1, 2. (a) Jehova okwe tu hololela shike? (b) Eshilipaleko lilipi hatu hange muJesaja 46:10, 11; 55:11?

EENDJOVO dotete mOmbiibeli odo tadi ti: “Pehovelo Kalunga okwa shita eulu nedu” oda fa da nafangwa ashike odi na eityo lomoule. (Gen. 1:1) Oshoshili kutya otu na ashike eudeko linini kombinga yoinima ihapu oyo ya shitwa kuKalunga, ngaashi ewangadjo, ouyelele nosho yo eenghono dedu. Osho otashi ulike kutya otwa mona ashike omupambuvalu munini wevalelwa. (Omuud. 3:11) Ashike Jehova okwe tu hololela elalakano laye li na sha nedu nosho yo novanhu. Edu ola li li na okukala eumbo liwa lovanhu ovo va shitwa oshifeka shaKalunga. (Gen. 1:26) Ova li tava ka kala ovana vaJehova, ndele ye ta ningi Xe yavo.

² Ngaashi sha yelifwa metukulwa etitatu laGenesis, melalakano laJehova omwa li mwa iwa olunyala. (Gen. 3:1-7) Ashike nande ongaho, eshongo olo ola li tali dulu okufindwa. Kape na omunhu ta dulu okuya moshipala elalakano laJehova. (Jes. 46:10, 11; 55: 11) Onghee hano, ohatu dulu okukala noushili kutya elalakano laJehova lopehovelo otali ka wanifwa po pefimbo olo la ufwa.

3. (a) Omahovelohongo e na sha noshili elipi a fimana meudeko letu lopaMbiibeli? (b) Omolwashike tu na okweendulula omahongo oo paife? (c) Omapulo elipi hatu ka kundafana?

 ³ Kape na omalimbililo, otu shii omahongo oshili Ombiibeli kombinga yelalakano laKalunga li na sha nedu novanhu nosho yo onghandangala oyo Jesus Kristus ta dana mokuwanifwa kwelalakano laKalunga. Eshi twa hovela okukonakona Eendjovo daKalunga, otwe lihonga tete omahovelohongo oo a fimana. Nolwanima, ohatu kala twa hala okukwafela ovanamitimadiwa ve lihonge kombinga yomahongo oo a fimana. Eshi hatu konakoneni oshitukulwa eshi tu li eongalo, ohatu ka ninga eenghendabala tu shive ovanhu vahapu ngaashi tashi dulika opo ve uye kEdimbuluko lefyo laKristus. (Luk. 22:19, 20) Ovo tava ka kala po otave ke lihonga shihapu kombinga yelalakano laKalunga. Fimbo Edimbuluko inali fika, otashi ka kala shiwa okudiladila kombinga yomapulo oo hatu dulu oku ka longifa opo tu pendule ohokwe yovakonakonimbiibeli vetu nosho yo ovanamitimadiwa ve uye koshiningwanima osho sha fimana. Natu ka kundafaneni omapulo atatu: Elalakano laKalunga lopehovelo li na sha nedu nosho yo novanhu ola li lashike? Oshike sha li sha ningwa po? Nomolwashike ekuliloyambo laJesus olo le shi ningifa tashi shiiva opo elalakano laKalunga li ka wanifwe po?

4. Ongahelipi eshito hali hepaulula oshinge shaJehova?

⁴ Jehova oku li Omushiti a denga mbada, neshito alishe ola shitikika. (Gen. 1:31; Jer. 10:12) Oshike hatu dulu okulihonga kewapalo nokelandulafano olo li li wetikile meshito? Ngeenge hatu tale keshito, ohatu mono kutya oinima aishe oyo Jehova a shita oi na oshilonga. Olyelye iha kala a kuminwa onghedi ya kitakana omo eesele dovanhu hadi longo, ouwa wokahanana ile ewapalo letango eshi tali ningine? Otu hole oishitwa oyo molwaashi otwa shitwa tu na omaliudo okumona kutya oshike naanaa shiwa. — Lesha Epsalme 19:1; 104:24.

