1. (a) O ā ni mea na tutusa ai le faamasino o Iefata ma Hana? (Tagaʻi i ata i luga aʻe o le matua.) (e) O ā fesili o le a taliina i lenei mataupu?

SA AVEA Iefata ma taʻitaʻi malosi ma o se toa lototele. Sa avea Hana o se avā e gauaʻi ma o se fafine lotomaulalo na tausi aiga. E lē gata na la auauna uma i le Atua e toʻatasi, ae e iai se isi mea na tutusa ai le faamasino o Iefata ma Hana le avā a Elekana. Na la faia uma ni tautoga i le Atua, ma na la avatu ma le faamaoni mea na la tautō ai. O i laʻua o ni faaaʻoaʻoga mataʻina mo tane ma fafine i aso nei, o ē ua filifili e faia ni tautoga iā Ieova. Peitaʻi, ua tulaʻi mai fesili nei: O le ā lenei mea e taʻu o le tautoga? O le ā le tāua o le faia o se tautoga i le Atua? O ā lesona e tatou te aʻoaʻoina mai iā Iefata ma Hana?

2, 3. (a) O le ā lenei mea e taʻu o le tautoga? (e) O le ā ua taʻua i le Tusi Paia e faatatau i le faia o ni tautoga i le Atua?

² E pei ona faaaogā i le Tusi Paia, o le tautoga o se folafolaga tāua e faia e se tasi i le Atua. E folafola atu e lenā tagata e na te faia se gaoioiga, ofo atu se meaalofa, faia se auaunaga, pe faamamao mai i nisi o mea. O le tautoga o se mea e filifili le tagata lava ia e fai ma le lotomalie. E ui i lea, o se mea e paia i le silafaga a le Atua ma e ao ona tausisi i ai, auā ua folafola atu e se tagata o le a ia faia pe lē faia foʻi se mea. (Kene. 14:22, 23; Epe. 6:16, 17) O le ā ua taʻua i le Tusi Paia e faatatau i le tāua o le faia o ni tautoga i le Atua?

 ³ Na taʻua i le Tulafono a Mose: “Afai e faia e se tamāloa se tautoga iā Ieova pe e tautō i se tautoga . . . , e lē tatau ona ia solia ana upu. E ao ona ia faia e tusa ma upu uma ua sau mai i lona gutu.” (Nu. 30:2) Mulimuli ane, na faagaeeina Solomona e tusi e faapea: “Pe a e faia se tautoga i le Atua, aua e te faatuai ona avatu, auā e leai se isi e fiafia i ē e valelea. O le mea ua e tautō ai, ia e avatu.” (Fai. 5:4) Na faamaonia e Iesu le tāua o le faia o tautoga ina ua fetalai: “Na fai atu i ē anamua, ʻAua e te tautō ae e te lē tausisi i ai, ae ia e avatu iā Ieova mea ua e tautō ai.’”​—Mata. 5:33.

4. (a) O le ā le tāua o le faia o se tautoga i le Atua? (e) O le ā e tatou te fia aʻoaʻoina e faatatau iā Iefata ma Hana?

⁴ Ua manino mai la, o se mataupu e matuā tāua le faia o ni folafolaga i le Atua. E aafia la tatou faiā ma Ieova i le auala e tatou te gaoioi ai e tusa ma a tatou tautoga. Na tusi Tavita: “O ai ea e alu aʻe i le mauga o Ieova, ma o ai e tulaʻi atu i lona afioaga paia? O so o se tasi e . . . lē ʻinoʻino i Loʻu [Ieova] ola, e lē tautō faaʻoleʻole foʻi.” (Sala. 24:3, 4) O ā tautoga na faia e Iefata ma Hana? Pe na faigofie ona faataunuu a la tautoga?

