1. Чьрʹа һьнәк һежайи һӧрмәте нә, у әме ньһа дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

ЧАХЕ әм кәсәки һӧрмәт дькьн, әԝ те һʹәсабе ԝәки әм һьндава ԝида бь щурʹәки мәхсус ьн у ԛәдьре ԝи дьгьрьн. Ле фәʹмдари йә, ԝәки әм бемәʹни һӧрмәте надьнә кәсәки, ле мәʹнийед мә һәнә. Мәсәлә, һәрге әԝи кәси кьре ӧса кьрийә кӧ рʹасти жи һежайи һӧрмәте йә, йан жи һәрге әԝ щийе бьльнд дьгьрә. Ньһа пьрс пешда те: Гәло әм кʹе гәрәке һӧрмәт кьн у чьрʹа әԝ һежайи һӧрмәте йә? Ԝәрә шеԝьр кьн щаба ве пьрсе.

2, 3. а) Чьрʹа илаһи Йаһоԝа һежайи рʹумәте йә? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.) б) Кʹи йә Бәрх кӧ Әʹйанти 5:13-да те готьне, у чьрʹа әԝ жи һежайи һӧрмәте йә?

² Чаԝа Әʹйанти 5:13 зәлал дьдә кʹьфше, кӧ Йаһоԝа «Йе сәр тʹәхт рʹуньшти» у «Бәрх», бешьк һежайи һӧрмәт-рʹумәте нә. Әʹйанти сәре 4-да әм педьһʹәсьн дәрһәԛа мәʹники кӧ чьрʹа Йаһоԝа һежайи һӧрмәте йә. Ль ԝедәре әм дьхуньн ԝәки әʹфьринед рʹӧһʹани бь дәнге бьльнд пәсьна дьдьнә Йаһоԝа, «Йе кӧ . . . һʹәта-һʹәтайе сах ә». Әԝана дьбежьн:  «Йа Хӧдан Хԝәдейе мә, тӧ һежа йи кӧ рʹумәт, һӧрмәте у ԛәԝате бьстини. Чьмки тә һәр тьшт әʹфьрандьн у бь хԝәстьна тә әԝ әʹфьрин у һәнә» (Әʹйан. 4:9-11).

³ Бәрх әԝ һәйә Иса Мәсиһ, «Бәрхе Хԝәде, йе кӧ гӧнед дьнйайе һьлдьдә» (Йуһʹн. 1:29). Иса жь һʹәму пʹадша бьльндтьр ә, чаԝа Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Әԝ . . . Пʹадшайе пʹадшайа у Хӧдане хӧдана йә. Әԝ бь тʹәне бемьрьн ә у рʹонаийа кӧ тʹӧ кәс нькарә незик бьбә дә рʹудьнә. У жь мьрован тʹӧ кәси әԝ нәдитийә у нькарә бьбинә» (1 Тимтʹ. 6:14-16, ИМ). Дьнйайеда ԛә һәбуйә пʹадшаки ӧса, йе кӧ бь рʹәзәдьли әʹмьре хԝә бьда бона гӧнед мәрьва? На, пʹадше ӧса тʹӧнә буйә. Ләма дьбәкә һун жи рʹази нә тʹәви гьлийед бь һʹәзара мьлйакʹәта кӧ дьбежьн: «Әԝ Бәрхе кӧ һатийә сәржекьрьне һежа йә кӧ зорайе, дәԝләмәндтийе, сәрԝахтийе, ԛәԝате, һӧрмәте, рʹумәте у кʹәрәме бьстинә» (Әʹйан. 5:12, ДТʹ).

4. Чьрʹа әм гәрәке Йаһоԝа у Мәсиһ һӧрмәт кьн?

