Skip to content

Skip to table of contents

“Mubetesi Wanyika Yoonse” Ucita Ciluzi Lyoonse

“Mubetesi Wanyika Yoonse” Ucita Ciluzi Lyoonse

“Nindomba, milimo yakwe ililondokede, nkaambo nzila zyakwe zyoonse zililuleme.”—DT. 32:4.

NYIMBO: 112, 89

1. Ino mbuti Abrahamu mbwaakatondezya kuti wakali kusyoma mubululami bwa Jehova? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

“SENA Mubetesi wanyika yoonse takonzyi kucita ciluzi?” (Matl. 18:25) Kweelana amubuzyo ooyu, Abrahamu wakatondezya lusyomo lwakuti Jehova uyakwiibeteka cabululami minzi ya Sodoma a Gomora. Abrahamu wakalisinizyide kuti Jehova takaciti cakutalulama kwiinda ‘mukunyonyoona muntu uululeme antoomwe amuntu mubi.’ Abrahamu tanaakali kuciyeeyela eeco. Myaka iili 400 yakatobela, Jehova wakalyaamba kuti: “Nindomba, milimo yakwe ililondokede, nkaambo nzila zyakwe zyoonse zililuleme. Ngu Leza uusyomeka, uutaciti zitaluleme; uliluleme alimwi uliluzi.”—Dt. 31:19; 32:4.

2. Ino nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Jehova takonzyi kucita cakutalulama?

2 Ino nkaambo nzi Abrahamu ncaakasinizyide kuti Jehova lyoonse ulabeteka cabululami? Nkaambo Jehova nguuyinda kululama. Aboobo cileelela kuti, mbwaanga Jehova nguuyinda kululama, nzila njabelesya kubeteka makani lyoonse inooluleme. Kuyungizya waawo, kweelana a Jwi lyakwe lilembedwe, “ulayandisya bululami akubeteka cakutasalulula.”—Int. 33:5.

3. Amupe cikozyanyo icitondezya kutalulama mazuba aano.

3 Babombe myoyo balakkazyikwa myoyo kuzyiba kuti Jehova lyoonse ucita zintu munzila yabululami, nkaambo nyika izwide kutalulama. Aboobo, zimwi ziindi bantu balapenga akaambo kakucitilwa zintu zibyaabi. Mucikozyanyo, bamwi bakabetekwa cakutalulama alimwi akwaangwa. Ciindi buyo nokwakabelesyegwa bumboni bwa DNA akuulanga-langa alimwi mulandu, ndendilyo bamwi akati kabo nobakaangununwa kakwiindide myaka minji kabali muntolongo kujatikizya milandu njobatakacita. Nokuba kuti kwaangwa kuli boobo kutaluleme kulacitika akaambo kakutyompwa alimwi akunyema, kuli musyobo wakutalulama uumbi Banakristo uukonzya kubanyonganya kapati.

MUMBUNGANO

4. Ino lusyomo lwa Munakristo inga lwasunkwa buti?

4 Banakristo balizyi kuti balakonzya kucitilwa cakutalulama abantu ibatali mumbungano ya Bunakristo. Nokuba boobo, lusyomo lwesu lulakonzya kusunkwa ikuti twabona naa kucitilwa cintu icilibonya mbuli kuti taciluleme mumbungano. Ino inga mwacita buti ikuti naa mwabona kuti mwacitilwa cakutalulama mumbungano naa ikuti tiimweendelezyanya kabotu a Munakristonyoko? Sena inga mwalekela cintu cili boobo kumufwumpula?

5. Ino nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kugambwa ikuti babona naa kucitilwa cakutalulama mumbungano?

5 Akaambo kakuti toonse tatulondokede alimwi tulabisya, tulizyi kuti inga twacitilwa cakutalulama naa swebo tulakonzya kucitila bamwi cakutalulama mumbungano. (1Joh. 1:8) Nokuba kuti eeco tacivwuli kucitika, Banakristo basyomeka tabagambwi naa kufwumpulwa ikuti bacitilwa cakutalulama. Akaambo katwaambo tumvwika, Jehova watupa lulayo lugwasya mu Jwi lyakwe kutegwa tugwasyigwe kuzumanana kusyomeka, noliba leelyo notucitilwa cakutalulama abasyomima.—Int. 55:12-14.

6, 7. Ino nkutalulama kuli buti kwakamucitikila mukwesu umwi mumbungano, alimwi ino mbube nzi ibwakamugwasya kwaalanganya munzila yeelede makani?

