1. (a) En ang’o ma Jeftha gi Hanna notimo machal? (Ne pichni man malo.) (b) Gin penjo mage ma wadwaro nono e sulani?

JEFTHA ne en jatelo ma jachir kendo jalweny ma ratego. Hanna ne en dhako mobolore kendo ma norito joode e yo maber. Jeftha kod Hanna ne gin jotich Jehova. E wi mano, nitie gimoro ma giduto ne gitimo machal. Giduto ne gisingore ne Nyasaye kendo ne gitimo kaka ne gisingore. Ne giketo ranyisi maber ne joma dwaro singore ne Jehova e kindegi. Kata kamano, ber yudo dwoko mag penjo ma luwogi: Singo en ang’o? Singruok ne Nyasaye onego okaw mapek marom nade? Ranyisi mar Jeftha gi Hanna puonjowa ang’o?

2, 3. (a) Singo en ang’o? (b) Muma wacho ang’o sama ng’ato osingore ne Nyasaye?

² Ei Muma, singruok itiyogo kiwuoyo kuom weche ma ng’ato wacho ka okuong’ore ni obiro timo gimoro kata ni ok obi time. Ng’ato nyalo singore ni obiro chiwo mich moro, obiro tiyo tich moro, kata ni nitie gik ma obiro werego chuth. Singo en gima ng’ato timo ka ohero. Kata kamano, sama ng’ato osingore, Jehova neno singono kaka gima duong’ ahinya, kendo ng’atno nyaka tim mana kaka osingore. Muma wacho ni ng’at ma otimo singo chalre gi ng’at ma okuong’ore. Ng’ato nyalo kuong’ore ni obiro timo gimoro kata ni ok obi time. (Cha. 14:22, 23; Hib. 6:16, 17) Muma wacho ni onego wane nade singo ma watimo e nyim Nyasaye?

³ Chik Musa nowacho kama: “Ka ng’ato osingore ni Jehova,  kata kokuong’ore . . . kik oloki wachne; notim mana kaka osea e dhoge.” (Kwan 30:2) Higni moko bang’e, Solomon nondiko niya: “Kisingori e nyim Nyasaye singruok moro, kik ideki chule; ni mar ok omor kod jo mofuwo: chul gi misesingori.” (Ekl. 5:4) Yesu nopuonjo ni timo singo e nyim Nyasaye en gima duong’ ka nowacho niya: “Ne uwinjo ni ne owach ne joma chon ni: ‘Kik ikuong’ri kae to ok itim, to nyaka ichul gik ma isingorie ne Jehova.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Onego wane nade singo ma watimo e nyim Nyasaye? (b) Wadwaro puonjore ang’o e wi Jeftha kod Hanna?

⁴ Nenore maler ni singruok e nyim Nyasaye ok en gima onego wakaw mayot. Ka wachopo singruok ma watimo e nyim Nyasaye, mano miyo winjruok ma wan-go kode bedo maber, to ka ok wachopo singogo, winjruokwa kode nyalo kethore. Daudi nondiko niya: “Ng’a ma noidh e i god Jehova? Kendo ng’a ma nochung’ e kare maler? Ng’a ma . . . ok oseketo chunye ni weche mag oyiem, kendo ok oseramo gi wuond.” (Zab. 24:3, 4) Jeftha kod Hanna, notimo singruok mane, to be chopo singruok ma ne gitimo ne en gima yot?

5. Jeftha nosingo ne Jehova ang’o, to nobedo nade bang’e?

⁵ Ka ne Jeftha dhi kedo gi Jo-Amon ma ne sando jo Nyasaye, ne osingo ne Jehova wach moro. (Bura 10:7-9) Nikech Jeftha ne gombo ahinya loyo lwenyno, nosingo ne Jehova kama: ‘Ka nichiw nyithind Amon e lueta adier, e ka nobed ni gi manade mowuok e dhooda kobiro romona kaduogo gi kuwe ka a kedo gi nyithind Amon, mano nobed mar Jehova.’ Weche nobedo nade? Jeftha noloyo Jo-Amon kendo nyare e ma noromone koa e lwenyno. Nyano e ma Jeftha ne dhi chiwo ne Jehova. (Bura 11:30-34) Mano ne dhi miyo ngima nyakono obed machal nade bang’ chiwe?