⁴ Әм гәрәке Йаһоԝа у Мәсиһ һӧрмәт-рʹумәт кьн. Жийина мәйә һʹәта-һʹәтайе ве йәкева гьредайи йә. Әԝа йәка зәлал те кʹьфше жь гьлийед Иса кӧ Йуһʹәнна 5:22, 23-да ньвисар ьн: «Бав диԝана тʹӧ кәси накә, ле һʹәму һʹӧкӧме диԝанкьрьне дайә Кӧрʹ, ԝәки һʹәму ԛәдьре Кӧрʹ бьзаньбьн, чаԝа ԛәдьре Баве заньн. Йе кӧ ԛәдьре Кӧрʹ ньзанә, әԝ ԛәдьре Баве кӧ әԝ шандийә жи ньзанә». (Бьхунә Зәбур 2:11, 12.)

5. Чьрʹа әм гәрәке ԛәдьре мәрьва бьгьрьн?

⁵ Хԝәде мәрьв «дьлԛе хԝәда» әʹфьранд (Дәстп. 1:27). Ләма һʹәчʹи зәʹф мәрьв һʹӧнӧред Хԝәде дьдьнә кʹьфше. Мәсәлә, әԝана дькарьн һьндава һәвдӧ һʹьзкьрьне, ԛәнщийе у бәрдьлийе бьдьнә кʹьфше. Хенщи ве йәке, Хԝәде исаф дайә мәрьва. Исаф али мәрьва дькә ԝәки рʹасти у хьрабийе, ԛәлпи у нәԛәлпийе жь һәв дәрхьн. Ле бәле, щара исафа һьнә мәрьва нәрʹаст дьхәбьтә (Рʹом. 2:14, 15). Гәләк мәрьв тʹәмьзайе у тьштед бәдәԝ һʹьз дькьн у дьхԝазьн тʹәви йед дьн әʹдьлайеда бьжин. Бәле, мәрьв ӧса һатьнә чекьрьне кӧ дькарьн чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа. Ләма жи, әԝана һежайи һӧрмәт у ԛәдьр ьн (Зәб. 8:5).

6, 7. Иро гәләк мәрьв ча һӧрмәте дьдьнә һьнәка, у Шәʹдед Йаһоԝа ча жь ԝана щӧдә дьбьн?

⁶ Әм гәрәке бьзаньбьн чьԛас һӧрмәте бьдьнә мәрьва, чьмки иро гәләк мәрьв әԝе йәке нәрʹаст дькьн. Ве дьнйа Шәйтʹанда мәрьв гәләк бьльнд һӧрмәт дькьн мәрьвед дьн. Ле дәԝсе ԛәдьре мәрьва бьгьрьн әԝ ида бәс ә. Иро мәрьв сәрԝеред религийа у политика, спортсменед навдар, артиста у мәрьвед нав у дәнг, рʹумәт дькьн у хԝәрʹа дькьнә хӧдан. У ләма жи әԝана дьхԝазьн мина ԝан бьн, у чʹәʹв дьдьнә ԝана хәйсәт-һʹӧнӧрада, кʹьнщхԝәкьрьнеда у рʹабун-рʹуньштьнеда.

⁷ Мәсиһийед рʹаст бь ԝи щурʹәйи мәрьва һӧрмәт накьн. Жь һʹәму мәрьва кӧ сәр әʹрде дьжитьн, тʹәне Иса мәсәләкә һәри баш һишт кӧ лазьм ә әм чʹәʹв бьдьне (1 Пәт. 2:21). Хԝәде нахԝазә ԝәки әм мәрьва ӧса һӧрмәт-рʹумәт бькьн, чаԝа кӧ ԝанрʹа накʹәвә. Әм гәрәке бир нәкьн әве рʹастийе: «Һʹәмуйа гӧнә кьр у нәгьһиштьнә рʹумәта Хԝәде» (Рʹом. 3:23). Бь рʹастийе тʹӧ мәрьв һежайи һʹәбандьне нинә, чьмки гәрәке тʹәне Хԝәде бьһʹәбиньн.

