mili. 11:26) I cacumi ukuti Paulo walondolwile ucindami uwaya mu “kulondela masambilizyo,” nanti ivintu ivyaya mu Malembelo vino atumwa na aonsi yauze atungululanga yasambilizyanga. Lelo nanti ciye vivyo, walanzile nu kuti “Lelo nkulonda kuti mumanye vino Klistu ali mutwe pa onsi yonsi [kwikako sile na aaya umwi umba ilikatungulula]; . . . Leza nawe ali mutwe pali Klistu.” (1 Kol. 11:2, 3) Yesu Klistu watungululanga icilongano ala nawe akulondela Yeova, Umutwe wakwe.

8, 9. U mulimo ci ucindame uno Umwina Russell waomvile kutandika sile muli ya 1900?

⁸ Muli ya 1900, Charles Taze Russell na yano waombelanga pamwi nayo yezizye na maka ukuwezya ukupepa kwa cumi ukwa Ina Klistu. Pakuti ciyazwe ukukosoola icumi ca muli Baibo umu ndimi izingi, yapanzile iuvi lino yamanga yakuti Zion’s Watch Tower Tract Society umu 1884 nu watungululanga u Mwina Russell. * Wasambililanga sana Baibo, nupya ukwaula intete walanzile ukuti ivisambilizyo vyakuti muli Leza wenga mwaya ya Leza yatatu alino ni cakuti umupasi usifwa i vya ufi. Walanzile ati Klistu atalaloleka lino aliza nu kuti insita ya ina masi ilasila umu 1914. (Luka 21:24) Umwina Russell waomvizye insita yakwe, amaka, alino ni mpiya zyakwe ukwazwilizya yauze ukumanya icumi. Fwandi ukwaula nu kutwisika, pa nsita iiya Yeova u waomvyanga Umwina Russell ukutungulula icilongano.

⁹ Umwina Russell atalondanga ukucindikwa uku antu. Umu 1886, walemvile ukuti: “Tusilonda ukucindikwa, nanti ukutucindika pa mulandu na vino tukalemba, nanti sile ukulatwama ati yasimapepo nanti yakasambilizya. Nupya tusilonda aliwensi aamwa ukuomvya izina litu.” Lyuze nalyo walanzile ati: “Umulimo uu usi wa muntu.”

10. (a) A lilaci lino Yesu wasonsile “muomvi mutailwe uwa mano”? (b) Londololini vino umu kuya kwa nsita kwizile ikuya uupusano api Umba Ilikatungulula na Watch Tower Society.

¹⁰ Umu 1919, lino papisile imyaka itatu pano Umwina Russell wafwilile, Yesu wasonsile “muomvi mutailwe uwamano.” U mulandu ci uno wacitile vivyo? Walondanga yapeela aomvi yakwe, “vyakulya vyao pa nsita ilinge.” (Mate. 24:45) Nanti sile umu myaka kwene iiya iyakutandikilako, akaliumba akanono aka ina apakwe aaombelanga  pa ma ofesi akalamba aku Brooklyn, ku New York, yapekanyizizyanga alondezi yakwe Yesu vyakwe Leza. Amazwi yakuti “iumba ilikatungulula” yatandike ukuzanwa umu mpapulo zitu umu 1940 lino yuvwikisye ukulemana kuno yalemine na ya Watch Tower Bible and Tract Society. Nanti ciye vivyo, umu 1971, camanyikwe ukuti amwi Umba Ilikatungulula, yapusineko na ya Watch Tower Society. Apa myaka iyapitapo, aina yamwi amu “mfwele na zyuze” yaombako umulimo wa kwangalila mwi uvi alino nu mu vintu vyuze vino antu yakwe Leza yakaomvya, na ci calenga amwi Umba Ilikatungulula ukwika amano pa mulimo wa kupekanya vyakwe Leza alino ni vyakulondela. (Yoa. 10:16; Mili. 6:4) Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Julai 15, 2013, lwalondolwile ukuti: “Muomvi mutailwe uwa mano” akaliumba sile akanono aka ina apakwe aapanga Iumba Ilikatungulula.

11. Uzye amwi Umba Ilikatungulula yakaomba uli?

¹¹ Amwi Umba Ilikatungulula yakapingula ningo sana pa vintu. Yakacita uli vivyo? Yakakomaana cila mulungu na ci cikalenga yalanzyanya ningo nu kuombela pamwi. (Mapi. 20:18) Cila mwaka, yakaikapo ceyamani muze uwa kutungulula ukukomaana kuu, pano kutaaya umwi uwa mwi Umba Ilikatungulula uwacindama ukuluta auze. (1 Pet. 5:1) Wenga na wenga uwa mwi Umba Ilikatungulula akaya pali uceyamani umusango uli umwi kwene na auze. Nupya kutaaya aliwensi uwa mwi umba lii akailola ukuti intunguluzi ya ina yauze, lelo yakailola ukuti “aomvi” aakalisiwa nu muomvi mutailwe nupya yakakonka vino akuyatungulula.