6. (a) Be ne en gima yot ne Jeftha gi nyare chopo singo mane gitimo ne Nyasaye? (b) Ndiko mar Rapar mar Chik 23:21, 23 kod Zaburi 15:4 puonjowa wach mane e wi gik ma wasingo ne Nyasaye?

⁶ Mondo nyar Jeftha ne chul gima wuon-gi ne osingo, ne chuno ni odhi oti ne Jehova gi ngimane duto e tabernakel. Be dibed ni Jeftha norikni timo singono? Ooyo, nikech nong’eyo maber ni nyare ne en achiel kuom joma ne nyalo romone koa e lweny. Kata kamano, ne en gima tek ndi ne Jeftha gi nyare mondo gichop singono. Ka Jeftha noneno nyare ka biro romone “noyiecho lepe” mowacho ni nyareno nonego chunye. Nyar Jeftha bende noywak ni ne ok dhi kende. Nikech ang’o? Jeftha ne onge wuoyi, kendo nyare achiel kende bende koro ne ok dhi kendi mondo onyuolne nyikwayo. Ne onge ng’ato ang’ata ma ne dhi ting’o nying Jeftha malo e anyuolagi. Kata kamano, ne nitie gima ne gikawo kaka gima duong’ ahinya maloyo mano. Jeftha nowacho kama: “Aseyawo dhoga ni Jehova, kendo ok anyal dok chien.” Nyar Jeftha bende nowacho niya: “Tim koda mana kaka wach dhogi obet.” (Bura 11:35-39) Jeftha gi nyare nohero Jehova gi chunygi duto. Omiyo, ne ok ginyal ketho singo ma ne gisetimo e nyim Nyasaye Manyalo Duto, kata obedo ni chopo singono ne tek manade.—Som Rapar mar Chik 23:21, 23; Zaburi 15:4.

7. (a) Hanna nosingo ne Jehova ang’o, to nikech ang’o, to weche nodhine nade? (b) Singo ma Hanna notimono nonyiso ni ngima Samuel ne dhi bedo nade? (Ne weche moler piny.)

⁷ Hanna bende notimo mana kaka nosesingore  ne Jehova. Nosingore ne Jehova ka en gi lit mang’eny e chunye nikech ne ok onyal nyuol to nyieke bende nochaye. (1 Sa. 1:4-7, 10, 16) Hanna noolo chunye ne Nyasaye kendo nosingo niya: ‘Yaye Jehova mar ogendini, ka nipar chandruok mar jatichni ma dhako, mak wiyi owil gi jatichni ma dhako, to imiyo jatichni ma dhako nyathi ma wuoi, eka nachiwe ni Jehova ndalo duto mag ngimane, ma kata mirich ok noka wiye.’ * (1 Sa. 1:11) Nyasaye nowinjo kwayo mar Hanna mi onyuolo nyathi ma wuoyi. To mano kaka Hanna ne mor! Kata kamano, wiye ne ok owil gi gima nosesingo ne Jehova. Ka ne onyuolo nyathineno nowacho niya: “Asekwayogo kuom Jehova.”—1 Sa. 1:20.

8. (a) Be ne en gima yot ne Hanna chopo singo ma notimo ne Nyasaye? (b) Weche ma Daudi nowacho e Zaburi 61 paronwa ang’o kuom ranyisi maber ma Hanna noketo?

