Skip to content

Skip to table of contents

Makanze aa Jehova Ayakuzuzikizyigwa!

Makanze aa Jehova Ayakuzuzikizyigwa!

“Ndaamba, eelyo ndiyoocicita. Ndakanza, eelyo ndiyoocizuzikizya.”IS. 46:11.

NYIMBO: 147, 149

1, 2. (a) Ino ncinzi Jehova ncaatuyubunwida? (b) Ino ncisyomezyo nzi ncotujana kulugwalo lwa Isaya 46:10, 11 alimwi a 55:11?

MAJWI aakusaanguna aamu Bbaibbele aamba makani aaya aayandika kapati aakuti: “Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.” (Matl. 1:1) Masimpe kuti tatuzimvwisyi cakumaninina zintu Leza nzyaakalenga, mbuli mulengalenga, mumuni, alimwi anguzu zikwelela ansi, alimwi tubona buyo cibeela cisyoonto cabubumbo. (Muk. 3:11) Nokuba boobo, Jehova watuyubunwida makanze aakwe kujatikizya nyika alimwi abantu. Wakalenga bantu mucinkozya cakwe alimwi wakali kuyanda kuti kabakkomana anyika. (Matl. 1:26) Bakali kuyooba bana bakwe, awalo Jehova wakali kuyooba Bausyi.

2 Mbubwenya mbokupanduludwe mucaandaano 3 cabbuku lya Matalikilo, makanze aa Jehova akanyonganizyigwa. (Matl. 3:1-7) Nokuba boobo, buyumuyumu oobo bwakali kuyoomanizyigwa. Kunyina muntu uukonzya kulesya Jehova kucita ncayanda. (Is. 46:10, 11; 55:11) Aboobo, tulakonzya kusinizya kuti makanze aa Jehova aakumatalikilo ayoozuzikizyigwa aciindi ceelede!

3. (a) Ino ninjiisyo nzi zyamasimpe ziyandika kutegwa tuumvwisye mulumbe wamu Bbaibbele? (b) Ino nkaambo nzi ncotuzilanga-langa njiisyo eezyi lino? (c) Ino mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

3 Cakutadooneka, tulaazyi makani amasimpe aamu Bbaibbele aamba makanze aa Leza kujatikizya nyika alimwi abantu alimwi akujatikizya lubazu ndwajisi Jesu Kristo mukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Leza. Aaya makani aayandika kapati alimwi kulangilwa kuti ali akati katwaambo twamasimpe ntotwakaiya ciindi notwakatalika kwiiya Jwi lya Leza. Andiswe tuyanda kugwasya bantu babombe myoyo kuzyiba njiisyo eezyi ziyandika kapati. Lino mbotuli mukwiiya cibalo eeci mbuli mbungano, tulabeleka canguzu kutamba bantu banji ku Ciibalusyo calufwu lwa Kristo. (Lk. 22:19, 20) Aabo bayakujanika bayakwiiya zinji kujatikizya makanze aa Leza. Aboobo mumazuba aaya masyoonto aceede kuti Ciibalusyo cisike, nciindi cibotu cakuyeeya mibuzyo iigaminide njotukonzya kubelesya kutegwa tupe kuti basikwiiya Bbaibbele besu alimwi abamwi buyo babombe myoyo kuti babe aluyandisisyo lwakuyoojanika kububambe oobu buyandika kapati. Tulalanga-langa mibuzyo yotatwe eeyi: Ino Leza wakajisi makanze nzi kumatalikio kujatikizya nyika alimwi abantu? Ncinzi cakalubila? Alimwi ino nkaambo nzi cipaizyo cacinunuzyo ca Jesu ncocili cintu ciyandika kapati mukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Leza?

INO MAKANZE NZI NGAAKAJISI MULENGI KUMATALIKILO?

