Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Mbela oto ka yandja ngoo elitulemo nomutima woye aushe koinima oyo ya shangwa?

Mbela oto ka yandja ngoo elitulemo nomutima woye aushe koinima oyo ya shangwa?

“Aishe . . . oya shangwa oku tu kumaida, ofye ava twa hangika komaxulilo omafimbo ounyuni.” — 1 KOR. 10:11.

OMAIMBILO: 11, 61

1, 2. Omolwashike hatu ka kundafana oihopaenenwa yeehamba nhee daJuda?

NGEENGE owa mono omunhu ta ende mondjila ndele ta punduka, mbela ito ka kala wa lungama eshi to ende mondjila oyo? Okutala komapuko avamwe, otashi ke tu kwafela tu henuke okuninga omapuko a faafana, unene tuu ngeenge tashi uya pokuninga exumokomesho lopamhepo. Ohatu dulu okulihonga oilihongomwa ya fimana komapuko avamwe, mwa kwatelwa oo a shangwa mOmbiibeli.

2 Eehamba nhee domuJudea odo da kundafanwa moshitukulwa sha tetekela oda li hadi longele Jehova nomutima aushe. Ashike nande ongaho, oda li da ninga omapuko a kwata moiti. Oshike hatu lihongo koimoniwa yavo, nongahelipi hatu dulu okuhenuka okuninga omapuko a faafana? Okudilonga koihopaenenwa oyo otashi ke tu kwafela tu mone ouwa moinima oyo ya shangelwa elongo letu. — Lesha Ovaroma 15:4.

OSHA NYIKA OSHIPONGA OKULINEEKELA MOUNONGO WOPANHU

3-5. (a) Nonande Asa okwa li e liyandjela Jehova nomutima aushe, okwa li a taalela oupyakadi ulipi? (b) Omolwashike Asa a li e lineekela meendunge daye mwene eshi Baasha a li a ponokela Juda?

3 Tete natu ka konakoneni oshihopaenenwa shaAsa nokutala nghee Eendjovo daKalunga tadi dulu okunwefa mo onghalamwenyo yetu. Asa okwa li e lineekela muJehova eshi Ovaetiopia omamiliyona va li va ponokela Juda, ashike nande ongaho okwa li a dopa okulineekela muJehova eshi ohamba yaIsrael Baasha ya li ya hovela okwaamena Rama, oshilando osho sha li sha shaama noshilongo shaAsa. (2 Omaf. 16:1-3) Lwanima, Asa okwe ke lineekela meendunge daye mwene nokuyandja ombubo kohamba yaRama, Benhadad, ika ponokele Baasha. Mbela omhangela yaAsa oya li ngoo ya pondola? Ombiibeli oya ti: “Ndele Baasha, eshi e shi uda, okwa efa okutunga Rama ndele a dimbuka okulonga oshilonga shaye.” (2 Omaf. 16:5) Omhangela yaAsa oya li ya ponya oshikando shotete.

4 Jehova okwa li a tala ko ngahelipi okukalamwenyo kwaAsa? Kalunga okwa li a tuma omupopikalelipo waye, Hanani, a tokole Asa molwaashi ka li vali e lineekela muJehova. (Lesha 2 Omafimbo 16:7-9.) Hanani okwa lombwela Asa a ti: “Osheshi okudja paife tapa ka kala oita naave.” Baasha okwa li a fiya po Asa, noshiwana shaAsa osha kala moita oule womido dokupangela kwaye.

5 Ngaashi twa kundafana moshitukulwa sha tetekela, Kalunga okwa li a konakona omutima waAsa nokwa mona kutya okwe mu liyandjela nomutima aushe. (1 Eeh. 15:14) Momesho aKalunga, Asa okwa li omutilikalunga ngaashi sha li sha teelelika. Ashike nande ongaho, okwa li e na okutaalela oilanduliko omolwomatokolo ehe li mondjila. Oshike sha li sha ningifa Asa a kale e lineekela meendunge daye nomuBenhadad ponhele yokulineekela muJehova? Mbela okwa li ta diladila kutya okukaleka po ombili ile okukala netangakwaita otashi ka eta oidjemo iwa ponhele yokukonga ekwafo kuKalunga? Mbela olo olo la li elipopilo liwa?

