1, 2. Kaia e sau‵tala ei tatou ki fakaakoakoga a tupu e tokofa o Iuta?

KAFAI e lavea ne koe se tino e ‵mole kae siga i te auala, e mata, ka se fakaeteete foki koe māfai ko sasale atu i te auala tenā? A te mafaufau ki mea ‵se a nisi tino, e mafai ei o fesoasoani ke ‵kalo kea‵tea tatou mai mea ‵se konā. E penā foki ‵tou feitu faka-te-agaga. E mafai o maua ne tatou se akoakoga aoga mai i mea ‵se a tino, e aofia ei a latou kolā ne tusi ki lalo i te Tusi Tapu.

² A tupu e tokofa o Iuta kolā ne sau‵tala tatou ki ei i te mataupu mai mua, ne tavini mo te loto kātoa ki a Ieova. Kae ne fai eiloa ne latou a mea ‵se matagā. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i a latou, kae mafai pefea o ‵kalo keatea mai ei? Kafai e maufaufau loto tatou ki fakaakoakoga konei, ka mafai eiloa o fesoasoani mai ke maua ne tatou a mea aoga mai i mea kolā ne tusi i aso mua ke akoako ei tatou.—Faitau te Loma 15:4.

3-5. (a) E tiga eiloa ne katoatoa te loto o Asa ki a Ieova, ne a fakalavelave ne fakafesagai atu ki ei? (e) Kaia ne fakalagolago ei a Asa ki tino i te taimi ne taua atu ei a Paasa ki Iuta?

³ Ka sau‵tala muamua tatou ki a Asa kae onoono aka me fakamalosi mai pefea a te Muna a Atua ki ‵tou olaga. Ne fakalagolago a Asa  ki a Ieova i te taimi ne taua atu ei te toko miliona tino Aitiope, kae ne fakatamala a ia o fai penā i te taimi ne kamata a Paasa te tupu o Isalaelu o faite a Lama, se fakai e tuakoi ki te koga e pule atu ki ei a Asa. (2 Nofo. 16:1-3) Fakamuli ifo, ne fakalagolago a Asa ki tena poto eiloa kae ‵togi ne ia te tupu o Sulia ko Peniata ke taua atu ki a Paasa. E mata ne iku manuia te aofaga tenā a Asa? Ne fakamatala mai i te Tusi Tapu me “i te logoga o te Tupu ko Paasa i te mea tena ne tupu,” telā “fakagata ei ne ia a te fakamalosiga o te fa‵kai ko Lama, tenā, tiaki ei ne ia.” (2 Nofo. 16:5) Tela la, ne galue ‵lei eiloa te aofaga a Asa —i te taimi muamua!

⁴ Kae pefea te kilokiloga a Ieova ki te aofaga a Asa? Ne uga ne Ieova a tena avefekau ko Hanani ke polopoloki ‵mafa ne ia a Asa ona ko te sē fakalagolago ki a Ia. (Faitau te 2 Nofoaiga Tupu 16:7-9.) “Mai i te taimi tenei,” ko pati a Hanani, “koutou ka taua faeloa mo otou fili.” Ne foki a Paasa; kae ko Asa mo ana tino ne fakafesagai atu faeloa ki taua i tena pulega kātoa.

⁵ E pelā mo te mea ne lavea ne tatou i te mataupu mai mua, ne sukesuke ne te Atua te loto o Asa kae ne fakaiku aka ne ia me ne katoatoa te loto o Asa ki a Ia. (1 Tupu 15:14) I te kilokiloga a te Atua, a te taviniga a Asa ne aoga, kae fetaui ‵lei mo te manakoga o Ia. Kae ne ‵tau foki mo ia o fakafesagai ki ikuga o faifaiga ‵se ne fai ne ia. I ana faifaiga ki a Paasa, se a te mea ne fai ei ko Asa ke fakalagolago ki tāgata—ki a Peniata mo ia eiloa—i lō Ieova? E mata, ne mafaufau a ia ki te ‵pili o te fesokotakiga i lā fenua io me ko te ‵sala fesoasoani ki kautau ka mafai ei o ‵sao latou i lō te ‵fuli atu ki a Ieova mō se fesoasoani? Io me mata, ne fakalogo a ia ki pati fakatonutonu sē ‵lei mai i nisi tino?

6. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te mea ‵se a Asa? Fakamatala mai.

⁶ E mata, ka fai ne te ‵tala o Asa ke sukesuke ifo tatou ki ‵tou faifaiga? Kafai e fakafesagai atu tatou ki fakalavelave kolā ko tō faigata ki a tatou, e faigofie ke lavea ne tatou a te manakoga ke fakalagolago ki a Ieova. Kae ne a mea e fai ne tatou māfai ko fakafesagai atu ki tamā fakalavelave? E mata ka talia ne tatou a mafaufauga o tāgata ke faka‵lei aka a fakalavelave i ‵tou poto eiloa? Io me e mata, e ‵sala atu tatou ki fakatakitakiga i te Tusi Tapu kae taumafai o fakagalue ne tatou, ke fakaasi atu ei te ‵tou fakalago‵lago ki auala o Ieova ke faka‵lei aka a fakalavelave? E pelā me se fakaakoakoga, i nisi taimi e mafai o fakafesagai atu koe ki tekemaiga mai ou kāiga e uiga ki te kau atu o koe ki fakatasiga io me se fono. E akai atu koe ki a Ieova ke fakatonutonu kae fesoasoani atu ke iloa ne koe te ‵toe auala ‵lei ke faka‵lei aka te fakalavelave. Io me e a māfai ko se galue koe kae ko oko eiloa i te faigata ke toe maua aka suā galuega? Kafai ko sau‵tala koe mo se tino telā kāti ka fakagalue ne ia koe, e mata, ka fakailoa atu ne koe me isi se fakatasiga i loto i te vaiaso telā ka kau atu faeloa koe ki ei? Faitalia me se a te fakalavelave, e faka‵logo eiloa tatou ki pati a te faisalamo: “Tuku atu katoa a koe ki [a Ieova]; fakatuanaki ki a ia, kae ka fesoasoani a ia ki a koe.”—Sala. 37:5.

7, 8. Ne a mea ‵se ne fai ne Iosefatu, kae ne a mea ne iku mai i ei? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁷ Kae pefea te tama tagata a Asa ko Iosefatu? E uke ana uiga ‵gali. Mai te fakalagolago ki a Ieova, ne fai ei ne ia a mea ‵lei. Kae tiga i ei, ne fai foki ne ia se fakaikuga valea. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai ne ia ke avaga se tino i tena kāiga mo te kāiga o te tupu masei ko Aapo mai te malo ki mātū. Kae faitalia a fakatonuga mai i te pelofeta ko Mikaio, ne ‵kau tasi eiloa a Iosefatu mo Aapo o taua atu ki Sulia. I te taua, toeitiiti eiloa kae mate a Iosefatu. Telā ne foki atu ei a ia ki Ielusalema. (2 Nofo. 18:1-32) Telā ne fesili atu ei te pelofeta ko Ieu ki a ia: “I tau fakatau, se mea  lei o fesoasoani atu ki tino amio masei, kae ‵kau atu ki a latou kolā e se fia‵fia ki [a Ieova]?”—Faitau te 2 Nofoaiga Tupu 19:1-3.

⁸ E mata, ne tauloto ne Iosefatu a tena mea ‵se tenā? Ne tumau a ia i te loto finafinau ke fakafiafia atu ki te Atua, kae foliga mai ne ne seki tauloto ne ia a tena mea ‵se mai i a Aapo, mo pati fakatonutonu mai i a Ieu. Ne toe fai foki ne ia se vā fakataugasoa sē ‵lei. Ne fakataugasoa a ia mo se fili o Ieova, i te taimi tenei ko te tamaliki tagata a Aapo, ko te tupu masei ko Asaia. Ne ga‵lue tasi laua mo Asaia i te faitega o vaka, telā ne kasa fakamuli, kae ne seki taunu ei te fakamoemoega telā ne faite ki ei.—2 Nofo. 20:35-37.

