1. (a) Sininke musinke sokulifana va rugene Jefuta naHana? (Tara efano.) (b) Mapuro musinke natu ka zogera mosirongwa esi?

JEFUTA kwa kere mupitisili gouradi nomugara gependa. Hana kwa kere mukadi ogu ga fumadekere yendi ntani nga pakere mbili embo nepata lyendi. Kugusa ko tupu kukarera Karunga gosili, sininke musinke esi va rugene sokulifana? Awo kwa tulire po mugano kwaKarunga ntani va gu sikisire mo. Awo kuna kara sihonena sosiwa kowo vana hara kutura po mugano kwaJehova. Nampili ngoso, epuro kuna kara asi: Yisinke mugano? Ngapi omu ya kara mulyo unene kusikisa mo mugano gwetu kwaKarunga? Yisinke natu lirongera ko kwaJefuta naHana?

2, 3. (a) Yisinke mugano? (b) Yisinke ga uyunga ko Matjangwa kuhamena kutura po mugano kwaKarunga?

² Kuliza noBibeli, mugano kuna kara etumbwidiro eli a tura po muntu kwaKarunga. Muntu kutumbwidira mokurugana sirugana songandi ndi mokugava uhwi ndi mokulihameka mosirugana soUhompa ndi kudilira yuma yongandi. Mugano kugutura po kutundilira komutjima meharo lyomuntu mwene. Nampili ngoso, mugano kwa pongoka kosipara saKarunga, morwa muntu kutumbwidira mokurugana yuma ndi mokudira kurugana yuma yongandi. (Gen. 14:22, 23; Heb. 6:16, 17) Yisinke ga uyunga ko Matjangwa eyi ya karera mulyo kusikisa mo mugano gwetu kwaKarunga?

 ³ MoVeta zaMosesa kwa tente mo asi: “Mugara, nsene a gana mugano asi ta gava yuma kwaHOMPA . . . , ga ha teza etumbwidiro lyendi, nye a sikise mo nayinye eyi ga tanta asi yiyo nga rugana.” (Num. 30:2) Konyima Saromo ga ya tjenge asi: “Ano nsene to gava etumbwidiro kwaKarunga, li sikisa mo usimbu. Age nayimwe si negova. Rugana eyi ono tumbwidire kurugana.” (Muud. 5:4) Jesus ga nkondopekere mulyo gokusikisa mo eyi twa tumbwidira pokutanta asi: “Mwa zuvha hena omu va tanta asi, ‘Walye o gana moyimpempa, nye o sikise mo eyi wa ganena Karunga.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Morwasinke twa hepera kusikisa mo mugano ogu twa tura po kwaKarunga? (b) Yisinke natu ka lironga kuhamena Jefuta naHana?

⁴ Matjangwa ga yi likida asi twa hepa kusikisa mo mugano ogu twa tura po kwaKarunga. Monkedi omu atu tara mugano ogu twa tura po kukundama elikwatakano lyetu naJehova. Ndafita kwa tjenge asi: “Yilye ogu ga wapera kuronda kondundu zaHOMPA? Yilye ogu va pulisira asi a hwilire montembeli zendi zokupongoka? Googu . . . a dili kutongamena vakarunga woyimpempa, age kapi a kumbagere mokutumbwidira.” (Epis. 24:3, 4) Mugano musinke va tulire po Jefufa naHana ntani ayo ya kere ureru kugusikisa mo ndi?

5. Mugano musinke ga tulire po Jefuta ntani yitundwamo musinke ya kere?

⁵ Jefuta komeho a ze a ka rwise vaAmoni ava ngava hepeke vantu vaKarunga, age kwa gene mugano kwaJehova ntani ga gu sikisire mo. (Vap. 10:7-9) Age kwa gene asi: “Nsene ngo pa nge efundo koVaamoni, ngani ku swakererera nzambo muntu ogu nga hova kupwaga membo lyange a ya simbagwire nge, nsene nina ka tunda kefundo.” Yitundwamo musinke ya kere? Apa Jefuta ga ka fundire Vaamoni, munwendi gomukadona yige ga mu simbagwire. Makura munwendi yige ga ya kere “nzambo” ezi ga geve kwaJehova. (Vap. 11:30-34) Yisinke ya tente oyo?