6. Oshike hatu lihongo kepuko laAsa? Shi yelifa.

6 Mbela oshihopaenenwa shaAsa otashi tu linyengifa ngoo tu konakone eenghatu detu? Ngeenge twa taalela omaupyakadi oo tu wete kutya itatu dulu okupondola kufye vene, otashi dulika shi kale shipu okumona kutya otwa pumbwa okulineekela muJehova. Ohatu ningi po shike ngeenge hatu ungaunga neenghalo dakeshe fiku? Mbela ohatu liameke komadiladilo opanhu mokukendabala oku a kandula po kufye vene? Ile ohatu kongo omifikamhango dOmbiibeli nokukendabala tu di tule moilonga, osho tashi ulike kutya otu na e lineekelo kutya Jehova ota dulu okukandula po omaupyakadi etu? Pashihopaenenwa, omafimbo amwe otashi dulika u kale wa taalela omapataneko okudja kovapambele voye molwaashi iho faula okwoongala ile oyoongalele. Owa pumbwa okupula Jehova e ku wilike noku ku kwafele u ninge omatokolo e li mondjila eshi to ungaunga nonghalo oyo. Ongahelipi ngeenge owa kanifa oilonga nosha ninga shidjuu okumona oilonga imwe? Ngeenge to popi nomuhona woye, mbela oto ke mu lombwela ngoo natango kutya oto ka kala ho i kokwoongala pandjikilile oshivike keshe? Kashi na nee mbudi kutya oupyakadi owa shike, otashi ka kala shiwa ngeenge otwa tula moilonga eendjovo domupsalme oo a ti: “Ondjila yoye i tula meke lOmwene, u mu lineekele; Oye note shi ningi.” — Eps. 37:5.

ONGAHELIPI EENDAFANO LII TALI DULU OKU KU NWEFA MO?

7, 8. Josafat okwa li a ninga epuko lilipi, noshidjemo osha li shike? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

7 Ongahelipi kombinga yomonamati waAsa, Josafat? Josafat okwa li e na omaukwatya mahapu mawa. Molwaashi okwa li e lineekela muJehova, okwa longa osho sha yuka. Ashike nande ongaho, okwa li yo a ninga omatokolo ehe li pandunge. Pashihopaenenwa, okwa li a ninga eudafanotwokumwe a ninge oshitenya shOhamba ikolokoshi Ahab yomauhamba okolundume. Nonande Josafat okwa li a londwelwa komuprofeti Mikaia, okwa li a waimina Ahab va ka lwife Ovasiria. Josafat hanga a dipaelwa molwoodi olo. Lwanima okwa ka shuna kuJerusalem. (2 Omaf. 18:1-32) Omuprofeti Jehu okwa li e mu pula a ti: “Ove wa li tuu u nokukwafa omuhenakonasha naKalunga, ndele wa li tuu u nokuhola ou ta tondwa kuKalunga?” — Lesha 2 Omafimbo 19:1-3.

8 Mbela Josafat okwa li ngoo e lihonga komapuko oo? Eshi a li ta twikile okuulika ouladi mokulonga osho tashi hafifa Kalunga, otashi dulika ine lihonga kepuko olo a li a ninga naAhab noka li a pwilikina kelondwelo laJehu. Josafat okwa li a ninga omhangela imwe vali ihe li pandunge. Okwa li a ninga omhangela nomutondi waKalunga, omonamati waAhab, Ohamba ikolokoshi Ahasia. Josafat naAhasia ova li va pangela eeskepa odo lwanima da ka hanauka po, noka va li vali va wanifa po elalakano lavo olo va li va lalakanena. — 2 Omaf. 20:35-37.