9. E mafai pefea o pokotia ‵tou olaga kātoa i taugasoa ma‵sei?

⁹ Kafai e fai‵tau tatou ki te ‵tala o Iosefatu, ka fai ei ke suke‵suke ifo tatou ki a tatou eiloa. E pefea la? I te olaga kātoa o Iosefatu a ia se tupu ‵lei. Ne fai ne ia te mea tonu kae “ne ‵sala ki a Ieova mo tena loto kātoa.” (2 Nofo. 22:9, NW) Ne pokotia a ia i ikuga o taugasoa ma‵sei. Mafaufau ki pati konei i te Faataoto: “Kauga ki tino ‵poto kae ka poto foki koe. Kafai e kauga koe ki tino va‵lea kae ka se aoga koe.” (Faata. 13:20) I te suā feitu, e taumafai foki tatou o fesoasoani ki tino fia‵fia ke mai ki te munatonu. Kae toeitiiti eiloa ko galo atu te ola o Iosefatu ona ko te fai taugasoa valea ki a Aapo. E penā foki tatou, kafai e fai taugasoa va‵lea tatou ki a latou kolā e se tavini ki a Ieova, ka fakamataku eiloa ki ‵tou ola.

10. (a) Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai i a Iosefatu e uiga ki te avaga? (e) Se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou māfai ko fakafesagai ki se fakalavelave e uiga ki taugasoa ma‵sei?

¹⁰ Se a te akoakoaga tāua e maua ne tatou mai i te ‵tala o Iosefatu? E mafai o kamata o fiafai famau se Kelisiano ki se tino telā e se alofa ki a Ieova, mai te mafaufau me se mafai o maua se tino telā e fetaui ‵lei mo ia i Kelisiano ‵tonu. Io me maua ne se Kelisiano a fakamalosiga mai i ana kāiga sē tali‵tonu ke avaga ‘a koi tuai o talimuli.’ E mafai foki o maua ne nisi tino a lagonaga e pelā mo pati a se tuagane e tokotasi, telā ne fai mai penei: “E ma‵nako matou ke alofagina malosi kae ke isi ne motou soa.” Ne a mea e ‵tau o fai ne se Kelisiano? A te mafaufau ‵loto ki te mea ne tupu ki a Iosefatu e mafai o fesoasoani mai ki a tatou. Ne kilo atu faeloa a ia ki te Atua mō se fakatakitakiga. (2 Nofo. 18:4-6) Kae se a te mea ne tupu i te taimi ne fai taugasoa ei a Iosefatu  ki a Aapo, telā e se alofa ki a Ieova? Ne ‵tau o masaua i a Iosefatu i mata o Ieova e kilo ki a latou kolā e katoatoa olotou loto ki a ia. I ‵tou taimi foki nei, a mata o te Atua e “kilokilo faeloa ki te lalolagi,” kae toka o “fakaasi atu tena malosi” mō tatou. (2 Nofo. 16:9, NW) E malamalama a ia i ‵tou fakanofonofoga kae alofa mai foki ki a tatou. E mata, e fakatuanaki koe me ka fakamalie ne te Atua a tou manakoga ke alofagina koe kae ke maua foki se soa mō koe? Ke mautinoa i a koe me isi se taimi, ka fai eiloa a ia penā!

11, 12. (a) Ne fakaasi atu pefea ne Hesekia a mea i tena loto? (e) Kaia ne fakasao ei a Hesekia i te taimi o te kaitaua o te Atua?

¹¹ A te akoakoga e tauloto ne tatou mai te tala o Hesekia, e aofia i ei a mea i tena loto. I se taimi e tasi, ne fakaasi mai ne te Tino e iloilo ne ia a loto o tino a mea i te loto o Hesekia. (Faitau te 2 Nofoaiga Tupu 32:31, NW *.) I te taimi ne masaki ei a Hesekia, ne tuku atu ne te Atua se fakailoga me ka ‵lei tena masaki—ko te ata i te kakega ke gasue ki tua. Kāti ne uga atu ne pelenise o Papelonia a tino ke sukesuke aka a mea e uiga ki te fakailoga. (2 Tupu 20:8-13; 2 Nofo. 32:24) I te fakaasimaiga o mea i tena loto i te taimi ne “tuku . . . ke nofo tokotasi,” ne fakaasi ne Hesekia ki tino Papelonia “a tena fale ‵teu koloa kātoa.” A te faifaiga valea tenei ne fakaasi mai ei a ‘mea katoa i te loto o Hesekia.’

