Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

“Sounkopwung en Sampah Pwon” Kin Ahnsou Koaros Ketin Wia Dahme Pwung

“Sounkopwung en Sampah Pwon” Kin Ahnsou Koaros Ketin Wia Dahme Pwung

“KAUN-O iei silepamwail me manaman, sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung.”​—DEUD 32:4.

KOUL KAN: 2, 11

1. Ia duwen Eipraam eh kasalehda me e likih sapwellimen Siohwa pwung pahrek? (Menlau kilang tepin kilel.)

 “SOUNKOPWUNG en sampah pwon uhdahn pahn kin pwung ni sapwellime wiewia kan.” (Sen. 18:25) Eipraam kasalehda me e likih me Siohwa pahn ketin kadeingkihda kahnimw en Sodom oh Komora sapwellime pwung pahrek me unsek. E uhdahn kamehlele me Siohwa sohte kak ketin “kemehla me dipan akan iangahki me sohte dipe kan.” Ong Eipraam, “met sohte kak wiawi.” Mwuhr, Siohwa ketin mahsanihki pein ih: “KAUN-O iei silepamwail me manaman, sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung. Amwail Koht me loalopwoat oh mehlel, e kin ketin wiahda dahme pwung oh pahrek.”​—Deud. 31:19; 32:4.

2. Dahme kahrehda Siohwa sohte kak ketin kadeikada mehkan ni sapahrek?

2 Dahme kahrehda Eipraam uhdahn kamehlele me Siohwa pahn ahnsou koaros ketin wia dahme pwung? Pwehki Siohwa me ketin wiahda koasoandi ong pwung pahrek oh koasoandi ong pwung. Ni mehlel, Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru kin kalapw kihpene lepin lokaia riau pwukat “pwung pahrek” oh “pwung” pwehki wehwehra ko duwehpene. Pwehki sapwellimen Siohwa koasoandi kan kin ahnsou koaros pwung, eri e pahn ahnsou koaros ketin kadeikada mehkan ni pwung. Paipel mahsanih: “KAUN-O kin ketin poakohng me pwung oh me mehlel [“pwung pahrek,” NW].”​—Mel. 33:5.

3. Menlau kihda ehu karasaras en wiewia sapahrek me kin wiawi nan sampah rahnwet?

3 E kansenamwahu en ese me Siohwa kin ahnsou koaros ketin wia dahme pahrek. Ahpw sampah rahnwet me diren wiewia sapahrek. Karasepe, mie me selikihdi wiewia mwersuwed me re sohte wiahda. Mwurin keseu en arail nta de DNA, e dierekda me kaidehn irail me wiahda mwersuwedo, ahpw met wiawi mwurin arail mi nan kalapwuhs erein sounpar tohto. Soangen kopwung sapahrek pwukat kin kapwunod oh kelingeringer. Ahpw mie soangen wiewia sapahrek ehu me kitail kin dadaur pah me ele apwal sang met. Wiewia sapahrek dahieu me?

WIEWIA SAPAHREK NAN MWOMWOHDISO

4. Ia duwen pwoson en Kristian men eh kak lelohng kasongosong?

4 Kristian kan kin kasik en lelohng wiewia sapahrek likin mwomwohdiso. Ahpw atail pwoson kak lelohng kasongosong ma kitail kilang de lelohng mwekid ehu nan mwomwohdiso me mwomwen sapahrek. Ma met wiawi, dahme ke pahn wia? Ke pahn mweidohng met en kadipekelekele iuk?

5. Dahme kahrehda e sohte kapwuriamwei ong kitail ma kitail kilang de lelohng wiewia sapahrek ehu nan mwomwohdiso?

5 Kitail koaros soh unsek oh kin wiahda sapwung, eri emen kakete wiahda mwekid sapahrek ehu ong kitail de kitail kakete wiahiong emen nan mwomwohdiso. (1 Sohn 1:8) Mendahki met sohte kin kalapw wiawi, Kristian lelepek kan sohte kin pwuriamweiki de dipekelekelki ni ahnsou me wiewia sapahrek ehu wiawi. Siohwa ketikihongehr kitail kaweid kan nan Paipel pwehn sewese kitail kolokol atail lelepek ma kitail lelohng wiewia sapahrek sang riatail Kristian kan.​—Mel. 55:12-14.