8, 9. а) Шәʹдед Йаһоԝа ча ньн һьндава сәрԝеред дәԝләте? б) Кʹижан дәрәщада әм гӧрʹа сәрԝеред дәԝләте накьн?

 ⁸ Ве дьнйайеда мәрьвед хԝәйиһʹӧкӧм һәнә, йед кӧ һежайи һӧрмәте нә. Мәсәлә, мәрьвед дәԝләте мьԛат дьбьн ԝәки бьнәлийед ԝан, ԛануне у тʹәрбәтийе хԝәй кьн, у һьн жи әԝана хәм дькьн сәва һʹәԝщед бьнәлийа. У әԝ йәк һʹәмуйарʹа кʹаре тинә. Паԝлосе шанди ширәт да Мәсиһийа ԝәки сәрԝертийед мәрьва һʹәсаб кьн ча «һʹӧкӧмәтийа» бьльнд у гӧрʹа ԝанда бьн. Әԝи готә Мәсиһийа: «Кʹерʹа чь дькʹәвә, ль ԝан вәгәрʹиньн, кʹерʹа хәрщ дькʹәвә, хәрщ бьдьне, . . . кʹерʹа ԛәдьр дькʹәвә, ԛәдьре ԝи бьгьрьн» (Рʹом. 13:1, 7).

⁹ Әм Шәʹдед Йаһоԝа бь ԛәдьр ьн һьндава мәрьвед дәԝләте. Ле бәле, ԛәйде ԛәдьргьртьне һьндава мәрьвед дәԝләте һʹәму ԝәлатада нә мина һәв ә. Чахе әԝана тьштәки жь мә дәʹԝа дькьн, әм гӧрʹа ԝан дькьн һәрге әԝ йәк мьԛабьли ԛануна Хԝәде нинә. Әм нькарьн бона хатьре ԝан гӧрʹа Хԝәде нәкьн, мәсәлә бькʹәвьнә нав шьхӧле политике. (Бьхунә 1 Пәтрус 2:13-17.)

10. Хьзмәткʹаред Йаһоԝайә бәре ча бун һьндава сәрԝеред дәԝләте, у әм жь ԝана чь дькарьн һин бьн?

¹⁰ Әм дькарьн жь хьзмәткʹаред Йаһоԝайи бәре һин бьн, кӧ чаԝа ԛәдьре сәрԝеред дәԝләте бьгьрьн. Мәсәлә, чахе Ԛәйсәре Императорийа Рʹомайе фәрман да ԝәки мәрьв ԝәлатда бенә навньвисаре, Усьв у Мәрйәме һәма ӧса жи кьрьн. Әԝана чун Бәйтләһʹме сәва наве хԝә бьдьнә ньвисаре. Ԝи чахи Мәрйәм гьран бу, зутьрәке ԝе зарʹа пешийе жерʹа бьбуйа (Луԛа 2:1-5). Паԝлос жи мәрʹа мәсәләкә баш һишт. Чахе әԝ бемәʹни нәһәԛ кьрьн йанчь әԝи ԛанун тʹәрʹьбандийә, әԝи бь ԛәдьр-һӧрмәте бәр Һеродәс Әгрипа Пʹадша у Фесторе сәрԝер, хԝә хԝәй дькьр (Кʹар. Шанд. 25:1-12; 26:1-3).

11, 12. а) Чьрʹа әм фьрԛийе дькьнә ортʹа мәрьвед дәԝләте у сәрԝеред религийа? б) Чь бәре баш ани чахе бьраки мә жь Австрйайе ԛәдьр да кʹьфше һьндава мәрьве политик?

