Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

Να Δίνετε Τιμή σε Εκείνους που τους Οφείλεται

Να Δίνετε Τιμή σε Εκείνους που τους Οφείλεται

«Σε Εκείνον που κάθεται στο θρόνο και στο Αρνί ας είναι η ευλογία και η τιμή και η δόξα και η κραταιότητα στους αιώνες των αιώνων».ΑΠΟΚ. 5:13.

ΥΜΝΟΙ: 9, 108

1. Γιατί μπορεί να αξίζουν τιμή μερικά άτομα, και τι θα εξετάσουμε τώρα;

ΤΙΜΩ κάποιον σημαίνει ότι του δείχνω ιδιαίτερη προσοχή καθώς και σεβασμό. Όπως είναι λογικό, θα αναμέναμε ότι ένα άτομο που αξίζει τέτοια προσοχή και σεβασμό έχει κάνει κάτι για να δικαιούται τιμή ή υπηρετεί σε μια ιδιαίτερη θέση. Γι’ αυτό, μπορεί κάλλιστα να αναρωτιόμαστε: Ποιους πρέπει να τιμούμε, και γιατί αξίζουν αυτή την τιμή;

2, 3. (α) Γιατί είναι ο Ιεχωβά ιδιαίτερα άξιος τιμής; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.) (β) Στο εδάφιο Αποκάλυψη 5:13, ποιος είναι το Αρνί, και γιατί αξίζει αυτός τιμή;

2 Όπως δείχνει το εδάφιο Αποκάλυψη 5:13, “Εκείνος που κάθεται στο θρόνο και το Αρνί” ασφαλώς αξίζουν τιμή. Παρατηρούμε στο κεφάλαιο 4 του ίδιου Γραφικού βιβλίου έναν λόγο για τον οποίο ο Ιεχωβά αξίζει τιμή. Εξυψωμένα πλάσματα στην ουράνια επικράτεια υψώνουν τις φωνές τους αινώντας τον Ιεχωβά, «Εκείνον που ζει στους αιώνες των αιώνων». Και διακηρύττουν: «Άξιος είσαι, Ιεχωβά, ναι, ο Θεός μας, να λάβεις τη δόξα και την τιμή και τη δύναμη, επειδή εσύ δημιούργησες τα πάντα, και λόγω του θελήματός σου υπήρξαν και δημιουργήθηκαν».—Αποκ. 4:9-11.

3 Το Αρνί είναι ο Ιησούς Χριστός, «το Αρνί του Θεού το οποίο αφαιρεί την αμαρτία του κόσμου». (Ιωάν. 1:29) Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι εκείνος είναι απείρως ανώτερος από όλους τους ανθρώπους που είναι ή έχουν γίνει βασιλιάδες. Συγκεκριμένα, μας εξηγεί ότι είναι «ο Βασιλιάς εκείνων που κυβερνούν ως βασιλιάδες και Κύριος εκείνων που κυβερνούν ως κύριοι, ο μόνος που έχει αθανασία, ο οποίος κατοικεί σε απρόσιτο φως, τον οποίο κανείς από τους ανθρώπους δεν έχει δει ούτε μπορεί να δει». (1 Τιμ. 6:14-16) Πράγματι, ποιος άλλος βασιλιάς πέθανε ποτέ οικειοθελώς ως λύτρο για τις αμαρτίες μας; Δεν νιώθετε και εσείς ότι υποκινείστε να ενωθείτε με τις μυριάδες των ουράνιων πλασμάτων διακηρύττοντας: «Το Αρνί που σφάχτηκε είναι άξιο να λάβει τη δύναμη και πλούτο και σοφία και ισχύ και τιμή και δόξα και ευλογία»;—Αποκ. 5:12.

