Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Yehowa Yiŋtoo Lɛ Baaba Mli!

Yehowa Yiŋtoo Lɛ Baaba Mli!

“Mi miwie, ni mi nɔŋŋ mahã aba mli; mito miyiŋ, ni mafee hu.”YES. 46:11.

LALAI: 147, 149

1, 2. (a) Mɛni Yehowa ehã wɔle? (b) Mɛɛ shiwoo yɔɔ Yesaia 46:10, 11 kɛ 55:11?

KLƐŊKLƐŊ ŋmalɛ ni yɔɔ Biblia lɛ mli lɛ yɛ kuku, shi esa kadimɔ waa. Ekɛɔ akɛ: “Shishijee mli lɛ Nyɔŋmɔ bɔ ŋwɛi kɛ shikpɔŋ.” (1 Mose 1:1) Nibii ni Nyɔŋmɔ ebɔ lɛ ahe nɔ ko fioo pɛ wɔle. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nɔ ni wɔle yɛ kane, nibii ni yɔɔ ŋwɛiniiaŋ, kɛ adebɔɔ naa mlai ahe lɛ shɛɛɛ nɔ ko kwraa. Yɛ anɔkwale mli lɛ, nibii ni Nyɔŋmɔ ebɔ lɛ babaoo yɛ ni wɔnako po dã. (Jaj. 3:11) Shi Yehowa ehã wɔle nɔ hewɔ ni ebɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai. Ebɔ adesai yɛ esubaŋ nɔ, ni ebɔ shikpɔŋ lɛ koni amɛhi nɔ yɛ miishɛɛ babaoo mli. (1 Mose 1:26) Yehowa shwe akɛ ekɛ wɔ ahi shi akɛ Tsɛ kɛ ebii.

2 Mose Klɛŋklɛŋ Wolo lɛ yitso etɛ lɛ hãa wɔleɔ akɛ, mɛi komɛi te shi amɛwo yiŋtoo hewɔ ni Yehowa bɔ adesai lɛ. (1 Mose 3:1-7) Shi naagba ko bɛ, ni asaŋ mɔ ko hu bɛ, ni baanyɛ atsĩ Yehowa naa koni ekanyɛ efee nɔ ni eto eyiŋ akɛ ebaafee lɛ. (Yes. 46:10, 11; 55:11) No hewɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ, nɔ ni Yehowa wie yɛ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai ahe be ni ebɔ amɛ lɛ baaba mli yɛ ebe naa pɛpɛɛpɛ!

3. (a) Mɛɛ saji ni he hiaa waa yeɔ ebuaa wɔ ni wɔnuɔ Biblia lɛ shishi? (b) Mɛni hewɔ wɔbaasusu saji nɛɛ ahe ekoŋŋ lɛ? (d) Mɛɛ sanebimɔi amli wɔbaapɛi?

3 Biblia lɛ ehã wɔle nɔ hewɔ ni Nyɔŋmɔ bɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai, kɛ nɔ ni Yesu Kristo tsuɔ koni enɛ aba mli. Saji nɛɛ ahe miihia waa, ni eeenyɛ efee akɛ, amɛfata klɛŋklɛŋ nibii ni atsɔɔ wɔ be ni akɛ wɔ bɔi Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kasemɔ lɛ ahe. Wɔ hu wɔmiisumɔ ni wɔtsɔɔ mɛi ni hiɛ tsui krɔŋŋ lɛ anɔkwalei ni he hiaa waa nɛɛ. Amrɔ nɛɛ ni wɔfee ekome akɛ asafo kɛmiikase sane nɛɛ lɛ, wɔmiifɔ̃ mɛi fɛɛ nine ni amɛbafata wɔhe kɛkai Kristo gbele lɛ. (Luka 22:19, 20) Mɛi fɛɛ ni baaba lɛ baakase nɔ ni Nyɔŋmɔ eto eyiŋ akɛ ebaafee ehã adesai lɛ he saji babaoo. No hewɔ lɛ, amrɔ nɛɛ ni eshwɛ gbii fioo ni Kaimɔ gbi lɛ baashɛ lɛ, ehi waa akɛ wɔbaatao sanebimɔi pɔtɛi komɛi ni wɔbaanyɛ wɔkɛye wɔbua wɔ-Biblia mli nikaselɔi kɛ mɛi krokomɛi ni hiɛ tsui kpakpa lɛ koni amɛna nɔ hewɔ ni esa akɛ amɛba Kaimɔ lɛ. Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaapɛi sanebimɔi etɛ nɛɛ amli: (1) Mɛni hewɔ Nyɔŋmɔ bɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai? (2) Mɛɛ gbɛ nɔ ate shi awo Nyɔŋmɔ? (3) Mɛni hewɔ Yesu kpɔmɔ afɔleshãa lɛ ji nɔ titri ni baahã nɔ ni Nyɔŋmɔ eto eyiŋ akɛ ebaafee lɛ aba mli?