5. Ongahelipi Jehova a shilipaleka kutya oishitwa aishe ohai longele kumwe?

⁵ Ngaashi shi li wetikile meshito, Jehova okwa tula po eengaba. Okwa tula po eemhango dopaushitwe nodo paenghedi opo a shilipaleke kutya oinima aishe otai longele kumwe. (Eps. 19:7-9) Oshoshili kutya oinima aishe mevalelwa oya tulwa peenhele dayo nohai longo she likolelela konghandangala oyo tai dana mokuwanifwa po kwelalakano laKalunga. Jehova okwa tula po omifikamhango di na sha nanghee eshito laye li na okukala hali longele kumwe. Pashihopaenenwa, omhango yopaushitwe oyo tai wilike eenghono dedu oi kwetele po ewangadjomhepo olo le tu dingilila, ohai lotifa omakufikufi efuta, ohai kwafela oinima oyo i li kombada yedu i kale tai longo palandulafano noi kale nomwenyo. Oishitwa aishe, mwa kwatelwa ovanhu, ohai wilikwa keengaba odo Jehova a tula po. Osha yela kutya elandulafano lomeshito otali ulike kutya Kalunga oku na elalakano li na sha nedu nosho yo novanhu. Ngeenge tu li moukalele, mbela itatu dulu okukala hatu yandje elitulemo kwaao a tula po elandulafano olo? — Eh. 4:11.

6, 7. Jehova okwa li a pa Adam naEva eeshali dimwe dilipi?

⁶ Elalakano laJehova lopehovelo ola li ngeno ovanhu va kale kombada yedu fiyo alushe. (Gen. 1:28; Eps. 37:29) Okwa li a pa Adam naEva eeshali di na ondilo opo va dule okuhafela onghalamwenyo. (Lesha Jakob 1:17.) Jehova okwa li e va pa emanguluko lokuninga omatokolo, oukwatya wokudula okutomhafana, oukwatya wokuulika ohole nosho yo okuhafela oukaume. Omushiti okwa li a popya  naAdam noku mu lombwela nghee e na okudulika. Adam okwa li yo e lihonga nghee e na okufila oshisho eemhumbwe daye nanghee e na okufila oshisho oinamwenyo nedu. (Gen. 2:15-17, 19, 20) Jehova okwa li yo a shita Adam naEva ve na oyuuditifi tava dulu okumakela, okukuma, okumona ko, okuuda ko nosho yo okuuda omadimba oinima. Nomolwaasho ova li tava dulu okuhafela pauyadi omauwa oo mOparadisa. Ovalihomboli votete, ova li tava dulu okulonga oilonga oyo ihafifa fiyo alushe.

⁷ Oshike vali sha li elalakano laKalunga? Okwa li a shita Adam naEva va kale hava mono ounona va wanenena. Jehova okwa li a hala ovana vaye va mone ounona, fiyo osheshi va yadeka edu noludalo lavo. Okwa li a hala Adam naEva nosho yo ovadali aveshe va kale ve hole ovana vavo ngaashi Ye a li e hole ovana vaye votete vopanhu va wanenena. Edu noinima aishe yako oya li i na okukala onhele yavo fiyo alushe. — Eps. 115:16.

8. Elalakano laJehova li na sha nomhango oyo i li muGenesis 2:16, 17 ola li lashike?

⁸ Oinima kaya li ya enda nawa ngaashi Kalunga a li a lalakanena. Omolwashike mbela? Jehova okwa li a pa Adam naEva omhango yanafangwa oyo ya li tai ke va kwafela va kale ve shii kutya emanguluko lavo ola ngabekwa. Okwa ti: “Lya komiti adishe domoshikunino ngaashi wa hala, ndelenee omuti wokushiiva ouwa nowii, ino u lya. Osheshi efiku tuu olo to u li, ou na okufya shili.” (Gen. 2:16, 17) Kasha li shidjuu kuAdam naEva va ude ko omhango oyo; noka sha li shidjuu kuvo okudulika. Shimwe vali, ova li ve na oikulya ihapu oyo tava dulu okuhafela.

9, 10. (a) Ongahelipi Satana a li a lundila Jehova? (b) Adam naEva ova li va tokola okuninga shike? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

⁹ Satana Ondiaboli, okwa li a longifa eyoka eshi a pukifa Eva aha dulike kuXe, Jehova. (Lesha Genesis 3:1-5; Eh. 12:9) Satana okwa li a ningifa ovana vaKalunga vopanhu va diladile kutya inava pitikwa va lye “komiti adishe domoshikunino.” Okwa li a fa ngeno ta ti: ‘Omwa hala kutya ita mu dulu okuninga ngaashi mwa hala?’ Lwanima okwa li a lombwela Eva oipupulu inyanyalifa eshi a ti: “Nye itamu fi shili.” Opo nee okwa li a kendabala oku mu tomha kutya ina pumbwa okwiitavela Kalunga, eshi a ti: “Kalunga oku shi shii nokutya, ngeenge mwe i li, omesho eni otaa pashuka.” Satana okwa li ta ti kutya Jehova ka li a hala va lye oshiimati osho, molwaashi ngeenge ove shi li omesho avo otaa pashuka. Natango, Satana okwa li e va lombwela oipupulu eshi a ti: ‘Otamu shiiva ouwa nowii, ngaashi Kalunga.’