5. O le ā le tautoga na faia e Iefata, ma o le ā le iʻuga?

⁵ Na tausisia ma le faamaoni e Iefata lana folafolaga iā Ieova ina ua alu atu e tau ma tagata Amoni, lea na faamataʻu ane i tagata o le Atua. (Faama. 10:7-9) O le matuā naunau o Iefata ina ia manumalo, na ia tautō ai: “Afai e te tuuina mai lava le fanauga a Amoni i loʻu lima, o lē e sau i fafo, e sau mai i le faitotoʻa o loʻu fale e faafeiloaʻi iā te aʻu, pe a ou foʻi mai ma le manuia i le taua ma le fanauga a Amoni, e fai o ia mo Ieova.” O le ā le iʻuga? Na faatoʻilaloina tagata Amoni, ma o le afafine pele o Iefata na sau i fafo e faafeiloaʻi o ia ina ua toe foʻi atu ma le manumalo. O lona afafine la lea o le a ʻfai mo Ieova.’ (Faama. 11:30-34) O le ā le aafiaga o lenei mea i lona afafine?

6. (a) Pe na faigofie iā Iefata ma lona afafine ona faataunuu le tautoga a Iefata i le Atua? (e) O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le Teuteronome 23:21, 23 ma le Salamo 15:4, e faatatau i le faia o se tautoga i le Atua?

⁶ Ina ia faataunuu le tautoga a lona tamā, sa tatau i le afafine o Iefata ona auauna faataimi atoa iā Ieova i le faleʻie paia. Pe na faia e Iefata se tautoga e aunoa ma le muaʻi mafaufau lelei i ai? E leai, auā atonu na iloa lelei e Iefata o lona afafine e ono sau muamua i fafo e faafeiloaʻi o ia. E ui i lea, o se tulaga faigatā na nutimomoia ai o la faalogona, ma na manaʻomia ai ona la faia le tele o ni faataulaga. Ina ua iloa atu e Iefata lona afafine, ʻona saeia lea e Iefata o ona ofu’ ma faapea atu ua tuia lona fatu. Na ʻtagi foʻi lona afafine ona o lona tulaga taupou.’ Aiseā? Talu ai e leai se atalii o Iefata, ma o le a lē mafai ona faaipoipo lona afafine lenei e toʻatasi ma maua mai ai se fanau a lana fanau. O lona uiga, o le a lē mafai ona faaauau le igoa ma le tofi o le aiga. Peitaʻi, e lē o mea ia sa sili ona tāua na la mafaufau i ai. Na faapea atu Iefata: “Na ou tautō iā Ieova, e lē mafai foʻi ona ou toe faafoʻi mai.” Sa tali mai lona afafine: “Ia e faia iā te aʻu e pei ona e tautō ai.”(Faama. 11:35-39) O i laʻua o ni tagata faamaoni e leʻi mafaufau lava e solia le tautoga na faia i le Atua Silisili Ese, e tusa lava po o le ā le faigatā e oo i ai.​—Faitau le Teuteronome 23:21, 23; Salamo 15:4.

7. (a) O le ā le tautoga na faia e Hana, aiseā na ia tautō ai, ma o le ā na iʻu i ai? (e) O le ā le aafiaga o le tautoga a Hana iā Samuelu? (Tagaʻi i le faaopoopoga i le pito i lalo.)

⁷ O Hana le isi na faamaoni i le tausisia o lana tautoga na fai iā Ieova. Na ia faia lenā  folafolaga a o matuā mafatia ona o lona tulaga e lē fanau, ma taufaifaiga na faaauau ona fai atu iā te ia. (1 Samu. 1:4-7, 10, 16) Na sasaa atu e Hana lona loto i le Atua ma tautō atu: “Ieova o ʻau e, afai lava e te silasila mai i le tigā o lau teine pologa, ma manatua mai aʻu, e te lē faagaloina foʻi lau teine pologa ma foaʻi mai i ai se tama tama, ou te foaʻi atu o ia iā Ieova i aso uma o lona ola, e lē oo foʻi se tafi i lona ulu.” * (1 Samu. 1:11) Na talia le talosaga a Hana ma na fanau ai lana tama tama ulumatua. Maʻeu le matuā faafiafiaina ai o ia! Peitaʻi, e leʻi galo iā te ia lana tautoga na fai i le Atua. Ina ua fanau lana tama, na ia faailoa atu: “Na ou talosaga atu iā Ieova mo ia.”​—1 Samu. 1:20.

8. (a) Pe na faigofie ona faataunuu e Hana lana tautoga? (e) E faapefea i upu a Tavita o loo i le Salamo mataupu e 61 ona faamanatu mai ai le faaaʻoaʻoga a Hana?