MƐNI HEWƆ NYƆŊMƆ BƆ SHIKPƆŊ LƐ KƐ ADESAI?

4. Mɛɛ gbɛ nɔ adebɔɔ gbaa Yehowa anunyam lɛ?

4 Yehowa he yɛ naakpɛɛ waa, ni wɔnaa enɛ yɛ nibii ni ebɔ lɛ amli. Nibii ni ebɔ lɛ fɛɛ hi kɛwula shi. (1 Mose 1:31; Yer. 10:12) Kɛ́ wɔkwɛ nibii ni ebɔ lɛ, bɔ ni amɛyɔɔ fɛo hã, kɛ bɔ ni eto amɛhe gbɛjianɔ jogbaŋŋ lɛ, wɔnaa kpɛɔ wɔhe waa. Kɛ́ wɔhe be kɛsusu nibii ni Yehowa ebɔ lɛ, bibii kɛ ewuji fɛɛ ahe lɛ, wɔbaana akɛ, eko fɛɛ eko he yɛ sɛɛnamɔ. Kɛ́ ona gbekɛ ŋmɔŋ, loo hulu lɛ ni eenyɔ shi lɛ, ani efeee bo fɛo? Ni kɛ́ osusu bɔ ni adesai awala yibii lɛ yɔɔ hwanyaŋŋ hã lɛ he lɛ, ani onaa ekpɛɛɛ ohe? Nibii nɛɛ feɔ wɔ fɛo kɛ naakpɛɛ ejaakɛ Yehowa bɔ wɔ bɔ ni wɔbaanyɛ wɔnya nibii ni yɔɔ fɛo ahe.Kanemɔ Lala 19:2; 104:24.

5. Mɛni Yehowa efee koni nibii aya nɔ jogbaŋŋ yɛ je lɛ mli?

5 Yehowa ejɛ suɔmɔ mli ewo mlai koni ekɛkudɔ nibii fɛɛ ni ebɔ lɛ. Mlai nɛɛ ekomɛi ji adebɔɔ naa mlai, ni ekomɛi hu ji jeŋba he mlai. Kɛ̃lɛ, fɛɛ yeɔ ebuaa ni nibii yaa nɔ jogbaŋŋ yɛ je lɛ mli. (Lala 19:8-10) Yehowa eto nibii fɛɛ ni ebɔ lɛ ahe gbɛjianɔ jogbaŋŋ; eko fɛɛ eko kɛ nɔ ni etsuɔ. Efee nakai koni nɔ hewɔ ni ebɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai lɛ aba mli. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ayɛ adebɔɔ naa mla ko ni atsɛɔ lɛ gravity. Gravity nɛɛ ji nɔ ni hãa wɔnáa kɔɔyɔɔ wɔmuɔ, ni no nɔŋŋ hãa ŋshɔ lɛ fãa ni eyiɔ. Eji Yehowa wooo mla nɛɛ kɛ adebɔɔ naa mlai krokomɛi lɛ kulɛ, nibii eyaŋ nɔ jogbaŋŋ yɛ je lɛ mli, ni tsei, kooloi, kɛ adesai fɛɛ ahiɛ baakpãtã. Bɔ ni Nyɔŋmɔ eto nibii fɛɛ ni ebɔ lɛ ahe gbɛjianɔ jogbaŋŋ lɛ hãa wɔnaa akɛ, nɔ ko hewɔ ebɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai. Kɛ́ wɔtee shiɛmɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛ mɛi asusu bɔ ni ato nibii fɛɛ ahe gbɛjianɔ jogbaŋŋ lɛ he, koni amɛna akɛ, mɔ ko ni bɔ je lɛ.Kpoj. 4:11.

