1. (a) Cintu nshi icapalene ico Umupingushi Yefta na Hana bacitile? (Moneni icikope pa muulu.) (b) Mepusho nshi ayalaasukwa muli cino cipande?

YEFTA ali mushilika wa maka kabili ali uwashipa. Hana alenakila umulume wakwe kabili alesakamana bwino ing’anda yakwe. Aba babili bali ni bakapepa ba kwa Lesa, lelo balicitile icintu cimo icapalene. Bonse balilapile umulapo kuli Lesa kabili balifikilishe ifyo balaile. Abanakashi na baume abalapa umulapo kuli Yehova balingile ukulapashanya Yefta na Hana. Na lyo line kuti twayipusha atuti: Bushe umulapo ni cinshi? Bushe tulingile ukulamona shani umulapo twalapa kuli Lesa? Finshi twingasambililako kuli Yefta na Hana?

2, 3. (a) Bushe umulapo ni cinshi? (b) Finshi Amalembo yalandapo pa kulapa umulapo kuli Lesa?

² Ukulingana na Baibolo, umulapo kulaya Lesa fimo. Umuntu kuti alaya ukucita fimo, ukutuula ubupe, ukubomba umulimo umo, nelyo ukuleka ukucita ifintu fimo. Umuntu e uisalilapo umwine ukulapa umulapo, takuba uumupatikisha. Na lyo line imilapo ya mushilo kuli Lesa, kabili umuntu nga alaya ukucita fimo nelyo ukukanacita fimo alingile fye ukufikilisha. (Ukute. 14:22, 23; Heb. 6:16, 17) Finshi Amalembo yalanda pa fyo tulingile ukulamona imilapo tulapa kuli Lesa?

 ³ Amafunde ya kwa Mose yatile: “Umuntu nga alapa umulapo kuli Yehova nangu nga alapa umulapo . . . , afwile ukucita ifyo alapile. Akacite ukulingana na fyonse ifyo asosele.” (Impe. 30:2) Pa numa Lesa aebele Solomone ukulemba ati: “Ilyo walaya icilayo kuli Lesa, wishimba ukucifisha; pantu tatemwa abawelewele. Ico walaya, fisha.” (Luk. Mil. 5:4) Yesu alilandile pa fyo tulingile ukulamona ukulapa imilapo, atile: “Mwalyumfwa na kabili ukuti aba kale babebele ati, ‘Wilalapa ukwabula ukufikilisha, lelo ufwile ukufikilisha imilapo yobe kuli Yehova.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Bushe tulingile ukulamona shani imilapo tulapa kuli Lesa? (b) Finshi twalasambilila pali Yefta na Hana?

⁴ Twamona ukuti ukulaya Lesa te cintu ca kusenda buyefya buyefya. Ifyo tucita nga twalaya filakuma bucibusa bwesu na Yehova. Davidi alembele ukuti: “Nani winganina mu lupili lwa kwa Yehova, kabili nani engeminina umwa mushilo mwakwe? Onse . . . Uushimona [Yehova] ngo wa fye, nangu ukulapa ubufi.” (Amalu. 24:3, 4) Milapo nshi Yefta na Hana balapile? Bushe calibangukile ukufishapo imilapo yabo?

5. Mulapo nshi Yefta alapile, kabili cinshi cacitike?

⁵ Yefta alifishishepo ifyo alaile Yehova ilyo aleya mu kulwa na bena Amone abalecusha abantu ba kwa Lesa. (Abapi. 10:7-9) Apo Yefta alefwaya sana ukuyacimfya, alaile Lesa ati: “Nga mwapeela abana ba kwa Amone mu minwe yandi, ninshi uukafuma pa mwinshi wa ng’anda yandi no kunsengela ilyo nabwela umutende ukufuma mu kulwa na bana ba kwa Amone, akaba uwa kwa Yehova.” Cinshi cacitike? Yefta alicimfishe abena Amone, kabili uwafumine ku kumusengela, mwana wakwe umwanakashi. Kanshi e wali no ‘kuba uwa kwa Yehova.’ (Abapi. 11:30-34) Bushe cali no kuba shani ku mwana wakwe umwanakashi?