¹² E seki fakamatala mai i te Tusi Tapu a te pogai ne maua ei ne Hesekia a te fia sili i tena loto. E mata, ko tena manumalo i te kau Asulia io me ko te faka‵leiga fakavavega o tena masaki ne te Atua? Io me ko tena “maumea malosi”? Ona ko te fia sili o Hesekia, “ne seki fakaasi tena fakafetai e uiga ki mea lei ne fai ne te Aliki mō ia.” Se mea fakafanoanoa! E tiga eiloa ne fakamolemole atu a ia ki te Atua me ne tavini atu a Ia mo te loto kātoa, ne fakafanoanoa ne ia a Ieova i nisi taimi. Kae tiga i ei, fakamuli ifo “ne toe fakamalalo Hesekia,” telā ne ‵sao ei a ia mo ana tino i te kaitaua o te Atua.—2 Nofo. 32:25-27; Sala. 138:6.

13, 14. (a) Ko te taimi fea e tuku ne Ieova ‘a tatou i a tatou eiloa ke tofotofo aka’? (e) Ne a mea e mafai o fai ne tatou māfai ko maua ne tatou a tavaega ona ko mea ‵lei ne fai ne tatou?

¹³ E mafai pefea o maua ne tatou a mea aoga mai te faitau ki te ‵tala o Hesekia kae mafau‵fau loto ki ei? Masaua me ne lavea faka‵lei atu te fia sili o Hesekia mai tua malie o te fakatakavalega ne Ieova a Sanelivi kae faka‵lei fakavavega foki te masaki o Hesekia telā ne ‵tau o mate i ei. Kae ko tatou i aso nei, kafai ko oti ne fai ne tatou se mea ‵lei, e mata ko tuku ne Ieova ‘a tatou i a tatou eiloa ke tofotofo aka,’ ke mafai o fakaasi mai ki tua a mea i ‵tou loto? E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o galue malosi se taina ki tena lāuga telā ka fai i mua o tino e tokouke. Ne fakamālō atu a tino e tokouke ki tena lāuga. Ne a ana lagonaga māfai ko tāvae atu a tino ki a ia?

¹⁴ Kafai ko tavaegina tatou, e mafai o aoga ki a tatou a pati a Iesu: “Kafai ko oti ne fai ne koutou a mea kolā ne tuku atu ke fai: ‘A matou ne pologa e seai ne aoga. A mea kolā ko oti ne fai ne matou ko mea fua kolā ne ‵tau eiloa o fai ne matou.’” (Luka 17:10) E mafai foki o maua ne tatou i konei se akoakoga mai i te ‵tala o Hesekia. Ne lavea faka‵lei atu tena fia sili me “ne seki fakaasi tena fakafetai e uiga ki mea ‵lei ne fai ne te Aliki mō ia.” A te mafaufau ‵loto ki mea ‵lei ne fai ne te Atua mō tatou ka fesoasoani mai ke ‵kalo keatea mai uiga kolā e takalialia ki ei a Ieova. E mafai ne tatou o fakaasi atu te loto fakafetai ki a Ieova. Ne tuku mai ne ia tena Tusi Tapu mo tena agaga tapu ke ‵lago ki ana tino.

15, 16. Kaia ne galo atu i a Iosia a te puipuiga a te Atua mo tena ola?

¹⁵ Mai mea kolā ne ‵tupu ki te tupu ‵lei ko Iosia, ne a mea e ‵tau o fakaeteete tatou i ei? Mafaufau ki mea kolā ne iku atu ei ki tena takavale mo tena mate. (Faitau te 2 Nofoaiga Tupu 35:20-22.) Ne taumafai a Iosia o “taofi” a te tupu Aikupito ko Neko, e tiga eiloa ne fai atu a te tupu tenā ki a Iosia me sē manako a ia o taua atu ki tou tagata. Ne fai mai te Tusi Tapu i pati a Neko ko “muna a te Atua.” Kae kaia ne fanatu ei a Iosia o taua atu? E seki fakamatala mai i te Tusi Tapu.