6 Amubone cakacitikila ba Willi Diehl. Kutalikila mumwaka wa 1931, Mukwesu Diehl wakabeleka cakusyomeka ku Beteli iili mudolopo lya Bern, kucisi ca Switzerland. Mu 1946, bakanjila Cikolo ca Gilead mukkilasi yanamba 8 ku New York, U.S.A. Nobakamanizya Cikolo, bakatumwa mumulimo wabbazu kucisi ca Switzerland. Mumakani aakwe aakuluula, Mukwesu Diehl wakaamba kuti: “Mu May 1949, ndakabazyibya bakuofesi yamutabi ku Bern kuti ndiyanda kukwata.” Ino bakuofesi yaku Bern bakaingula buti? “Kunyina notiipegwe mulimo uumbi kunze lyabupainiya bwaciindi coonse.” Mukwesu Diehl wakazumanana kuluula kuti: “Tiindakali kupegwa makani aabuleya . . . Banji bakaleka kutwaanzya, bakali kutulanga mbuli kuti twakagusyigwa mumbungano.”

7 Ino Mukwesu Diehl wakacita buti mubukkale oobu? Wakati: “Nokuba boobo, twakalizyi kuti kukwatana ncintu camumagwalo, aboobo twakaumbulizyigwa kwiinda mukupaila alimwi akusyoma Jehova.” Mukuya kwaciindi, ikulanga cikwati munzila iiteelede kwalo ikwakapa kuti kube kucitilwa cakutalulama kwakalulamikwa, aboobo Mukwesu Diehl wakajolelwa alimwi mikuli njaakajisi. Kusyomeka kwakwe kuli Jehova kwakaleta zilongezyo. * Aboobo tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena andime ndilakonzya kuzilanga munzila iili boobo zintu ikuti naa ndacitilwa cakutalulama munzila eeyo? Sena inga ndalindila Jehova cakukkazika moyo, naa sena inga ndayanda kucita zintu kweelana ambondiyeeya?’—Tus. 11:2; amubale Mika 7:7.

8. Nkaambo nzi ncomunga mwayeeya kuti mwacitilwa cakutalulama naa kuti umwi wacitilwa cakutalulama?

8 Zimwi ziindi mulakonzya kuyeeya kuti mwacitilwa cakutalulama naa kuti umwi mumbungano wacitilwa cakutalulama kakuli tacili boobo pe. Eeci cilakonzya kucitika akaambo kakuti tatulondokede naa akaambo kakuti tatutuzyi twaambo toonse tujatikizyidwe mumakani aamwi. Kufwumbwa naa cili buti, nokuba kuti twaambo toonse tujatikizyidwe mumakani aayo tulituzyi naa pe, kusyoma Jehova, kupaila, alimwi akusyomeka, kuyootugwasya ‘kutakalalila Jehova.’—Amubale Tusimpi 19:3.

9. Ino nzikozyanyo nzi nzyotutiilange-lange mucibalo eeci alimwi acitobela?

9 Atulange-lange zikozyanyo zyotatwe zyabantu ba Jehova ibakacitilwa cakutalulama kaindi. Mucibalo eeci, tulalanga-langa muzyukululwa wa Abrahamu, wazina lya Josefa alimwi azintu nzyobakamucita banabokwabo. Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa Jehova mbwaakeendelezya Mwami wa Israyeli Ahabu alimwi acakamucitikila mwaapostolo Petro ku Antiokeya yaku Siriya. Ciindi notulanga-langa zikozyanyo eezyi, amubone ziiyo izikonzya kumugwasya kuzumanana kubikkila maano kuzintu zyakumuuya alimwi akuyumya cilongwe canu aa Jehova, kwaambisya ciindi nomuyeeya kuti mwacitilwa cakutalulama.

JOSEFA WAKACITILWA CAKUTALULAMA

10, 11. (a) Ino nzintu nzi Josefa nzyaakacitilwa cakutalulama? (b) Ncoolwe nzi Josefa ncaakaba ancico naakali muntolongo?

10 Josefa, imubelesi wa Jehova uusyomeka, wakacitilwa cakutalulama ikutali buyo abantu ibatakali bamukwasyi wakwe pe, pele ciinda kubija ncakuti, abalo banabokwabo bakamucitila cakutalulama. Josefa naakali amyaka iitandila ku 20, banabokwabo bakamubba akumusambala kali muzike. Nokuba kuti tanaakali kuyanda, wakatolwa ku Egepita. (Matl. 37:23-28; 42:21) Nokwakainda ciindi cili mbocibede kali munyika eeyo yabweenzu, bakamubejekezya kuti wakali kuyanda kujata mukamuntu aboobo wakaangwa kakunyina kubetekwa. (Matl. 39:17-20) Mapenzi aakwe kali mubuzike alimwi amuntolongo akatola myaka iili 13. Ino nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kuzintu zyakamucitikila Josefa izikonzya kutugwasya ikuti naa twacitilwa cakutalulama abasyomima?