6, 7. Wiewia sapahrek dahieu me emen brother lelohng nan mwomwohdiso? Soangen irair kaselel dah kan me sewese ih?

6 Medewehla dahme wiawihong Willi Diehl. Tepida nan pahr 1931, Brother Diehl papah ni lelepek nan Pedel en Bern, Switzerland. Nan pahr 1946, e iang kawaluh en Sukuhl en Kilead nan New York, Wehin Amerika. Mwurin eh kesepwil, e pekederla nan Switzerland pwehn wia sounapwalih me kin seiloak. Ni eh koasoiahda duwen eh mour, Brother Diehl nda me nan May 1949, e padahkihong ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Switzerland me e koasoanehdi me e pahn pwopwoudida. Brother kan wasao eri padahkihong ih me re pahn kihsang eh pwukoa kan koaros. Ihte me e kak wia iei en pioneer. Brother Diehl nda: “I sohte kak wia padahk kan. Me tohto sohla kin rahnmwahwih kiht, oh re wiahkin kiht me piskenla kei.”

7 Dahme Brother Diehl wia? E nda: “Ahpw se ese me at pwopwoudida sohte uhwong Paipel, eri se kin diar at wasahn ruk ni at kapakap oh likih Siohwa.” Mendahki ekei brother sohte wehwehki sapwellimen Siohwa madamadau ong pwopwoud, mwuhr irail kapwungala arail madamadau, oh Brother Diehl pwurehng ale eh pwukoa ko. Siohwa ketin katingih pwehki eh loalopwoat. * Kitail en pein idek rehtail: ‘Ma I lelohng soangen wiewia sapahrek wet, I pahn pil kanengamah oh awih Siohwa en ketin kapwungala irairo? De I pahn koapworopworkihte pein ngehi oh song en pelianda wiewia sapahreko?’​—Lep. Pad. 11:2; wadek Maika 7:7.

8. Dahme kahrehda kitail kakete sapwung en medewe me wiewia sapahrek ehu lelohng kitail de emen?

8 Ma ke medewe me mie wiewia sapahrek wiawi nan mwomwohdiso, tamataman me ke kakete sapwung. Dahme kahrehda? Kitail sohte unsek oh kitail kakete sohte wehwehki irairo. Kitail pil kakete sohte ese ire mehlel ko koaros. Sohte lipilipil ma atail wehwehki irairo pwung de sapwung, kitail anahne kapakapkihong Siohwa, koapworopworki ih oh kolokol atail loalopwoat. Met pahn perekitailsang atail en kaulimki Siohwa.​—Wadek Lepin Padahk 19:3.

9. Karasaras dah kan me kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet oh pil iren onop en mwuhr?

9 Kitail pahn sukuhlki karasaras siluh duwen wiewia sapahrek me wiawihong sapwellimen Siohwa aramas akan nan Paipel. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene duwen Sosep, me wia kadaudok en Eipraam, oh dahme rie pwutak ko wiahiong ih. Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn koasoiapene duwen sapwellimen Siohwa wiewia ong Nanmwarki Eihap oh pil dahme wahnpoaron Piter lelohng nan Andiok en Siria. Ni atail koasoia duwen karasaras pwukat, rapahki ahl akan me ke kak kilangwohngete Siohwa oh kolokol omw nanpwungmwahu reh, ahpw mehlel ni ahnsou me ke kamehlele me ke lelohng wiewia sapahrek ehu.

SOSEP LELOHNG WIEWIA SAPAHREK

10, 11. (a) Wiewia sapahrek dah kan me Sosep lelohng? (b) Dahme Sosep isaneki wia ni ahnsou me e mihmi nan imweteng?

