1. Bua tshinyi bamue bantu mbakumbanyine bunême? Ntshinyi tshitualonga mu tshiena-bualu etshi?

MMUNYI mutudi mua tuleja bakuabu bunême? Tudi tubalejabu patudi tubangata ne mushinga wa bungi ne tubanemeka. Pa tshidibidilu, tutu tupesha bantu bunême bua bualu kampanda budibu benze anyi bua mudimu peshi muanzu munene udibu nawu. Mu tshiena-bualu etshi netumanye batudi ne bua kupesha bunême ne tshidi tshitusaka bua kubapeshabu.

2, 3. a) Bua tshinyi Yehowa mmukumbanyine bunême mu mushindu wa pa buawu? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.) b) Muana wa mukoko udibu batele mu Buakabuluibua 5:13 nnganyi? c) Bua tshinyi tudi ne bua kumupesha bunême?

² Buakabuluibua 5:13 udi wamba ne: “Yeye udi musombe mu nkuasa wa bukalenge” ne “Muana wa mukoko” mbakumbanyine bunême. “Yeye udi musombe mu nkuasa wa bukalenge” eu n’Yehowa. Mu Buakabuluibua nshapita 4, bifukibua bia mu diulu bidi bituleja bua tshinyi Yehowa, “Yeye udi ne muoyo kashidi ne tshiendelele,” mmukumbane kumupesha bunême. Badi bamba ne: “Wewe, Yehowa Nzambi wetu, udi mukumbane bua kuangata butumbi  ne bunême ne bukole, bualu wakafuka bintu bionso, ne bua disua diebe biakikalaku ne biakafukibua.”​—Buakabuluibua 4:9, 11.

³ “Muana wa mukoko” udibu bakuile mu Buakabuluibua 5:13 eu n’Yezu Kristo. Bua tshinyi tudi tuamba nanku? Pavua Yezu pa buloba, bakamubikila ne: “Muana wa mukoko wa Nzambi udi umbusha mibi ya ba pa buloba.” (Yone 1:29) Mmukalenge kayi mukuabu ukadi muitabe bua kufua bu tshia kupikula natshi bantu bende? Aka kadi bushuwa kabingila kanene kakumupeshila bunême. Yezu mmukumbanyine bunême bualu “yeye udi Mfumu wa badi bakokesha bu bamfumu ne Mukalenge wa badi bakokesha bu bakalenge.” (1 Timote 6:14-16) Udi pamuapa udiumvua bu bifukibua bia mu diulu bidi bimba biamba ne: “Muana wa mukoko uvuabu bashipe mmukumbane bua kuangata bukole ne mabanji ne meji ne makanda ne bunême ne butumbi ne dibenesha.”​—Buakabuluibua 5:12.

4. Bua tshinyi mbia meji bua kupesha Yehowa ne Kristo bunême?

⁴ Yone 5:22, 23 udi wamba ne: Yehowa mmuvuije Kristo mulumbuluishi wa bantu bonso. Aka ke kabingila kanene kadi ne bua kutusaka bua kupesha Yezu bunême. Patudi tuenza nunku, tudi tupesha kabidi Yehowa bunême. Patudi tusungula bua kupesha Yezu ne Tatu wende bunême, tudi mua kupeta muoyo wa tshiendelele.​—Bala Misambu 2:11, 12.

5. Bua tshinyi bantu bonso mbakumbanyine pabu bunême ne kanemu?

⁵ Bantu mbafukibue ‘mu tshimfuanyi tshia Nzambi.’ (Genese 1:27) Mbuena kuamba ne: bantu ba bungi badi ne mushindu wa kuleja ngikadilu ya buena ya Nzambi. Tshilejilu, bantu badi mua kuleja dinanga, bulenga ne luse. Bantu bavua bafukibue kabidi ne kondo ka muoyo, mmumue ne: dimanya dia tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, tshidi tshijalame ne tshidi katshiyi tshijalame, tshidi tshiakanyine ne tshidi katshiyi tshiakanyine. (Lomo 2:14, 15) Bantu ba bungi batu basue bintu bia mankenda ne bilenga, ne batu basue kusomba mu ditalala ne bakuabu. Kabiena bitukemesha to, bualu Yehowa n’Nzambi wa bulongame ne wa ditalala. Bulelela, bantu mbafukibue ne bukole bua kuidikija Yehowa mu mushindu kampanda anyi kasanga. Bua bualu ebu, mbakumbane bua tuetu kubanemeka ne kubapesha bunême.​—Misambu 8:5.

6, 7. Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bashilangane ne bantu ba bungi bua dileja bakuabu bunême?