¹¹ Әм бь мәхсуси һӧрмәт-рʹумәте надьнә сәрԝеред религийа, һәрге жи әԝана һивийа ве йәке нә. Чьмки религийед ԛәлп Хԝәде нәрʹаст дәрдьхьн у Хәбәра ԝи нәрʹаст һин дькьн. Ләма жи әм ԛәдьре ԝан дьгьрьн чаԝа ԛәдьре һʹәму мәрьва, ле әм бь щурʹәки мәхсус ԝана һӧрмәт накьн. Биньн бира хԝә ԝәки Иса сәрԝеред религийа кӧ ԝәʹде ԝида дьжитьн, нәһәԛ кьр ԝәки әԝана дӧрʹу у рʹебәред кор ьн (Мәт. 23:23, 24). Ле тьштәки нәрʹаст ве йәкеда тʹӧнә һәрге әм ԛәдьре мәрьвед дәԝләте бьльнд бьгьрьн у һӧрмәте бьдьнә ԝан. Чьмки щара бона ве йәке, әԝана сәр мә баш дьньһерʹьн у али мә жи дькьн.

¹² Ԝәрә ԛәԝьмандьнәки шеԝьр кьн. Леополд Енглеитнер хьзмәткʹаре хирәт жь Австрйайе, һатә гьртьне алийе Натсиста у пе трене ԝи шандьнә гьртигәһа Букенԝалде. Ве тренеда нава гьртийа, ԛанунзан Һеинрик Глеиснер бу, йе кӧ политике Австрйайе бу. Ле Натсиста ԝи һʹьз нәдькьр. Рʹеда, Енглеитнер бь ԛәдьр дәрһәԛа баԝәрийа хԝә Глеиснеррʹа гьли кьр у әԝ рʹьнд гӧһ дьда ԝи. Чахе шәрʹе һʹәмдьнйайе йа дӧда хьлаз бу, Глеиснер гәләк щар һʹӧкӧме хԝә да хәбате сәва али Шәʹдед Йаһоԝа Австрйайеда бькә. Дьбәкә һун жи заньн ԛәԝьмандьнед һʹәԝас, кӧ чахе Шәʹдед Йаһоԝа бь ԛәдьр бун һьндава мәрьвед дәԝләте у әԝ йәк бәред баш ани. Бәле, Мәсиһи ԛәдьре мәрьвед дәԝләте дьгьрьн, чаԝа Кʹьтеба Пироз тʹәмийе дьдә.

13. Кʹе илаһи һежайи ԛәдьр ә у чьрʹа?

¹³ Хушк-бьред мә һежайи һӧрмәт у ԛәдьр ьн, илаһи рʹуспи, кӧ рʹебәрийе мә дькьн. (Бьхунә 1 Тимотʹейо 5:17.) Әм наньһерʹьн кӧ әԝана чь мьләти нә, хԝәнди йан нәхԝәнди нә, дәԝләти йан кʹәсиб ьн. Әԝана шьхӧләки мәзьн дькьн тʹәшкиләта Хԝәдеда, чьмки мьԛати щьмәʹта Хԝәде дьбьн. Кʹьтеба Пироз ԝана нав дькә «пʹешкʹеш бь щурʹе мәрьва» (Әфәс. 4:8, ДТʹ). Ԛьрʹна йәкеда хушк-бьра гәләк ԛәдьре ԝан бьра дьгьртьн, йед кӧ рʹебәри дькьрьн. Әм жи гәрәке ӧса бькьн. Бьфькьрьн дәрһәԛа рʹуспийед щьвате, бәрпьрсийаред мьһале, әндәмед Комитейа Филиале у әндәмед Кʹома Рʹебәрийе. Әм ԝан бьра щурʹәки мәхсус рʹумәт накьн у чахе ԝана дьвиньн, һʹәсаб накьн ча һори кʹеләка мә нә. Ле әм ԛәдьре ԝан бьра бьльнд дьгьрьн, чьмки әԝана мьлук ьн у бона шьхӧле Хԝәде гьран дьхәбьтьн. (Бьхунә 2 Корьнтʹи 1:24; Әʹйанти 19:10.)

14, 15. Гьли кьн кӧ чь фьрԛи һәйә ортʹа шьванед Мәсиһийә рʹаст у сәрԝеред религийа.