⁸ Ka ne Samuel oseweyo dhoth ka en jahigni ma dirom adek, Hanna notimo mana kaka ne osesingore ne Nyasaye. Ne ok oloko pache kata matin. Notero Samuel ir Eli, ma ne en Jadolo Maduong’ e tabernakel ma ne ni Shilo kendo nowacho niya: “Nakwayo nyathini eni; kendo Jehova osemiya gino ma nakwayo kuome: emomiyo an bende asechiwe ni Jehova nyaka ndalo duto mag ngimane.” (1 Sa. 1:24-28) “Samuel nodongo e nyim Jehova” e tabernakel kanyo. (1 Sa. 2:21) Kata kamano, ngima Hanna koro ne dhi chalo nade bang’ tero Samuel e tabernakel? Nohero nyathineno ahinya to en mana ni koro ne ok odhi dak kode pile ka pile. Parie gik ma koro ne ok onyal timo ne nyathineno kaka tugo kode, ting’e, bwonjo kode, kwake, kod gik mamoko duto ma dhako nyalo timo ne nyathine mohero. Hanna ne ok oywago ang’e nikech timo kaka nosingo ne Nyasaye. Gima ne duong’ e ngimane ne en timo gima moro Jehova.—1 Sa. 2:1, 2; som Zaburi 61:1, 5, 8.

9. Gin penjo mage ma wadwa yudo dwokogi?

⁹ Nikech koro waseneno ni nyaka wakaw mapek singo ma watimo ne Nyasaye, we wanon ane dwoko mag penjo ma luwogi: Gin singo kaka mage ma ng’ato nyalo timo? To onego watim kinda e okang’ ma romo nade mondo wachop gik ma wasingo ne Nyasaye?

10. En singo mane maduong’ ma ng’ato onego otim kodwaro bedo Jakristo, to mano nyiso ang’o?

¹⁰ Singo maduong’ ahinya ma ng’ato nyalo timo en chiwruok mondo oti ne Jehova. Nikech ang’o? Nikech e lamo, ng’ato singore ni obiro tiyo ne Jehova e ngimane duto kata ang’o ma timre. Mana kaka Yesu nowacho, ng’ano ‘kwerore owuon,’ ma nyiso ni oyie ni koro oonge gi ratiro mar tiyo gi ngimane kaka odwaro. Kar mano osingore ni obiro keto dwach Nyasaye obed motelo ne gimoro amora e ngimane duto. (Mat. 16:24) Chakre kanyo, koro ‘en mar Jehova.’ (Rumi 14:8) Ng’ato ang’ata mochiwore ne Jehova onego okaw wachno mapek mana kaka jandik zaburi nowacho e wi singo ma ne otimo ne Jehova niya: “Nachul Jehova ang’o kuom werene duto momiya? Anachul Jehova kaka ramona obet, ee, e nyim joge duto.”—Zab. 116:12, 14.

11. Ang’o ma notimore chieng’ ma ne obatisi?

¹¹ Be isechiwori ne Jehova ma obatisi? Ka en kamano, nitimo maber! E odiechieng’ ma ne idhi batisie, ne openji e  nyim ji duto ka be ne isechiwori ne Jehova. E wi mano, nopenji ka be ning’eyo ni “chiwo ngimani ne Nyasaye kod batiso mari miyo ibedo achiel kuom Joneno mag Jehova ma tiyo kanyachiel gi riwruok mar oganda Nyasaye ma otayo gi roho mare.” Dwoko ma nichiwo e nyim ji duto nonyiso maler ni ne isechiwori ne Jehova kendo ni ne iwinjori obatisi mondo ibed jatich Jehova. Okang’ ma nikawono ne omoro Jehova gadier!

12. (a) Gin penjo mage ma onego wapenjre? (b) Petro nowacho ni gin ang’o ma nyalo konyowa dhi nyime tiyo ne Nyasaye ma ok waol?

¹² Batiso en mana chakruok mar tiyo ne Nyasaye. Bang’ batiso, nyaka wadhi nyime tiyo ne Jehova gi chunywa duto. Omiyo, ng’ato ka ng’ato onego openjre kama: ‘Winjruok manie kinda gi Nyasaye chalo nade nyaka ne batisa? Be pod atiyo ne Jehova gi chunya duto? (Kol. 3:23) Be alemoga pile? Be asomoga Wach Nyasaye? Be adhiga e chokruoge kendo lendo ma ok abara? Koso, dibed ni nitie kaka asedok chien e timo gigo?’ Jaote Petro nowacho ni mondo wati ne Nyasaye ma ok waol, nyaka wadhi nyime bedo gi yie motegno, wabed gi sinani, kendo wachiwre ne Nyasaye chuth.—Som 2 Petro 1:5-8.