⁶ Tudi bamanye ne: tudi ne bua kupesha bantu bakuabu bunême, kadi bidi mua kukola bua kumanya bunême butudi mua kubapesha ne mua kubapeshabu. Bidi nanku bualu bantu bapange bupuangane ba bungi batu batamba kulonda lungenyi lua mu bulongolodi bua Satana ebu. Bantu ba bungi batu bavuija balume ne bakaji bintu bia kutendelela. Pamutu pa kubapeshabu bunême ne kubanemeka mudi Yehowa musue, badi bobu babapesha bunême mu mushindu mupitshidile, babangata bu banzambi. Badi mua kuidikija mvuadilu, bikadilu ne ngenzelu wa malu wa bamfumu ba tshididi ne ba bitendelelu, wa bena manaya a mbilu, banayi ba filme ne wa bantu bakuabu bende lumu.

⁷ Bena Kristo balelela mbamanye ne: kupesha bantu bunême mu mushindu eu nkubi. Ku bantu bonso bavua ne muoyo pa buloba apa, anu Yezu ke uvua mushiye tshilejilu tshimpe tshia tuetu kuidikija. (1 Petelo 2:21) Tudi ne bua kuvuluka ne: “bantu bonso bakenza bubi ne kabena bafika ku butumbi bua Nzambi to.” (Lomo 3:23) Kakuena muntu nansha umue udi mukumbane bua tuetu kumutendelela. Patudi tupesha bantu bunême tuela ne kalele, Yehowa kena usanka to.

8, 9. a) Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bamona bamfumu ba mbulamatadi? b) Ndîba kayi ditudi katuyi mua kutumikila bamfumu ba mbulamatadi?

 ⁸ Kudi bamue bantu badi bakumbane bua tuetu kubapesha bunême anyi kubanemeka bua mianzu idibu nayi. Tshilejilu, ela meji bua bamfumu ba mbulamatadi ne malu atubu bakuenzela. Batu benza bua miaba itu bantu basombe ikale mimpe ne batabalela majinga abu. Mudimu udibu benza utu upetesha bantu masanka a bungi. Mupostolo Paulo wakamba ne: tudi ne bua kuangata bakokeshi ba mbulamatadi bu “bakokeshi badi ku mutu kuetu.” Wakamba kabidi ne: tudi ne bua kutumikila mikenji yabu: “Nupeshe bantu bonso bintu biabu, udi ulomba tshitadi, tshitadi,” ne “udi ukengela kupesha bunême, bunême.”​—Lomo 13:1, 7.

⁹ Bu mutudi Bantemu ba Yehowa, tudi tuenza tshionso tshitudi mua kuenza bua kuleja bamfumu ba mbulamatadi ne: tudi tubanemeka. Bushuwa, ditunga dionso ditu ne biadi bibidilu, ke bualu kayi malu adi bamfumu ba mbulamatadi batulomba mu ditunga kampanda adi mua kushilangana ne adibu mua kutulomba mu ditunga kansanga. Tudi kabidi ne bua kueleshangana diboko ne bamfumu ba mbulamatadi padibu bakuata mudimu wabu. Kadi bobu batulomba bua kuenza bualu kampanda budi butusaka bua kubenga kutumikila Yehowa, katuena tubuenza to. Mu nsombelu eyi tudi tutumikila Yehowa ne tumupesha bunême pamutu pa bantu.​—Bala 1 Petelo 2:13-17.

10. Ntshilejilu kayi tshimpe tshidi batendeledi ba Yehowa ba kale batushile bua matuku etu aa?

¹⁰ Tshilejilu tshia batendeledi ba Yehowa ba kale bavua baleje bamfumu ba mbulamatadi bunême tshidi mua kutulongesha. Jozefe ne Mariya badi tshilejilu tshimpe. Pavua bena Lomo bajinge kumanya bungi bua bantu bavua pa buloba, Jozefe ne Mariya bakenza luendu batangile ku Beteleheme bua kudifundisha nansha mukavua Mariya pabuipi ne kulela. (Luka 2:1-5) Mupostolo Paulo ntshilejilu tshikuabu tshimpe bua muvuaye unemeka bantu bavua bakokesha. Pakamubandabu ne: uvua muenze bualu kampanda bubi, wakadibingisha ne kanemu konso kumpala kua mukalenge Helode Agipa ne Festo, nguvena wa provense wa Lomo, mu Yudaya.​—Bienzedi 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. a) Bua tshinyi katuena tupesha bamfumu ba bitendelelu bunêmu mu mushindu wa pa buawu? b) Ntshinyi tshiakenzeka pavua Ntemu wa mu Australie muleje muena tshididi kampanda kanemu?

