1. (a) Jefitha na Hana maahanaine na njĩra ĩrĩkũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Nĩ ciũria irĩkũ igũcokio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

JEFITHA aarĩ mũtongoria warĩ ũcamba, nake Hana aarĩ mũtumia mwathĩki. Jefitha aarĩ mũndũ wa mbaara ũtaarĩ na guoya, nake Hana aarutaga mawĩra make ma mũciĩ arĩ mũtumia mwĩnyihia. Makĩria ma gũkorũo atĩ Jefitha na Hana maatungatagĩra Ngai ũmwe-rĩ, hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũhaanaine maarĩ naguo? O ũmwe wao nĩ harĩ mwĩhĩtwa eehĩtĩire Ngai na erĩ nĩ maahingirie mĩĩhĩtwa ĩyo. Nĩ cionereria njega mũno harĩ athuri na atumia arĩa mathuuraga kwĩhĩtĩra Jehova ũmũthĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ ciũria cia bata ciumagĩra: Kwĩhĩta nĩ kĩĩ? Kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Jehova kwagĩrĩire kuoywo atĩa? Tũngĩĩruta atĩa kuumana na Jefitha na Hana?

2, 3. (a) Kwĩhĩta nĩ kĩĩ? (b) Maandĩko moigaga atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Ngai?

² Thĩinĩ wa Bibilia kwĩhĩta nĩ kwĩrĩra Ngai ũndũ kana kĩndũ kuuma ngoro. Mũndũ eragĩra Ngai atĩ nĩ egwĩka ũndũ mũna, aheane kĩheo, aingĩre ũtungata-inĩ mũna, kana etheme maũndũ mamwe. Mũndũ ehĩtaga na kwĩyendera. No mĩĩhĩtwa ĩkoragwo ĩrĩ mĩtheru harĩ Ngai na erĩgagĩrĩra tũmĩhingie tondũ nĩ kwĩhĩta tũkoragwo twĩhĩtĩte na tũkamwĩrĩra atĩ nĩ kũrĩ ũndũ tũgwĩka kana nĩ kũrĩ ũndũ tũtegwĩka. (Kĩam. 14:22, 23; Ahib. 6:16, 17) Maandĩko moigaga atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũritũ wa kwĩhĩtĩra Ngai?

³ Watho wa Musa woigĩte ũũ: “Hĩndĩ ĩrĩa mũndũ mũrũme  ekwĩhĩta mwĩhĩtwa ũkoniĩ Jehova, kana akehĩta mwĩhĩtwa wa kwĩhinga mũhingo, ndagacoka kuugũkwo ũguo oigĩte, no ageka o ta ũrĩa ũhoro ũrĩa woimire kanua gake watariĩ.” (Ndar. 30:2) Thutha-inĩ Suleimani aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũũ: “Rĩrĩa wehĩta mwĩhĩtwa harĩ Ngai, ndũkanahũthĩrĩrie kũũhingia; nĩ ũndũ we ndakenagio nĩ irimũ: hingia mwĩhĩtwa waku.” (Koh. 5:4) Jesu nĩ onanirie ũritũ ũrĩa ũkoragwo ho wĩgiĩ mwĩhĩtwa rĩrĩa oigire: “Nĩ mũiguĩte atĩ andũ a tene nĩ meerirũo: ‘Ndũkanehĩte na wage kũhingia, ĩndĩ no mũhaka ũhingagĩrie Jehova mĩĩhĩtwa yaku.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Jehova kwagĩrĩire kuoywo atĩa? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkwĩruta wĩgiĩ Jefitha na Hana?

⁴ Nĩ ũndũ ũcio, kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Ngai nĩ ũndũ wagĩrĩirũo kuoywo na ũritũ mũno. Ũrĩa tuoyaga mĩĩhĩtwa itũ nĩ ũhutagia ũrata witũ na Jehova. Daudi aandĩkire ũũ: “Nũ ũngĩambata kĩrĩma-inĩ kĩa Jehova, na nũ ũngĩrũgama handũ hake harĩa haamũre? Nĩ mũndũ wothe . . . ũrĩa ũtehĩtĩte mwĩhĩtwa wa maheeni akĩhũthĩra muoyo [wa Jehova], kana akehĩta mwĩhĩtwa ũtarĩ wa ma.” (Thab. 24:3, 4, New World Translation) Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ Jefitha na Hana meehĩtĩte, na hihi nĩ warĩ ũndũ mũhũthũ kũhingia mĩĩhĩtwa yao?

5. Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ Jefitha eehĩtire, na moimĩrĩro maarĩ marĩkũ?

⁵ Jefitha nĩ aahingirie na wĩhokeku mwĩhĩtwa ũrĩa eerĩire Jehova rĩrĩa aathiaga kũrũa na Aamoni arĩa maanyariraga andũ a Ngai. (Atiir. 10:7-9) Tondũ nĩ eendaga mũno kũhootana, Jefitha eehĩtire ũũ: “Ũngĩkorũo nĩũkũrekereria ciana cia Amoni ũcineane moko-inĩ makwa na ma, o ma-rĩ, nĩgũgatuĩka atĩrĩ, atĩ hĩndĩ ĩrĩa ngacoka na thayũ nyumĩte gwa ciana cia Amoni, kĩrĩa gĩothe gĩkandũnga thome kiumĩte na gwakwa mũciĩ-rĩ, gĩgatuĩka kĩa Jehova.” Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Aamoni nĩ maahootirũo, na mwarĩ wa Jefitha ũrĩa eendete mũno nĩwe woimire kũmũtũnga acoka thutha wa kũhootana. Nĩwe ũngĩatuĩkire ‘wa Jehova.’ (Atiir. 11:30-34) Ũndũ ũcio ũngĩahutirie mwarĩ wa Jefitha atĩa?

6. (a) Hihi warĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Jefitha na mwarĩ kũhingia mwĩhĩtwa wao harĩ Ngai? Taarĩria. (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũtĩtĩrithagio wĩgiĩ kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Jehova thĩinĩ wa Gũcokerithia Maathani 23:21, 23 na Thaburi 15:4?

⁶ Nĩguo mwarĩ wa Jefitha ahingie mwĩhĩtwa wa ithe, aabataraga gũtungatĩra Jehova mahinda mothe thĩinĩ wa hema-ya-gũtũnganwo. Hihi Jefitha eehĩtire atambĩte gwĩciria? Aca, tondũ no gũkorũo nĩ aamenyaga atĩ mwarĩ nĩwe ũngĩoimire kũmũtũnga. O na kũrĩ ũguo, ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o erĩ; maabataraga kwĩima mũno. Rĩrĩa Jefitha onire mwarĩ ‘aatehũrangire nguo ciake’ na akĩigua akua ngoro mũno. Mwarĩ nĩ ‘aarĩrĩire ũhoro wake wa kwaga kũgũrũo.’ Nĩkĩ? Jefitha aarĩ o na mũirĩtu ũmwe na ndaarĩ na mwana wa kahĩĩ, na rĩu mwarĩ ũcio ndangĩahikire agĩe ciana. Ũguo nĩ kuuga gũtingĩarĩ na njĩra ya gũtwarithia na mbere rĩĩtwa rĩa famĩlĩ. No ũcio tiguo warĩ ũndũ ũrĩa wa bata mũno. Jefitha oigire: “Nĩ gũkorũo nĩndumũrĩire Jehova kanua gakwa ngamwarĩria, na ndingĩhota kwĩricũkwo.” Nake mwarĩ aamũcokeirie ũũ: “Njĩka o ta ũrĩa ũhoro ũrĩa woimire kanua gaku watariĩ.” (Atiir. 11:35-39) Acio maarĩ andũ ehokeku matangĩeciririe kwaga kũhingia mwĩhĩtwa wĩhĩtĩirũo Ngai Ũrĩa ũrĩ Igũrũ Mũno, o na angĩkorũo ũndũ ũcio nĩ ũngĩamonũhire.—Thoma Gũcokerithia Maathani 23:21, 23; Thaburi 15:4.

7. (a) Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ Hana eehĩtire, eehĩtire ũguo nĩkĩ, na gwathire atĩa? (b) Mwĩhĩtwa wa Hana wahutirie Samueli na njĩra ĩrĩkũ? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

⁷ Hana o nake nĩ aahingirie mwĩhĩtwa ũrĩa eehĩtĩire Jehova arĩ na wĩhokeku. Eehĩtĩire  Jehova rĩrĩa aageragĩra maũndũ maritũ na ruo rwa ngoro nĩ ũndũ wa kwaga mwana na kũnyũrũrio kũrĩa aanyũrũragio. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Hana aaitũrũrĩire Jehova ngoro yake, akĩmwĩhĩtĩra ũũ: “Wee Jehova, Mũnene wa Ita, ũngĩĩtĩkĩra kũrora wone thĩna ũrĩa niĩ, ndungata yaku ya mũndũ-wa-nja, ‘thĩnĩtio, na ũndirikane, wage kũriganĩrũo nĩ niĩ ndungata yaku ya mũndũ-wa-nja, no makĩria ũ’he niĩ, ndungata yaku ya mũndũ-wa-nja, kahĩĩ-rĩ, niĩ na niĩ nĩngakahe Jehova matukũ mothe ma muoyo wako, na gatikahutio na rũenji mũtwe o na rĩ.” * (1 Sam. 1:11) Ihoya rĩa Hana nĩ rĩacokirio na akĩgĩa mwana wake wa mbere, na aarĩ mwana wa kahĩĩ. Aagĩire na gĩkeno kĩnene mũno. No ndaariganĩirũo nĩ mwĩhĩtwa ũrĩa eehĩtĩire Ngai. Rĩrĩa aaciarire kahĩĩ oigire ũũ: “Nĩ kũhoya ndĩkahoete kwĩ Jehova.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Hihi warĩ ũndũ mũhũthũ harĩ Hana kũhingia mwĩhĩtwa wake? Taarĩria. (b) Ciugo cia Daudi iria irĩ thĩinĩ wa Thaburi 61 ikũririkanagia atĩa mwerekera mwega wa Hana?

⁸ Samueli aatigithio kuonga arĩ na kĩndũ mĩaka ĩtatũ, Hana nĩ eekire o ũrĩa eerĩire Jehova. O na ndangĩeciririe kwĩricũkwo. Aatwarire Samueli Shilo thĩinĩ wa hema-ya-gũtũnganwo, kũrĩ Eli Mũthĩnjĩri-Ngai-Mũnene na akiuga ũũ: “Kaana gaka nĩko ndahoyaga; nake Jehova nĩetĩkĩrĩte kũ’he kĩrĩa ndamũhoire; tondũ ũcio, o na niĩ nĩndakaamũrĩra Jehova; hĩndĩ ĩrĩa yothe gegũtũũra muoyo-rĩ, gegũtũũra ge kaamũrĩre Jehova.” (1 Sam. 1:24-28) “Nake mwana ũcio, ti Samweli, agĩkũrĩra kũu mbere ya Jehova.” (1 Sam. 2:21) No ũndũ ũcio ũngĩahutirie Hana atĩa? Nĩ eendete kahĩĩ gake mũno, no rĩu ndangĩahotire gũkoragwo nako o mũthenya gagĩkũra. Ta wĩcirie ũrĩa eeriragĩria gũkahĩmbĩria, gũgathakia, na gũkarera, nĩguo akenere maũndũ maingĩ mega marĩa nyina wa mwana akenagĩra rĩrĩa arerorera kaana gake gagĩkũra. O na kũrĩ ũguo, Hana nderirire nĩ ũndũ wa kũhingia mwĩhĩtwa wake harĩ Ngai. Ngoro yake yakenagĩra Jehova.—1 Sam. 2:1, 2; thoma Thaburi 61:1, 5, 8.

9. Nĩ ciũria irĩkũ tũgwĩciria ũhoro wacio?

⁹ Rĩu tondũ nĩ twataũkĩrũo atĩ kwĩhĩta mwĩhĩtwa harĩ Ngai nĩ ũndũ wagĩrĩirũo kuoywo na ũritũ mũno, tũkwarĩrĩria ciũria ici: Nĩ mĩĩhĩtwa ta ĩrĩkũ tũngĩĩhĩta tũrĩ Akristiano? Twagĩrĩirũo gwĩkĩra kĩyo kĩigana atĩa harĩ kũhingia mĩĩhĩtwa itũ?

10. Nĩ mwĩhĩtwa ũrĩkũ wa bata mũno Mũkristiano angĩĩhĩta, na ũndũ ũcio ũhutĩtie maũndũ marĩkũ?

¹⁰ Mwĩhĩtwa ũrĩa wa bata mũno Mũkristiano angĩĩhĩta nĩ wa kwĩyamũrĩra Jehova. Nĩkĩ? Tondũ kũgerera mahoya Mũkristiano aragia na Jehova arĩ wika, akamwĩhĩtĩra atĩ nĩ ekũhũthĩra ũtũũro wake kũmũtungatĩra tene na tene o na angĩcemania na moritũ. O ta ũrĩa ciugo cia Jesu cionanagia, mũndũ nĩ kwĩrega ‘eregaga,’ akeneana harĩ Jehova, na akehĩta atĩ arĩigaga wendi wa Ngai mbere ya maũndũ marĩa mangĩ mothe ũtũũro-inĩ wake. (Mat. 16:24) Kuuma mũthenya ũcio na gũthiĩ na mbere, mũndũ akoragwo ‘arĩ wa Jehova.’ (Rom. 14:8) Mũndũ wothe ũrehĩta kwĩyamũrĩra Jehova agĩrĩirũo kuoya ũndũ ũcio na ũritũ mũno, o ta ũrĩa mwandĩki wa Thaburi oigire ũhoro wĩgiĩ mĩĩhĩtwa ĩrĩa eehĩtĩire Ngai. Oigire ũũ: “Nĩ kĩ ngũthukĩra Jehova nakĩo nĩ ũndũ wa wega wake wothe ũrĩa anjĩkĩte? Ngũkĩhingĩria Jehova mĩĩhĩtwa ĩrĩa ndehĩtire, kũhingia ndĩmĩhingie andũ ake othe marĩ ho.”—Thab. 116:12, 14.

11. Nĩ maũndũ marĩkũ mekĩkire mũthenya ũrĩa wabatithirio?

¹¹ Hihi nĩ wĩyamũrĩire Jehova na ũkonania wĩyamũrĩri ũcio na njĩra ya kũbatithio  maĩ-inĩ? Angĩkorũo nĩ wĩkĩte ũguo, ũcio nĩ ũndũ mwega mũno. Ririkana atĩ mũthenya ũrĩa wabatithirio, ũrĩ mbere ya aira aingĩ nĩ woririo kana nĩ wĩyamũrĩire Jehova na ũgataũkĩrũo atĩ “kwĩyamũra gwaku na kũbatithio kũronania atĩ wee ũrĩ ũmwe wa Aira a Jehova ũkĩnyitanĩra na ithondeka rĩa Ngai rĩrĩa rĩtongoragio nĩ roho.” Macokio maku ũgĩtĩkania na ciũria icio monirie andũ othe atĩ nĩ wĩyamũrĩire Jehova na atĩ nĩ ũragĩrĩra kũbatithio ũrĩ ndungata yamũrĩirũo Jehova. Jehova nĩ aakenire mũno nĩ ũguo wekire.

12. (a) Nĩ ciũria irĩkũ twagĩrĩirũo kwĩyũria? (b) Nĩ ngumo irĩkũ Petero oigire twagĩrĩirũo gũkũria?

¹² Kũbatithio no kĩambĩrĩria tu. Thutha wa kũbatithio, twendaga gũthiĩ na mbere gũtũũra kũringana na wĩyamũrĩri witũ harĩ Ngai tũkĩmũtungatĩra tũrĩ ehokeku. Nĩ ũndũ ũcio no twĩyũrie ũũ: ‘Maũndũ makwa ma kĩĩroho marathiĩ na mbere atĩa kuuma rĩrĩa ndabatithirio? Hihi no ndĩrathiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova na ngoro yothe? (Kol. 3:23) Hihi nĩ hoyaga, ngathoma Kiugo kĩa Ngai, ngathiĩ mĩcemanio ya kĩũngano, na nganyitanĩra ũtungata-inĩ maita maingĩ ũrĩa ingĩhota? Kana hihi nĩ nyambĩrĩirie kũhoerera maũndũ-inĩ macio ma kĩĩroho?’ Mũtũmwo Petero aataarĩirie atĩ tũngĩthiĩ na mbere kuongerera ũmenyo harĩ wĩtĩkio witũ, ũkirĩrĩria, na wĩyamũrĩri Ngai, no twĩtheme  kũnyihanyihia kĩyo gitũ tũgĩtungatĩra Jehova.—Thoma 2 Petero 1:5-8.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Mũkristiano wĩyamũrĩire Ngai na akabatithio agĩrĩire kũmenya?

¹³ Gũtingĩhoteka gũkaana mwĩhĩtwa witũ wa kwĩyamũrĩra Ngai, kana kwĩricũkwo ũrĩa twerĩire Ngai. Mũndũ angĩnogio nĩ gũtungatĩra Jehova kana nĩ gũikara kũringana na njĩra ya Gĩkristiano, ndangiuga atĩ ndoimĩte eyamũrĩire Jehova, kana atĩ kũbatithio gwake gũtiarĩ kwa biũ. * Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, eerutire akĩonania atĩ nĩ eyamũrĩire Ngai biũ arĩ wothe. No mũhaka angĩcokia ciũria harĩ Jehova na harĩ kĩũngano nĩ ũndũ wa mehia o mothe maritũ angĩka. (Rom. 14:12) Nĩ twĩrutanĩriei biũ nĩ getha tũtikanerũo atĩ nĩ ‘tũtigĩte wendo ũrĩa twarĩ naguo kĩambĩrĩria-inĩ.’ Handũ ha ũguo, tũngĩenda Jesu oige ũũ ũhoro ũtwĩgiĩ: “Nĩ njũĩ ciĩko ciaku, na wendo na wĩtĩkio na ũtungata na ũkirĩrĩria waku, na atĩ ciĩko ciaku cia thutha-inĩ nĩ ikĩrĩte iria wekire kĩambĩrĩria-inĩ.” (Kũg. 2:4, 19) Nĩ tũthiĩi na mbere gũikara kũringana na mwĩhĩtwa witũ wa kwĩyamũrĩra Ngai tũrĩ na kĩyo, na tweka ũguo nĩ tũgũkenia Jehova.

14. Mwĩhĩtwa wa kerĩ wa bata mũno mũndũ angĩĩhĩta nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ?

¹⁴ Mwĩhĩtwa wa kerĩ wa bata mũno mũndũ angĩĩhĩta nĩ mwĩhĩtwa wa kĩhiko. Nĩkĩ? Tondũ kĩhiko nĩ gĩtheru. Arĩa marahikania mehĩtaga mbere ya aira aingĩ na mbere ya Ngai. Mehĩtaga atĩ mekwendana, mamenyanĩrĩre, na matĩane mũndũ na ũrĩa ũngĩ “matukũ marĩa mothe [erĩ megũtũũrania] hamwe gũkũ thĩ kũringana na mũbango wa Ngai wa kĩhikanio.” No gũkorũo angĩ matiugaga ciugo ihaanaine na icio biũ, no o na kũrĩ ũguo nĩ mehĩtaga mbere ya Jehova. Thutha ũcio makanĩrĩrũo atĩ nĩ mũthuri na mũtumia na kĩhiko kĩao kĩagĩrĩirũo nĩ gũtũũra. (Kĩam. 2:24; 1 Kor. 7:39) “Kwoguo-rĩ,” o ta ũrĩa Jesu oigire, “arĩa Ngai anyitithanĩtie, mũndũ ndakanamatigithanie,” gũkorũo nĩ mũthuri we mwene, kana mũtumia, kana mũndũ ũngĩ o wothe. Kwoguo arĩa marahikania magĩrĩire gũkorũo na muonere wa atĩ gũtirĩ hingo magatigana.—Mar. 10:9.

15. Nĩkĩ Akristiano matiagĩrĩirũo gũkorũo na muonere ta wa andũ a thĩ wa kũhũthia kĩhiko?

¹⁵ Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ gũtirĩ gwakorũo na kĩhiko gĩkinyanĩru. Kĩhiko gĩkoragwo na andũ erĩ matarĩ akinyanĩru. Nĩkĩo Bibilia yugaga atĩ andũ arĩa mahikanĩtie “nĩ marĩonaga thĩna” rĩmwe na rĩmwe. (1 Kor. 7:28) No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ makoragwo mahũthĩtie kĩhiko. Rĩrĩa kĩhiko kĩagĩa na mathĩna, makuaga ngoro na magatigana na ũrĩa mahikanĩtie nake. No Akristiano matiagĩrĩirũo gwĩka ũguo. Kũniina mwĩhĩtwa wa kĩhiko nĩ ũndũ ũmwe na kũheenia Ngai, na Ngai nĩ athũire arĩa maheenanagia. (Alaw. 19:12; Thim. 6:16-19) Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Angĩkorũo nĩ wohanĩtio na mũtumia, tiga gũcaria ũrĩa ũngĩtigana nake.” (1 Kor. 7:27) Paulo nĩ angĩoigire ũguo tondũ nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ athũire ndigano yumanĩte na njĩra cia wara.—Mal. 2:13-16.

16. Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ ndigano na kweheranĩra?

¹⁶ Jesu aarutanire atĩ mũthingi wa Kĩĩmaandĩko wa kũniina mwĩhĩtwa wa kĩhiko, no rĩrĩa tu ũrĩa ũhĩtĩirio arega kuohera mũndũ ũrĩa mahikanĩtie nake angĩtharia. (Mat. 19:9; Ahib. 13:4) Ĩ naguo ũhoro wĩgiĩ andũ mahikanĩtie kweheranĩra? Bibilia nĩ ĩkoragwo yarĩrĩirie ũhoro ũcio o naguo. (Thoma 1 Akorintho 7:10, 11.) Bibilia ndĩigĩte mũthingi wa kweheranĩra harĩ arĩa mahikanĩtie. No Mũkristiano ũrĩ thĩinĩ wa kĩhiko no one maũndũ mamwe marĩ gĩtũmi gĩa  kweherera ũrĩa mahikanĩtie nake, ta hihi muoyo wake kana ũgima wake wa kĩĩroho ũngĩkorũo ũgwati-inĩ mũkĩru nĩ ũndũ wa ciĩko cia ũhinya kana ũregenyũki wa ũrĩa mahikanĩtie nake. *

17. Akristiano marĩ thĩinĩ wa kĩhiko mangĩka atĩa nĩguo matũũrie kĩhiko kĩao?

¹⁷ Rĩrĩa andũ mahikanĩtie mathiĩ kũrĩ athuri a kĩũngano magĩetha ũtaaro kĩhiko kĩao kĩrĩ na mathĩna, nĩ wega athuri mamorie kana nĩ merĩgĩte kwĩrorera video ya Wendo wa Ma Nĩ Kĩĩ? marĩ hamwe, na makeruta hamwe broshua ya Famĩlĩ Yaku no Ĩkorũo na Gĩkeno. Nĩkĩ? Tondũ video ĩyo hamwe na broshua ĩyo, ciaragĩrĩria motaaro ma Bibilia marĩa mateithĩtie andũ aingĩ gwĩkĩra ihiko ciao hinya. Mũthuri ũmwe na mũtumia wake moigire ũũ: “Kuuma rĩrĩa twambĩrĩirie kwĩruta broshua ĩno, kĩhiko gitũ gĩkoretwo kĩrĩ kĩega gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe.” Mũtumia ũmwe akĩaria ũhoro wa kĩhiko gĩake kĩa mĩaka 22 kĩrĩa kĩarĩ hakuhĩ kũharagana, oigire ũũ: “Ithuerĩ twarĩ abatithie no ngoro citũ nĩ ciaraihanĩrĩirie. Video ĩyo yokire ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire biũ! Rĩu maũndũ maitũ nĩ magĩrĩte.” Hihi wee ũrĩ kĩhiko-inĩ? Wĩrutanĩrie biũ kũhũthĩra motaaro ma Jehova kĩhiko-inĩ gĩaku. Weka ũguo nĩ ũkũhota gũtũũria mwĩhĩtwa waku wa kĩhiko ũrĩ na gĩkeno.

18, 19. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ aciari aingĩ Akristiano mekĩte? (b) Tũngiuga atĩa ũhoro wĩgiĩ arĩa marĩ thĩinĩ wa ũtungata wa mwanya wa mahinda-mothe?

¹⁸ Hihi nĩ wonire ũndũ ũngĩ wahaanaine gatagatĩ ka Jefitha na Hana? Mĩĩhĩtwa yao yatũmire mwarĩ wa Jefitha na mũriũ wa Hana mamũrũo maingĩre ũtungata-inĩ wa mwanya thĩinĩ wa hema-ya-gũtũnganwo. Ũndũ ũcio watũmire makorũo na ũtũũro wamarehagĩra gĩkeno mũno. Mahinda-inĩ maya, aciari aingĩ Akristiano nĩ mekĩrĩte ciana ciao ngoro cingĩre ũtungata-inĩ wa mahinda mothe na ihũthĩre ũtũũro wacio gũtungatĩra Ngai. Arĩa mekĩte ũguo nĩ magĩrĩire kũgaathĩrĩrio mũno.—Atiir. 11:40; Thab. 110:3.

¹⁹ Ihinda-inĩ rĩrĩ, kũrĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ 67,000, arĩa maratungata rungu rwa Mũbango wa Aira a Jehova wa Ndungata cia Mwanya cia Mahinda Mothe Thĩinĩ wa Thĩ Yothe. Amwe matungataga Betheli, angĩ thĩinĩ wa mĩako kana wĩra wa arori a mũthiũrũrũko, angĩ nao nĩ arutani a cukuru cia gĩtheokrasi, mapainia a mwanya, amishonarĩ, kana arĩa marũmbũyagia Nyũmba cia Igomano kana nyũmba iria ciĩkagĩrũo cukuru cia kũrutana Bibilia. Othe makoragwo rungu rwa “Mwĩhĩtwa wa Gwathĩka na wa Ũthĩni,” na nĩ metĩkagĩra kũruta wĩra ũrĩa wothe mangĩheo wa gũtwarithia maũndũ ma Ũthamaki na mbere, gũikara ũtũũro mũhũthũ, na kwaga kũruta wĩra wa kwandĩkwo kana wa kwĩyandĩka matarĩ na rũtha. Andũ acio tio monagwo marĩ a mwanya, no nĩ ũtungata ũrĩa marutaga. Nĩ mamenyaga ũritũ wa gũtũũra kũringana na mwĩhĩtwa wao marĩ na wĩnyihia ihinda rĩrĩa rĩothe megũkorũo ũtungata-inĩ wa mwanya wa mahinda-mothe.

20. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩkaga “mũthenya o mũthenya,” na nĩkĩ?

²⁰ Harĩ mĩĩhĩtwa ĩyo yothe twarĩrĩria-rĩ, nĩ ũrĩkũ wĩhĩtĩire Ngai? Hihi wĩhĩtĩte ũmwe, ĩĩrĩ, kana nĩ yothe ĩtatũ? Hatarĩ nganja nĩ wona atĩ mĩĩhĩtwa yaku yagĩrĩire kuoywo na ũritũ mũno. (Thim. 20:25) Kwaga kũhingia ũndũ ũrĩa mũndũ erĩire Jehova kana kwaga kũhingia mwĩhĩtwa waku no gũkorũo na moimĩrĩro moru mũno. (Koh. 5:6) Kwoguo rekei ‘twanagĩrĩre rĩĩtwa rĩa Jehova na tũrĩkumagie mĩndĩ na mĩndĩ, tũkĩhingagia mĩĩhĩtwa itũ mũthenya o mũthenya’ tũrĩ na gĩkeno.—Thab. 61:8.