13. Jakristo mochiwore kendo mosebatisi nyaka ng’e wach mane?

 ¹³ Ka wasechiwore ne Nyasaye, ok wanyal loko singo ma wasetimono. Ka ng’ato ool gi tiyo ne Jehova kata dak e ngima mar Jakristo, ok onyal kwer ni ne ok ochiwore ne Jehova kata ni batiso mare ne en kayiem. * En owuon e ma nochiwore ni obiro tiyo ne Jehova gi chunye duto. Ka dipo ni otimo richo moro amora, ok onyal badhore kata pondo, to obiro dwoko wach e nyim Jehova kod kanyakla. (Rumi 14:12) Donge onego watem matek mondo kik wach kuomwa ni ‘waseweyo hera ma ne wan-go kar chakruok’? Kar mano, dwaher ni Yesu onyiswa niya: “Ang’eyo timbeni, gi herani, kod yieni, gi kaka itiyo ne Nyasaye, kod sinani mari, kendo ni timbeni ma sani oloyo ma ne itimo mokwongo.” (Fwe. 2:4, 19) Wadhiuru nyime bedo gi kinda e tiyo ne Jehova mana kaka ne wasingore ka ne wachiworene. Timo kamano biro more.

14. Singruok machielo maduong’ ma ng’ato nyalo timo en mane?

¹⁴ Singruok machielo maduong’ ma ng’ato nyalo timo en singruok mar kend. Nikech ang’o? Nikech kend en gima ler e wang’ Nyasaye. Joma kendorego singore e nyim Nyasaye kod joneno mang’eny. Gisingore ni gibiro herore, gibiro genore, kendo gibiro miyore luor “kuom kinde duto ma [gibiro] dakgo e piny, kaluwore gi chenro ma Nyasaye oketo mar kend.” Nyalo bedo ni jomoko ne ok owacho wechego achiel kachiel, kata kamano, pod ne gisingore e nyim Nyasaye. Bang’ timo singruok, gibedo dichwo gi dhako mokendore, to kendgino onego obed ma siko. (Cha. 2:24; 1 Kor. 7:39) Kuom mano, kaluwore gi kaka Yesu nowacho, “gima Nyasaye oseriwo, dhano moro amora kik opog.” Omiyo, dichwo mokendono kata dhako mokendino, kata ng’ato ang’ata machielo, ok oyiene pogo kendno. Omiyo, ng’ato ang’ata ma dwaro donjo e kend nyaka ng’e ni Nyasaye ok dwar wach mar ketho kend.—Mar. 10:9.

15. Ang’o momiyo Jokristo ok onego obed gi paro mobam ma ji mang’eny nigo e wi kend?

¹⁵ En adier ni kend duto nigi chandruok. Dhano duto ok gin joma kare. Mano e momiyo Muma wacho ni joma okendore kinde moko ‘bedo gi masira.’ (1 Kor. 7:28) Gima lit en ni ji mang’eny e piny ma sani neno kend mana ka gir tugo. Sama weche mag dak obedo matek, joma kamago werega. Kata kamano, Jokristo ok onego otim kamano. Ketho singruok mar kend romre gi wuondo Nyasaye, to Nyasaye osin gi jomiriambo. (Lawi 19:12; Nge. 6:16-19) Jaote Paulo nowacho niya: “Be in ng’at ma chik otueyo kuom chiege? Kik imany kaka diweye.” (1 Kor. 7:27) Paulo ne nyalo wacho kamano nikech nong’eyo maber ni Jehova ok ohero joma ketho kend.—Mal. 2:13-16.

16. Muma wacho ang’o e wi ketho kend kod pogo dak?

¹⁶ Yesu nowacho ni gimoro achiel kende ma Ndiko wacho ni nyalo miyo ng’ato oketh kend mare, en ka achiel kuom joma okendorego odonjo e tim terruok to nyawadgi otamore ng’wonone. (Mat. 19:9; Hib. 13:4) To nade ka ng’ato dwaro pogo dak gi nyawadgi? Kanyo bende Muma chiwe puonj ma konyo. (Som 1 Jo-Korintho 7:10, 11.) Muma ok wach gik ma ka otimore to Jakristo nyalo pogo dak. Kata kamano, Jokristo moko  nyalo neno ni nitie gik ma chunogi ni gipog dak. Kuom ranyisi, ka ng’at ma gikendorego goye, tame ni kik olam Jehova, kata chune mondo oyie gi paro mag joma ong’anyo ne adiera. *

17. Jokristo mokendore nyalo timo nang’o mondo kend margi osiki?

¹⁷ Sama joma okendore nigi chandruok moro kendo gikwayo jodongo mondo okonygi, jodongo nyalo penjogi ka be giseneno vidio ma wiye wacho ni Hera Madier en Ang’o? kendo ka be gisepuonjore kanyachiel brosua ma wiye wacho ni Kaka Joodi Nyalo Bedo gi Ngima Mamor. Nikech ang’o? Nikech vidiono kaachiel gi brosuano, oting’o puonj mag Jehova ma osekonyo kend mang’eny. Dichwo moro gi chiege nowacho niya: “Nikech wasebedo ka wapuonjore brosuano kanyachiel, mano osemiyo wabedo gi kuwe e kend marwa.” Nyaminwa moro ma osebedo e kend kuom higni 22, kendo ma kendgi ne chiegni kethore nowacho niya: “Kata obedo ni waduto wan Jokristo mosebatisi, ne waneno gik moko e yo mopogore ahinya. Vidiono nobiro mana e sa mowinjore! Sani wan gi kuwe kendo wamor.” Be isekendo kata osekendi? Ka en kamano, tim duto minyalo mondo iluw puonj mag Jehova e kend maru. Timo kamano biro konyi mondo ibed mamor sama ichopo singo ma nitimo chieng’ ma ne ukendoru.

18, 19. (a) Jonyuol mang’eny osetimo ang’o? (b) Wanyalo wacho ang’o e wi joma tiyo ne Nyasaye gi thuologi duto e migepe makende?

¹⁸ Be ing’eyo gima chielo ma ne chalre e wi singo ma Jeftha gi Hanna notimo? Singo ma ne gitimo nomiyo nyar Jeftha kod wuod Hanna odhi tiyo ne Jehova gi thuologi duto e tabernakel. Mano nomiyo ngimagi obedo maber ndi. E kindegi bende, jonyuol mang’eny osejiwo nyithindgi mondo oti ne Jehova gi thuologi duto. Owinjore opwo joma osetimo kamano.—Bura 11:40; Zab. 110:3.

¹⁹ Gie sani, nitiere Joneno mag Jehova ma dirom 67,000 e piny ma ngima ma tiyo ne Nyasaye gi thuologi duto e yore makende. Moko kuomgi tiyo e Bethel, moko gin jogedo, moko gin jorit-alwora, moko gin owete ma puonjo e skunde mag tij Nyasaye, moko gin jopainia makende, moko gin jomisonari, to moko rito utewa mitimoe chokruogewa madongo kata mitimoe skunde mag tij Nyasaye. Giduto gisingore mar dak e ngima mapiny kendo luwo kaka ichikogi, ma nyiso ni giyie timo migawo moro amora momigi motudore gi tije Pinyruoth, giyie dak e ngima mayot, kendo giyie ni ok gibi tiyo tich moro amora mar andika kata timo ohala moro amora ka ok oyienegi. Migepe ma gitimogo gin migepe makende, to ok ni gin e ma ikawogi kaka joma kende. Ging’ado mar makruok gi singo ma ne gitimo sama pod gidhi nyime tiyo ne Jehova e migepe makendego.

20. En ang’o monego watim odiechieng’ kodiechieng’, to nikech ang’o?

²⁰ Kaluwore gi singruoge ma wasewuoyego, gin adi misetimo e ngimani? En adier ni onego ikaw mapek singruoge duto ma isetimo. (Nge. 20:25) Ka ok wachopo singo ma watimo ne Jehova, mano nyalo kelonwa lit mang’eny bang’e. (Ekl. 5:6) Kuom mano, watim mana kaka jandik zaburi nowacho niya: “Nawer ni nyingi nyaka chieng’, mondo atim wach maseramogo ndalo ka ndalo.”—Zab. 61:8.