1, 2. (a) I vyani vino Yeova watulondolwela? (b) Uusininkizyo ci uno tukazana pali Ezaya 46:10, 11 na 55:11?

AMAZWI yakutandikilako muli Baibo yangupala nomba yaya acindame, yakati: “Pa kutandika Leza waumvile iyulu ni nsi.” (Utan. 1:1) I cacumi ukuti i vinono sile vino tunguvwikisya pali vyonsi vino Leza waumba, wa lwelele, uluswepo alino na maka yano Leza wika mu musili aakatinta, nupya twalolako sile ivintu vinono pali vino vyaumbwa. (Kasa. 3:11) Yeova watulondolwela umulandu uno wapangiile insi alino na antunze. Leza waumvile insi ukuti antu yonsi aumvilwe umu caata cakwe ikalemo. (Utan. 1:26) Antu yaali nu kuya ana yakwe Leza nawe wali nu kuya Isi wao.

² Wakwe vino calondololwa umu cipande 3 ca Utandiko, vino Yeova walondanga vitacitike papo kwene. (Utan. 3:1-7) Nomba nanti ciye vivyo, uwavya utaakomile sana. Pasi aangacilikila ukulonda kwakwe Yeova. (Eza. 46:10, 11; 55:11) Fwandi, ali mulandu kwene uno tungatailila ukuti ukulonda kwakwe Yeova ukwa pa kutandika kulafikiliziwa pa nsita ilinge.

3. (a) I visinka ci ivya muli Baibo ivicindame vino tunguvwikisya? (b) Uzye tukalola uli visinka vii ndakai? (c) A mauzyo ci yano tumalanzyanyapo?

³ Tutange twatwisika nu kutwisika, twamanya ningo ningo  vino Baibo ikalanda pa mulandu uno Leza wapangile insi na antunze alino nu mulimo uno Yesu Klistu wakwata uwa kufikilizya ukulonda kwakwe Leza. Ukumanya vii kwacindama sana, nupya kwaya pa vintu vino twasambilile lino twatandike sile ukusambilila Izwi lyakwe Leza. Naswe, tukaalonda ukwazwa antu ukumanya visambilizyo vii. Lino tukusambilila cipande cii tumaipekanyizizya ku kwama antu aingi cuze uku kuzevya imfwa yakwe Yesu. (Luka 22:19, 20) Yonsi alazanwako yalasambilila ivingi pa kulonda kwakwe Leza. Mu manda yaa asyalako anono lino Iciusyo citali ciyeko, ali nsita yakuti twaelenganya sana pa mauzyo yano tungaomvya lino tukulanzyanya na yano tukasambilila nayo Baibo alino na yauze pa cintu cii cicindame. Tumalanda pa mauzyo yaa: Umulandu ci uno Leza wapangile insi na antu? I cani icalenzile ivintu kusenuka? Nupya u mulandu ci uno tungati impolelwa yakwe Yesu iilalenga ukuti ukulonda kwakwe Leza kufikiliziwe?

4. Uzye iviumbwa vikalanga uli amaka yano Yeova wakwata?

⁴ Yeova a Kaumba wa maka sana. Vyonsi vino waumba vikaomba ningo sana. (Utan. 1:31; Yele. 10:12) I vyani vino tungasambilila ku usuma alino ni mitantikile iyaya pa viumbwa vyonsi? Lino tukulola iciumbwa conga na conga, tukatemwa sana inzila ino vyonsi vino Yeova waumba vikaombelamo, ivinono ni vikalamba vyonsi vyakwata imilimo ino vikaomba. A weni wino atange azunguke imipangilwe ya muntu, vino mutuutu akaloleka, nanti sile avino kasanya kakatunka? Tukatemwa ukulola iviumbwa vii pano twapangwa na mano ya kumanya visuma.—Welengini Masamu 19:1; 104:24.

5. Uzye Yeova akasininkizya uli ukuti vyonsi vino waumba vikuomba ningo sana?

⁵ Yeova wikila iviumbwa vyonsi umwakupeleela. Wikako amasunde aakatungulula vino waumba alino na masunde ya kutwazwa ukuya ni miyele isuma pakuti vyonsi vyaomba ningo. (Masa. 19:7-9) Fwandi Leza akaalonda ivintu vyonsi vya mwi yulu ni vya mu nsi vyaomba kulingana na vino wavipanga. Yeova watantika ukuti vintu vyonsi vino waumba vilinzile vyaombela pamwi. Amaka aakatinta aaya mu musili yakalenga iyulu ukukana palamila sana ku nsi, yakapaatula inguzi na vi yemba nupya yakalenga umi utantalile umu nsi. Iviumbwa vyonsi ukwikako na antuze, vyonsi vikaomba kulingana na vino vilinzile ukuomba. Mitantikile ya vintu vino Leza waumba ikalanga umulandu uno waumbiile insi na antu. Uzye lino muli mu mulimo wa kusimikila mukalenga antu yamanye uwatantike ningo ivintu wakwe vii?—Umbw. 4:11.

6, 7. A mawila ci yano Yeova wapeezile Adamu na Eva?

⁶ Yeova walondanga antu yikale amanda pe pano nsi. (Utan. 1:28; Masa. 37:29) Wapeezile Adamu na Eva ivintu vingi sana ivyali nu kulenga yaipakizya umi. (Welengini Yakobo 1:17.) Yeova wayapeezile untungwa wa kuisoolwela, amano, ukutemwa alino nu kukwata ivyuza. Kaumba wavwanzile na Adamu nu kumupeela isunde ilyali nu kulanga ukuti wali ni cuvwila. Adamu wasambilile ni vyakuisunga alino ni vya kusunga inyama ni mpanga. (Utan. 2:15-17, 19, 20) Nupya Yeova  waumvile Adamu na Eva na maka ya kuvwa umulyo, aakuvwa ndi wakumya cimwi, kulola, ukukutika alino mu kununsya. Fwandi yaali nu kulaipakizya sana ukwikala mu Paladaise umwali umusuma cuze. Ku antu yakutandikilapo, imilimo itali nu kusila.

⁷ I cani na cuze cino Leza walondanga ukucita? Yeova waumvile Adamu na maka aakukwata ana aamalilike. Leza walondanga ukuti ndi yakwata ana, ana nayo yakwate ana yauze mpaka umu nsi muzule antu. Walondanga Adamu na Eva alino na avyazi yonsi ukulatemwa ana yao wakwe vino Yeova watemilwe ana yakwe amalilike. Antu yaali nu kwikala umu nsi amanda pe.—Masa. 115:16.

8. I vyani vino Leza walondanga ukuti vicitike ivyalembwa pa Utandiko 2:16, 17?

⁸ Ivintu vitaali wakwe vino Leza walondanga ukuti viye. U mulandu ci? Yeova wapeezile Adamu na Eva isunde ilyanguke sile ilya kwezya ngi cakuti yamanyile umwakupeleela pa untungwa uno wayapeezile. Wayanenyile ati: “Cumi kwene ungalya iviseekwa vya ku miti yonsi ya mu calo, lelo utakalye iviseekwa vya ku muti uno ukapeela amano ya kumanya visuma ni viipe. Pano uwanda kwene uno ulalyako, ulafwa.” (Utan. 2:16, 17) Citaali cikome kuli Adamu na Eva ukuvwikisya isunde lii; nanti ukulilondela; pano yakweti ivya kulya ivingi sana.

9, 10. (a) U mulandu ci uno Satana wapeezile Yeova? (b) I vyani vino Adamu na Eva yapingwilepo ukucita? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁹ Satana Ciwa waomvyizye inzoka ukulenga Eva ukukana uvwila Isi wa kwi yulu Yeova. (Welengini Utandiko 3:1-5; Umbw. 12:9) Satana walenzile caloleka kwati Leza walesizye ana yakwe ukulya ku “miti yonsi ya mu calo.” Caali kwati akuti: ‘Uzye mutalinzile ukuicitila vino mukulonda?’ Nupya watumposile nu ufi uwipisye uwakuti: “Cico cisi cacumi, mutalafwa awe.” Nupya wezizye ukulenga Eva ukukana uvwila Leza pa kumunena ukuti: “Leza wamanya vino uwanda uno mulalyako iviseekwa vivyo mulalingana na aliwe nu kumanya visuma ni viipe.” Satana walanzile ukuti Yeova ataalondanga ukuti yalye icizao pano ukucita vivyo kwali nu kulenga yamanye vingi. Satana wayalavile nu ulayo waufi uwakuti: “Mulalingana na aliwe nu kumanya visuma ni viipe.”

¹⁰ Lyene Adamu na Eva yaali nu kupingulapo ivya kucita. Uzye yali nu kuvwila Yeova nanti inzoka? Yapingwilepo ukukana uvwila Leza. Lino yacisile vii yalangilile ukuti yali ku lusansa lwakwe Satana. Yasuuzile Yeova Isi wao nu kufuma ku masunde yakwe.—Utan. 3:6-13.

11. U mulandu ci uno Yeova atalekelizye ucipondoka?

¹¹ Lino Adamu na Eva yapondokile Yeova, yaponzizye umi wao umalilike. Lyene, icafumilemo ica kuti Yeova wayafutatile pano ‘amanso yakwe yasilonda ukulola iviipe.’ Nupya ‘asizumilizya antu aipe yatwalilile ukuyembula insi.’ (Haba. 1:13) Ndi cakuti ayalekelezya, iviumbwa vyonsi vya mwi yulu na pano nsi nga vituvwile ningo. Lyene kuluta pali vyonsi vii, Leza alekelezya uluyembu ulwacitike mu Edeni, imiteekele yakwe nga yatwisikwe. Lelo Yeova waya uwacisinka muli vyonsi vino walaya, asisenuka. (Masa. 119:142) Ukukwata untungwa wa kuisoolwela, asi ukwali nu kulenga Adamu na Eva yatuuvwila isunde lyakwe Leza. Pa mulandu wa kuti yapondokile Yeova, yaafwile  nu kuswilila ku lukungu kuno yafumile.—Utan. 3:19.

12. I vyani vyacitikiile ya mwana Adamu?

¹² Lino Adamu na Eva yaliile icizao, yalangilile ukuti yatalondanga Yeova ukuti aayatungulula wa lupwa lwakwe. Yeova wayazinzile umu Edeni nupya yataali nu kuswilila mwenemo. (Utan. 3:23, 24) Yeova lyene walenzile ukuti yailolele aineco ivyali nu kufuma muli vino yasoolwile ukucita. (Welengini Malango 32:4, 5.) Avino ukumalilika kuno yali nako kwasizile, nupya yataali nu kutwalilila ukuya ni miyele imalilike ino yali nayo pa kutandika. Adamu ataileteliile sile umwisikulu lelo waleteliile na ana yakwe ukukanaya amalilike alino nu kulafwa. (Loma 5:12) Walenzile ukuti na ana yakwe kwene yapanye umi wa manda pe. Nupya, Adamu na Eva yataali nu kukwatapo umwana umumalilike; nanti sile ana yano yaali nu kuvyala nayo kwene yataali na maka ya kuvyala umwana umumalilike. Na ndakai kwene Satana akaalonda ukuti antu yapondokela Leza wakwe viivi kwene vino wacisile kuli Adamu na Eva.—Yoa. 8:44.

13. I vyani vino Yeova akaalonda ukucitila antu?

¹³ Yeova acili watemwa antunze. Nanti icakuti Adamu na Eva yapondwike, Yeova wene akaalonda antu yaipakizya ucuza usuma na aliwe. Asyalonda umuntu nanti aumwi akoononwe. (2 Pet. 3:9) Acino pa cisila cakuti Adamu na Eva yapondoka, Leza wapekanyizye ukuti awezye ucuza wa pa kutandika uwali pali aliwe na antunze nanti icakuti amasunde yakwe aololoke yene yatwalilile ukuya viivi kwene. Uzye Yeova wacisile uli vivyo?

14. (a) Kulingana na mazwi aya pali Yoane 3:16, uzye Yeova wacita uli pakuti antu yakaye nu umi umalilike nupya? (b) Iuzyo ci lino tungalanzyanya na yano tukasambilila nayo Baibo?

¹⁴ Welengini Yoane 3:16. Antu aingi yano tulaama uku Ciusyo yalasunga sana mazwi aya umu cikomo cii. Nomba iuzyo i lyakuti, Uzye impolelwa ino Yesu wapeezile ilalenga uli ukuti antu yakaye nu umi wa pe? Ukwama antu uku Ciusyo, nu kuswilila kuli yano twamile kukatupeela isyuko lya kwavwa antu aakalonda ukumanya icumi nu kuzana icasuko ukwi uzyo lii ilicindame. Antu yaayo yangatemwa sana ndi yuvwikisya vino Yeova walangizya ukutemwa kwakwe ukupitila umu mpolelwa ino Yesu wapiile. I vyani vino tumalanda apa mpolelwa?

15. Uzye Yesu wapusineko uli kuli Adamu?

¹⁵ Yeova wapekanyizye ukuti umuntu umumalilike aliwe akapeele impolelwa ya kukulula antu. Umuntu wii walondekwanga ukuya uwa cisinka kuli Yeova nu kuitemelwa ukupeela umi wakwe pa mulandu na maifyo ya antu. (Loma 5:17-19) Yeova wakusizye umi wakwe Yesu ukufuma ukwi yulu ukuuleta pano nsi. (Yoa. 1:14) Nanti ciye vivyo Yesu wizile aya umuntu mumalilike, wakwe viivi kwe vino Adamu wali pa kutandika. Nomba Yesu wene wapusineko na Adamu, pano wene wacitanga vino Yeova walondanga kuti acita. Nanti sile alino weziwanga, Yesu atatazile atame isunde lyakwe Leza.

16. U mulandu ci uno impolelwa yayela uwila uiyele ukufuma kuli Leza?

¹⁶ Yesu wali umumalilike nupya wakulwile antu ku maifyo ni mfwa lino wayafwilile. Walingine sana wakwe vino Adamu wali—umuntu umumalilike, uwacisinka nupya uwa cuvwila kuli Leza. (1 Tim. 2:6) Yesu wizile apeela impolelwa iyalenzile ukuti  antu yonsi aonsi, anaci na ana yakaye nu umi wa pe. (Mate. 20:28) Fwandi impolelwa i yalenga ukuti uku nkoleelo Leza akafikilizye ukulonda kwakwe. (2 Kol. 1:19, 20) Impolelwa yalenga ukuti antu ya cumi yakwate upaalilo wa kwikala amanda pe.

17. Uzye impolelwa yalenga ukuti vintu vikaye uli?

¹⁷ Yeova wapekanyizye impolelwa apa mutengo ukulu. (1 Pet. 1:19) Watemwa sana antu icakuti waipeelisye ukuleka umwanakwe wenga mpo ukuyafwila. (1 Yoa. 4:9, 10) Mu nzila yuze tungati Yesu u wapyanyile pali Adamu, kuno swensi kwene twafuma. (1 Kol. 15:45) Lyene Yesu walenzile ukuti antu yakaye nu umi wa pe alino nu kutwalilila ukuya ana yakwe Leza. Fwandi impolelwa ino Yesu wapiile, yalenga ukuti Yeova apokelele antu yonsi aakayela masunde yakwe. Uzye tusizanga ndi twelenganya apa nsita lino antu yonsi yalaya amalilike? Kulaya ukulemenkana sana apa viumbwa vyakwe Leza ivya mwi yulu ni vya pano nsi. Lyene swensi kwene tulaya ana yakwe Leza.—Loma 8:21.

18. A lilaci lino Yeova alaya “kateeka wa vintu vyonsi”?

¹⁸ Ucipondoka wakwe Satana utalesizye Yeova ukulanga ukutemwa ku antu, nupya utangalesya antu ukuya acisinka kuli Yeova. Yeova alalenga ana yakwe ukutwalilila ukuya aololoke ukupitila umu mpolelwa ino Yesu wapeezile. Elenganyini vino umi ulazipa lino umuntu ‘wensi uwataila Umwana,’ alaya nu umi wa pe. (Yoa. 6:40) Pa mulandu nu kutemwa kwakwe, Yeova alalenga antu yonsi ukuya aamalilike ndi vino cali pa kutandika. Lyene Yeova Tata witu alaya “kateeka wa vintu vyonsi.”—1 Kol. 15:28, Cimambwe New testament.

19. (a) Uzye ukutaizya pali vino Yesu wapeezile mpolelwa kulinzile ukutulenga ukucita cani?  (Lolini kambokosi kakuti “Lekini Tutwalilile Ukulonda Antu Aakalonda Ukukutika.”) (b) I vyani vino tulasambilila mu cipande icilondelilepo?

¹⁹ Ukutaizya pali vino Yesu wapeezile mpolelwa kulinzile ukutulenga ukwezya na maka itu yonsi ukwazwa yauze pakuti nayo yamanye vino uwila uu wacindama. Antu yonsi yalinzile ukumanya ukuti impolelwa ali nzila ino Yeova wapekanya ukuti antu yakakwatilemo umi. Lyene impolelwa yalenga ivintu na vyuze vizipileko. Mu cipande icilondelilepo tulasambilila vino impolelwa ilaomba pa vikanza vino Satana wakatwisye umu Edeni.