¹¹ Netuambe tshinyi bua bamfumu ba bitendelelu? Tudiku ne bua kubapesha bunême mu mushindu wa pa buawu anyi? Tudi tubapesha bunême anu bu bantu bakuabu bonso. Kadi nebikale bibi tuetu tubapesha bunême mu mushindu wa pa buawu nansha bobu batekemene nanku. Bua tshinyi? Bualu bitendelelu bia dishima kabitu bilongesha bulelela, bua Nzambi ne bua Bible Dîyi diende to. Yezu wakabipisha bamfumu ba bitendelelu ne kubabikila ne: bena lubombo ne balombodi babi. (Matayi 23:23, 24) Ku lukuabu luseke, ki mbibi bua kuleja bamfumu ba mbulamatadi kanemu ne bunême mu mushindu wa pa buawu to. Bakadi imue misangu batuambuluishe bua mututu tuenza nanku.

¹² Tuakule bua Heinrich Gleissner, mfumu wa mbulamatadi muena Australie. Mu mvita mibidi ya buloba bujima, bakamukuata kudi bena Nazi. Pakayabu nende mu kawulu bua kumuela mu buloko, wakatuilangana ne Leopold Engleitner, Ntemu wa tshisumi wa mu Autralie. Muanetu Engleitner wakumvuija Gleissner ne kanemu konso malu avuaye witabuja, Gleissner pende kumuteleja ne ntema yonso. Pakajika mvita, Gleissner wakenza mudimu misangu ya bungi ne muanzu wende bua kuambuluisha Bantemu ba mu Australie. Udi mua kuikala mumvue bakula bua bilejilu bikuabu bia malu mimpe adi bamfumu ba  mbulamatadi benze anu bualu bena Kristo bavua babaleje kanemu.

13. Mbantu kayi nangananga badi bakumbanyine bunême ne kanemu? Bua tshinyi?

¹³ Bana betu ba balume ne ba bakaji mbakumbanyine bunême ne kanemu. Bidi nanku nangananga bua bana betu ba balume badi balombola bu mudi bakulu, batangidi ba bijengu, bena mu Komite wa filiale ne bena mu Kasumbu kaludiki. (Bala 1 Timote 5:17.) Bonso buabu badi batabalela majinga a bantu ba Nzambi, ne Bible udi ubikila bena mudimu aba ne: “bantu bu mapa.” (Efeso 4:8) Nunku mbikumbane bua tuetu kubapesha bunême nansha bobu ba tshisamba kayi, balonge tulasa kayi, bikale ne nsombelu kayi anyi bikale ne makuta anyi kabayi nawu. Bena Kristo ba kumpala bakatushila tshilejilu tshimpe. Bavua bapesha bantu balume bavua balombola bunême, tudi petu tuenza bia muomumue lelu. Patudi ne bantu aba, katubangatshi bu banjelu to. Kadi tudi tubanemeka ne tubapesha bunême bua mudimu wabu mukole ne bua budipuekeshi buabu.​—Bala 2 Kolinto 1:24; Buakabuluibua 19:10.

14, 15. Mmunyi mudi bakulu bena Kristo bashilangane ne bamfumu ba bungi ba bitendelelu?

¹⁴ Bakulu aba badi bu balami ba mikoko badi ne budipuekeshi. Ki mbasue babatumbishe to. Nunku mbashilangane bikole ne bamfumu ba bungi ba bitendelelu ba lelu ne ba mu tshikondo tshia Yezu. Wakamba bua bualu buabu ne: “Mbasue miaba ya lumu mu bibilu; mbasue kusomba miaba ya kumpala mu nsunagoga; mbasue bua bantu babele mioyo mu bisalu.”​—Matayi 23:6, 7.

¹⁵ Bakulu bena Kristo badi batumikila mêyi a Yezu aa: “kabanubikidi ne: Labi to, bualu Mulongeshi wenu udi anu umue, nuenu bonso nudi bana ba muntu. Kabidi kanubikidi muntu nansha umue wa pa buloba ne: tatu to, bualu Tatu wenu udi anu umue, udi mu diulu. Anyi kabanubikidi ne: mulombodi, bualu Mulombodi wenu udi anu umue, Kristo. Kadi udi mutambe bunene munkatshi muenu udi ne bua kuikala muena mudimu wenu. Muntu yonso udi udibandisha; nebamupuekeshe, muntu yonso udi udipuekesha, nebamubandishe.” (Matayi 23:8-12) Bakulu ba mu bisumbu bia pa buloba bujima bobu ne budipuekeshi ne batumikila mêyi a Yezu, bana betu ba balume ne ba bakaji nebabanange, nebabanemeke ne nebabapeshe bunême.