9. Ongahelipi eendafano lii tali dulu okunwefa mo onghalamwenyo yetu aishe?

9 Oshihopaenenwa shaJosafat otashi tu linyengifa tu konakone onghalamwenyo yetu. Ngahelipi mbela? Josafat okwa li ohamba iwa. Okwa li a longa osho shiwa nokwa “konga Omwene nomutima aushe.” (2 Omaf. 22:9) Ka li a lya olusha lokuhanwefwa mo keendafano lii. Natu dimbuluke eyeletumbulo olo tali ti: “Kala nokweenda novanongo, opo nee naave yo u ninge omunongo. Ndelenee ou ha endafana novashima, ota ka laipala.” (Omayel. 13:20) Omafimbo a mwe otashi dulika tu kendabale okukwafela ovo ve na ohokwe ve uye moshili. Ashike Josafat hanga a kanifa omwenyo waye eshi a li ta longele kumwe naAhab. Shafafana, osha nyika oshiponga ngeenge nafye otwa kala hatu endafana novanhu ovo ihava longele Jehova.

10. (a) Oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shaJosafat ngeenge hatu kongo kaume kopahombo? (b) Oshike tu na okukaleka momadiladilo ngeenge twa taalela oupyakadi u na sha neendafano lii?

10 Oshilihongomwa sha fimana shilipi hatu lihongo moshihopaenenwa shaJosafat? Omukriste otashi dulika a hovele okukulika ekwatafano lopaihole nomunhu oo iha longele Jehova ta diladila kutya mOvakriste vashili ka mu na omumwatate ile omumwameme te mu wapalele. Ile otashi dulika Omukriste a kale ta fininikwa kovapambele ovo vehe fi ovaitaveli a hombole ile a hombolwe ‘manga ina kulupa.’ Shikwao vali, vamwe otashi dulika va kale ve udite ngaashi omumwameme umwe oo a ti: “Atusheni ohatu kala twa hala okukala tu holike nokukala tu na oukaume wopofingo navamwe.” Mbela Omukriste oku na okuninga po shike? Okudilonga kwaasho sha ningilwa Josafat otashi ke tu kwafela. Okwa kala ha kongo ewiliko kuJehova. (2 Omaf. 18:4-6) Mbela oshike sha li sha ningwa po eshi Josafat a li a endafana naAhab, oo a li ehe hole Jehova? Josafat otashi dulika a li e shii kutya omesho aJehova ohaa tale ovo have mu longele nomutima aushe. Kunena, omesho Omwene ‘otaa tale edu alishe, nokwe lilongekida a kwafe neenghono ovo have liameke kuye.’ (2 Omaf. 16:9) Jehova oku shii eenghalo detu noku tu hole. Mbela ou na ngoo eitavelo kutya Kalunga ote ke ku wanifila po eemhumbwe doye pahole? Kala wa tomhwa kutya ote ke shi ninga.

Kala wa lungama uha humbate ondjoko imwe pamwe naavo vehe fi ovaitaveli (Tala okatendo 10)

INO EFA OMUTIMA WOYE U LINENEPEKE

11, 12. (a) Ongahelipi Hiskia a li a holola osho shi li momutima waye? (b) Omolwashike Hiskia a li a xupa kehandu laKalunga?

11 Oshilihongomwa osho hatu dulu okulihonga kuHiskia osha kwatela mo omitima detu. Pomhito imwe, Omukonakoni womitima okwa li a holola osho sha li momutima waHiskia. (Lesha 2 Omafimbo 32:31.) Eshi Hiskia a li a kwatwa koshidu, Kalunga okwa li e mu pa edidiliko lomudile tau shuna monima kutya ota ka veluka. Omalenga aBabilon okwa li a tuma ovakalelipo va ka pule kombinga yedidiliko olo. (2 Eeh. 20:8-13; 2 Omaf. 32:24) Eshi Hiskia ‘a li oye aeke’ okwa li a holola osho sha li momutima waye mokuulikila Ovababilon “ongulu yaye aishe yemona.” Eenghatu daye dihe li pandunge oda li da nyaneka pomutenya oulai “aushe ou wa li momutima waHiskia.”

12 Ombiibeli inai tu lombwela kutya oshike sha li sha ningifa omutima waHiskia u kale we linenepeka. Mbela osheshi a li a finda Ovasiria ile pamwe osheshi Kalunga a li e mu velula pashikumwifalonga? Ile pamwe otashi dulika osheshi a “li e noupuna muhapu unene netumbalo?” Molwaashi Hiskia okwa li e linenepeka, ‘ina alulila ouwa ye e u pewa nouwa.’ Kashi nyikifa tuu oluhodi! Nonande okwa li ta dulu okupula Jehova e mu longele nomutima aushe, pomhito imwe okwa li a nyemateka Jehova. Lwanima, “Hiskia okwe lininipika,” opo nee ye noshiwana shaye ova li va xupa kehandu laKalunga. — 2 Omaf. 32:25-27; Eps. 138:6.

13, 14. (a) Onaini Jehova ta dulu oku tu ‘efa e tu yeleke’? (b) Ohatu ke linyenga ngahelipi ngeenge hatu pandulwa omolwoilonga oyo twa pondola?

13 Ongahelipi hatu dulu okumona ouwa ngeenge otwa kala hatu lesha nokudilonga kehokololo laHiskia? Natu dimbulukeni kutya Hiskia okwa li a hovela okukala omulinenepeki konima ashike eshi Jehova a finda Sanherib noku mu velula eshi a li pokufya. Kunena, ngeenge otwa pondola okuninga sha, mbela otashi ti kutya Jehova ote ke tu ‘efa e tu yeleke’ opo tu holole osho shi li momitima detu? Pashihopaenenwa, omumwatate otashi dulika a longa noudiinini okulilongekida noku ka yandja oshipopiwa. Ovanhu vahapu otashi dulika ve mu pandule. Mbela ote ke linyenga ngahelipi eshi ta pandulwa?

14 Ngeenge hatu pandulwa, otashi ka kala pandunge tu tule moilonga eendjovo daJesus odo tadi ti: “Ngeenge mwa wanifa ashishe mwe shi lombwelwa, tyeni: ‘Ofye ovapiya vongaho, otwa longa osho ashike twa li tu noku shi longa.’” (Luk. 17:10) Natango, ohatu dulu okulihonga koshihopaenenwa shaHiskia. Elinenepeko olo la li le mu ningifa ‘aha alulile ouwa ye e u pewa.’ Okukala hatu dilonga kwaasho Kalunga e tu ningila otashi ke tu kwafela tu henuke omaukwatya oo Jehova e tonde. Ohatu dulu okupandula Jehova kwaasho e tu ningila. Okwe tu pa Omishangwa Diyapuki nosho yo omhepo iyapuki oyo hai yambidida oshiwana shaye.

KALA WA LUNGAMA NGEENGE TO NINGI OMATOKOLO

15, 16. Omolwashike Josia a kanifa eameno laKalunga nosho yo omwenyo waye?

15 Elondwelo lilipi hatu hange moshihopaenenwa shOhamba iwa, Josia? Natu ka konakoneni osho sha li she mu kwafela a findane naasho sha li sha eta efyo laye. (Lesha 2 Omafimbo 35:20-22.) Josia ‘okwa fikama a ka shakeneke’ Neko, Ohamba yaEgipiti, nonande ohamba oyo oya li ye mu lombwela kutya ke na oupyakadi naye. Ombiibeli oya ti kutya eendjovo daNeko oda li “da dja mokanya kaKalunga.” Mbela omolwashike Josia a li a ya kolwoodi? Ombiibeli inai shi popya.