6, 7. Mɛɛ nibii kpakpai komɛi Yehowa duro Adam kɛ Hawa?

6 Yehowa bɔ adesai ni amɛhi shi kɛya naanɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. (1 Mose 1:28; Lala 37:29) Eduro Adam kɛ Hawa nibii kpakpai babaoo ni baahã amɛná miishɛɛ yɛ shihilɛ mli. (Kanemɔ Yakobo 1:17.) Ehã amɛ heyeli kɛ jwɛŋmɔ, ni ebɔ amɛ bɔ ni amɛbaanyɛ amɛsumɔ mɛi krokomɛi ni amɛkɛ amɛ abɔ naanyo. Yehowa kɛ Adam wie ni etsɔɔ lɛ nɔ ni esa akɛ efee kɛ nɔ ni esaaa akɛ efeɔ. Adam kase bɔ ni ebaafee ekwɛ ehe ni ekwɛ kooloi lɛ kɛ shikpɔŋ lɛ hu. (1 Mose 2:15-17, 19, 20) Yehowa bɔ lilɛi, toi, gugɔ, kɛ hiŋmɛi ehã Adam kɛ Hawa, bɔ ni afee ni amɛnu niyenii aŋɔɔmɔ, amɛnu gbɛɛmɔi, amɛnu nibii srɔtoi aŋma, ni amɛna nii. Kɛfata he lɛ, bɔ ni ebɔ amɛ ehã lɛ hewɔ lɛ, kɛ́ amɛta nɔ ko he loo nɔ ko sa amɛhe lɛ, amɛnuɔ he. Nyɔŋmɔ duro amɛ nibii nɛɛ fɛɛ bɔ ni afee ni amɛmii ashɛ amɛhe yɛ shĩa fɛfɛo ni efee ehã amɛ lɛ mli. Ehã amɛ nitsumɔi kpakpai babaoo ni baahã amɛtsui anyɔ amɛmli, ni kulɛ, amɛbaaya nɔ amɛkase nibii hei ni amɛkpa jeŋ shi kɛya naanɔ.

7 Mɛɛ nɔ kroko hewɔ Nyɔŋmɔ bɔ adesai? Yehowa bɔ Adam kɛ Hawa ni amɛfɔ bii ni eye emuu. Yiŋtoo hewɔ ni efee nakai ji, koni amɛ hu amɛbii lɛ afɔ kɛyashi shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ baayi. Yehowa jie suɔmɔ kpo etsɔɔ Adam kɛ Hawa, ni ekpa gbɛ akɛ amɛ kɛ fɔlɔi krokomɛi fɛɛ ni baaba yɛ amɛsɛɛ lɛ hu baasumɔ amɛbii. Yehowa kɛ shikpɔŋ lɛ kɛ emli nibii kpakpai lɛ fɛɛ hã amɛ koni amɛhi nɔ kɛya naanɔ.Lala 115:16.

MƐƐ GBƐ NƆ ATE SHI AWO NYƆŊMƆ?

8. Mɛni hewɔ Yehowa wo mla ni yɔɔ 1 Mose 2:16, 17 lɛ?

8 Shi nibii eyaaa lɛ bɔ ni Nyɔŋmɔ to lɛ amrɔ nɔŋŋ. Mɛni hewɔ? Yehowa wo Adam kɛ Hawa mla ko ni kulɛ ewaaa kwraa akɛ amɛbaaye nɔ. Mla nɛɛ baahã ana kɛji amɛkpɛlɛɔ nɔ akɛ Yehowa ji mɔ ni esa akɛ etsɔɔ amɛ nɔ ni amɛfee kɛ nɔ ni amɛkafee. Ekɛɛ Adam akɛ: “Trom lɛ mli tsei lɛ fɛɛ nɔ yibii lɛ ye bɔ ni osumɔɔ; shi ekpakpa kɛ efɔŋ lee tso lɛ yibii lɛ kaaye eko; ejaakɛ gbi nɔ ni oooye eko lɛ, gbo ooogbo.” (1 Mose 2:16, 17) Ekã shi faŋŋ akɛ, Adam kɛ Hawa nu mla nɛɛ shishi jogbaŋŋ, ni kulɛ amɛbaanyɛ amɛye nɔ aahu, ejaakɛ niyenii ebu yɛ abɔɔ lɛ mli.