6. (a) Ayo ya kere ureru kwaJefuta namunwendi mokusikisa mo mugano ogu ga tulire po kwaKarunga ndi? (b) Yisinke lya uyunga ko etjangwa lyaDeuteronomium 23:21, 23 ntani Episarome 15:4 kuhamena kutura po mugano kwaKarunga?

⁶ Mokufuta mugano goguhwe, munwaJefufa ga hepere kuza a ka ruganene Jehova konkongoronzugo siruwo nasinye. Ngoso Jefuta kapi ga gazarere komeho a ture po mugano gwangoso ndi? Hawe. Age nampo ga yi divire asi munwendi yige nga mu simbagwira. Nampili ngoso, awo kwa kere ukaro woudigu unene kwaJefuta namunwendi. Apa Jefuta ga mwene munwendi “ta taura yikoverero yendi” nokutanta asi ana mu retere kukora komutjima. Munwendi nage kwa zire a ka ‘lire ukadona wendi.’ Morwasinke? Jefuta kapi ga peke muna gomugara ntani munwendi gomukadi kapi ga vhulire hena kukwara a mu retere vatekuru. Ntani ezimo lyaJefuta kapi lya vhulire hena kutwikira komeho. Nye oyo kapisi yiyo ya kere yininke yomulyo po unene. Jefuta kwa tente asi: “Ame kwa tumbwidira HOMPA nomugano, nokuvhura si hena kulitengwida!” Ano munwendi kwa limbwilire asi: “Kurugana tupu eyi wa tanta asi yiyo ngo rugana nge.” (Vap. 11:35-39) Jefuta namunwendi kwa kere vantu wovalimburukwi ava va dilire kuhara kuteza po mugano gwawo kwaKarunga mwankenye ukaro.—Resa Deuteronomium 23:21, 23; Episarome 15:4.

7. (a) Mugano musinke ga tulire po Hana ntani yitundwamo musinke ya kere? (b) Ngapi mugano gwaHana gwa kundamene Samwere? (Tara nonkango dokonhi.)

 ⁷ Hana nage kwa sikisire mo mugano ogu ga tulire po kwaJehova. Age kwa tulire po mugano apa ga kere moruguwo rorunene morwa kukara nganze ntani morwa musupakadi zendi nga mu swaura nkenye apa. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Hana kwa kanderere kwaKarunga nokutumbwidira asi: “HOMPA Munankondo nadinye, tara nge, tara udigu wange ove o diworoke nge! Wa ha divara nge! Nsene o pa nge muna gomugara, tani ku tumbwidire asi, ngani mu ku pongwera ukaro wendi naunye, age hena ngano kapi ngava mu kurura nampili rumwe.” * (1 Sam. 1:11) Karunga ga limbwilire ekanderero lyaHana pokumupa muna gomugara. Age kwa hefe sili. Nampili ngoso kapi ga divarere mugano ogu ga tulire po kwaKarunga. Apa ga hampurukire age kwa uyungire asi: “Ame kwa mu hundira kwaHOMPA.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Ayo ya kere ureru kwaHana mokusikisa mo mugano gwendi ndi? (b) Ngapi omu nonkango daNdafita da kara mEpisarome 61 adi kudiworokesa nkareso zaHana?

⁸ Apa ga tovere Samwere, koyiha yonomvhura ntatu, Hana yipo ga sikisire mo mugano gwendi. Age kapi ga rundwilire magano gwendi. Age kwa twere Samwere koMupristeli gomunene Eli koSiro konkongoronzugo makura tanta asi: “Ogu munona yige na hundilire, ano HOMPA yiyo ga pa nge eyi na hundira. Name yiyo nye nina mu pongwere HOMPA. Age nga hamena kwaHOMPA moukaro wendi naunye.” (1 Sam. 1:24-28) Ano “mumati Samwere kwa kulilire moyirugana yaHOMPA.” (1 Sam. 2:21) Ngapi omu ya kundamene Hana? Nampili ngomu ga here munwendi, kapi ga vhulire kumumona nkenye ezuva a tare omu ana kukura. Age kapi ga vhulire kudanauka nendi nokumulisa nokumupakera mbili. Nampili ngoso, Hana kapi ga liverere kusikisa mo mugano gwendi kwaKarunga. Age kwa hefe.—1 Sam. 2:1, 2; resa Episarome 61:1, 5, 8.