16. Bua tshinyi tudi ne bua kudienzeja bikole bua kupesha bakuabu bunême?

¹⁶ Bidi mua kutulomba dîba dia bungi bua kulonga mua kupesha bakuabu bunême. Ke muvuabi kabidi bua bena  Kristo ba kumpala. (Bienzedi 10:22-26; 3 Yone 9, 10) Kadi bidi bikengela kudienzeja bikole. Patudi tupesha bakuabu bunême mu mushindu udi Yehowa musue, netupete masanka a bungi.

17. Ngamue masanka kayi atudi tupeta patudi tuleja bantu badi ne bukokeshi bunême?

¹⁷ Patudi tupesha bantu badi bakokesha muaba utudi bunême ne tubanemeka, badi mua kutuakuila bua bukenji buetu bua kuyisha. Badi mene mua kumona mudimu wetu mu mushindu muimpe. Ke tshivua tshienzeke kukadi bidimu bia bungi mu ditunga dia Allemagne pavua Birgit mpanda-njila muye mu tulasa dituku divuabu bapesha muanende wa bakaji diplome. Balongeshi bakambila Birgit ne: bivua bimpe bua kuikala ne bana ba Bantemu mu kalasa bidimu bionso ebi. Balongeshi bavua bamona ne: bana ba Bantemu bavua bavuija tshilongelu tshiabu muaba muimpe be. Birgit wakabambila ne: “Bana betu mbalongeshibue bua kutumikila mikenji ya Nzambi ya bikadilu, bu mudi kunemeka balongeshi ne kubapesha bunême.” Mulongeshi kampanda wakamba ne: bu bana bonso bikale bu bana ba Bantemu, kulongesha kakuvua mua kutatshisha to. Mmuenenu muimpe eu uvuabu nende bua bana ba Bantemu wakasaka too ne umue wa ku balongeshi bua kubuela mu mpungilu panyima pa mbingu ya bungi.

18, 19. Ntshinyi tshitudi ne bua kuvuluka patudi tupesha bakulu bunême?

¹⁸ Mêyi manene adi mu Dîyi dia Nzambi adi mua kutuambuluisha bua kumanya mua kupesha bakulu ba mu tshisumbu bunême. (Bala Ebelu 13:7, 17.) Tudi ne bua kubela kalumbandi bua mudimu wabu mukole. Patudi tulonda buludiki budibu batupesha, bidi bibambuluisha bua kuenza mudimu ne disanka. Bible udi wamba ne: tudi kabidi ne bua kuidikija ditabuja diabu. Kadi abi kabiena biumvuija ne: tudi ne bua kutentula menemene mushindu udi mukulu udi “mumanyike bikole” uvuala, wakula ne ulongesha to. Tuetu benze nanku nebimueneke bu ne: tudi tulonda bantu pa mutu pa kulonda Kristo. Tudi ne bua kuvuluka ne: bakulu mbantu bapange bupuangane anu bu tuetu.

¹⁹ Patudi tupesha bakulu bunême ne tubanemeka ne katuyi tubangata bu bantu bende lumu, bidi bibambuluisha. Mushindu kayi? Nebikale bipepele bua bobu kushala ne budipuekeshi ne kuepuka ngelelu wa meji wa ne: mbapite bakuabu, anyi ne: tshidibu benza bobu tshidi misangu yonso tshiakane.

20. Mmasanka kayi atudi tupeta patudi tupesha bakuabu bunême?

²⁰ Kupesha bakuabu bunême kudi kutuambuluisha bua kubenga kuikala bena budinangi ne bua kushala ne budipuekeshi padi bakuabu batuangata ne mushinga wa bungi. Bidi bitukuba kabidi bualu bidi bituambuluisha bua kubenga kuteketa padi muntu kampanda utudi tunemeka wenza bualu kampanda budi butunyingalaja. Disanka dikuabu didi ne: bidi bituambuluisha bua kushala mu buobumue mu bulongolodi bua Yehowa. Bulongolodi bua Yehowa kabutu bupesha muntu bunême bupitshidile to, nansha yeye muena kuitabuja anyi kayi muena kuitabuja.

21. Ndisanka kayi dinene ditudi tupeta patudi tuleja bakuabu bunême?

²¹ Disanka dinene ditudi tupeta mu dileja bakuabu bunême didi ne: tudi tusankisha Nzambi. Netuikala tuenza tshidiye musue bua tuenze, ne netushale ne lulamatu kudiye. Pashishe Yehowa neandamune Satana udi wamba ne: kakuena muntu udi mua kushala ne lulamatu to. (Nsumuinu 27:11) Bantu ba bungi ba mu bulongolodi ebu ki mbamanye mua kupesha bakuabu bunême mu mushindu muakanyine to. Tudi ne dianyisha dia bungi bua mutudi bamanye mua kupesha bakuabu bunême mu mushindu udi Yehowa musue.