9, 10. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ Satan folɔ Yehowa naa? (b) Mɛɛ yiŋ Adam kɛ Hawa kpɛ? (Kwɛmɔ mfoniri ni yɔɔ nikasemɔ lɛ shishijee lɛ.)

9 Satan Abonsam tsɔ onufu ko nɔ elaka Hawa ni egbo e-Tsɛ Yehowa nɔ toi. (Kanemɔ 1 Mose 3:1-5; Kpoj. 12:9) Satan hã Hawa nu he akɛ, Nyɔŋmɔ bɛ hegbɛ ni etsɔɔ amɛ nɔ ni amɛye kɛ nɔ ni amɛkaye yɛ trom lɛ mli. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, ekɛɛ lɛ akɛ, ‘Esa akɛ Nyɔŋmɔ ashi nyɛ ni nyɛfee nɔ ni nyɛsumɔɔ.’ No sɛɛ lɛ, emale ewie akɛ kɛ́ amɛye tso lɛ nɔ yibii lɛ eko lɛ, ‘jeee gboimɔ amɛbaagboi.’ Kɛkɛ ni ewie wiemɔi ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ koni ekɛkɔne Hawa yiŋ akɛ ehe ehiaaa ni eboɔ Nyɔŋmɔ toi. Ekɛɛ lɛ akɛ: “Le Nyɔŋmɔ le akɛ gbi nɔ ni nyɛaaye eko lɛ, nyɛhiŋmɛii aaagbele.” Satan miitao etsɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔɔ ni amɛhiŋmɛii gbeleɔ ni no hewɔ ekɛɛ amɛkaye tso lɛ nɔ yibii lɛ eko lɛ. Naagbee lɛ, elaka amɛ akɛ: “Nyɛaatsɔmɔ tamɔ Nyɔŋmɔ, ni nyɛaale ekpakpa kɛ efɔŋ.”

10 Agbɛnɛ lɛ, mɛni Adam kɛ Hawa baafee? Ani amɛbaabo Yehowa toi, aloo amɛbaabo onufu lɛ toi? Amɛkpɛ amɛyiŋ akɛ amɛboŋ Nyɔŋmɔ toi. Yiŋ ni amɛkpɛ nɛɛ hã amɛyafata Satan he kɛtse Nyɔŋmɔ hiɛ atua. Amɛtse amɛhe kɛje amɛ-Tsɛ Yehowa he, ni amɛnáaa mɔ ko abu amɛhe dɔŋŋ.1 Mose 3:6-13.

11. Mɛni hewɔ Yehowa ekuuu ehiɛ efɔ̃ɔɔ Adam kɛ Hawa atuatsemɔ lɛ nɔ lɛ?

11 Be ni Adam kɛ Hawa tse Yehowa hiɛ atua lɛ, emuuyeli ŋmɛɛ amɛ. Kɛfata he lɛ, wekukpaa kpakpa ni yɔɔ amɛ kɛ Yehowa teŋ lɛ fite, ejaakɛ Yehowa nyɛɔ mɛi fɔji. ‘Ehiŋmɛii yɛ krɔŋŋ tsɔ bɔ ni ekɛaakwɛ nɔ fɔŋ.’ (Hab. 1:13) Eji eku ehiɛ efɔ̃ atua ni amɛtse lɛ nɔ kulɛ, no baaye nibii fɛɛ ni ebɔ yɛ ŋwɛi kɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ awui. Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, kulɛ ŋwɛibɔfoi kɛ adesai fɛɛ heŋ lɛ amɛyeŋ dɔŋŋ. Yehowa ji anɔkwafo, ni eyeɔ mlai ni lɛ diɛŋtsɛ ewo lɛ anɔ be fɛɛ be. (Lala 119:142) Heyeli ni Nyɔŋmɔ duro Adam kɛ Hawa lɛ etsɔɔɔ akɛ kɛji amɛku emlai lɛ amli lɛ nɔ ko baŋ. Yehowa hiɛ atua ni amɛtse lɛ hewɔ lɛ, amɛgboi ni amɛku amɛsɛɛ kɛtee sũ mli ejaakɛ no mli ajie amɛ kɛjɛ.1 Mose 3:19.