¹⁰ Adam naEva ova li ve na okutokola kutya oshike ve na okuninga po. Mbela ova li tava ka dulika kuJehova, ile ova li tava ka pwilikina keyoka? Ova li va tokola okuhadulika kuKalunga, nokungaho ova li va waimina ounashibofa waSatana. Ova li va ekelashi Jehova e li Xe yavo nokulikaleka kokule neemhango daye odo dili eameno. — Gen. 3:6-13.

11. Omolwashike Jehova ihe lididimikile okuhadulika?

¹¹ Omolwokuhadulika kwaAdam naEva kava li vali va wanenena. Okuhadulika kwavo okwa li kwe va ningifa va kale kokule naJehova molwaashi ‘omesho aye okwa yela noitaa shiiva okutala owii.’ Onghee hano, ita “shiiva okutala oulunde.” (Hab. 1:13) Ngeno okwa li eshi lididimikila, otashi dulika ngeno oishitwa aishe meulu ile kombada yedu ya ya moshiponga. Ngeno Jehova ka katukile onghatu shi na sha naasho sha ningwa muEden, ngeno oudiinini waye owa tulwa momalimbililo. Ashike Jehova omudiinini komifikamhango daye noke na efiku a kale e li omhinge nado. (Eps. 119:142) Nomolwaasho eshi Adam naEva va li ve na emanguluko lokuninga  omatokolo hasho sha li tashi ufa kutya ove na oufemba wokuhadulika komhango yaKalunga. Omolwokuhadulika, ova ka fya nova li va shuna medu omo va li va kufwa. — Gen. 3:19.

12. Oshike sha ningilwa ovana vaAdam?

¹² Eshi Adam naEva va lya oshiimati osho, kava li vali oshitukulwa shoukwaneumbo waKalunga. Kalunga okwa li e va taataa mo moshikunino shaEden nokava li vali ve na eteelelo lokushuna mo. (Gen. 3:23, 24) Ova li va mona oilanduliko oyo Jehova a li e va lombwela she likolelela ketokolo lavo. (Lesha Deuteronomion 32:4, 5.) Kape na vali omunhu a wanenena ta dulu okuulika omaukwatya a fa aKalunga filufilu. Adam ine likanifila ashike onakwiiwa iwa ndele ovana vaye navo ova fyuulula yo okuhawanenena, oulunde nefyo kuye. (Rom. 5:12) Okwa kanififa ovana vaye omwenyo wa wanenena. Shimwe vali, Adam naEva kava li vali tava dulu okumona ounona va wanenena, mwa kwatelwa yo novana vavo. Konima eshi Satana Ondiaboli a amuna ko Adam naEva kuKalunga, okwa twikila okupukifa ovanhu fiyo okunena. — Joh. 8:44.

13. Jehova okwa halela shike ovanhu?

¹³ Ohole yaKalunga yokuhola ovanhu otai kala fiyo alushe. Nonande Adam naEva kava li va dulika, Jehova okwa hala ovanhu va kale tava hafele ekwatafano liwa naye. Ina hala pufye nande oumwe. (2 Pet. 3:9) Onghee hano, konima ashike younashibofa, Kalunga okwa li a ninga elongekido opo ovanhu va dule okukala nekwatafano naye ofimbo ta kaleke po omifikamhango daye douyuki. Jehova okwa li eshi ninga ngahelipi?

14. (a) PaJohannes 3:16, Jehova okwa ninga po shike opo ovanhu va dule okukala vali nomwenyo? (b) Epulo lilipi hatu dulu okukundafana naavo ve na ohokwe?

¹⁴ Lesha Johannes 3:16. Ovanhu vahapu ovo hatu shivi kEdimbuluko ove shii nawa ovelishe oyo momutwe. Ashike, ongahelipi ekuliloyambo laJesus le shi ningifa tashi shiiva opo ovanhu va ka mone omwenyo waalushe? Oshikonga shokushiva ovanhu kEdimbuluko, Edimbuluko lovene nosho yo omalishuneko oo hatu ningi kwaavo va li pedimbuluko otashi dulika e eke tu pe omhito yokukwafela ovanamitimadiwa ovo tava kongo oshili nova hala okumona enyamukulo kepulo olo la fimana. Ovanhu ovo otashi dulika va kale va kumwa eshi tava hovele okuuda ko pauyadi nghee Jehova e tu ulikila ohole nounongo waye okupitila mekuliloyambo. Oitwa ilipi i na sha nekulilo hatu dulu okutwa omufindo?