10 Sosep wia sapwellimen Siohwa ladu lelepek men me lelohng wiewia sapahrek sang aramas kei me e sehse. Ahpw dahme keieu kamedek ong ih iei wiewia sapahrek me rie ko wiahiong ih. Ni Sosep eh sounpar 17, rie pwutak ko pirapahda ih oh netikihla nin duwen lidu men. Ih eri wisikla Isip. (Sen. 37:23-28; 42:21) Mwuhr, nan sahpwo, ekei karaunlikamwih me dene e song en angkehlail ong lih emen. Ih eri wisikla nan imweteng mendahki e sohte ale kopwung. (Sen. 39:17-20) En Sosep eh wie lokolok nin duwen lidu oh tohnimweteng men reireiki mpen sounpar 13. Mehn kasukuhl dah me kitail kak sukuhlkihsang dahme wiawihong Sosep me pahn sewese kitail ma kitail lelohng wiewia sapahrek sang riatail Kristian kan?

11 Nin doken Sosep eh mihmi nan imweteng, sounkohwahn wain en nanmwarkio pil selidi. Pwohng ehu, sounkohwahn waino ouramanda, oh Siohwa ketin sewese Sosep en kawehwehda. Sosep kawehwehda me sounkohwahn waino pahn lapwada sang imweteng oh pahn pwurehng papah Parao. Sosep eri isaneki ahnsowo oh kawehwehiong ohlo eh irairo. Kitail kak sukuhlki laud kaidehn ihte sang dahme e nda ahpw pil dahme e sohte nda.​—Sen. 40:5-13.

12, 13. (a) Dahme kahrehda kitail ese me Sosep sohte pwungki wiewia sapahrek me wiawihong ih? (b) Dahme Sosep sohte ndaiong sounkohwahn waino?

12 Wadek Senesis 40:14, 15. Tehk me Sosep nda me e “pirapodohsang nan sapwen mehn Ipru kan.” E sansal me e lelohng wiewia sapahrek ehu. Sosep pil nda ni sansal me e sohte wiahda tiahk mwersuwed ko me ekei karaunehki ih. Ihme kahrehda e peki rehn sounkohwahn waino en koasoiaiong Parao duwen ih. Ia eh mehn akadei? E nda: “Pwe en ketikihsang ie nan imweteng wet.”

13 Ia duwe, Sosep pwungki dahme wiawihong ih oh sohte song en wia mehkot? Soh! Sosep ese me wiewia sapahrek tohto wiawihong ih. Ihme kahrehda e kawehwehiong sounkohwahn waino eh irairo oh koapworopworki me ohlo pahn kak sewese ih. Ahpw tehk me Paipel sohte nda me Sosep ndaiong meteikan, pil Parao, me rie pwutak ko me pirapahdo ih wasao. Ni mehlel, ni rie ko arail kohla Isip oh irail nanpwungmwahula, Parao kasamwo oh luke rie ko en kousoanla Isip oh sapwenikihla “sahpw me keieu mwahu.”​—Sen. 45:16-20.

Lipahned kak kahrehiong kahpwal ehu en suwedla (Menlau kilang parakrap 14)

14. Irair dahieu me pahn perekitail sang lipahned ma kitail lelohng wiewia sapahrek nan mwomwohdiso?

14 Ma kitail medewe me kitail lelohng wiewia sapahrek nan mwomwohdiso, kitail anahne uhdahn kanahieng en dehr lipahnedki irairo. Kitail anahne peki sawas sang elder kan oh ndaiong irail ma riatail men wiahda dihp laud. (Lip. 5:1) Ahpw, nan irair tohto me sohte kin pidada dihp laud, ele kitail kak nanpwungmwahula rehn riatailo ni atail sohte ndaiong meteikan, de pil elder kan. (Wadek Madiu 5:23, 24; 18:15.) Kitail en loalopwoat oh doadoahngki kaweid oh ire mehlel kan en Paipel nan soangen irair pwukat. Ekei pak ele kitail esehda me atail wehwehki irairo sapwung oh kaidehn kitail me kopwung sapahreko wiawihong. Eri kitail pahn kalahnganki me kitail sohte kahrehiong irairo en suwedla sang ni atail karaunlikamwih riatailo! Tamataman me sohte lipilipil ma kitail pwung de sapwung, en nda mehkot kamedek sohte pahn kamwahwihala irair ehu. Loalopwoatohng Siohwa oh pil riatail Kristian kan pahn perekitail sang atail en wiahda soangen sapwungo. Sounmelkahkao nda me mie “aramas me . . . kin wia me pwung ahnsou koaros.” Soangen aramaso “sohte kin karaunmwahlih meteikan. E sohte kin wia mehkot sapwung ong . . . mehn mpe kan.”​—Mel. 15:2, 3; Seims 3:5.