4. Γιατί δεν είναι κάτι το προαιρετικό η απόδοση τιμής προς τον Ιεχωβά και τον Χριστό;

4 Η απόδοση τιμής προς τον Ιεχωβά και τον Χριστό δεν είναι κάτι το προαιρετικό. Εξαρτάται η αιώνια ζωή μας από αυτό. Τα λόγια του Ιησού, που διαβάζουμε στα εδάφια Ιωάννης 5:22, 23, μας βοηθούν να το δούμε ξεκάθαρα αυτό: «Ο Πατέρας δεν κρίνει κανέναν απολύτως, αλλά έχει παραδώσει όλη την κρίση στον Γιο, για να τιμούν όλοι τον Γιο όπως τιμούν τον Πατέρα. Αυτός που δεν τιμάει τον Γιο δεν τιμάει τον Πατέρα που τον έστειλε».—Διαβάστε Ψαλμός 2:11, 12.

5. Γιατί πρέπει να δείχνουμε ως έναν βαθμό τιμή και σεβασμό στους ανθρώπους γενικά;

5 Οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν «κατά την εικόνα του Θεού». (Γέν. 1:27) Συνεπώς, οι περισσότεροι εκδηλώνουν κάποιες θεοσεβείς ιδιότητες, αν και σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας. Οι άνθρωποι είναι ικανοί να δείχνουν αγάπη, καλοσύνη και συμπόνια ο ένας στον άλλον. Εφόσον δημιουργήθηκαν με συνείδηση, έχουν υπό φυσιολογικές συνθήκες μια έμφυτη αίσθηση—αν και κατά καιρούς ανακριβή ή διαστρεβλωμένη—που τους προειδοποιεί σχετικά με το τι είναι σωστό ή λάθος, έντιμο ή ανέντιμο, κατάλληλο ή ακατάλληλο. (Ρωμ. 2:14, 15) Οι περισσότεροι άνθρωποι ελκύονται από πράγματα που είναι καθαρά και όμορφα. Γενικά μιλώντας, θέλουν να ζουν ειρηνικά με τους άλλους. Είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, αντανακλούν σε κάποιον βαθμό τη δόξα του Ιεχωβά και, γι’ αυτόν τον λόγο, αξίζουν ως έναν βαθμό τιμή και σεβασμό.—Ψαλμ. 8:5.

ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ

6, 7. Στο ζήτημα της απόδοσης τιμής σε ανθρώπους, πώς διαφέρουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά από πολλά άτομα;

6 Χρειάζεται ισορροπία για να καθορίσουμε ποιο είδος τιμής πρέπει να αποδίδεται στους άλλους ανθρώπους και σε ποιον βαθμό. Οι περισσότεροι ατελείς άνθρωποι έχουν επηρεαστεί βαθιά από το πνεύμα του κόσμου του Σατανά. Να γιατί τείνουν να ειδωλοποιούν ορισμένους άντρες ή γυναίκες αντί να τους δείχνουν απλώς κατάλληλη τιμή και σεβασμό. Κάνουν ινδάλματά τους διάφορους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες, πρόσωπα του αθλητισμού, αστέρες του καλλιτεχνικού κόσμου και άλλες διασημότητες, θεωρώντας τους πολλές φορές σχεδόν υπερανθρώπους. Έτσι λοιπόν, τόσο νέοι όσο και μεγαλύτεροι τους θεωρούν πρότυπα, πιθανώς μιμούμενοι το ύφος, τον τρόπο ντυσίματος ή τη διαγωγή τους.

7 Οι αληθινοί χριστιανοί απέχουν από μια τέτοια διαστρεβλωμένη άποψη απόδοσης τιμής σε ανθρώπους. Ο Χριστός είναι ο μόνος άνθρωπος που έζησε ποτέ τον οποίο μπορούμε να θεωρούμε τέλειο πρότυπο. (1 Πέτρ. 2:21) Ο Θεός δεν θα ευαρεστούνταν αν αποδίδαμε σε ανθρώπους περισσότερη τιμή από ό,τι τους οφείλεται. Πρέπει να θυμόμαστε την εξής βασική αλήθεια: «Όλοι έχουν αμαρτήσει και υστερούν ως προς τη δόξα του Θεού». (Ρωμ. 3:23) Πράγματι, κανένας άνθρωπος δεν δικαιούται το είδος της τιμής που αγγίζει τα όρια της ειδωλολατρίας.