12. Mɛni ba Adam bii lɛ anɔ?

12 Be ni Adam kɛ Hawa ye tso lɛ nɔ yibii lɛ, Yehowa shwie amɛ kɛje eweku lɛ mli. Eshwie amɛ kɛje Eden trom lɛ mli hu, ni ehãaa amɛku amɛsɛɛ amɛya jɛmɛ dɔŋŋ. (1 Mose 3:23, 24) Yehowa hã amɛkpa yibii gbohii ni jɛ yiŋ gbonyo ni amɛ diɛŋtsɛ amɛkpɛ lɛ mli kɛba lɛ. (Kanemɔ 5 Mose 32:4, 5.) Akɛni amɛyeee emuu dɔŋŋ hewɔ lɛ, amɛnyɛɛɛ amɛjie Nyɔŋmɔ sui lɛ akpo jogbaŋŋ kɛmɔ shi. Shi jeee Adam pɛ nibii kpakpai nɛɛ ŋmɛɛ; eŋmɛɛ ebii lɛ hu. Eshi emuu ni ayeee, esha, kɛ gbele ehã amɛ akɛ gboshinii. (Rom. 5:12) Adam hã naanɔ wala bɔ ebii fɛɛ. Kɛfata he lɛ, akɛni bii ni ekɛ Hawa fɔ lɛ yeee emuu hewɔ lɛ, amɛbii lɛ hu fɔ bii ni yeee emuu. Kɛjɛ be ni Satan Abonsam hã Adam kɛ Hawa tse amɛhe kɛje Nyɔŋmɔ he nɛɛ lɛ, etee nɔ elaka adesai kɛbashi ŋmɛnɛ.Yoh. 8:44.

KPƆMƆNƆ LƐ SAA NYƆŊMƆ KƐ ADESAI ATEŊ

13. Mɛni Yehowa miisumɔ ni ehi ekɛ adesai ateŋ?

13 Yɛ atua ni Adam kɛ Hawa tse lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Yehowa shwe akɛ wekukpaa kpakpa aya nɔ ahi ekɛ adesai ateŋ, ejaakɛ esumɔɔ amɛ. Esumɔɔɔ ni adesa kome po hiɛ kpãtãa. (2 Pet. 3:9) Enɛ hewɔ lɛ, yɛ atuatsemɔ lɛ sɛɛ nɔŋŋ lɛ, eto gbɛjianɔ koni eye ebua adesai ni amɛsaa wekukpaa ni yɔɔ amɛ kɛ lɛ teŋ lɛ, ní yɛ nakai beiaŋ nɔŋŋ lɛ, ekuuu emlai lɛ eko kwraa mli. Mɛɛ gbɛ nɔ etsɔ efee nakai?

14. (a) Yɛ Yohane 3:16 lɛ naa lɛ, mɛɛ gbɛjianɔ Nyɔŋmɔ to koni ekɛkpɔ̃ adesai? (b) Mɛɛ sanebimɔ wɔbaanyɛ wɔkɛ mɛi asusu he?