TAMATAMAN OMW NANPWUNGMWAHU ME KEIEU KESEMPWAL

15. Ia duwen ahn Sosep nanpwungmwahu rehn Siohwa eh wia kapai ehu?

15 Kitail kak sukuhlki pil ehu mehn kasukuhl kesempwal sang rehn Sosep. Erein sounpar 13 me e lokolongki wiewia sapahrek, Sosep kasalehda me e ahneki sapwellimen Siohwa madamadau ong ire kan. (Sen. 45:5-8) E sohte kapwukoahki Siohwa eh irairo. Mehlel, Sosep sohte manokehla wiewia sapahrek me lelohng ih, ahpw met sohte kahrehiong en pousehlahte kolokol eh lingeringer. Keieu kesempwal, e sohte mweidohng soh unsek oh wiewia sapwung kan en meteikan en katohrehla ih sang Siohwa. Pwehki eh loalopwoat, Sosep ahneki ahnsou mwahu en kilang en Siohwa ketin kapwungala wiewia sapahreko oh pil ketin kapaiahda ih oh eh peneineio.

16. Dahme kahrehda kitail anahne uhdahn karanihala Siohwa ma kitail lelohng wiewia sapahrek nan mwomwohdiso?

16 Ni ahlohte, kitail anahne kesempwalki oh pere atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Kitail en dehr mweidohng soh unsek en riatail Kristian kan en katohre kitail sang Kohto me kitail kin poakohng oh kaudokiong. (Rom 8:38, 39) Ahpw, ma kitail lelohng wiewia sapahrek nan mwomwohdiso, kitail en alasang Sosep oh uhdahn karanihala Siohwa. Song en ahneki sapwellime madamadau ong ire kan. Mwurin atail wiahda soahng koaros me kitail kak pwehn kapwungala kahpwalo ni atail idawehn kaweid kan en Paipel, kitail anahne mweidohng Siohwa en ketin apwalihala. Kitail kak uhdahn kamehlele me e pahn ketin kapwungala ireo ni ahnsou oh ni ahl me e ketin kupwurki.

LIKIH “SOUNKOPWUNG EN SAMPAH PWON”

17. Ia duwen atail kak kasalehda me kitail likih “Sounkopwung en sampah pwon”?

17 Erein atail mihmi nan sampah suwed wet, kitail kak kasik en lelohng wiewia sapahrek kan. Ekeite pak, kowe de emen me ke ese ele lelohng de kilang mwekid ehu me mwomwen sapahrek eh wiawi nan mwomwohdiso. Dehr dipekelekelki. (Mel. 119:165) Ahpw, kolokol omw loalopwoatohng Koht, kapakapki en ketin seweseiuk, oh koapworopworki ih. Tamataman me pwehki soh unsek, omw wehwehki irairo kakete sapwung oh mwein ke sohte uhdahn ese duwen ire mehlel ko koaros. Alasang mehn kahlemeng en Sosep oh dehr lipahned pwehki met kak kahrehda irairo en suwedla. Dehr song en kapwungala kahpwalo, ahpw koasoanehdi teng ken kolokol omw loalopwoat oh awih Siohwa ni kanengamah pwehn ketin kapwungala ireo. Eri Siohwa pahn ketin kupwuramwahwih oh kapaiukada, duwehte me e ketin wiahiong Sosep. Ke kak kamehlele me Siohwa, “Sounkopwung en sampah pwon,” pahn ahnsou koaros ketin wia dahme pwung, pwehki “sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung.”​—Sen. 18:25; Deud. 32:4.

18. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

18 Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn koasoiapene karasaras riau duwen kopwung sapahrek me wiawi nanpwungen sapwellimen Siohwa aramas akan nan Paipel. Karasaras pwukat pahn sewese kitail en kilang ia duwen aktikitik oh mahk ara pahn sewese kitail en alasang sapwellimen Siohwa madamadau duwen pwung pahrek.

^ Menlau kilang koasoipen Brother Diehl nan Kahn Iroir (lokaiahn wai) en November 1, 1991, me oaralape “Siohwa iei Ei Koht me I Pahn Likih.”