8, 9. (α) Πώς θεωρούν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά τους κυβερνητικούς αξιωματούχους; (β) Μέχρι ποιου σημείου είναι κατάλληλο να υποστηρίζουμε τους αξιωματούχους;

8 Στον κόσμο, κάποια άτομα υπηρετούν σε θέσεις εξουσίας. Αναμένεται από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να διατηρούν τον νόμο και την τάξη καθώς και να φροντίζουν για τις ανάγκες των πολιτών τους. Αυτό φέρνει οφέλη σε όλους. Να γιατί ο απόστολος Παύλος συμβούλεψε τους χριστιανούς να θεωρούν τέτοιες ανθρώπινες κυβερνητικές εξουσίες «ανώτερες εξουσίες» στις οποίες πρέπει να υποτάσσονται. Τους έδωσε την εντολή: «Να αποδίδετε σε όλους αυτά που τους οφείλονται, σε εκείνον που ζητάει το φόρο, το φόρο· . . . σε εκείνον που ζητάει την τιμή, την τιμή».—Ρωμ. 13:1, 7.

9 Πολύ κατάλληλα, λοιπόν, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αποδίδουν πρόθυμα τιμή στους δημόσιους υπηρέτες, όπως μπορεί να αναμένεται και να συνηθίζεται στην εκάστοτε χώρα. Εμείς συνεργαζόμαστε μαζί τους καθώς εκείνοι εκτελούν τα καθήκοντά τους. Φυσικά, η τιμή και η υποστήριξή μας έχουν λογικά, Γραφικά όρια. Δεν μπορούμε να φτάσουμε στο σημείο να παρακούσουμε τον Θεό ή να παραβιάσουμε τη χριστιανική μας ουδετερότητα.—Διαβάστε 1 Πέτρου 2:13-17.

10. Πώς έθεσαν το υπόδειγμα οι υπηρέτες του Ιεχωβά στο παρελθόν όσον αφορά τη σχέση τους με τις κοσμικές κυβερνήσεις και τους αξιωματούχους;

10 Οι υπηρέτες του Ιεχωβά στο παρελθόν έθεσαν το υπόδειγμα όσον αφορά τη σχέση τους με τις κυβερνήσεις και τους αξιωματούχους. Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κάλεσε τον λαό να συμμετάσχει σε μια απογραφή, ο Ιωσήφ και η Μαρία συμμορφώθηκαν. Ταξίδεψαν στη Βηθλεέμ παρά το ότι η Μαρία θα γεννούσε σύντομα το πρώτο της παιδί. (Λουκ. 2:1-5) Αργότερα, όταν ο Παύλος κατηγορήθηκε για αδικοπραγία, υπερασπίστηκε με σεβασμό τον εαυτό του και έδειξε την κατάλληλη τιμή στον βασιλιά Ηρώδη Αγρίππα και στον Φήστο, τον κυβερνήτη της ρωμαϊκής επαρχίας της Ιουδαίας.—Πράξ. 25:1-12· 26:1-3.

11, 12. (α) Γιατί κάνουμε διαχωρισμό ανάμεσα στους κυβερνητικούς αξιωματούχους και στους θρησκευτικούς ηγέτες; (β) Ποιο καλό αποτέλεσμα προέκυψε όταν ένας Αυστριακός Μάρτυρας έδειξε τιμή σε κάποιον πολιτικό;

11 Ωστόσο, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν μεταχειρίζονται τους θρησκευτικούς ηγέτες σαν να αξίζουν εξαιρετική τιμή, ακόμα και αν αυτοί οι ηγέτες μπορεί να αναμένουν κάτι τέτοιο. Η ψεύτικη θρησκεία κακοπαριστάνει τον Θεό και παραποιεί τις διδασκαλίες του Λόγου του. Συνεπώς, εμείς δείχνουμε στους θρησκευτικούς ηγέτες τον σεβασμό που δείχνουμε σε κάθε συνάνθρωπό μας, αλλά δεν τους αποδίδουμε ειδική τιμή. Θυμόμαστε ότι ο Ιησούς κατέκρινε εκείνα τα άτομα της εποχής του ως υποκριτές και τυφλούς οδηγούς. (Ματθ. 23:23, 24) Σε αντίθεση, η απόδοση του οφειλόμενου σεβασμού και τιμής που δείχνουμε εμείς στους κυβερνητικούς αξιωματούχους μπορεί να έχει κάποιες φορές θετικά, ακόμα και απρόσμενα, αποτελέσματα.