9. Mapuro musinke natu ka konakona?

⁹ Mokumona asi tuna kwata egano mulyo gokusikisa mo mugano gwetu kwaKarunga, tu konakoneni mapuro aga: Mugano musinke natu vhura kutura po ngoVakriste? Ntani, etokomeno musinke natu kara nalyo mokusikisa mo mugano ogo?

10. Mugano musinke gomulyo ogu na vhura kutura po Mukriste ntani yisinke ya hamena mo?

¹⁰ Mugano gomulyo ogu na tura po Mukriste kuna kara kuligava eparu lyendi kwaJehova. Morwasinke? Mekanderero age kutumbwidira Jehova asi nga mu karera eparu lyendi nalinye mwankenye ukaro. Pokutemwinina nonkango daJesus, muntu ogo ‘kulidina nyamwendi,’ nokutura po mugano gokurugana muhowo mpango zaKarunga. (Mat. 16:24) Kutunda ezuva olyo muntu ogo ‘kuhama kwaKarunga.’ (Rom. 14:8) Nkenye ogu a tura po mugano gokuligava ga hepa kugazadara ko unene, ngwendi moomu ga yi rugene mutjangi gepisarome ogu ga tente asi: “Yinke eyi nani futa HOMPA mouwa wendi ou ga ruganena nge? Ame kuna hara ni mu pe eyi na mu tumbwidira, mosigongi sovantu vendi navenye.”—Epis. 116:12, 14.

11. Yisinke wa likidire apa wa gwene ekuho?

¹¹ Ove wa ligava kwaJehova nokulikida eligawo lyoge pokugwana ekuho lyomomema ndi? Nsene yimo, nawa ngoso. Diworoka asi apa wa gwene ekuho, kwa ku pulire  moyitarameho yombunga nsene asi wa ligava kwaJehova nokukwata egano asi ‘eligawo nekuho lyoge kukudimburura ngogumwe goNombangi daJehova momalikwatakano kumwe nombunga ezi azi gendesa mpepo zaKarunga’? Elimbururo lyoge kwa geve undipo asi ove kwa ligeve kwaKarunga ntani kwa likidire asi wa waperere kugwana ekuho ngomukareli gwaJehova. Ove wa hafesere Jehova.

12. (a) Mapuro musinke natu lipura? (b) Yikara musinke ga tumbwire Peturusa eyi twa hepa kukondjera?

¹² Ekuho kuna kara tupu etamekero. Konyima zekuho, twa hepa kutwikira kuparuka kuliza neligawo lyetu mokuruganena Karunga noulimburukwi. Kuvhura tu lipure asi: ‘Kutunda apa na gwana ekuho, ezokomeho musinke na tura po? Ame kuna kutwikira kukarera Jehova nomutjima nagunye ndi? (Koros. 3:23) Ame kukanderera nokuresa Nonkango daKarunga nokuza komapongo nokupwaga mokuzuvhisa nkenye apa ndi? Ndi kapi ani sikisa mo maruha ogo gamwe?’ Mupositoli Peturusa kwa fatwilire asi kuvhura tu nyokere po kutengura monyima nsene tu gwederera kepuro lyetu ediwo nelididimiko netjirokarunga.—Resa 2 Peturusa 1:5-8.