14 Kanemɔ Yohane 3:16. Mɛi ni wɔfɔ̃ɔ amɛ nine kɛbaa Kaimɔ lɛ shishi lɛ ateŋ mɛi pii le ŋmalɛ nɛɛ mli wiemɔi lɛ jogbaŋŋ. Shi mɛɛ gbɛ nɔ Yesu kpɔmɔ afɔleshãa lɛ baanyɛ ahã wɔná naanɔ wala? Be ni wɔfɔ̃ɔ amɛ nine kɛhã Kaimɔ lɛ, be ni amɛba Kaimɔ lɛ shishi, kɛ sɛɛ mli be ni wɔtee wɔyaasara amɛ lɛ, wɔbaanyɛ wɔye wɔbua amɛ ni amɛná sanebimɔ nɛɛ hetoo. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, kɛ́ amɛbanu kpɔmɔnɔ lɛ shishi jogbaŋŋ lɛ, amɛbaana akɛ Yehowa sumɔɔ adesai asane waa ni ehiɛ kã shi diɛŋtsɛ, ni enɛ baata amɛtsuiŋ. Mɛɛ saji ni he hiaa ni kɔɔ kpɔmɔnɔ lɛ he wɔbaanyɛ wɔkɛ amɛ asusu he?

15. Mɛɛ gbɛ nɔ esoro Yesu yɛ Adam he?

15 Yehowa hã gbɔmɔ ko ni eye emuu ba shikpɔŋ lɛ nɔ koni ebagbo kɛkpɔ̃ wɔ. Ehe bahia ni gbɔmɔ ni eye emuu nɛɛ aye Yehowa anɔkwa ni ejɛ esuɔmɔ mli ekɛ ewala ahã kɛkpɔ̃ adesai. (Rom. 5:17-19) Yehowa jie ekromɔ-Bi Yesu wala kɛjɛ ŋwɛi ni ehã abafɔ lɛ akɛ gbɔmɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. (Yoh. 1:14) No hewɔ lɛ, be ni afɔ Yesu lɛ, eye emuu tamɔ bɔ ni Adam ji be ni abɔ lɛ lɛ. Shi Yesu efeee enii tamɔ Adam. Etee nɔ eye Yehowa anɔkwa, taakɛ akpaa gbɛ akɛ mɔ ko ni eye emuu baafee lɛ. Be ni ekɛ shihilɛi ni jaraa waa kpe po lɛ, efeee esha ni ekuuu Nyɔŋmɔ mlai lɛ ateŋ eko kwraa mli.

16. Mɛni hewɔ kpɔmɔnɔ lɛ ji nikeenii ko ni jara wa waa lɛ?

16 Yesu nyɛ ekɛ ewala hã kɛkpɔ̃ adesai kɛjɛ esha kɛ gbele mli, ejaakɛ eye emuu. Be ni Yesu ba shikpɔŋ lɛ nɔ akɛ gbɔmɔ ni eye emuu lɛ, enyɛ efee nibii fɛɛ ni eyahiii Adam feemɔ lɛ. Eye Yehowa anɔkwa kɛyawula shi ni ebo lɛ toi yɛ nɔ fɛɛ nɔ mli. (1 Tim. 2:6) Yesu kɛ ewala shã afɔle akɛ kpɔmɔnɔ koni “mɛi babaoo,” hii, yei, kɛ gbekɛbii fɛɛ, aná naanɔ wala. (Mat. 20:28) Kpɔmɔnɔ lɛ ji nɔ titri ni baahã nɔ hewɔ ni Nyɔŋmɔ bɔ shikpɔŋ lɛ kɛ adesai lɛ aba mli. (2 Kor. 1:19, 20) Kpɔmɔnɔ lɛ hewɔ lɛ, adesai fɛɛ ni yeɔ Nyɔŋmɔ anɔkwa lɛ baaná hegbɛ amɛhi shi kɛya naanɔ.