11 Josefa wakaba acoolwe cakulwiida sintolongonyina icakamucitikila. Ooyo sintolongonyina wakali silutwe uutola zyakunywa kumwami. Aciindi eeco ncaakaangidwe Josefa antoomwe asikutola zyakunywa, sikutola zyakunywa wakalota ciloto eeco Josefa ncaakapandulula. Josefa wakapandulula kuti sikutola zyakunywa wakali kuyoopilusyigwa kumulimo wakwe muŋanda ya Farao. Ciindi Josefa naakapandulula ciloto kwiinda mukusololelwa amuuya uusalala, eeci cakamubeda coolwe cakupandulula bukkale bwakwe. Tulakonzya kwiiya ziiyo ziyandika kapati ikutali buyo kuzintu nzyaakaamba Josefa pele akuzintu nzyaatakaamba.—Matl. 40:5-13.

12, 13. (a) Ino tuzyi buti kuti Josefa taakwe naakakulanga buyo kutalulama nkwaakacitilwa? (b) Ino makani nzi Josefa ngaatakabikkilizya mumakani ngaakaambila sikutola zyakunywa?

12 Amubale Matalikilo 40:14, 15. Amubone kuti Josefa wakaamba kuti ‘wakabbigwa buya kuzwa kunyika yaba Hebrayo.’ Cakutadooneka, wakacitilwa cakutalulama. Cilisalede kuti Josefa tanaakajisi mulandu uuli woonse kujatikizya kaambo nkobakamutamikizya. Akaambo kaceeci, wakalomba sikutola zyakunywa kuti akamwaambile Farao kujatikizya nguwe. Ino nkaambo nzi? Wakaamba ncaakali kuyanda naakati: “Kutegwa ndikazwe mubusena obuno.”

13 Sena Josefa wakaile buyo kukulanga kutalulama nkwaakacitilwa kakunyina kusoleka kucita cintu cili coonse kujatikizya bukkale oobu? Peepe. Wakalizyi kabotu kuti wakacitilwa cakutalulama munzila zinji. Cakusalazya wakapandulula bwini mbwaakabede makani kuli sikutola zyakunywa, ooyo ambweni iwakali kukonzya kumugwasya. Pele bwini mbwakuti, kunyina Magwalo mpaatondezya kuti Josefa wakaambila muntu uuli woonse naba Farao buya kujatikizya makani aakuti banabokwabo mbobakapa kuti abe mubukkale oobu. Mubwini, ciindi banabokwabo nobakaboola ku Egepita akuyanzana a Josefa, Farao wakabatambula akubaambila kuti bakkale mu Egepita akukkomana azintu “zibotu zyoonse zyamucisi.”—Matl. 45:16-20.

Ŋambawido iitali kabotu ilakonzya kupa kuti penzi lisyoonto likomene (Amubone muncali 14)

14. Ino ncinzi ciyootukwabilila kukakole kakwaamba makani mabi nokuba kuti twacitilwa cakutalulama mumbungano?

14 Ikuti Munakristo uyeeya kuti wakacitilwa cakutalulama, weelede kucenjela kutegwa atataliki kuvwiya. Bwini mbwakuti, cileelela kulomba lugwasyo kubaalu akubaambila ikuti naa kuli umwi mumbungano iwakacita cibi cipati. (Lev. 5:1) Nokuba boobo, bunji bwaziindi ikuti kakutakwe cibi cipati cakacitwa, inga cagwasya kwaabandika buyo makani aayo kakunyina kujatikizya bantu bambi, nobaba baalu buya. (Amubale Matayo 5:23, 24; 18:15.) Inga cabota kwaabamba makani aayo munzila yeelede kwiinda mukubelesya njiisyo zyamu Bbaibbele. Zimwi ziindi tulakonzya kujana kuti kunyina buya anotwakacitilwa cakutalulama. Eelo kaka tulakonzya kukkomana kapati ikuzyiba kuti tiitwakapa kuti zintu ziindile kubija kwiinda mukumwaya makani mabi kujatikizya Munakristoma! Mutalubi kuti, kufwumbwa naa tuliluzi naa pe, kumwaya makani mabi takukonzyi kululamika zintu. Kusyomeka kuli Jehova akubakwesu kuyootugwasya kuti tutalubizyi munzila iili boobo. Kaamba ‘yooyo iweenda kanyina kampenda,’ sintembauzyo wakaamba kuti, “kunyina nabejelezya muntu amulaka wakwe, kunyina nacitila mweenzinyina cintu cibi, alimwi kunyina nasampaula beenzinyina.”—Int. 15:2, 3; Jak. 3:5.