6. (a) Bushe calyangwike kuli Yefta na ku mwana wakwe umwanakashi ukufishapo umulapo alapile kuli Lesa? (b) Finshi Amalango 23:21, 23 na Amalumbo 15:4 yamweba pa kulapa umulapo kuli Lesa?

⁶ Pa kuti afikilishe umulapo wishi alapile, umwana mwanakashi uwa kwa Yefta ali no kulabombela Yehova pa cikuulwa ca mushilo. Bushe Yefta tatontonkenyepo ilyo ashilalapa umulapo kuli Lesa? Awe, alitekenye pantu afwile alishibe ukuti umwana wakwe umwanakashi e wali no kufuma mu ng’anda ku kumusengela. Na lyo line tacayangwike kuli Yefta no mwana wakwe ukufishapo umulapo, balingile ukuipeelesha. Ilyo Yefta amwene umwana wakwe, “alepwile ica kufwala cakwe,” kabili atile aali sana no bulanda. Umwana wakwe ‘alilooseshe bunacisungu bwakwe.’ Mulandu nshi? Yefta takwete umwana umwaume kabili umwana wakwe umwanakashi umo fye uo akwete tali na kuupwa no kukwata abana abali no kuba abeshikulu bakwe. Kanshi Yefta tali nakukwata uwali no kusungilila ishina lyakwe. Lelo Yefta tabikileko amano kuli ifi fyonse. Alandile ati: “Nalilaya kuli Yehova, kabili te kuti ngalule.” Umwana wakwe umwanakashi amwebele ati: “Citeni kuli ine ukulingana ne fyo mwalandile.” (Abapi. 11:35-39) Yefta no mwana wakwe bali aba cishinka, tabakeene ukufishapo umulapo uo balapile kuli Lesa Uwapulamo, nangu ca kuti tacayangwike ukufishapo.—Belengeni Amalango 23:21, 23; Amalumbo 15:4.

7. (a) Mulapo nshi Hana alapile? Mulandu nshi alapiile, kabili cinshi cacitike? (b) Apo Hana alilapile umulapo kuli Lesa, finshi fyali no kucitika kuli Samwele? (Moneni futunoti.)

 ⁷ Hana na o alifishishepo umulapo alapile kuli Yehova. Ilyo alelaya Yehova aali no bulanda sana pantu talekwata abana kabili umukashi munankwe alemutuka lyonse. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Hana aebele Lesa ifyali mu mutima wakwe kabili alapile no mulapo ati: “Mwe Yehova wa mabumba, nga mukalolesha pa kucula kwa musha wenu no kunjibukisha, kabili nga tamwakalabe umusha wenu no kumupeela umwana umwaume, nkapeela uyo mwana kuli Yehova inshiku shonse isha mweo wakwe, kabili takabeye umushishi wakwe.” * (1 Sam. 1:11) Yehova alipeele Hana umwana umwaume. Hana afwile alitemenwe sana! Na lyo line talabile umulapo alapile kuli Lesa. Ilyo akwete umwana umwaume, atile: “Namulombele kuli Yehova.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Bushe calyangwike kuli Hana ukufishapo umulapo alapile? (b) Finshi amashiwi Davidi alandile ayalembwa mu Amalumbo 61 yatweba pa mibele iisuma iyo Hana akwete?

⁸ Ilyo fye Samwele asumwike, ninshi ali ne myaka nalimo itatu, Hana acitile filya fine alapile kuli Lesa. Tatontonkenye na pa kwalula ifyo alapile. Atwele Samwele kuli Eli Shimapepo Mukalamba, pa cikuulwa ca mushilo ku Shilo, kabili amwebele ati: “Ni pali uyu mwana nalepepela ukuti Yehova ampeele ico namulombele. E ico na ine, namwashimisha kuli Yehova. Inshiku shonse isha mweo wakwe, akaba wa kwa Yehova.” (1 Sam. 1:24-28) Baibolo itila: “Umwaice Samwele alekula na Yehova” ilyo ali pa cikuulwa ca mushilo. (1 Sam. 2:21) Tacayangwike kuli Hana ukufishapo umulapo alapile. Hana alitemenwe sana umwana wakwe lelo tali na kulaaba nankwe cila bushiku. Tali na kumonako uko umwana wakwe alekula. Tali na kulamukumbatila, tali na kulaangala nankwe kabili tali na kulamusakamana, Hana tali na kulacita ifyo nyina afwaisha ukucitila umwana ilyo alekula. Na lyo line, Hana talangulwike pa fyo afishishepo umulapo alapile kuli Lesa. Umutima wakwe walesekelela muli Yehova.—1 Sam. 2:1, 2; belengeni Amalumbo 61:1, 5, 8.

9. Mepusho nshi ayo twalaasuka?

⁹ Apo nomba twaishiba ukuti ukulapa umulapo kuli Lesa te cintu ca kusenda buyefya buyefya, natulande pali aya amepusho: Milapo nshi iyo fwe Bena Kristu twingalapa? Mulandu nshi cacindamina ukufishapo imilapo twalapa?

10. Mulapo nshi uwacindama uo Umwina Kristu alapa, kabili bushe ukuipeela kuli Lesa kwalola mwi?

¹⁰ Umulapo uwacindama sana uo Umwina Kristu alapa, mulapo wakuipeela kuli Yehova. Mulandu nshi? Pantu alalaya Yehova mwi pepo ninshi ali fye eka ukuti akulamubombela umuyayaya nangu ifintu fikafye shani. Yesu alandile ukuti umuntu nga aipeela ninshi ‘aikaana,’ kabili alapa ukuti akulabika ukufwaya kwa kwa Lesa intanshi mu bumi bwakwe. (Mat. 16:24) Kabili ninshi aba ‘wa kwa Yehova.’ (Rom. 14:8) Umuntu nga alapa umulapo wa kuipeela alingile ukulaumona ukuti walicindama, nga filya fine uwaimbile amalumbo alemona imilapo alapile kuli Lesa, atile: “Cinshi ndebwesesha kuli Yehova pa fisuma fyonse ifyo ancitila? Ndefishapo imilapo yandi kuli Yehova, pa menso ya bantu bakwe bonse.”—Amalu. 116:12, 14.

11. Cinshi cacitike pa bushiku mwabatishiwe?

 ¹¹ Bushe mwaliipeela kuli Yehova kabili mwalibatishiwa? Nga mwalicita ifi ninshi mwalicita bwino! Muleibukisha ukuti pa bushiku mwabatishiwe, balimwipwishe pa menso ya nte nga mwaliipeela kuli Yehova kabili nga mwalishiba “ukuti ukuipeela kwenu no lubatisho filemwishibisha ukuti muli Nte ya kwa Yehova abakulabombela pamo no kuteyanya ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa.” Amasuko ayo mwaaswike pa cintubwingi yalelangilila ukuti mwalifikilepo ukubatishiwa no kuba ababomfi abasalwa aba kwa Yehova. Ala mwalilengele Yehova aba sana ne nsansa!

12. (a) Mepusho nshi ayo tulingile ukuyipusha? (b) Mibele nshi iyo Petro alandile ukuti eyo tulingile ukukwata?

¹² Na lyo line, ulubatisho ni ntendekelo fye. Kanshi tulingile ukutwalilila ukucita ifilanga ukuti twaliipeela ku kubomba umulimo wa kwa Lesa. Kuti twayipusha atuti: ‘Bushe nalilunduluka mu fya kwa Lesa ukutula apo nabatishiwilwa? Bushe ndabombela Yehova no mutima onse? (Kol. 3:23) Bushe ndapepa lyonse, ndabelenga Icebo ca kwa Lesa, ndasangwa lyonse ku kulongana, kabili bushe ndabila imbila nsuma lyonse? Nelyo bushe kuli fimo pali ifi umo nshilecita bwino?’  Umutumwa Petro alondolwele ukuti te kuti tubwelele inuma mu mulimo wesu nga ca kuti ku citetekelo cesu tulelundako ukwishiba, ukushipikisha na bukapepa.—Belengeni 2 Petro 1:5-8.

13. Finshi Umwina Kristu uwaipeela kabili uwabatishiwa alingile ukwishiba?

¹³ Te kuti tufuute umulapo wa kuipeela uo twalapile kuli Lesa. Umuntu nga anaka ukubombela Yehova nelyo afilwa ukulaikala ifyo Umwina Kristu alingile ukulaikala, te kuti atile taipeele kuli Lesa no kuti taafikilepo ukubatishiwa. * Ilyo abatishiwe aliituulile umwine ukuti aliipeele kuli Lesa. Kanshi afwile ukulubulula kuli Yehova na ku cilonganino pa membu ishikalamba isho engacita. (Rom. 14:12) Ala twikesha ukuleka ‘ukutemwa Lesa nga filya twamutemenwe pa kutendeka.’ Lelo tulefwaya Yesu akatwebe ati: “Nalishiba ifyo ucita, no kutemwa kobe ne citetekelo cobe no mulimo obe no kushipikisha kobe. Nalishiba no kuti pali nomba ulebombesha ukucila ifyo walebomba pa kutampa.” (Ukus. 2:4, 19) Natutwalilile ukubombela Yehova nga fintu twalapile ilyo twaipeele pa kuti tulemusekesha.

14. Mulapo nshi uwalenga bubili uwacindama uo umuntu engalapa, kabili mulandu nshi?

¹⁴ Umulapo uwa bubili uwacindama, mulapo wa cupo. Mulandu nshi? Pantu icupo ca mushilo. Pa menso ya kwa Lesa na bantu, nabwinga na shibwinga balalapa imilapo ya cupo. Ilingi line abaleupana balayana ukuti bakulatemwana, bakulasungana bwino no kulapeelana umucinshi kabili bakulacita ifi fyonse ukulingana na mafunde ya kwa Lesa aya mu Baibolo “ilyo lyonse [bakekala] aba mweo bonse pe sonde ukulingana no kupekanya kwa kwa Lesa ukwa cupo.” Bambi tabalanda aya mashiwi ilyo baupana, na lyo line balalapa pa ntanshi ya kwa Lesa. Lyena balabeba ukuti balume na bakashi, kabili icupo cabo cilingile ukutwalilila mpaka imfwa. (Ukute. 2:24; 1 Kor. 7:39) Yesu atile, “ico Lesa alundenye, umuntu ecilekanya,” takuli nangu umo uulingile ukupwisha icupo nangu fye mulume nelyo umukashi. Kanshi abaupana balingile ukwishiba ukuti tabakalekane.—Marko 10:9.

15. Mulandu nshi Abena Kristu bashilingile ukulamwena icupo nge fyo abantu ba muli ici calo bacimona?

¹⁵ Kwena takwaba icupo icapwililika pantu abaupana tabapwililika. E mulandu wine Baibolo ilandila ukuti abaupana limo “bakaba na macushi mu bumi bwabo.” (1 Kor. 7:28) Ku ca bulanda, abantu abengi mu calo balasenda icupo buyefya buyefya. Nga bakwata amafya mu cupo, basalapo fye ukupwisha icupo. Lelo ifi te fyo Abena Kristu balingile ukucita. Umwina Kristu nga atoba umulapo wa cupo ninshi cimo fye no kubepa Lesa, e lyo Lesa alipata aba bufi! (Lebi 19:12; Amapi. 6:16-19) Umutumwa Paulo alembele ati: “Nga walikakililwa ku mukashi, wilafwaya kuikakulako.” (1 Kor. 7:27) Icalengele Paulo alande ifi ni co alishibe ukuti Yehova alipata abapondokela abena mwabo.—Mal. 2:13-16.

16. Finshi Baibolo yalanda pa kulekana no kupatukana?

¹⁶ Yesu asambilishe ukuti umulandu fye umo uwa mu Malembo uwingalenga abaupana ukulekana, ni lintu umulume nelyo umukashi asalapo ukukanaelela umwina mwakwe uwacitile ubucende. (Mat. 19:9; Heb. 13:4) Bushe abaupana kuti bapatukana? Baibolo yalilandapo ukwabula ukupita na mu mbali. (Belengeni 1 Abena Korinti 7:10,  11.) Baibolo tayalanda pa fingalenga abaupana ukupatukana. Lelo Abena Kristu bamo balapatukana na bena mwabo nga ca kuti balabapuma nelyo nga balabakanya ukupepa. *

17. Bushe Abena Kristu abaupana kuti bacita shani pa kuti batwalilile ukuba mu cupo?

¹⁷ Abaupana nga baya kuli baeluda ku kubeba pa mafya bakwete mu cupo, baeluda balingile ukubepusha nga balitamba vidio itila Ukutemwa kwa Cine kabili nga balisambilila capamo broshuwa iitila Mu Lupwa Lwenu Kuti Mwaba Insansa. Mulandu nshi? Pantu ishi mpapulo shilanda sana pa mashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula ayaafwa abengi ukukosha ifyupo fyabo. Abaupana bamo batile: “Apo twatendekela ukusambilila iyi broshuwa, twaliba ne nsansa sana mu cupo.” Nkashi uwaupwa pa myaka 22, atile bali na mafya mu cupo ica kuti balefwaya no kulekana. Alondolwele ukuti: “Bonse twalibatishiwa, lelo ifyo twaleumfwa fyalipusene. Vidio yaishile fye pa nshita iisuma! Nomba ifintu fyalibako eyefilya mu cupo cesu.” Bushe mwalyupa nelyo mwalyupwa? Mulingile ukulakonka amafunde ya kwa Yehova mu cupo cenu. Nga mulecita ifi mukaba ne nsansa ilyo mulefishapo umulapo wa cupo uo mwalapile!

18, 19. (a) Finshi abafyashi Abena Kristu abengi bacita? (b) Mulapo nshi ababa mu mulimo wa nshita yonse uwaibela balapa?

¹⁸ Bushe cinshi cimbi ico Yefta na Hana bapalenemo? Apo Yefta na Hana balilapile umulapo, abana babo balebomba umulimo uwaibela pa cikuulwa ca mushilo. Uyu umulimo walengele abana baba sana ne nsansa. Na muno nshiku mwine, abafyashi Abena Kristu abengi balakoselesha abana babo ukubombako umulimo wa nshita yonse no kubika amano ku kubombela Lesa. Tulingile ukulatasha abafyashi abakoselesha abana babo ukulabombesha mu mulimo wa kwa Lesa.—Abapi. 11:40; Amalu. 110:3.

¹⁹ Pali ino nshita, Inte sha kwa Yehova Ababomba Umulimo wa Nshita Yonse Uwaibela ababa mwi sonde lyonse bali nalimo 67,000. Bamo babombela pa Bethel, bambi baba mu makuule, bambi ni bakangalila wa muputule, bamo basambilisha mu masukulu ya bulesa, bambi ni bapainiya baibela nelyo bamishonari, bambi babombela pa Fikuulwa fya Kulonganinapo ukulongana ku kalamba nelyo pa fifulo apabela amasukulu ya bulesa. Aba bonse balilapa “Umulapo wa Kuba ne Cumfwila no Kubomba Ukwabula Amalipilo.” Apo balilapa uyu mulapo, balisumina ukubomba umulimo onse uo bengabapeela ku kutwala pa ntanshi umulimo wa Bufumu, kabili balisumina no kwikala imikalile iyaanguka, no kukanaingila incito ya malipilo ukwabula ukupoka ulusa. Umulimo babomba e mulimo waibela, te bantu abaubomba iyo. Balishiba ukuti balingile ukucita ifyo balapa mpaka bakaleke ukubomba umulimo wa nshita yonse uwaibela.

20. Cinshi tulingile ukulacita “ubushiku no bushiku,” kabili mulandu nshi?

²⁰ Bushe pa milapo iyo twalandapo, milapo inga mwalapa? Mufwile na mwishiba ukuti imilapo mwalapa kuli Yehova teya kusenda buyefya buyefya. (Amapi. 20:25) Ifingafumamo umuntu nga afilwa ukufishapo umulapo alapa kuli Yehova te kuti fiwame. (Luk. Mil. 5:6) Kanshi ‘natulelumbanya ishina lya kwa Yehova umuyayaya, ilyo tulefishapo imilapo yesu ubushiku no bushiku.’—Amalu. 61:8.