15. Ongahelipi Jesus a yooloka ko kuAdam?

¹⁵ Jehova okwa li a longekida omunhu a wanenena a ninge omukulili. Omunhu oo a wanenena okwa li a pumbwa okukala omudiinini kuJehova noku na ehalo lokuyandja omwenyo waye wa wanenena oo ovanhu va kanifa. (Rom. 5:17-19) Jehova okwa li a lundululila omwenyo woshishitwa shaye shotete okudja meulu shi uye kombada yedu. (Joh. 1:14) Jesus okwa li omunhu a wanenena, ngaashi Adam. Ashike Jesus okwa li a katuka metwokumwe nomifikamhango daJehova ngaashi omunhu a wanenena e na okuninga, ndele ha ngaashi Adam. Nokuli naashi Jesus a li momayeleko a kwata moiti, ka li a nyona ile a teye eemhango daKalunga.

16. Omolwashike ekuliloyambo li li oshali i na ondilo?

¹⁶ Jesus e li omunhu a wanenena, okwa li a dula okuxupifa ovanhu moulunde nefyo eshi a fya ponhele yavo. Okwa li a wanenena, omudiinini noha dulika kuKalunga ngaashi Adam a li a pumbwa okukala. (1 Tim. 2:6) Jesus okwa yandja ekuliloyambo olo le shi ningifa tashi shiiva opo ovanhu “vahapu” va ka kale nomwenyo fiyo alushe. (Mat. 20:28) Oshoshili kutya ekuliloyambo  ole shi ningifa tashi shiiva opo elalakano laKalunga lopehovelo li wanifwe. (2 Kor. 1:19, 20) Omolwekuliloyambo ovanhu aveshe ovadiinini ove na eteelelo loku ka kala momwenyo fiyo alushe.

17. Ekulilo ola ninga shike tashi shiiva?

¹⁷ Jehova okwa longekida ekuliloyambo olo li na ondilo kuye. (1 Pet. 1:19) Okuhole ovanhu nohole yomoule nomolwaasho kwa li a efa Omona waye Ewifa a fye molwetu. (1 Joh. 4:9, 10) Jesus okwa pingena po tate wetu wopanhu, Adam. (1 Kor. 15:45) Jesus okwe shi ninga tashi shiiva opo tu kale nomwenyo nokwe tu pa omhito tu alukile moukwaneumbo waKalunga. Oshoshili kutya omolwekuliloyambo laJesus, Jehova ota dulu okutambula ovanhu moukwaneumbo waye te shi ningi pauyuki. Mbela kashi hafifa tuu okudiladila kefimbo olo eshi ovanhu aveshe ovadiinini tava ka kala va wanenena? Otapa ka kala oukumwe pokati koukwaneumbo waJehova womeulu noshitukulwa shoukwaneumbo waye shokombada yedu. Komesho yaaishe, atusheni ohatu ka ninga ovana vaKalunga. — Rom. 8:21.

18. Onaini Jehova ta ka kala “omunashishe moinima aishe”?

¹⁸ Ounashibofa waSatana inau imba Jehova a ulikile ovanhu ohole noitau dulu okukelela ovanhu inava wanenena va kale ovadiinini kuJehova. Omolwekuliloyambo, Jehova ota ka kwafela ovana vaye aveshe va kale ovayuki. Diladila nghee onghalamwenyo tai ka kala ya tya eshi keshe umwe ou ta “mono Omona ndele te mu itavele” ta ka kala nomwenyo fiyo alushe. (Joh. 6:40) Jehova ota ka twalwa ovanhu mewaneneno ngaashi a li a lalakanena pehovelo omolwohole yaye inene. Opo nee Jehova, Tate yetu, ota ka kala ‘omunashishe moinima aishe.’ — 1 Kor. 15:28.

19. (a) Olupandu letu li na sha nekuliloyambo oli na oku tu linyengifa tu ninge shike? (Tala oshimhungu “Natu kaleni nokukonga ovo va wana.”) (b) Oshike hatu ka kundafana shi na sha nekulilo moshitukulwa tashi landula?

¹⁹ Olupandu letu li na sha nekuliloyambo nali tu linyengife tu ninge ngaashi hatu tu dulu opo tu lombwele vamwe kutya otava dulu okumona ouwa moshali oyo i na ondilo. Ovanhu ova pumbwa okushiiva kutya ekuliloyambo oli li oshali yopahole ya dja kuJehova eshi apa ovanhu aveshe eteelelo lomwenyo waalushe. Natango, ekuliloyambo ola pondola shihapu shi dulife pwaasho. Moshitukulwa tashi landula ko ohatu ka kundafana nghee ekuliloyambo laJesus la holola omhata imwe oyo ya etifwa po kuSatana moshikunino shaEden.