12. Vino amwi Umba Ilikatungulula nayo yakaluvyanya, a mauzyo ci yano tunguzya?

¹² Amwi Umba Ilikatungulula yatamalilika nupya nayo kwene yangaluvyanya. Fwandi insita zimwi muli vino yakalemba mukaya vimwi vino yakaluvyanya. Alino, umu Cisontelelo ca Malyasi ya mu Lupungu mukaya umutwe wi lyasi ukati, “Vino Twamanyile Mpiti” umwaya ivyeo ivikalanda pa kusenuka ukwacitika mu myuvwile ya Malembelo ukufuma umu 1870. Yesu ataatunenyile ukuti umuomvi mutailwe alaapekanya ivya kulya ivimalilike. Uzye fwandi lyene tungasuka uli iuzyo lyakwe Yesu ilyakuti: “Uzye lyene, muomvi mutailwe uwa mano a weni?” (Mate. 24:45) I vyani ivingalenga tusininkizye ukuti Iumba Ilikatungulula i likaomba umulimo uu? Lekini tusambilile pa vintu vitatu ivikolane na vino itulandapo ivyazwilizyanga amwi umba ilyatungululanga umu nsita ya atumwa.

13. Uzye umupasi wa muzilo wazwilizya uli amwi Umba Ilikatungulula?

¹³ Usininkizyo wa mupasi wa muzilo. Umupasi wa muzilo wazwilizya amwi Umba Ilikatungulula ukuvwikisya ivyaya umu Malembelo kucila vino yamanyile mpiti. Umupasi wayavwa ukumanya ningo ulondolozi wa vintu vino twamanyile mpiti ivyati vilandwa muli palagalafu iyafumako. Icumi kwene, kutaya umuntunze angalondelezya “vizike vya mapange yakwe Leza” nu kuvilondolola ningo”! (Welengini 1 Kolinto 2:10.) Amwi Umba Ilikatungulula yakakolanya umutumwa Paulo, uwalemvile ati: ‘Mazwi yonsi yano tukavwanga twasambiliziwe nu mupasi wa muzilo, asi mano ya antu’ foo. (1 Kol. 2:13) Apa cisila ca myaka iingi lino kwali asangu nupya kutaali uwasambilizyanga antu icumi, uzye kwali icili consi ukuluta pa mupasi wa muzilo icaali nu kwazwa amwi Umba Ilikatungulula kulondolola ningo amalembelo ukwatandike umu 1919?

14. Ukulingana ni lembelo lyakwe Umbwilo 14:6, 7, uzye angeli yakaazwilizya uli antu yakwe Leza ndakai?

 ¹⁴ Usininkizyo wakuti angeli yakaazwilizya. Amwi Umba Ilikatungulula ndakai yakwata umulimo ukulu uwakwangalila umulimo wakusimikila uwayako umu nsi yonsi uukaombwa na yakasimikila ukucila 8 milyoni. U mulandu ci uno umulimo uu ukaombelwa ningo sana? A pa mulandu wakuti angeli yakayatungilila. (Welengini Umbwilo 14:6, 7.) Apa nsita izingi, ya kasimikila yavwako antu aakapepa kuli Leza ukuti yakulonda ukumanya icumi. * Ukulunduluka kwa mulimo wa kusimikila nu kupanga asambi asi mulandu nu kukaanya ukwayako, kukalangilila sile apaswe ukuti angeli yakatwazwa.