16 Ongahelipi Josia a li ta dulu okushiiva kutya eendjovo daNeko oda dja kuJehova? Okwa li ta dulu okupula Jeremia, oo a li umwe womovaprofeti ovadiinini. (2 Omaf. 35:23, 25) Ashike Ombiibeli inai popya kutya osho a li a ninga. Natango, Neko okwa li tai kuKarkemi a ka lwife ‘epata olo la li tali mu lwifa’ ndele ka li ta ka lwifa Jerusalem. Ndele nande ongaho, Kalunga ka li a kwatelwa mo molwoodi olo, na Neko ka li ta shindi Jehova ile oshiwana shaye. Osha li sha puka eshi Josia a lwifa Neko. Mbela oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaJosia? Ngeenge twa taalela oupyakadi, otu na okukonakona kutya Jehova okwa tala ko ngahelipi oshinima sho.

17. Ngeenge twa taalela oupyakadi, ongahelipi hatu dulu okuhenuka okuninga epuko la fa laJosia?

17 Ngeenge opa holoka oupyakadi, otu na okukonakona kutya omifikamhango dOmbiibeli oda kwa kwatela mo shike noku di tula moilonga. Peemhito dimwe, otashi dulika twa pumbwa okupula ekwafo kovakulunhuongalo. Otashi dulika tu pewe ouyelele oo tu shii nale kombinga yoshinima shonhumba ile tashi dulika nokuli twa ninga omapekapeko moifo yetu. Natango, otashi dulika pa kale pe na omafinamhango Ombiibeli amwe oo tu na okukonakona, nomukulunhuongalo ota dulu oku tu kwafela tu dilonge kuo. Pashihopaenenwa, omumwameme oku shii kutya oku na oshinakuwanifwa shokuudifa onghundana iwa. (Oil. 4:20) Natu tye nee ngeno omumwameme okwa ninga omhangela aye moukalele efiku lonhumba, ashike omushamane waye oo ehe fi omwiitaveli okwa hala a kale meumbo. Omushamane waye otashi dulika e mu lombwele kutya opa pita efimbo lihapu inava kala pamwe, nokwa hala va ninge oshinima shonhumba pamwe ve li ovalihomboli. Omumwameme otashi dulika a diladile kOmishangwa da fimana, ngaashi oo wokudulika kuKalunga nokoshipango shokuninga ovanhu ovalongwa. (Mat. 28:19, 20; Oil. 5:29) Ashike okwa pumbwa yo okudiladila kombinga yanghee ovakainhu ve na okudulika kovalumenhu vavo nokukala ve na ondjele. (Ef. 5:22-24; Fil. 4:5) Mbela omushamane waye oku li ngoo shili omhinge nokuya kwaye moukalele, ile pamwe ote mu pula ashike efiku olo a longe sha peumbo? Otwa pumbwa okukala tu na ondjele eshi hatu longo ehalo laKalunga nokukendabala tu kale tu na eliudo la yela.

LONGELA JEHOVA NOMUTIMA AUSHE NONEHAFO

18. Ongahelipi to dulu okumona ouwa momahokololo eehamba nhee odo twa kundafana moshitukulwa eshi?

18 Molwaashi inatu wanenena, omafimbo amwe otashi dulika tu kale tu na eamo lokuninga omapuko a faafana naao a ningwa keehamba nhee odo twa kundafana metetekelo. Otashi dulika (1) tu kale twe lineekela mounongo wopanhu, (2) tu endafane nookaume vai, (3) tu linenepeke, ile (4) tu ninge omatokolo ehe li metwokumwe nehalo laJehova. Jehova ke fi tuu omunanghenda eshi ha mono omaukwatya mawa mufye, ngaashi a li a mona omaukwatya mawa meehamba odo nhee! Oku shii yo kutya otu mu hole shi fike peni nosho yo kutya ohatu kala twa halelela oku mu longela filufilu. Okwe tu pa oihopaenenwa i li elondwelo kufye opo i tu kwafele tu henuke okuninga omapuko a kwata moiti. Natu dilongeni komahokololo oo opaMbiibeli nokupandula Jehova eshi ee tu longekidila.