YEHOWA TO GBƐJIANƆ KONI WƆBAFATA EWEKU LƐ HE EKOŊŊ

17. Mɛɛ hegbɛ kpɔmɔnɔ lɛ baahã wɔná?

17 Nɔ ni Yehowa kɛshã afɔle koni ekɛkpɔ̃ wɔ lɛ jara wa waa. (1 Pet. 1:19) Wɔjara wa hã Nyɔŋmɔ aahu akɛ, ejɛ esuɔmɔ mli ehã e-Bi koome lɛ bagbo yɛ wɔhewɔ. (1 Yoh. 4:9, 10) Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, Yesu baye Adam najiaŋ akɛ wɔtsɛ. (1 Kor. 15:45) Enɛ hewɔ lɛ, jeee naanɔ wala he hiɛnɔkamɔ pɛ Yesu ehã wɔná, shi moŋ ehã wɔná hegbɛ akɛ wɔbafata Nyɔŋmɔ weku lɛ he ekoŋŋ wɔsɛɛ. Yesu afɔleshaa lɛ hewɔ lɛ, Yehowa baanyɛ ahã adesai abafata eweku lɛ he ekoŋŋ, ní yɛ nakai beiaŋ nɔŋŋ lɛ, ekuuu emlai lɛ ateŋ eko kwraa mli. Ni tsɔɔ akɛ, be ko baaba ni adesai anɔkwafoi fɛɛ baaye emuu ekoŋŋ, ni amɛkɛ Yehowa weku lɛ fã ni yɔɔ ŋwɛi lɛ baafee ekome! Wɔ fɛɛ wɔbaatsɔmɔ Nyɔŋmɔ bii. Hiɛnɔkamɔ nɛɛ hãa wɔmii shɛɔ wɔhe waa.Rom. 8:21.

18. Mɛɛ be Yehowa baatsɔ “nibii fɛɛ ahã mɔ fɛɛ mɔ”?

18 Eyɛ mli akɛ klɛŋklɛŋ adesai ni Yehowa bɔ lɛ tse ehiɛ atua moŋ, shi no hãaa suɔmɔ ni eyɔɔ kɛhã adesai lɛ sɛɛ afo. Wɔyeee emuu. Kɛ̃lɛ, kɛ́ wɔkpɛ wɔyiŋ akɛ wɔbaaye Yehowa anɔkwa lɛ, Satan nyɛŋ atsĩ wɔnaa. Yehowa baatsɔ kpɔmɔnɔ ni ekɛhã lɛ nɔ eye ebua ebii fɛɛ ni amɛbatsɔmɔ jalɔi ni eye emuu. Wɔsɛɛ lɛ, “mɔ fɛɛ mɔ ni yɔseɔ Bi lɛ, ni ejieɔ hemɔkɛyeli kpo yɛ emli lɛ” baaná naanɔ wala, ni shihilɛ baaŋɔɔ waa! (Yoh. 6:40) Yehowa suɔmɔ kpele kɛ ehiɛshikamɔ lɛ hewɔ lɛ, ebaahã adesai fɛɛ aye emuu, tamɔ bɔ ni eji be ni ebɔ amɛ klɛŋklɛŋ kwraa lɛ. Kɛkɛ lɛ, wɔ-Tsɛ Yehowa baatsɔ “nibii fɛɛ ahã mɔ fɛɛ mɔ.”1 Kor. 15:28.

19. (a) Kɛ́ wɔhiɛ sɔɔ kpɔmɔnɔ lɛ, mɛni wɔbaafee? (Kwɛmɔ akrabatsa ni yitso ji, “ Nyɛhãa Wɔyaa Nɔ Wɔtaoa Mɛi Ni Sa” lɛ.) (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli?

19 Esa akɛ wɔhiɛ asɔ kpɔmɔnɔ lɛ waa, ni wɔhã hiɛsɔɔ nɛɛ atsirɛ wɔ ni wɔfee bɔ fɛɛ bɔ ni wɔbaanyɛ kɛye wɔbua mɛi krokomɛi ni amɛna akɛ, amɛ hu amɛbaanyɛ amɛná nikeenii ni nɔ bɛ nɛɛ he sɛɛ. Esa akɛ mɛi aná ale akɛ, akɛni Yehowa sumɔɔ wɔ hewɔ lɛ, etsɔ kpɔmɔnɔ lɛ nɔ ehã adesai fɛɛ hegbɛ ni amɛhi shi kɛya naanɔ. Shi kpɔmɔnɔ lɛ tsu yiŋtoi krokomɛi hu ahe nii. Ehã ana saji komɛi ni Satan tee lɛ shi yɛ Eden abɔɔ lɛ mli lɛ anaa. Wɔbaasusu enɛ he yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli.