1. (a) Etɛ Hwɛɖɔtɔ́ Jɛfutée kpo Ana kpo ka ɖó ɖò bǔ? (Kpɔ́n ɖiɖe bǐbɛ̌mɛ tɔn lɛ.) (b) Nùkanbyɔ tɛ lɛ sín xósin mǐ ka na mɔ ɖò xota elɔ mɛ?

É NYÍ nukɔntɔ́ akɔnkpantɔ́ ɖé; é nyí asì e nɔ hwíhwɛ́ éɖée dó asú tɔn glɔ é ɖé. É nyí ahwanfuntɔ́ akɔnkpantɔ́ ɖé; é nyí xwési mɛɖesɔhwetɔ́ ɖé. Gbɔn vo nú Mawu ɖokpo ɔ e Hwɛɖɔtɔ́ Jɛfutée kpo Ɛlukana sín asì Ana kpo nɔ sɛ̀n é ɔ, nǔ ɖevo tɛ ye mɛ wè enɛ lɛ ka lɛ́ ɖó ɖò bǔ? Ðokpo ɖokpo yetɔn dó akpá ɖé nú Mawu, bo ka ɖè akpá yetɔn lɛ kpo gbejininɔ kpo. Ye nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé nú sunnu kpo nyɔnu kpo ɖěɖee wá gbeta ɔ kɔn bo dó akpá nú Jehovah é. Amɔ̌, nùkanbyɔ taji ɖé lɛ ɖò te: Nɛ̌ akpá ɖé didó nú Mawu ka nyí nǔ syɛnsyɛn ɖé sɔ? Etɛ kpɔ́ndéwú Jɛfutée kpo Ana kpo tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ?

2, 3. Etɛ Biblu ka ɖɔ dó akpá didó nú Mawu wu?

² Sɔgbe xá Biblu ɔ, mɛɖé sixu d’akpá ɖɔ emi na wà nùɖé, na nùnina ɖé, wà sinsɛnzɔ́ alɔkpa ɖé, alǒ nyì alɔ nú nùɖé lɛ. Mɛɖesunɔ sín jlǒ wu wɛ è nɔ zɔn dó bo nɔ dó akpá lɛ. É ɖò mɔ̌ có, nǔ mímɛ́ ɖé wɛ akpá lɛ nyí ɖò Mawu nukúnmɛ bɔ è ɖó na ɖè ye dandan, ɖó ye nɔ byɔ ɖɔ mɛɖé ni xwlé nǔ d’eji ɖɔ emi na wà nùɖé alǒ kún na wà nùɖé ó. (Bǐb. 14:22, 23; Ebl. 6:16, 17) Etɛ Mawuxówema ɔ ka ɖɔ dó lee akpá didó nú Mawu nyí nǔ syɛnsyɛn sɔ́ é wu?

³ Mɔyizi Sɛ́n ɔ ɖɔ: “Sunnu ɖé dó akpá ɖɔ emi na xwlé nùnina ɖé Mawu Mavɔmavɔ, abǐ é xwlé nǔ . . . ɔ, é na bló nǔ e é ɖɔ é; ɖě  na hwe ɖ’emɛ ǎ.” (Kɛ́n. 30:3) Nukɔnmɛ ɔ, Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú Salomɔ́ɔ bɔ é wlan ɖɔ: “Nú a dó akpá nú Mawu hǔn, ɖè; ma nú é nɔ lìnlín mɛ ó, ɖó Mawu nɔ yí wǎn nú xlonɔ lɛ ǎ. Akpá e a dó ɔ, bo ɖè.” (Nùt. 5:3) Jezu tɛɖɛ̌ lee akpá didó nyí nǔ syɛnsyɛn sɔ́ é jí bo ɖɔ: “Mi ka lɛ́ sè bɔ è ɖɔ nú tɔ́gbó mitɔn lɛ ɖɔ: ‘Ma dó akpá bo xwlé Mawu d’eji bo gɔn ɖiɖe ó; loɔ, ɖè akpá e a dó nú Aklunɔ é.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Nɛ̌ akpá ɖé didó nú Mawu ka nyí nǔ syɛnsyɛn sɔ? (b) Etɛ mǐ ka jló na kplɔ́n dó Jɛfutée kpo Ana kpo wu?

⁴ É ɖò wɛn dìn ɖɔ akpá didó nú Mawu ɔ, nǔ syɛnsyɛn tawun ɖé wɛ. Lee mǐ nɔ wà akpá e mǐ dó nú Jehovah lɛ é sín nǔ gbɔn é nɔ wà nǔ dó kancica e ɖò mǐ kpo é kpo tɛntin é wu. Davidi wlan ɖɔ: “Mɛ̌ wɛ sixu yì Mawu Mavɔmavɔ só ɔ jí? Mɛ̌ wɛ sixu nɔ tɛn mímɛ́ tɔn mɛ? . . . mɛ e ma nɔ xwlé nǔ dó blɛ́ mɛ ǎ ɔ wɛ.” (Ðɛh. 24:3, 4) Akpá tɛ Jɛfutée kpo Ana kpo ka dó? Ðiɖe tɔn ka bɔkun nú ye à?

5. Akpá tɛ Jɛfutée ka dó? Nɛ̌ nǔ lɛ ka wá yì gbɔn?

⁵ Jɛfutée ɖè akpá e é dó nú Jehovah hwenu e é xwè ahwan fun xá Amumɔ́ɔ ví e nɔ doya nú togun Mawu tɔn lɛ é gbé é kpo gbejininɔ kpo. (Hwɛ. 10:7-9) Ðó Jɛfutée ɖò biba wɛ tawun bo na ɖu ɖò ahwan ɔ jí wutu ɔ, é d’akpá ɖɔ: “Enyi a zé Amumɔ́ɔ ví lɛ ɖó acɛ ce mɛ ɔ, hwenu e un na ɖu ɖò ye jí, bo na lɛkɔ ja xwé ɔ, [mɛ] nukɔntɔn e na tɔ́n sín xwé ce gbè, bo na wá kpé mì ɔ [na huzu Jehovah tɔn, nwt].” Etɛ ka wá jɛ? Jɛfutée ɖu ɖò Amumɔ́ɔ ví lɛ jí, bɔ hwenu e é lɛkɔ ja xwé é ɔ, vǐ nyɔnu vívɛ́ná tɔn wɛ tɔ́n wá kpé è. É wɛ nyí mɛ e “na huzu Jehovah tɔn” é. (Hwɛ. 11:30-34) Etɛ enɛ ka byɔ ɖ’así tɔn?

6. (a) É ka bɔwǔ nú Jɛfutée kpo vǐ nyɔnu tɔn kpo bɔ ye na ɖè akpá e Jɛfutée dó nú Mawu é à? (b) Etɛ Sɛ́nflínmɛ 23:22, 24 kpo Ðɛhan 15:4 kpo ka kplɔ́n mǐ dó akpá ɖé didó nú Mawu wu?

⁶ Bonu vǐ nyɔnu Jɛfutée tɔn na ɖè tɔ́ tɔn sín akpá ɔ, é ɖó na sɛ̀n Jehovah ɖò tɛmpli mɛ nú gbɛhwenu tɔn bǐ. Jɛfutée ka lin tamɛ kpɔ́n cobo dó akpá ɔ ǎ wɛ à? Eǒ, ɖó é tuùn ganji ɖɔ vǐ nyɔnu emitɔn sixu nyí mɛ e na tɔ́n sín xwé emitɔn gbè bo wá kpé emi é. Nǔ ɖò mɔ̌ có, ninɔmɛ vɛwǔ ɖé wɛ é nyí nú vǐ kpo tɔ́ kpo enɛ, ye bǐ ɖó na savɔ̌ ɖé. Hwenu e Jɛfutée mɔ vǐ tɔn é ɔ, é “vún awu dó kɔ nú éɖée” bo ɖɔ ɖɔ ayi emitɔn gbado. Vǐ nyɔnu tɔn ‘y’avǐ ɖó asú e é ma na da ǎ é wutu.’ Etɛwu? Jɛfutée ɖó vǐ sunnu ɖebǔ ǎ, lobɔ vǐ nyɔnu ɖokpo e é ɖó é lɔ na da asú gbeɖé bonu é na ɖó vivǔ ǎ. Ali ɖě sɔ́ hun bonu mɛɖé na ɖó nyikɔ tɔn ta bo na ɖu nǔɖokan tɔn lɛ sín gǔ ǎ. Amɔ̌, nǔ e ɖò taji bɔ è na lin é nɛ ǎ. Jɛfutée ɖɔ: “Un ko dó akpá nú Mawu Mavɔmavɔ hǔn, un ma ka sixu gɔn ɖiɖe nɛ!” Bɔ vǐ nyɔnu tɔn yí gbè ɖɔ: “Wà nǔ xá mì lee hwiɖesunɔ ko ɖɔ gbɔn sín nu towe mɛ é.” (Hwɛ. 11:35-39) Gbɛtɔ́ gbejinɔtɔ́ e ma na lin gbeɖé bo na gɔn akpá e ye dó nú Mawu Ajalɔnnɔ ɔ é ɖè ǎ é wɛ ye nyí, é na bo byɔ nǔ ɖebǔ ɖò ye sí ɔ nɛ.—Xà Sɛ́nflínmɛ 23:22, 24; Ðɛhan 15:4.

7. (a) Akpá tɛ Ana ka dó? Etɛwu? Nɛ̌ nǔ lɛ ka wá yì gbɔn? (b) Etɛ akpá e Ana dó é ka byɔ ɖò Samuwɛli sí? (Kpɔ́n tinmɛ e ɖò dò é.)

⁷ Ana nyí mɛ ɖevo e ɖè akpá e é dó nú Jehovah é kpo gbejininɔ kpo é. É dó akpá tɔn hwenu e é ɖò wuvɛ̌ ɖaxó sè wɛ, bo ɖò aluwɛ mɛ ɖó vǐmaji tɔn kpo zun e zun i wɛ asísí tɔn nɔ ɖè hwebǐnu ɖó enɛ wu é kpo wu. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Ana ɖɔ nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ e bǐ nú Mawu bo d’akpá ɖɔ: “Mawu Mavɔmavɔ Nǔbǐwukpétɔ́, enyi a kɛnklɛn bo nyì kɔ kpɔ́n wuvɛ̌ e mɔ wɛ nyɛ mɛsɛntɔ́ towe ɖè ɔ, enyi a flín mì bo ma wɔn mì ǎ, bo na vǐ sunnu ɖokpo nyɛ mɛsɛntɔ́ towe ɔ, un  na sɔ́ vǐ ɔ ɖó vo nú we, bɔ é na nyí towe kúgbe gbɛgbe, bɔ è na xwlɛ́ ta n’i gbeɖé ǎ; enɛ ɔ na ɖexlɛ́ ɖɔ è sɔ́ ɛ ɖó vo nú we.” * (1 Sam. 1:11) Jehovah sè ɖɛ Ana tɔn, bɔ é jì nukɔnví tɔn, b’ɛ nyí vǐ sunnu ɖé. Kpɔ́n lee é na ko dó xomɛhunhun n’i sɔ́ é! Amɔ̌, é ka wɔn akpá e é dó nú Mawu é ǎ. Hwenu e é jì vǐ sunnu tɔn é ɔ, é ɖɔ ɖɔ “Mawu Mavɔmavɔ wɛ emi byɔ.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) É ka bɔwǔ nú Ana b’ɛ na ɖè akpá e é dó é à? (b) Nɛ̌ xó Davidi tɔn e ɖò Ðɛhan 61 mɛ lɛ é ka flín mǐ kpɔ́ndéwú ɖagbe Ana tɔn gbɔn?

⁸ Ee Samuwɛli ɖó xwè atɔn mɔ̌ bɔ Ana ɖè anɔ̌ n’i gudo é ɔ, é wà nǔ sɔgbe xá akpá e é dó nú Mawu é pɛ́pɛ́pɛ́. É tlɛ lin na wà nǔ ɖevo lɔ ǎ. É kplá Samuwɛli yì jó nú Vɔsanúxwlémawutɔ́ Ðaxó Eli ɖò Goxɔ ɔ mɛ ɖò Silóo bo ɖɔ: “Vǐ e byɔ Mawu Mavɔmavɔ wɛ un ɖè, bo ɖò ɖɛ xò wɛ hwenɛnu é ɖíe Mawu Mavɔmavɔ sè ɖɛ ce é. Dìn ɔ, nyɛ lɔ jló na sɔ́ vǐ ɔ na Mawu Mavɔmavɔ, bɔ é na nyí étɔn kaka sɔyi.” (1 Sam. 1:24-28) Ðò finɛ ɔ, “Samuwɛli . . . ɖò susu wɛ ɖò Mawu Mavɔmavɔ nukɔn.” (1 Sam. 2:21) Amɔ̌, etɛ enɛ ka byɔ ɖò Ana sí? É yí wǎn nú vǐ sunnu tɔn tawun, amɔ̌, dìn ɔ, é sɔ́ na kpéwú bo na mɔ ɛ gbè bǐ gbè ɖò vǔhwenu tɔn ǎ. Dǒ nukún mɛ kpɔ́n, bo kpɔ́n lee é na ko ba tawun bo na nɔ kplá así kɔ n’i, d’ayihun xá ɛ, na nùɖuɖu i, bɔ sɔ ɔ, é lɔ na wá flín nǔ ɖagbeɖagbe e nɔ wanyiyinɔ e ɖò nukún kpé dó vǐ tɔn wu wɛ bo mɔ b’ɛ ɖò susu wɛ é ɖé nɔ flín lɛ é gbɔn é. Nǔ nyí mɔ̌ có, é vɛ́ nú Ana ɖɔ é ɖè akpá e é dó nú Mawu é ǎ. Xomɛ tɔn hun ɖò Jehovah mɛ.—1 Sam. 2:1, 2; xà Ðɛhan 61:2, 6, 9.

9. Nùkanbyɔ tɛ lɛ ka kpò bɔ mǐ na mɔ xósin na?

⁹ Dìn e mǐ ko mɔ nukúnnú jɛ lee akpá ɖé didó nú Mawu nyí nǔ syɛnsyɛn ɖé sɔ́ é wu é ɔ, mi nú mǐ ni gbéjé nùkanbyɔ elɔ lɛ kpɔ́n: Akpá alɔkpa tɛ lɛ mǐ mɛ Klisanwun lɛ ka sixu dó? Nɛ̌ mǐ ka ɖó na kanɖeji sɔ, bo na ɖè akpá mǐtɔn lɛ?

10. Akpá taji hugǎn tɛ Klisanwun ɖé ka sixu dó? Etɛ akpá enɛ ka byɔ ɖò así tɔn?

¹⁰ Akpá taji hugǎn e Klisanwun ɖé sixu dó é wɛ nyí ɖɔ é na zé gbɛzán tɔn jó nú Jehovah. Etɛwu é ka nyí mɔ̌? Ðó ɖò ɖɛ mɛɖesunɔ tɔn ɖé mɛ ɔ, é d’akpá nú Jehovah kpo ayi tɔn bǐ kpo ɖɔ nǔ ɖebǔ na bo ɖò jijɛ wɛ ɔ, emi na sɔ́ gbɛzán emitɔn bǐ dó sɛ̀n ɛ kaka sɔyi. Nú mǐ na zán xógbe Jezu tɔn lɛ ɔ, mɛ e “jó tito éɖesunɔ tɔn lɛ dó” é jó acɛ ɖebǔ e éɖesunɔ ɖó é dó, bo d’akpá bɔ jlǒ Mawu tɔn na mya nukún n’i hugǎn nǔ ɖevo ɖebǔ ɖò gbɛzán tɔn mɛ. (Mat. 16:24) Sín gbè nɛ gbè ɖido ɔ, “Aklunɔ tɔn wɛ [é] nyí.” (Hlɔ. 14:8) Mɛɖebǔ e d’akpá bo zé éɖée jó nú Mawu é ɖó na sɔ́ dó mɔ nǔ syɛnsyɛn tawun ɖé, lee ɖɛhanwlantɔ́ elɔ e ɖɔ dó akpá e é dó nú Mawu lɛ é wu é bló gbɔn é ɖɔhun: “Nǔ e Mawu Mavɔmavɔ wà nú mì lɛ ɔ, etɛ un ka sixu wà dó sú i axɔ tɔn? Akpá e un dó nú Mawu Mavɔmavɔ lɛ ɔ, un na ɖè ye ɖò togun tɔn bǐ nukɔn.”—Ðɛh. 116:12, 14.

11. Etɛ a ka ɖexlɛ́ ɖò gbè e gbè a bló baptɛm é?

¹¹ A ko zé gbɛzán towe jó nú Jehovah bo ɖexlɛ́ mɛ lɛ bǐ gbɔn baptɛm sìn tɔn gblamɛ à? Nú a ko bló mɔ̌ hǔn, é nyɔ́ tawun! Flín ɖɔ ɖò baptɛm towe sín azǎn gbè ɔ, è kanbyɔ we ɖò kúnnuɖetɔ́ lɛ nukɔn ɖɔ hwi ka ko zé hwiɖée jó nú Jehovah bo mɔ nukúnnú jɛ mɛ ɖɔ “hwiɖée zízé jó nú Jehovah kpo baptɛm towe kpo xlɛ́ ɖɔ a nyí ɖokpo ɖò Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ mɛ, ɖò kɔnɖókpɔ́ mɛ kpo tutoblonunu e gbigbɔ Mawu tɔn ɖò ali xlɛ́ wɛ é kpo” à jí. Xósin ɛɛn e a  na é xlɛ́ ɖò agbawungba ɖɔ a zé hwiɖée jó nú Jehovah bǐ mlɛ́mlɛ́ bo jɛxa bo na bló baptɛm ɖi devizɔwatɔ́ Jehovah tɔn e è na gbè é ɖé. A hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun tawun gbè nɛ gbè!

12. (a) Nǔ tɛ lɛ é ka na nyɔ́ ɖɔ mǐ ni kanbyɔ mǐɖée? (b) Jijɔ tɛ lɛ gbé Piyɛ́ɛ ka ɖɔ ɖɔ mǐ ɖó na nya?

¹² Amɔ̌, bǐbɛ̌mɛ Jehovah sinsɛn tɔn kpowun wɛ baptɛm nyí. Enɛ gudo ɔ, mǐ jló na kpó ɖò gbɛ̀ zán wɛ sɔgbe xá zě e mǐ zé mǐɖée jó nú Mawu é ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn mɛ kpo gbejininɔ kpo. Enɛ wu ɔ, mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Sín hwenu e un bló baptɛm é kaka jɛ égbé ɔ, nɛ̌ un ka ɖò nukɔn yì wɛ ɖò gbigbɔ lixo gbɔn? Un ka kpò ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ kpo ayi ce bǐ kpo à? (Kolo. 3:23) Un ka nɔ xoɖɛ, xà Xó Mawu tɔn, yì kplé agun tɔn lɛ, bo nɔ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ hwɛhwɛ lee é nyɔ́ bló gbɔn é à? Alǒ un ka ko ɖò vɛ̌ dó nú ɖé lɛ ɖò nǔ gbigbɔ tɔn enɛ lɛ mɛ wɛ wɛ à?’ Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ tinmɛ ɖɔ mǐ sixu nyì alɔ nú fɔnlín ɖò sinsɛnzɔ́ mǐtɔn mɛ, enyi mǐ sɔ́ nùtuùntuùn, didɛ kpo mɛɖéezejo nú Mawu kpo gɔ́ nú nùɖiɖi mǐtɔn ɔ nɛ.—Xà 2 Piyɛ́ɛ 1:5-8.

13. Etɛ mɛ Klisanwun e zé éɖée jó nú Jehovah bo bló baptɛm é ɖé ka ɖó na mɔ nukúnnú jɛ?

¹³ Mǐ sɔ́ sixu dɔn nǔ gbɔn akpá e mǐ dó  bo zé mǐɖée jó nú Mawu é jí, alǒ súnsún akpá enɛ ɖò ali ɖebǔ nu ǎ. Enyi nǔ cikɔ nú mɛɖé ɖò Jehovah sinsɛn kɔn, alǒ ɖò Klisanwun gbɛzinzan mɛ ɔ, é sixu ɖɔ gbeɖé ɖɔ emi kún zé emiɖée jó nú Jehovah ó, lé emi ko dɔn nǔ gbɔn baptɛm emitɔn jí ǎ. * É na bo ɖó linlin enɛ lɛ ɖebǔ ɔ, é ko ɖexlɛ́ ɖɔ emi ko zé emiɖée bǐ jó nú Mawu. É na ɖó gbè hwɛ syɛnsyɛn ɖěɖee é sixu hu lɛ é tɔn ɖò Jehovah kpo agun ɔ kpo nukɔn. (Hlɔ. 14:12) Mi ma nú è ɖɔ dó mǐ wu gbeɖé ɖɔ ‘mǐ sɔ́ ɖó wanyiyi lee mǐ ɖó gbɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ é ǎ’ ó. Loɔ, mǐ jló ɖɔ Jezu ni ɖɔ dó mǐ wu ɖɔ: “Un tuùn nǔ e wà wɛ a ɖè ɔ bǐ; un tuùn lee a ɖò gbeji gbɔn é; un tuùn lee a bí dó azɔ̌ wu gbɔn é, bo tuùn suúlu e a ɖó é. Un tuùn ɖɔ azɔ̌ e wà wɛ a ɖè dìn ɔ sukpɔ́ hú ee a wà ɖò bǐbɛ̌mɛ é.” (Nǔɖe. 2:4, 19) Mi nú mǐ ni kpó ɖò gbɛ̀ zán wɛ sɔgbe xá akpá e mǐ dó bo zé mǐɖée jó nú Jehovah é kpo kanɖodonǔwu kpo, bo hɛn Jehovah sín xomɛ hun.

14. Akpá tɛ ka nyí akpá taji wegɔ e mɛɖé sixu dó é? Etɛwu?

¹⁴ Akpá taji wegɔ e mɛɖé sixu dó é wɛ nyí alɔwliwli sín akpá. Etɛwu é ka nyí mɔ̌? Ðó alɔwliwli nyí nǔ mímɛ́ wutu. Ðò Mawu kpo gbɛtɔ́ lɛ kpo sín nukɔn ɔ, nyɔnu ɔ kpo sunnu ɔ kpo nɔ dó akpá alɔwliwli tɔn yetɔn lɛ. Ðò alɔwliwli lɛ sín hwenu ɔ, ye nɔ d’akpá hwɛhwɛ ɖɔ emi na yí wǎn nú emiɖée, wlíbò nú emiɖée bo lɛ́ ɖó sísí nú emiɖée, lobo na ɖò mɔ̌ wà wɛ “nú táan nabi e [ye] mɛ wè lɛ na nɔ gbɛ̀ ɖò kpɔ́ xɔ ɖò ayikúngban jí, sɔgbe xá tuto alɔwliwli tɔn e Mawu sɔ́ ɖ’ayǐ é é.” Mɛ ɖevo lɛ sixu nɔ ma zán xógbe ɖokpo ɔ lɛ, amɔ̌, ye lɔ dó akpá ɖé ɖò Mawu nukɔn. Enɛ gudo ɔ, ye huzu asú kpo asì kpo, é xlɛ́ ɖɔ alɔwliwli yetɔn nyí kancica e na nɔ ayǐ nú gbɛhwenu yetɔn bǐ é ɖé. (Bǐb. 2:24; 1 Kɔ. 7:39) Enyi mǐ na zán xógbe Jezu tɔn, “enyi mɔ̌ hǔn, gbɛtɔ́ ni bo ma klán nǔ e Mawu dɔn cá é ó” ɔ, enɛ xlɛ́ ɖɔ asú ɔ, asì ɔ, alǒ mɛ ɖevo ɖebǔ kún ɖó acɛ tɔn bo na klán alɔwliwli ɔ ó. Mɛ e ɖò alɔ wlí wɛ lɛ é ɖó na tuùn ɖɔ mɛɖée gbígbɛ́ kún nyí wlɛnwín ɖé ó.—Mak. 10:9.

15. Etɛwu Klisanwun lɛ ka ɖó na nyì alɔ nú vɛ̌donúnǔ sín linlin e gbɛ̀ ɔ nɔ ɖó dó alɔwliwli wu é?

¹⁵ É ɖò wɛn ɖɔ alɔwliwli maɖóblɔ̌ ɖé kún ɖè gbeɖé ó. Gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ wè wɛ nɔ kplé bo nɔ wlí alɔ. Nǔ e wu Biblu ɖɔ ɖɔ mɛ e wlí alɔ lɛ é “na mɔ wuvɛ̌” hweɖelɛnu é nɛ. (1 Kɔ. 7:28) É blawu ɖɔ ɖò égbé ɔ, mɛ gègě ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ bo ɖó linlin vɛ̌donúnǔ tɔn dó alɔwliwli wu. Tagba lɛ jɛ alɔwliwli yetɔn mɛ wá jí ɔ, ye nɔ xò nǔ kplá, bo nɔ jó mɛ e ye da é dó. Amɔ̌, Klisanwun lɛ ɖó na zán gbɛ̀ gbɔn mɔ̌ ǎ. Nǔ ma wà sɔgbe xá akpá alɔwliwli tɔn nyí nǔ ɖokpo ɔ kpo adingban ɖiɖó nú Mawu kpo, Mawu ka gbɛ́ wǎn nú adingbannɔ lɛ! (Lev. 19:12; Nùx. 6:16-19) Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ: “Asì wɛ a ɖó hǔn, ma ba na klán xá ɛ ó.” (1 Kɔ. 7:27) Pɔlu ɖɔ mɔ̌ ɖó é tuùn ɖɔ Jehovah lɛ́ gbɛ́ wǎn nú ayi hizihizi hinhɛn dó gbɛ́ asú alǒ asì.—Mal. 2:13-16.

16. Etɛ Biblu ka ɖɔ dó mɛɖée gbígbɛ́ kpo kínklán kpo wu?

¹⁶ Jezu kplɔ́n mɛ ɖɔ hwɛjijɔ junjɔn Biblu jí ɖokpo e wu è na súnsún akpá alɔwliwli tɔn ɖé é wɛ nyí hwenu e asú alǒ asì xomɛvɔnɔ ɔ wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi kún na sɔ́ hwɛ kɛ wegɔ emitɔn e dó afɔ gbě é ó é. (Mat. 19:9; Ebl. 13:4) Bɔ etɛ Biblu ka ɖɔ dó è na klán jó asì mɛtɔn alǒ asú mɛtɔn dó wu? Nǔ e é ɖɔ ɖò ali enɛ nu é lɔ ɖò wɛn. (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 7:10, 11.) Biblu na hwɛjijɔ ɖě b’ɛ na zɔn dó enɛ wu bo klán ǎ.  Loɔ, Klisanwun e ko wlí alɔ lɛ é ɖé lɛ nɔ mɔ ninɔmɛ ɖé lɛ dó mɔ hwɛjijɔ e wu è na klán é, ɖi asú acɛ-gannaganna-kpatɔ́ alǒ gǔfɔndómawujitɔ́ ɖé na sɔ́ gbɛ̀ wegɔ tɔn tɔn alǒ ganjininɔ tɔn ɖò gbigbɔ lixo ɖó axɔ nu zɛ xwé wu. *

17. Nɛ̌ Klisanwun asú kpo asì kpo lɛ ka sixu bló gbɔn bɔ alɔwliwli yetɔn na nɔ ayǐ sɔyi?

¹⁷ Enyi mɛ e wlí alɔ lɛ é sɛkpɔ mɛxo agun tɔn lɛ, bo ɖò biba wɛ ɖɔ ye ni ɖè wě xá emi dó alɔwliwli sín tagba lɛ wu ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ mɛxo lɛ ni kanbyɔ ye ɖɔ ye ka kpɔ́n video Etẹwẹ Owanyi Nugbo Yin? alǒ kplɔ́n alɔnuwema Xwédo Towe Sixu Nɔ Awǎjijɛ Mɛ ɖò agaɖanu dìn à jí. Etɛwu? Ðó azɔwanú enɛ lɛ tɛɖɛ̌ nugbodòdó Mawu tɔn ɖěɖee ko d’alɔ mɛ gègě bɔ alɔwliwli yetɔn lidǒ lɛ é jí. Asú kpo asì kpo ɖé ɖɔ: “Sín hwenu e mǐ jɛ alɔnuwema enɛ kplɔ́n jí é ɔ, alɔwliwli mǐtɔn ɖó awǎjijɛ hugǎn lee é ɖè ɖ’ayǐ é.” Nyɔnu e alɔwliwli tɔn ɖó xwè 22, bo ko ɖibla ja gbigba gbé é ɖé ɖɔ: “Mǐ mɛ wè lɛ bǐ wɛ bló baptɛm, amɔ̌, lee nǔ nɔ cí nú mǐ mɛ wè lɛ é gbɔn vo tawun. Video ɔ wá dó ganmɛ! Mǐ ɖò ganji dìn ɖi asú kpo asì kpo.” A ko wlí alɔ wɛ à? Wà nǔ bǐ bo xwedó nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ ɖò alɔwliwli towe mɛ. Mɔ̌ biblo na d’alɔ we bɔ a na zán gbɛ̀ sɔgbe xá alɔwliwli sín akpá e a dó é kpo awǎjijɛ kpo.

18, 19. (a) Etɛ mɛjitɔ́ Klisanwun gègě ka ko bló? (b) Etɛ è ka sixu ɖɔ dó mɛ ɖěɖee ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn bunɔ ɖé mɛ lɛ é wu?

¹⁸ A ka lɛ́ ɖ’ayǐ nǔ ɖevo wu bɔ Jɛfutée kpo Ana kpo ɖó ɖò bǔ à? Nǔ e mɛ akpá ye mɛ ɖokpo ɖokpo tɔn tɔ́n kɔ dó é wɛ nyí ɖɔ è sɔ́ Jɛfutée sín vǐ nyɔnu kpo Ana sín vǐ sunnu kpo jó bɔ ye na wà sinsɛnzɔ́ bunɔ mímɛ́ ɖé ɖò Goxɔ ɔ mɛ. Enɛ xlɛ́ ɖɔ gbɛzán ɖagbe hugǎn ɖé wɛ. Égbé ɔ mɛjitɔ́ Klisanwun gègě nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú vǐ yetɔn lɛ ɖɔ ye ni bɛ́ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn, lobo sɔ́ gbɛzán yetɔn bǐ jó nú sinsɛnzɔ́ Mawu tɔn. É jɛxa ɖɔ è ni kpa mɛ ɖěɖee ɖò mɔ̌ bló wɛ lɛ é tawun.—Hwɛ. 11:40; Ðɛh. 110:3, nwt.

¹⁹ Égbé dìn ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn 67 000 wɛ ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn bunɔ ɖé mɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. Mɛɖé lɛ ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Betɛli, mɛ ɖevo lɛ ɖò xɔgbigbá alǒ nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn sín azɔ̌ wà wɛ, mɛɖé lɛ nɔ kplɔ́n nǔ mɛ ɖò wemaxɔ yɛhwexɔsuɖuto ɔ tɔn lɛ mɛ, alǒ nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe tɔn abǐ mɛsɛ́dó kabǐ nɔ kpé nukún dó Kpléɖókpɔ́ Sín Xɔ lɛ alǒ wemaxɔmɛ Biblu kplɔnkplɔn tɔn sín xɔ lɛ wu. Ye mɛ bǐ wɛ dó “Tónúsíse kpo Ya kpo Sín Akpá,” bo yí gbè ɖɔ emi na wà nǔ ɖebǔ e è zɔ́n emi dó nukɔnyiyi Axɔsuɖuto ɔ tɔn takúnmɛ é, bo na zán gbɛ̀ e bɔkun é, lobo nyì alɔ nú agbazazɔ́ ɖevo wiwa, afi nú è na gbè tɔn ye ɔ nɛ. Mɛ e ɖò azɔ̌ enɛ lɛ wà wɛ lɛ é wɛ nyí bunɔ ǎ, loɔ, azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú ye lɛ é wɛ nyí azɔ̌ bunɔ. Ye mɔ nukúnnú jɛ mɛ ɖɔ é nyí nǔ taji ɖɔ ye ni sɔ́ yeɖée hwe, bo zán gbɛ̀ sɔgbe xá akpá e ye dó kpo ayi bǐ kpo é, kaka nú táan nabi e ye na wà sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn bunɔ ɖé xɔ é.

20. Etɛ mǐ ka ɖó na bló “ayihɔngbe ayihɔngbe”? Etɛwu?

²⁰ Ðò akpá e xó mǐ ɖɔ lɛ é mɛ ɔ, nabi a ka ko dó nú Mawu, ɖokpo wɛ à, wè wɛ à alǒ atɔn lɛ bǐ? A mɔ nǔ jɛ wu dìn ɖɔ a kún ɖó na sɔ́ nukún kpɛví dó kpɔ́n akpá towe lɛ na ó. (Nùx. 20:25) Nú a ma ɖè akpá e a dó nú Jehovah é ɖé ǎ ɔ, nǔ e mɛ é na tɔ́n kɔ dó é na syɛn tawun. (Nùt. 5:5) Enɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni sɔ́ awǎjijɛ dó ‘ɖò han jì mlá Jehovah wɛ hwebǐnu, bo na dó ɖè akpá e mǐ dó lɛ ayihɔngbe ayihɔngbe.’—Ðɛh. 61:9.