¹⁴ Рʹуспи мьлук ьн у шьванед рʹӧһʹани нә. Әԝана нахԝазьн ԝәки ԝана бьльнд кьн у рʹумәт кьн ча мәрьвед нав у дәнг. Рʹасти жи әԝана гәләк щӧдә дьбьн жь сәрԝеред рʹелигийед иройин у жь йед ԛьрʹна йәке. Иса дәрһәԛа ԝан сәрԝера гот: «Шайийада һәрәма жорьн һʹьз дькьн, кʹьништада жи кʹӧрсийед пешьн, базарада сьлаве бьдьнә ԝан» (Мәт. 23:6, 7).

¹⁵ Шьванед рʹаст бь мьлукти гӧрʹа ԝан гьлийед Иса дькьн: «Бьра ԝәрʹа нәбежьн: ‹Мамоста›, чьмки дәрсдаре ԝә йәк ә у һун һʹәму жи бьра нә. Ль сәр дьне һун тʹӧ кәсирʹа нәбежьн: ‹Баво›, чьмки Баве ԝә йәк ә, кӧ әʹзмана йә. Нә жи ԝәрʹа бежьн: ‹Рʹебәр›, чьмки Рʹебәре ԝә йәк ә, әԝ Мәсиһ ә. Бьра нава ԝәда йе һәри мәзьн бьбә бәрдәстийе ԝә. Кʹи кӧ хԝә бьльнд кә, әԝе ньмьз бә, ле кʹи кӧ хԝә ньмьз кә, әԝе бьльнд бә» (Мәт. 23:8-12). Бәле, рʹуспийед щьвате мьлук ьн чьмки гьлийед Иса тиньн сери, ләма жи хушк-бьра ԝана һʹьз дькьн у ԛәдьре ԝан дьгьрьн.

16. Чьрʹа һежа йә әм һин бьн кӧ чаԝа рʹаст һӧрмәте бьдьнә мәрьва?

¹⁶ Бәле ԝәʹдә лазьм ә ԝәки һин бьн чаԝа у кʹерʹа һӧрмәте бьдьн. Ԛьрʹна йәкеда жи Мәсиһийарʹа лазьм бу әԝ йәк (Кʹар. Шанд. 10:22-26; 3 Йуһʹн. 9,  10). Бь рʹастийе, һежа йә кӧ әԝе йәке бькьн, чьмки һәрге әм һӧрмәте бьдьнә мәрьва ӧса ча Йаһоԝа дьхԝазә, әме гәләк кʹаре бьстиньн.

17. Чь кʹаре әм дькарьн бьстиньн чахе ԛәдьре йед хԝәйиһʹӧкӧм дьгьрьн?

¹⁷ Чахе әм ԛәдьре йед хԝәйиһʹӧкӧм дьгьрьн, әԝана дькарьн пьштгьрийа мә бькьн, ԝәки әм аза мьзгинийе бәла кьн. Гәләк щар ӧса дьԛәԝьмә кӧ әԝана паше баш сәр шьхӧле мә дьньһерʹьн. Мәсәлә, Бергит пешәнга жь Алманйайе чу сәр щьвина хьлазкьрьна мәкʹтәба ԛиза хԝә. Дәрсдара готьнә Бергит ԝәки гәләк ԝан хԝәш те кӧ мәкʹтәбеда бь сала ԝана зарʹед Шәʹдед Йаһоԝа һин дькьрьн. Ԝана гот кӧ шәрм ә һәрге мәкʹтәба ԝанда зарʹед Шәʹдед Йаһоԝа тʹӧнә бьн. Бергит дәрсдарарʹа шьровәкьр: «Зарʹед мә һинкьри нә ԝәки рʹабун-рʹуньштьнеда пәй принсипед Хԝәде һәрʹьн у ӧса жи ԛәдьре дәрсдара бьгьрьн». Дәрсдарәк жи жерʹа гот: «Һәрге һʹәму зарʹ мина зарʹед ԝә буна, мәкʹтәб ԝе бьбуйа мина щьнәте». Паши чәнд һʹәфтийа, дәрсдарәк һатьбу сәр щьвата мәзьн кӧ Лейпсигеда дәрбаз бу.