4. Ino mbuti zilenge mbozyaambilizya bulemu bwa Jehova?

4 Jehova, Mulengi uugambya. Zyoonse zintu nzyaakalenga zilisumpukide kapati. (Matl. 1:31; Jer. 10:12) Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kububotu bwazilenge alimwi ambozilengedwe munzila mbotu? Ciindi notulangilila zintu nzyaaakalenga Jehova, izisyoonto-syoonto alimwi azipati, tubona kuti zyoonse buyo zilagwasya. Ino mulimvwa buti ciindi nomuyeeya maseelo aamuntu mbwaapangidwe, naa mwabona mwana muvwanda wazyalwa ino, naa kulangilila zuba nolibbila? Tulazikkomanina zilenge eezyi nkaambo twakalengwa katujisi bube bwakubona zintu zibotu ncobeni.—Amubale Intembauzyo 19:1; 104:24.

5. Mbuti Jehova mbwaba masimpe kuti zyoonse zintu zibelekela antoomwe?

5 Mbubwenya mbotubona mububumbo, caluyando Jehova wakabikka milawo muzilenge zyoonse. Wakabikka milawo yeendelezya bubumbo alimwi amilawo yakulilemeka kutegwa zyoonse kazibeleka munzila yeendelana. (Int. 19:7-9) Aboobo, zintu zyoonse mububumbo zilijisi cibeela alimwi amulimo kweelana amakanze aa Leza. Jehova ulabikka milawo kuzilenge zyakwe kutegwa kazibelekela antoomwe. Aboobo, nguzu zikwelela ansi zipa kuti mulengalenga kauswaangene anyika, zileendelezya mayuwe alwaanje, alimwi zipa kuti kakuli buumi anyika. Zilenge zyoonse kubikkilizya abantu, zileenda akubeleka kwiinda mukweendelezyegwa amilawo eeyi. Cilalibonya kuti mbobubede bubumbo butondezya kuti Leza ulijisi makanze kujatikizya nyika alimwi abantu. Mumulimo wamumuunda tulakonzya kugwasya bantu kuzyiba Mulengi wabubumbo oobu bugambya.—Ciy. 4:11.

6, 7. Ino nzipego nzi Jehova nzyaakapa ba Adamu a Eva?

6 Makanze aa Jehova aakusaanguna akali aakuti bantu kabakkala anyika kukabe kutamani. (Matl. 1:28; Int. 37:29) Caluyando Leza wakapa ba Adamu a Eva zipego zinji zyakali kubapa kukkomana mubuumi. (Amubale Jakobo 1: 17.) Jehova wakabapa lwaanguluko lwakulisalila, maano aakuti kabayeeya, alimwi akuti kabajisi luyando alimwi akukkomana mucilongwe. Mulengi wakabandika a Adamu akumwaambila mbwakonzya kumvwida. Adamu alimwi wakaiya mbwaakeelede kulilanganya alimwi ambwaakeelede kulanganya banyama alimwi anyika. (Matl. 2:15-17, 19, 20) Jehova alimwi wakalenga ba Adamu a Eva kuti kabacikonzya kulabila, kuguma, kubona, kumvwa alimwi akununkizya. Aboobo bakali kukonzya kukkomana cakumaninina akaambo kabubotu alimwi azintu zinji zyakaliko mu Paradaiso. Ba Adamu a Eva bakalijisi milimo minji yakucita iikkomanisya. Bakali kukonzya kuzumanana kwiiya alimwi akuyaabuzyiba zintu zipya kukabe kutamani.

7 Ino ncinzi acimbi icakali cibeela camakanze aa Leza? Jehova wakalenga ba Adamu a Eva kuti kababa abana balondokede. Leza wakajisi makanze aakuti bana babo abalo bakakonzye kuba abana, kusikila mane bantu bakazuzye nyika. Leza wakali kuyanda kuti ba Adamu a Eva alimwi abazyali boonse kababayanda bana babo mbubwenya mbuli Jehova mbwaakali kubayanda bana bakwe bantunsi bakusaanguna balondokede. Nyika azintu zyoonse izyakali mulinjiyo, yakali kuyooba munzi wabo wakukkala kukabe kutamani.—Int. 115:16.

INO NCINZI CAKALUBILA?

8. Ino nkaambo nzi Leza ncaakabapeda mulawo ba Adamu a Eva uujanika mulugwalo lwa Matalikilo 2:16, 17?

8 Zintu kunyina nozyakacitika mpoonya-mpoonya mbuli Leza mbwaakakanzide. Ino nkaambo nzi? Jehova wakapa ba Adamu a Eva mulawo muuba-uba wakali kukonzya kutondezya naa bakalizyi mpolwakali kugolela lwaanguluko lwabo. Wakaamba kuti: “Kuzisamu zyoonse izili mumuunda ulakonzya kulya akukkuta. Pele cisamu cakuzyiba bubotu abubi, toyelede kulya kulincico pe, nkaambo mubuzuba mboyoolya kulincico, ncobeni uyoofwa.” (Matl. 2:16, 17) Tiicakali ciyumu kuli ba Adamu a Eva kuumvwisya mulawo ooyu, naa kuutobela. Alimwi buya, bakajisi zyakulya zinji kapati kwiinda aali zyeezyo nzyobakali kukonzya kulya.

9, 10. (a) Ncinzi Saatani ncaakabejekezya Jehova? (b) Ino ba Adamu a Eva ncinzi ncobakasala kucita? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

9 Kwiinda mukubelesya nzoka, Saatani Diabolosi wakacenga Eva akumupa kuzangila Usyi, Jehova. (Amubale Matalikilo 3:1-5; Ciy. 12:9) Saatani wakakapanga kuba kaambo kapati kaambo kakuti bana ba Leza bantunsi tiibakali kuzumizyigwa kulya “kuzisamu zyoonse zyamumuunda.” Cakali mbuli kuti waamba kuti: ‘Sena mwaamba kuti tamukonzyi kucita kufwumbwa ncomuyanda?’ Kuzwa waawo, wakabeja ulaamba: “Tamukonzyi kufwa pe.” Mpoonya wakayunga Eva kuti tanaakeelede kumvwida Leza pe, akwaamba kuti: “Leza ulizyi kuti buzuba mbomuyoolya kulincico, meso aanu ayoojaluka.” Munzila imwi Saatani wakali kwaamba kuti Jehova tanaakali kuyanda kuti balye mucelo nkaambo kucita boobo kwakali kuyoobapa kuti bajaluke meso. Kuyungizya waawo, Saatani wakapa cisyomezyo eeci cakubeja naakaamba kuti: “Muyooba mbuli Leza, muyoozyiba bubotu abubi.”

10 Lino ba Adamu a Eva bakeelede kusala cakucita. Sena bakeelede kumvwida Jehova, naa nzoka? Bakasala kutamvwida Leza. Kwiinda mukucita boobo, bakasangana Saatani mubuzangi bwakwe. Bakamukaka Jehova kuba Usyi wabo alimwi bakalitantamuna kubukwabilizi bwakwe.—Matl. 3:6-13.

11. Ino nkaambo nzi Jehova ncatabulangi buyo buzangi?

11 Kwiinda mukuzangila Jehova, ba Adamu a Eva bakaleka kuba bantu balondokede. Kuyungizya waawo, kuzanga kwabo kwakapa kuti bazandulwe kuli Jehova nkaambo ‘meso aakwe taakonzyi kulangilila cintu cibi.’ Aboobo, ‘takonzyi kubulangilila buyo bubi.’ (Hab. 1:13) Ikuti naakabulangilila buyo bubi, luumuno alimwi alukamantano lwazilenge zyoonse—kujulu alimwi aanyika—nobwakanyonganizyigwa. Kwiinda zyoonse, ikuti Leza naatakabweza ntaamu kujatikizya cibi cakacitika mu Edeni, kusyomeka kwakwe nokwakadoonekwa. Pele Jehova ulasyomeka kuzyeelelo zyakwe; kunyina nazityola pe. (Int. 119:142) Aboobo, kuba alwaanguluko lwakulisalila tiikwakali kwaamba kuti ba Adamu a Eva batatobeli mulawo wa Leza. Akaambo kakuti bakamuzangila Jehova, bakafwa akujokela kubulongo ooko nkobakazwida.—Matl. 3:19.

12. Ino ncinzi cakacitika kubana ba Adamu?

12 Ciindi ba Adamu a Eva nobakalya mucelo ooyo, Leza tanaakali kukonzya kubazumina kuba bamukwasyi wakwe alimwi. Leza wakabatanda mu Edeni, alimwi tiibakajisi bulangizi bwakujokela alimwi. (Matl. 3:23, 24) Mukucita boobo, cabululami Jehova wakabasubula kweelana akusala kwabo. (Amubale Deuteronomo 32:4, 5.) Akaambo kakuti tiibakacili bantu balondokede, bantu tiibakacili kukonzya kutondezya bube bwa Leza cakulondoka. Adamu tanaakasweekelwa buyo buumi bwakumbele bubotu, pele wakatambukizya bana bakwe kutalondoka, cibi alimwi alufwu. (Rom. 5:12) Wakaimya lunyungu lwakwe bulangizi bwakupona kukabe kutamani. Kuyungizya waawo, ba Adamu a Eva tiibakali kukonzya kuba abana balondokede; nobaba bana babo tiibakali kukonzya kuba abana balondokede. Naakamana kubazandula ba Adamu a Eva kuli Leza, Saatani Diabolosi wakazumanana kweena bantu kusikila asunu.—Joh. 8:44.

CINUNUZYO CIPA KUTI TUBE BALONGWE BA LEZA ALIMWI

13. Ncinzi Jehova ncayanda kuti bantu babe aancico?

13 Nokuba boobo, luyando lwa Leza kubantu lulazumanana kukabe kutamani. Nokuba kuti ba Adamu a Eva bakazanga, Jehova uyanda kuti bantu babe acilongwe cibotu anguwe. Tayandi kuti muntu uuli woonse akafwe. (2Pet. 3:9) Aboobo kuzwa buyo nobwakacitika buzangi, Leza wakabikka bubambe bwakuti bantu bacikonzye kubukulusya cilongwe anguwe kumwi kakunyina kusotoka zyeelelo zyakwe ziluleme. Ino mbuti Jehova mbwaakacikonzya kucita boobu?

14. (a) Kweelana alugwalo lwa Johane 3:16, ino ncinzi Leza ncaakacita kutegwa anunune bantu kuzwa kucibi alufwu? (b) Ino mubuzyo nzi ngotukonzya kubandika abantu bajisi luyandisisyo?

14 Amubale Johane 3:16. Bantu banji mbotutamba ku Ciibalusyo baliluzyi lugwalo oolu. Pele mubuzyo ngwakuti, Ino mbuti cituuzyo ca Jesu mbocipa kuti buumi butamani bukonzyeke? Kutamba bantu ku Ciibalusyo, Ciibalusyo cini kucigama, alimwi akupilukila nkotucita kuli baabo ibakajanika kuciibalusyo kulakonzya kutupa coolwe cakugwasya baabo bayandaula kasimpe kuzwa ansi aamoyo kuti bamvwisye bwiinguzi kumubuzyo ooyo uuyandika kapati. Bantu bali boobo balakonzya kukkomana ciindi nobatalika kumvwisya luyando lwa Jehova alimwi abusongo bwakwe mbozyakatondezyegwa kwiinda mukupa cinunuzyo. Ino ntwaambo nzi tujatikizya cinunuzyo ntotukonzya kulanga-langa?

15. Ino Jesu a Adamu bakaindene buti?

15 Jehova wakaaba muntu uulondokede iwakali kuyooba cinunuzyo. Muntu uulondokede ooyo wakeelede kusyomeka kuli Jehova alimwi akulisungula kwaaba buumi bwakwe kuti bube cinunuzyo kubantu bakanyina bulangizi. (Rom. 5:17-19) Jehova wakalonzya buumi bwacilenge cakwe citaanzi kuzwa kujulu kusika anyika. (Joh. 1:14) Aboobo Jesu wakaba muntu uulondokede, mbubwenya mbuli Adamu mbwaakabede. Pele kwiindana a Adamu, Jesu wakapona kweelana azyeelelo Jehova nzyaakali kulangila kumuntu uulondokede. Noliba leelyo naakasunkwa kapati, Jesu tanaakacita cibi naa kutyola umwi wamilawo ya Leza.

16. Ino nkaambo nzi cinunuzyo ncocili cipego cibotu kapati?

16 Kali muntu uulondokede, Jesu wakali kukonzya kubanununa bantu kuzwa kucibi alufwu kwiinda mukubafwida. Wakacita zintu zyoonse Adamu nzyaakeelede kucita—muntu uulondokede, iwakali kusyomeka cakumaninina alimwi akumvwida Leza. (1Tim. 2:6) Jesu wakaba cituuzyo cacinunuzyo cakajalula nzila kuya kubuumi butamani “cabantu banji” nkokuti baalumi, bamakaintu, alimwi abana. (Mt. 20:28) Masimpe, cinunuzyo nenzila iijalula mulyango kukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Leza aakusaanguna. (2Kor. 1:19, 20) Cinunuzyo cipa bantu boonse basyomeka bulangizi bwabuumi butamani.

JEHOVA WAKATUJALUDA MULYANGO KUTEGWA TUPILUKE KULINGUWE

17. Ino ncinzi ciyoocitika akaambo kacinunuzyo?

17 Jehova wakasweekelwa kapati naakapa cinunuzyo. (1Pet. 1:19) Leza ulabayanda kapati bantu cakuti wakalilyaabide kuzumizya Mwanaakwe kutufwida. (1Joh. 4:9, 10) Munzila imwi, Jesu wakabweza busena bwausyi wesu wakusaanguna, Adamu. (1Kor. 15:45) Kwiinda mukucita boobo, Jesu tanaakatupa buyo buumi; wakatupa coolwe cakuti kumbele tukapiluke kumukwasyi wa Leza. Inzya, akaambo kacituuzyo ca Jesu, Jehova ulakonzya kubatambula alimwi bantu mumukwasyi wakwe kakunyina kutyola bululami bwakwe. Sena tacikkomanisyi ikuyeeya ciindi eeco bantu boonse ibasyomeka nobayoolondoka? Kuyooba lukamantano cakumaninina akati kacibeela cakujulu alimwi acaanyika camukwasyi wakwe. Aboobo, toonse buyo tuyooba bana ba Leza cakumaninina.—Rom. 8:21.

18. Ino ndilili Jehova nayooba “mweendelezi wazintu zyoonse”?

18 Kuzanga kwa Saatani tiikwakakasya Jehova kubayanda bantu, alimwi buya takukonzyi kukasya nobaba bantu batalondokede kusyomeka kuli Jehova. Kwiinda mucipego cakwe cacinunuzyo, Jehova uyoogwasya bana bakwe boonse kuba bantu baluleme cakumaninina. Amweezyeezye buumi mbobunoobede ciindi muntu woonse “uumuzyi Mwana akumusyoma” nayooba abuumi butamani. (Joh. 6:40) Caluyando alimwi abusongo, Jehova uyoopa kuti mukwasyi wabantu ulondoke, kweelana amakanze aakwe aakumatalikilo. Jehova, Taateesu, uyooba “mweendelezi wazintu zyoonse.”—1Kor. 15:28.

19. (a) Ino kulumba akaambo kacinunuzyo kweelede kutupa kucita nzi? (Amubone kabbokesi kakuti “ Atuzumanane Kuyandaula Bantu Beelela.”) (b) Ino ncibeela nzi cacinunuzyo ncotutiikalange-lange mucibalo citobela?

19 Kulumba akaambo kacinunuzyo kweelede kutukulwaizya kucita kufwumbwa ncotukozya ikuzyibya bamwi kuti abalo balakonzya kugwasyigwa kucipego eeco citaliboteli. Bantu beelede kuzyiba kuti cinunuzyo mbubambe Jehova caluyando mbwabelesya ikupa bantu boonse bulangizi bwakuba abuumi butamani. Nokuba boobo, cinunuzyo cakapa kuti azimbi zintu iziinda waawo zikonzyeke kucitika. Cibalo citobela ciyoolanga-langa cituuzyo ca Jesu mbocaalanganya makani aakulisalila cibotu acibi aakatalisyigwa aa Saatani mumuunda wa Edeni.