¹⁶ Kae mafai pefea o iloa ne Iosia i pati a Neko ne mai i a Ieova? Ne mafai o fesili atu a ia ki a Ielemia, se tokotasi o pelofeta fakamaoni. (2 Nofo. 35:23, 25) Kae seai eiloa se fakamatalaga me ne fai a ia penā. E se gata i ei, a Neko e fano loa ki Kakemisa o ‘taua ki ana fili,’ kae sē ki Ielusalema. E se aofia foki te igoa o Ieova i te taua tenei, me ne seki fakaitaita atu a Neko ki a Ieova io me ko ana tino. Tela la, ne fai ne Iosia se fakaikuga ‵se ke taua atu ki a Neko. E mata, e lavea ne tatou i konei se fakaakoakoga e mafai o fakagalue ne tatou? Kafai ko fakafesagai atu tatou ki se fakalavelave, ka iku manuia tatou māfai e ‵sala me se a te loto o Ieova i te fakalavelave tenā.

17. Kafai ko fe‵paki tatou mo se fakalavelave, e mafai pefea o ‵kalo kea‵tea tatou mai te mea ‵se telā e ‵pau mo te mea ne fai ne Iosia?

¹⁷ Kafai e sae aka se fakalavelave, e ‵tau o mafau‵fau tatou ki fakatakitakiga i te Tusi Tapu kolā e aofia i ei, kae fakagalue i se auala paleni. I nisi tulaga e mafai o olo atu tatou ki toeaina mō se fesoasoani. Kāti ko oti ne mafau‵fau tatou ki mea kolā e iloa ne tatou e uiga ki te mataupu tenā, kae ko oti foki ne suke‵suke tatou ki ei i ‵tou tusi. Kāti e mafai o isi ne nisi fakatakitakiga mai i te Tusi Tapu ke mafaufau ki ei, kae mafai o fesoasoani mai se toeaina ke fai ne tatou se fakaikuga ki ei. E pelā me se fakaakoakoga, e iloa ne se tuagane me i te talai te tala ‵lei, se tiute o ia. (Galu. 4:20) Kae kāti ne palani a ia ke fano i te galuega talai i se aso, kae manako tena avaga sē talitonu ke nofo a ia. Ne fai atu tou tagata me ko sē lasi telā taimi e fakatasitasi sale fakamuli nei, kae manako a ia ke ‵nofo aka laua o fai mea fakatasi e pelā me se tauavaga. Kāti ka mafaufau tou fafine ki se tusi faitau i te Tusi Tapu telā e fetaui ‵lei mo te mea tenā, e pelā mo te fakalogo ki te Atua mo te fakatonuga ke fai a soko. (Mata. 28:19, 20; Galu. 5:29) Kae ‵tau foki mo ia o mafaufau ki te tulaga fakalogo o te fafine avaga kae ke fakamatala faka‵lei atu. (Efe. 5:22-24; Fili. 4:5) E mata, e ‵teke katoatoa atu tena avaga ke se fano a ia i te galuega talai, io me manako fua tou tagata ke fai ne ia se mea i te aso fua tenā? E manakogina ke paleni tatou kae ‵sala atu ki te loto o te Atua kae taumafai ke maua se loto lagona ‵lei.

18. Ne a mea aoga ne maua ne koe mai te mafaufau ki tala o tupu e tokofa i te mataupu tenei?

¹⁸ E pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa, e mafai foki o fai ne tatou a mea ‵se ne fai ne tupu e tokofa kolā ne sau‵tala tatou ki ei mai luga. E mafai o (1) fakalagolago tatou ki poto o tāgata e aunoa mo te mafaufau faka‵lei, (2) ‵saga atu ki taugasoa ma‵sei, (3) fia sili, io me (4) fai a fakaikuga kae sē mafaufau muamua me se a te loto o te Atua. Ko oko eiloa i te aga‵lei o Ieova ke lavea ne ia te mea ‵lei i loto i a tatou, penā foki mo tupu kolā e tokofa! E lavea ne Ieova te lasi o ‵tou a‵lofa mō ia penā foki mo ‵tou loto nau‵nau o tavini katoatoa atu ki a ia. Telā la, ne tuku mai ne ia ki a tatou a fakaakoakoga ke fakaeteete i ei kae ke ‵kalo keatea mai i te faiga o vaegā agasala matagā penā. Ke na mafaufau ‵loto tatou ki tala konei i te Tusi Tapu kae ke loto fakafetai ki a Ieova mo te tukumaiga ne ia ki a tatou!