18, 19. Чьрʹа гәләк фәрз ә ԝәки әм бьзаньбьн ча рʹаст ԛәдьре рʹуспийа бьгьрьн?

¹⁸ Хәбәра Хԝәдеда һәнә принсип, кʹижан кӧ нишан дькьн чаԝа лазьм ә ԛәдьре рʹуспийед щьвате бьгьрьн. (Бьхунә Ибрани 13:7, 17.) Бәле, чахе рʹуспи рʹебәрийе дьдьнә мә, әм гәрәке гӧрʹа ԝанда бьн у пʹайе ԝан бьдьн бона шьхӧле ԝани гьран. Чахе әм ӧса бькьн, әԝана ԝе шьхӧлед хԝә бь шабуне бькьн. Ле гәрәке ӧса нибә кӧ әм рʹуспики башԛә кьн у чʹәʹв бьдьнә ԝи кʹьнщхԝәкьрьнеда, пʹорчекьрьнеда, хәбәрданеда сәр сене йан жи хәбәрдана ԝи тʹәви мәрьва. Һәрге әм ӧса бькьн, йед дьн ԝе бьфькьрьн кӧ әм пәй ԝана дьчьн, нә кӧ пәй Иса. Әм гәрәке бир нәкьн кӧ рʹуспи жи мәрьвед гӧнәкʹар ьн у әм гәрәке тʹәне чʹәʹв бьдьнә Иса Мәсиһ.

¹⁹ Чахе әм ԛәдьре рʹуспийа дьгьрьн, ле ԝана бьльнд накьн ча мәрьвед нав у дәнг, әм али ԝан дькьн. Гәло чьда? Ӧса ԝе ԝанрʹа дьһа һеса бә ԛӧрʹә нәбьн у хԝә сәр йед дьнрʹа нәгьрьн.

20. Чахе әм ԛәдьре мәрьва дьгьрьн, әԝ йәк чьда али мә дькә?

²⁰ Чахе әм ԛәдьре мәрьва дьгьрьн, әԝ йәк гәләк тьштада али мә дькә. Мәсәлә, әԝ йәк али мә дькә ԝәки әм нәбьнә хԝәһʹьз у чахе һӧрмәте дьдьнә мә, әм чʹәʹве хԝәда бьльнд нәбьн. Һьн жи, һәрге әԝ мәрьве кӧ әм ԛәдьре ԝи дьгьрьн дьле мә бешинә, әме дьлтәнг нәбьн у әԝ ԝе нәбә бона мә кәвьре лькʹӧмандьне. Хенщи ве йәке, тʹәшкиләта Йаһоԝада ԝе йәкти бе хԝәйкьрьне, чьмки тʹәшкиләта ԝида нә хушк-бьра нә жи йед нәбаԝәра, бьльнд накьн.

21. Чь кʹарәкә мәзьн әм дьстиньн чахе ԛәдьре ԝан дьгьрьн, кʹерʹа дькʹәвә?

²¹ Чахе әм ԛәдьре ԝан дьгьрьн кʹерʹа дькʹәвә, әм дьле Хԝәде ша дькьн, чьмки гӧрʹа ԝи дькьн у ԝирʹа амьн дьминьн. Ӧса әм рʹе дьдьнә Йаһоԝа ԝәки щаба ԝан бьдә кʹе ԛәрфе хԝә ԝи дькә (Мәтʹлк. 27:11). Мәрьвед ве дьнйайе рʹаст фәʹм накьн һӧрмәте бьдьне кʹе у чаԝа. Ле бь рʹастийе жи әм гәләк рʹази нә жь Йаһоԝа ԝәки әԝ мә һин дькә чь щурʹәйи әм гәрәке һӧрмәте бьдьнә кʹьфше.