15. Uupusano ci uwaya pi Umba Ilikatungulula alino ni ntunguluzi zya mu macalici? Langililini.

¹⁵ Ukutungululwa ni Zwi Lyakwe Leza. (Welengini Yoane 17:17.) Lolini ivyacitike umu 1973. Umu Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Juni 1 ulwa Cizungu, mwali icuzyo cakuti: “Uzye antu aatata ukupeepa fwaka yangalinga ukuwatiziwa?” Icasuko caali icakuti: “Umu Malembelo mwaya ivisinka ivikalanga ukuti yatalinzile kuwatiziwa.” Pacisila ca kukopolola amalembelo aingi pa mulandu uu, Lupungu lwalondolwile umulandu uno umuntu asilonda ukuta ukupeepa alinzile kuzingilwa umu  cilongano. (1 Kol. 5:7; 2 Kol. 7:1) Lwalanzile ukuti: “Ivisinte vii vitafuma ku yantu lelo vyafuma kuli Leza, uwatulondolwela ukupitila muli vino vyalembwa mwi Zwi lyakwe.” Uzye kwaya imipepele ili yonsi ikaitemelwa ukulatungululwa ni Zwi Lyakwe Leza, nanti icakuti kucita vii kungaloleka kwati uwezyo kuli yamwi yano yakapepa nayo? Ibuku limwi ilyalikwene ilikalanda pa mipepele umu United States lyalanzile ukuti: “Intunguluzi zya Ina Klistu zyonsi zikasenula vino zikasambilizya pakuti sile vilingane na vino antu yano zikapepa nayo alino na antu aingi mu wikazi yangatemwa. Ndi cakuti amwi Umba Ilikatungulula yazumilizya kuti Izwi Lyakwe Leza alino lyayatungulula lino yakupingula pali vimwi kuluta ukukonkelela sile vino antu aingi yangatemwa, tungati a weni akatungulula antu yakwe Leza ndakai?

16. Iinzila ci yonga ino tungalangilamo ukuti tukaiusya aya umwi Umba Ilikatungulula?

¹⁶ Welengini Ayebulai 13:7. Izwi lyakuti “kwiusya” nupya lingasenulwa nu kuti “ukulumbula.” Nomba inzila yonga ino mungiusizyamo ‘yao ali angalizi inu’ u kulumbula aina aya umwi Umba Ilikatungulula umu mapepo inu. (Efes. 6:18) Mwaelenganya pa milimo ino yakwata iyakutupekanyizizya vyakwe Leza, ukwangalila umulimo wa kusimikila, nu kwankanya ningo ningo imisangulo ikasangulwa. Icumi kwene yakalondekwa ukuti twayapepelako!

17, 18. (a) Uzye tukaombela uli pamwi na amwi Umba Ilikatungulula? (b) Uzye umulimo uno tukaomba uwa kusimikila ukatungilila uli umuomvi mutailwe alino na Yesu?

¹⁷ Kwene, ukwiusya aaya mwi Umba Ilikatungulula kutapelela sile pa kuyalumbula lelo kukalozya nu ku kuuvwila vino yatuneena ukucita. Amwi Umba Ilikatungulula yakatunena ivyakucita ukupitila umu mpapulo zitu, ku kulongana, pa ukongano wa ciputulwa alino na pa ukongano wa citungu. Nupya yakasonta na angalizi ya viputulwa, nupya angalizi yaviputulwa nayo yakasonta ya eluda mu vilongano. Angalizi ya viputulwa na ya eluda yakaiusya aaya umwi Umba Ilikatungulula lino yakukonka vino yayanena ukucita. Swensi kwene tukalanga ukuti tukacindika intunguluzi itu Yesu lino tukuvwila nu kucita vino aonsi yano akaomvya ukututungulula yakutunena.—Ayeb. 13:17.

¹⁸ Inzila na yuze ino tungalangilamo ukuti tukaiusya aya umwi Umba Ilikatungulula u kuya acincile umu mulimo wa kusimikila. Paulo wanenyile Aina Klistu ukuti yalinzile ukulakolanya akayatungulula. Umuomvi mutailwe walanga ukuti wakwata utailo pano waipeelesya ukukosoola ilandwe lisuma ilya Wene. Uzye mwaya pa yantu amfwele na zyuze aakatungilila apakwe umu mulimo uu ukulu? Mulaya nu luzango cuze lino intunguluzi inu Yesu alalanda ati: “Consi cino mwacitiile wenga umunono uwa mu ina yane, vivyo kwene mwacitile nene!”—Mateo 25:34-40.

19. U mulandu ci uno mukulondesya ukulalondela Intunguluzi itu Yesu?

¹⁹ Lino Yesu waswilile ukwi yulu, ataapuusile alondezi yakwe. (Mateo 28:20) Wamanyile ukuti umupasi wa muzilo na angeli, alino ni Zwi Lyakwe Leza, vyamwazwilizye ukutungulula ningo lino wali pano nsi. Fwandi na ndakai kwene wapeela umuomvi mutailwe ivintu vii kuti vyamwavwa. Vino Aina Klistu yamwi apakwe yaaya umwi umba lya muomvi wii, yakalondela “Umwana wa Mfwele konsi kuno akuya.” (Umbw. 14:4) Nga tukulondela vino yakututungulula ala tukulondela intunguluzi itu Yesu. Likwene sile wasya ace atutungulule uku umi wa pe. (Umbw. 7:14-17) Nupya kutaya umuntunze angalaya vivyo!