12 Ο Λέοπολντ Ένγκλαϊτνερ ήταν ένας ζηλωτής Μάρτυρας από την Αυστρία τον οποίο συνέλαβαν οι Ναζί και τον έστειλαν με το τρένο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Ο Δρ Χάινριχ Γκλάισνερ μεταφερόταν ως κρατούμενος με το ίδιο τρένο. Ήταν τέως Αυστριακός πολιτικός. Ωστόσο, είχε χάσει την εύνοια των Ναζί. Καθ’ οδόν προς το στρατόπεδο, ο αδελφός Ένγκλαϊτνερ εξήγησε με σεβασμό τα πιστεύω του στον κύριο Γκλάισνερ, ο οποίος άκουγε προσεκτικά. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο κύριος Γκλάισνερ χρησιμοποίησε επανειλημμένα την επιρροή του για να βοηθήσει τους Μάρτυρες στην Αυστρία. Ίσως θυμάστε και άλλα παραδείγματα των καλών αποτελεσμάτων που μπορούν να προκύψουν όταν οι Μάρτυρες εκδηλώνουν κατάλληλο σεβασμό για τους δημόσιους αξιωματούχους, αποδίδοντάς τους την τιμή που η Γραφή λέει ότι πρέπει να τους δίνουν οι χριστιανοί.

ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΛΛΟΙ ΠΟΥ ΑΞΙΖΟΥΝ ΤΙΜΗ

13. Ποιοι είναι ιδιαίτερα άξιοι σεβασμού και τιμής, και γιατί;

13 Οι συγγενείς μας στην πίστη αξίζουν σίγουρα τιμή και σεβασμό. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τους πρεσβυτέρους, οι οποίοι αναλαμβάνουν την ηγεσία. (Διαβάστε 1 Τιμόθεο 5:17) Εμείς τιμούμε αυτούς τους αδελφούς ανεξάρτητα από την εθνικότητα, την εκπαίδευση, την κοινωνική θέση ή την οικονομική τους κατάσταση. Η Γραφή αναφέρεται σε αυτούς ως «δώρα [σε μορφή] ανθρώπων», και αποτελούν ουσιώδες μέρος της διευθέτησης που έχει κάνει ο Θεός για να φροντίζει τις ανάγκες του λαού του. (Εφεσ. 4:8) Σκεφτείτε τους πρεσβυτέρους, τους επισκόπους περιοχής, τα μέλη της Επιτροπής του Τμήματος και τα μέλη του Κυβερνώντος Σώματος. Οι αδελφοί και οι αδελφές μας του πρώτου αιώνα είχαν μεγάλη εκτίμηση για αυτούς που είχαν διοριστεί να αναλαμβάνουν την ηγεσία, και εμείς σήμερα νιώθουμε το ίδιο. Δεν ειδωλοποιούμε εκπροσώπους της χριστιανικής εκκλησίας που είναι πολύ γνωστοί ή, όταν βρίσκονται κοντά μας, δεν συμπεριφερόμαστε λες και στέκονται άγγελοι δίπλα μας. Εντούτοις, σεβόμαστε και τιμούμε αυτούς τους αδελφούς για τη σκληρή τους εργασία και την ταπεινοφροσύνη τους.—Διαβάστε 2 Κορινθίους 1:24· Αποκάλυψη 19:10.

14, 15. Αντιπαραβάλετε τους γνήσιους χριστιανούς ποιμένες με εκείνους που απλώς ισχυρίζονται ότι είναι ποιμένες.

14 Αυτοί οι πρεσβύτεροι είναι γνωστοί ως ταπεινοί πνευματικοί ποιμένες. Ως απόδειξη της ταπεινοφροσύνης τους, δεν δέχονται να τους συμπεριφέρονται οι άλλοι σαν να ήταν διασημότητες. Σε αυτό διαφέρουν από πολλούς σύγχρονους θρησκευτικούς ηγέτες αλλά και από εκείνους του πρώτου αιώνα για τους οποίους ο Ιησούς είπε: «Τους αρέσει η πιο εξέχουσα θέση στα δείπνα και τα μπροστινά καθίσματα στις συναγωγές, και οι χαιρετισμοί στις αγορές».—Ματθ. 23:6, 7.

15 Οι γνήσιοι χριστιανοί ποιμένες υπακούν ταπεινά στα λόγια του Ιησού: «Εσείς . . . μην αποκληθείτε Ραββί, γιατί ένας είναι ο δάσκαλός σας, ενώ όλοι εσείς είστε αδελφοί. Επιπλέον, μην αποκαλέσετε κανέναν πατέρα σας πάνω στη γη, γιατί ένας είναι ο Πατέρας σας, ο Ουράνιος. Ούτε να αποκληθείτε “ηγέτες”, γιατί Ηγέτης σας είναι ένας, ο Χριστός. Αλλά ο μεγαλύτερος ανάμεσά σας πρέπει να είναι διάκονός σας. Όποιος εξυψώσει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί και όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του θα εξυψωθεί». (Ματθ. 23:8-12) Μπορείτε να καταλάβετε λοιπόν γιατί οι πρεσβύτεροι στις εκκλησίες όλης της γης κερδίζουν την αγάπη, τον σεβασμό και την τιμή των αδελφών τους.

Καθώς οι πρεσβύτεροι υπηρετούν με ταπεινοφροσύνη, κερδίζουν την αγάπη, τον σεβασμό και την τιμή μας (Βλέπε παραγράφους 13-15)

16. Γιατί πρέπει να συνεχίζετε την προσπάθεια να κατανοείτε και να εφαρμόζετε αυτά που μας λέει η Γραφή για την απόδοση τιμής;

16 Ομολογουμένως, μπορεί να χρειαστούμε κάποιον χρόνο μέχρι να πετύχουμε την κατάλληλη ισορροπία σχετικά με το πώς και σε ποιον αποδίδουμε τιμή. Αυτό ίσχυε και για τους πρώτους χριστιανούς. (Πράξ. 10:22-26· 3 Ιωάν. 9, 10) Αλλά αξίζει οπωσδήποτε να προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε αυτά που επισημαίνει η Γραφή για την απόδοση τιμής. Η επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας φέρνει πολλά οφέλη.

ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΤΙΜΗΣ

17. Ποια είναι μερικά οφέλη από την απόδοση τιμής σε εκείνους που έχουν θέσεις εξουσίας;

17 Καθώς εμείς σεβόμαστε όσους βρίσκονται σε θέσεις κοσμικής εξουσίας και τους δείχνουμε τιμή, είναι πιο πιθανό ότι εκείνοι θα υπερασπίζονται το δικαίωμα που έχουμε να κηρύττουμε ανεμπόδιστα. Συχνά, το αποτέλεσμα είναι ότι αυτά τα άτομα βλέπουν με καλό μάτι τη δραστηριότητά μας. Πριν από κάποια χρόνια, η Μπίργκιτ, μια σκαπάνισσα στη Γερμανία, παρακολούθησε την αποφοίτηση της κόρης της από το δημοτικό. Οι δασκάλες είπαν στην Μπίργκιτ ότι ήταν μεγάλη τους χαρά να εργάζονται με παιδιά Μαρτύρων στο πέρασμα των ετών. Είπαν επίσης ότι θα ήταν κρίμα να μην έχουν παιδιά Μαρτύρων στο σχολείο τους. Η Μπίργκιτ τούς εξήγησε: «Διδάσκουμε στα παιδιά μας να εφαρμόζουν τους θεϊκούς κανόνες διαγωγής, κάτι που περιλαμβάνει το να δείχνουν σεβασμό στους δασκάλους και να τους τιμούν». Μια δασκάλα είπε: «Αν όλα τα παιδιά ήταν σαν τα δικά σας, το μάθημα θα ήταν παράδεισος». Μερικές εβδομάδες αργότερα, μια από τις δασκάλες παρακολούθησε κάποια συνέλευση στη Λειψία.

18, 19. Γιατί μας απασχολεί η απόδοση κατάλληλης τιμής στους πρεσβυτέρους;

18 Η απόδοση κατάλληλης τιμής στους πρεσβυτέρους πρέπει, φυσικά, να καθοδηγείται από τις τέλειες και σοφές αρχές του Λόγου του Θεού. (Διαβάστε Εβραίους 13:7, 17) Εμείς μπορούμε και πρέπει να τους επαινούμε για τη σκληρή εργασία τους καθώς και να προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε με τις οδηγίες που παρέχουν. Κάνοντάς το αυτό, μπορεί να τους βοηθήσουμε να συνεχίσουν να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους με χαρά. Αλλά κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι προσπαθούμε να αντιγράψουμε τον ακριβή τρόπο ντυσίματος και εμφάνισης ενός «εξέχοντος» πρεσβυτέρου, τον τρόπο με τον οποίο κάνει δημόσιες ομιλίες ή ακόμα και το ύφος με το οποίο μιλάει. Αν το κάναμε αυτό, θα δίναμε λάθος εντύπωση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και εκείνος είναι ατελής άνθρωπος. Το πρότυπο που ακολουθούμε και μιμούμαστε είναι ο Χριστός.

19 Καθώς δίνουμε στους πρεσβυτέρους κατάλληλη τιμή και σεβασμό, ενώ δεν τους συμπεριφερόμαστε σαν διασημότητες, τους βοηθάμε. Συμβάλλουμε στο να μην πέσουν στην παγίδα της υπερηφάνειας και να μην έχουν αισθήματα ανωτερότητας ή αυτοδικαίωσης.

20. Πώς μας βοηθάει η απόδοση τιμής σε άλλους;

20 Σε πιο προσωπικό επίπεδο, η απόδοση τιμής σε εκείνους που τους οφείλεται μας προφυλάσσει ώστε να μη γίνουμε εγωκεντρικοί. Μας βοηθάει να μην έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας αν κάποια στιγμή λάβουμε τιμή. Μας κρατάει επίσης σε αρμονία με την οργάνωση του Ιεχωβά, η οποία δεν δίνει σε ανθρώπους—είτε είναι ομόπιστοι είτε όχι—υπερβολική ή ακατάλληλη τιμή. Επιπλέον, αυτό αποτελεί πορεία σοφίας, βοηθώντας μας να μη σκανδαλιστούμε αν κάποιος άνθρωπος στον οποίο δείξαμε τιμή μάς απογοητεύσει.

21. Ποιο είναι το σημαντικότερο όφελος από την απόδοση κατάλληλης τιμής σε εκείνους που τους οφείλεται;

21 Το σημαντικότερο όφελος από την απόδοση κατάλληλης τιμής σε εκείνους που τους οφείλεται είναι ότι έτσι ευαρεστούμε τον Θεό. Ενεργούμε όπως εκείνος θέλει και επομένως διακρατούμε ακεραιότητα στον Ιεχωβά. Αυτό συμβάλλει στο να δίνεται απάντηση σε οποιονδήποτε θα προσπαθούσε να τον εμπαίξει. (Παρ. 27:11) Ο κόσμος είναι γεμάτος από ανθρώπους που έχουν διαστρεβλωμένο αισθητήριο όσον αφορά το πώς να αποδίδουν τιμή. Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες που γνωρίζουμε πώς να δίνουμε τιμή με τον τρόπο του Ιεχωβά.