AMUBIKKILE MAANO KUCILONGWE CANU CIYANDIKA KAPATI

15. Mbuti cilongwe Josefa ncaakajisi a Jehova mbocakaba cilongezyo kulinguwe?

15 Kuli ciiyo ciyandika kapati ncotwiiya kucilongwe ca Josefa a Jehova. Mumyaka iili 13 njaakali mumapenzi, Josefa wakatondezya kuti zintu wakali kuzilanga mbuli mbwazilanga Jehova. (Matl. 45:5-8) Kunyina naakapa Jehova mulandu kujatikizya mapenzi aakamucitikila. Nokuba kuti tanaakaaluba mapenzi aakamucitikila, kunyina naakalekela mapenzi aayo kuti amupe kukalala cakuzwa munzila. Alimwi cintu ciyandika kapati ncakuti, tanaakalekela kutalondoka kwabamwi alimwi amicito yabo mibyaabi kuti imwaandaanye kuli Jehova. Kusyomeka kwa Josefa kwakamupa coolwe cakubona janza lya Jehova mbolilulamika zintu zitaluleme alimwi ambolyakali kukonzya kumulongezya walo antoomwe amukwasyi wakwe.

16. Ino nkaambo nzi ncotweelede kuyumya cilongwe cesu a Jehova ciindi notwacitilwa cakutalulama mumbungano?

16 Mbubwenya buyo, andiswe tweelede kucibikkila maano cilongwe cesu a Jehova. Tatweelede kulekela kulezya kwabakwesu kutwaandaanya kuli Leza ooyo ngotuyandisya alimwi ngotukomba. (Rom. 8:38, 39) Mukwiimpana, ikuti twacitilwa cakutalulama amukombima, atube mbuli Josefa kwiinda mukuyumya cilongwe cesu a Jehova, mpoonya akusolekesya kubona zintu mbuli mbwazibona walo. Ikuti twasoleka kusikila mpotugolela kululamika zintu kweelana a Magwalo, makani oonse tweelede kwaasiya mumaanza a Jehova, katusyomede kuti uyakwaalulamika aciindi ceelede.

AMUMUSYOME “MUBETESI WANYIKA YOONSE”

17. Ino inga twatondezya buti kuti tulamusyoma “Mubetesi wanyika yoonse”?

17 Mbwaanga tupona mubweende bwanyika eeyi, tweelede kulangila kuti aciindi cimwi tuyoocitilwa cakutalulama. Nokuba kuti tacivwuli kucitika-citika, nywebo naa muntu umwi ngomuzyi ulakonzya kucitikilwa naa kubona cintu cilibonya kutalulama mumbungano. Cintu cili boobo citamupi kulebwa pe. (Int. 119:165) Muciindi caboobo, mbotuli babelesi ba Leza basyomeka, tweelede kusyomeka alimwi akupaila kulinguwe. Alimwi cakulibombya tweelede kuzumina kuti ambweni tatutuzyi twaambo toonse tujatikizyidwe. Alimwi tulizyi kabotu kuti bulubizi bulakonzya kuti inga kabuyeeme alindiswe akaambo kakutazilanga kabotu zintu. Mbubwenya mbotwaiya kucikozyanyo ca Josefa, tweelede kwiitantamuka ŋambawido iitali kabotu, katuzyi kuti ŋambawido iili boobo ilakonzya kupa kuti bukkale bubi bwiindile kubija. Camamanino, muciindi cakucita zintu kweelana ambotuyeeya, atukanze kusyomeka alimwi akulindila Jehova cakukkazika moyo kuti aalulamike makani. Ikucita boobo kulakonzya kupa kuti tukkomaninwe alimwi akulongezyegwa a Jehova, mbubwenya mbocakacitika kuli Josefa. Inzya, tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova, “Mubetesi wanyika yoonse,” lyoonse uyoocita ciluleme, “nkaambo nzila zyakwe zyoonse zililuleme.”—Matl. 18:25; Dt. 32:4.

18. Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

18 Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa bukkale abumbi bobilo ibutondezya kucitilwa cakutalulama ikwakacitika akati kabantu ba Jehova kaindi. Ikulanga-langa makani aaya kuyootondezya kulicesya alimwi akulekelela mboziswaangene ambwabubona bululami Jehova.

^ munc. 7 Amubone makani aakuluula aaba Willi Diehl aakuti, “Jehovah Is My God, in Whom I Will Trust,” mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yamu November 1, 1991.