13. Yisinke na dimburura Mukriste ogu ga ligava nokugwana ekuho?

 ¹³ Kapi tatu vhuru kurundurura mugano gwetu ogu twa tura po gokuligava kwaKarunga. Pasihonena, nsene Mukriste a tengura monyima ndi a dira kuparuka monkedi ezi azi hafesa Jehova, kapi ta vhura kutanta asi kapi ga ligeve nawa-nawa ntani asi ekuho lyendi kwa kere lyomawoko-woko. * Yi kare asi sitambo musinke ga kere naso, pekuho lyendi age kwa likidire kwanavenye asi ga ligava kwaKarunga. Muntu ogu ga ligava kwaJehova nsene a tura nzo zonene, Jehova ta mu pangura ntani mombungakriste. (Rom. 14:12) Ngano kapisi va tu tumbure asi ‘twa zumba eharo lyetu eli twa kere nalyo muhowo.’ Nye tuna hara Jesus a tu tumbure asi: ‘Yirugana yeni na yi diva neharo lyeni nepuro lyeni noukereli weni nedidimiko lyeni noyirugana yeni yomoruhura asi ya pitakana yomuhowo.’ (Ehor. 2:4, 19) Ngano tu twikireni kusikisa mo eligawo lyetu mokuretera Jehova ruhafo.

14. Mugano musinke gwauvali gomulyo na vhura kutura po muntu, ntani morwasinke?

¹⁴ Mugano gwauvali gomulyo ogu na vhura kutura po Mukriste kuna kara mugano gononkwara. Morwasinke? Morwa nonkwara kwa pongoka. Mufuko nomulikwali awo kutura po mugano komeho zovantu ntani kosipara saKarunga. Awo kulitumbwidira asi ngava lihara nokulihafera nokulifumadeka “siruwo nasinye esi ngava paruka kumwe kuliza nomu ga yi harera Karunga.” Vamwe nampo kapi ava uyunga nonkango odo, nye simpe kutura po mugano kosipara saKarunga. Apa ava tura po mugano, awo kuvatara asi vana likwara, ntani nonkwara dawo da hepa kukara dokukarerera. (Gen. 2:24; 1 Kol. 7:39) Jesus kwa tente asi “eyi ga mangakana Karunga, muntu walye a yi mangurura,” eyi kutanta asi mugara ndi mukadi ndi nkenye ogu nokuvhura si kutezesa po mugano gononkwara. Yipo nye owo vana kulikwara kapisi va kare negano lyokulizumba.—Mar. 10:9.

15. Morwasinke Vakriste nava dilira kukwama nkareso zouzuni zondona kuhamena nonkwara?

¹⁵ Yimo kwato nonkwara dokusikilira mo. Mononkwara kwa hamena mo vantu vavali wokudira kusikilira mo. Bibeli yiyo za uyungira asi valikwali ngava “gwana maudigu” poyiruwo yimwe. (1 Kol. 7:28) Nye ruguwo mouzuni vantu wovanzi kwa kara nonkareso zondona kuhamena nonkwara. Apa ava kara nomaudigu mononkwara dawo, awo kuteza po nonkwara dawo. Nye nampili ngoso kapisi yimo ya wapera koVakriste. Kuteza po mugano gononkwara ayo kwa fana ngwendi kwa kumbagera Karunga, ntani Karunga kwa nyenga vanayimpempa. (Lev. 19:12; Yis. 6:16-19) Mupositoli Paurusa kwa tjenge asi: “Nsene asi mukadi wa kwara, wa ha ninka asi o mu zumbe.” (1 Kol. 7:27) Paurusa kwa uyungire oyo morwa ga yi divire asi Jehova ga nyenga elizumbo lyomoyineya.—Mara. 2:13-16.

16. Yisinke azi uyunga ko Bibeli kuhamena elizumbo ntani eligaunuko?

¹⁶ Jesus kwa rongere asi konda tupu zimwe zoPatjangwa mokuteza po mugano gononkwara ntudi nsene mulikwali a dira kugusira po mukwawo ogu ga hondera. (Mat. 19:9; Heb. 13:4) Ngapi kuhamena kuligaunuka? Bibeli kwa gava mapukururo asi: “Wokukwara tani va tantere – kapisi nyame, hompa – asi: mukadi nokuligaunuka si nayendi. Nye nsene a ligaunuka nayendi, a kare ngorooro udike ntani, ndi va lirugwide nayendi; ano mugara  nage ga ha ligaunuka namukadendi.” (1 Kol. 7:10, 11, NW.) MoBibeli kapi mwa kara konda zokuligaunuka. Nampili ngoso, podili nokonda dimwe edi da ninkisa Vakriste vamwe va ligaunuke novalikwali vawo, pasihonena nsene mulikwali gwawo nyanya unene ntani elikwatakano lyawo naJehova kuna kara mosiponga. *

17. Ngapi omu valikwali woVakriste nava ninka nonkwara dawo di karerere?

¹⁷ Nsene valikwali va hedera vakuronambunga va pure ko mavyukiso omu nava kohonona po maudigu gawo, vakuronambunga va hepa kupura valikwali owo nsene asi va tarera vidiyo Yisinke eharo lyosili? ntani nsene va lironga kumwe sifo Gwana ruhafo mepata lyoge. Morwasinke? Morwa amo kwa kara mo nompango daKarunga edi da vatera wovanzi va nkondopeke nonkwara dawo. Mulikwali gumwe kwa tanta asi: “Kutunda tupu apa twa lirongere sifo esi, ngesi tuna kara noruhafo mononkwara detu.” Mukadi gumwe ogu ga kara mononkwara ure wonomvhura 22 edi nkare di teke po kwa tanta asi: “Name namugara gwange twa gwana ekuho, nye kapi ngatu lizuvhu. Vidiyo ozo kwa monekere posiruwo sokuwapera. Ngesi nonkwara detu kuna kugenda po nawa.” Wa kwara ndi? Mwanayinye, tura pasirugana nompango daJehova mononkwara doge. Mokuyirugana ngoso ngo sikisa mo noruhafo mugano goge gononkwara!

18, 19. (a) Yisinke va rugana vareti woVakriste wovanzi? (b) Ngapi omu ava sikisa mo mugano gwawo ava va kara mosirugana sosiruwo nasinye?

¹⁸ Ono dimburura yininke yokulifana eyi ya hamenene mo momugano gwaJefuta naHana? Mugano gwawo kwa ninkisire vana vawo va lihameke mosirugana sosiruwo nasinye konkongoronzungo. Aso kwa kere sitambo somulyo meparu. Naina vareti woVakriste wovanzi kwa korangeda vana vawo va lihameke mosirugana sosiruwo nasinye nokuligava eparu lyawo nalinye kwaKarunga. Ava va rugana oyo va fira epandadeko.—Vap. 11:40; Epis. 110:3.

¹⁹ Ngesi pana kara Nombangi daJehova dokusika po-67 000 mosirugana sosiruwo nasinye uzuni mudima. Vamwe kurugana koBeteli, komatungo, vatareli wonombunga, vazuvhisi wosiruwo nasinye, vatumwa, ndi kuwapaika mavango goyigongi ndi gonosikora doUhompa. Nkenye gumwe gwawo kwa tura po “Mugano gokulimburukwa mwanyinye,” awo kutumbwidira asi tava rugana nkenye eyi vana va pe mokukwatesa ko sirugana soUhompa, nokurerupika eparu lyawo ntani nokunyokera po kurugana yirugana yapeke pwa hana epulisiro. Awo kapi ava limono vene asi mulyo nye yirugana yawo yiyo yomulyo unene. Awo va dimburura mulyo gokusikisa mo mugano gwawo siruwo oso vana kara mosirugana sosiruwo nasinye.

20. Yisinke natu rugana “nkenye ezuva,” ntani morwasinke?

²⁰ Mugano musinke wa tura po pwa deedi tuna zogere? Twa hepa kudimburura asi mugano ogu twa tura po mulyo unene. (Yis. 20:25) Nsene tu dira kusikisa mo nonkango edi twa tumbwidira Jehova kuvhura ngayi rete yitundwamo yoyidona. (Muud. 5:6) Yipo nye, ngano ‘tu dimbe nkenye apa nonsumo dompandu, pokuzamba nkenye ezuva eyi twa tumbwidira,’ Jehova.—Epis. 61:8.