⁸ O le taimi lava na teʻa ai Samuelu ma le susu, pe tusa o le tolu o ona tausaga, na faia ai loa e Hana le mea na ia tautō ai i le Atua. E leʻi mafaufau o ia e sui lana filifiliga. Sa ia tuuina atu Samuelu i le Ositaulaga Sili o Eli i le faleʻie paia i Sailo ma faapea atu: “O le tama lenei na ou tatalo ai iā Ieova ina ia foaʻi mai le mea na ou ōle atu ai iā te ia. O aʻu foʻi, ua ou tuuina atu o ia iā Ieova. Ua ou tuuina atu o ia iā Ieova i aso uma lava o lona ola.” (1 Samu. 1:24-28) “Ua faaauau foʻi ona tuputupu aʻe Samuelu i luma o Ieova” a o iai i le faleʻie paia. (1 Samu. 2:21) Ae o le ā le aafiaga o lenei mea iā Hana? Sa alofa faapelepele o ia i si ana tama, a o lea ua lē mafai ona la mafuta i aso taʻitasi a o laʻitiiti o ia. Seʻi mafaufau i lona moomoo e opo atu i lana tama, taaalo faatasi, ma tausia aʻe o ia, o taimi mananaia ia e manatua pea e se tinā alofa a o tuputupu aʻe lana tama. E ui i lea, e leʻi salamō Hana i le faataunuuina o lana tautoga na faia i le Atua. Sa olioli lona loto iā Ieova.​—1 Samu. 2:1, 2; faitau le Salamo 61:1, 5, 8.

9. O ā fesili o le a tatou talanoaina?

⁹ O lea la ua tatou malamalama i le tāua o le faia o se tautoga i le Atua. Ae seʻi o tatou talanoaina fesili nei: O ā ni tautoga e ono faia e se Kerisiano? Pe e tatou te maumauaʻi e tausisi i tautoga na tatou faia?

10. O le ā le tautoga e sili ona tāua e mafai ona faia e se Kerisiano, ma o ā mea e aofia ai?

¹⁰ O le tautoga e sili ona tāua e mafai ona faia e se Kerisiano, o le tautoga lea e tuuina atu lona ola iā Ieova. Aiseā e tāua ai? Talu ai e ala i le tatalo a le tagata lava ia, ua ia folafola atu iā Ieova o le a faaaogā lona ola e auauna ai iā te Ia e faavavau, e tusa lava po o ā faigatā e oo i ai. E tusa ai ma fetalaiga a Iesu, ua “faafitia e ia o ia lava,” ua ia teena ana aiā tatau uma, ma tautō e faamuamua le finagalo o le Atua nai lo o se isi lava mea. (Mata. 16:24) E amata atu i lenā taimi, ua avea ʻo ia ma auauna a Ieova.’ (Roma 14:8) O so o se tasi e na te faia se tautoga o le tuuina atu, e tatau ona ia matuā faatāuaina, e pei o le faisalamo lea na faapea mai e tusa ai ma tautoga na ia faia i le Atua: “O le ā se mea ou te totogi atu iā Ieova ona o mea lelei uma ua ia faia iā te aʻu? Ou te avatu iā Ieova mea na ou tautō ai, ioe, i luma o lona nuu uma.”​—Sala. 116:12, 14.

11. O le ā na e faailoa atu i le aso na e papatiso ai?

¹¹ Po ua tuuina atu lou ola iā Ieova ma faailogaina e ala i le papatisoga i le vai? E faamālō atu iā te oe pe afai ua e faia faapea! Ia manatua le aso o lou papatisoga, na fesiligia ai oe i luma o le aofia po ua e faia se tuuina atu iā Ieova, ma ua e malamalama  “o lou tuuina atu ma le papatisoga, ua e faailoa atu ai i luma o le lautele le avea o oe o se Molimau a Ieova, ma ua avea nei oe o se vaega o le faalapotopotoga o loo taʻitaʻia e le agaga o le Atua.” O au tali atu ma le manino ua e faailoa atu ai i luma o le lautele lou tuuina atu atoatoa, ma faaalia ai ua e agavaa e papatiso o se faifeʻau tofia a Ieova. E mautinoa na matuā faafiafiaina ai Ieova!

12. (a) O ā fesili e ao ona tatou fesili ifo ai iā i tatou lava? (e) O ā uiga na faalaeiau e Peteru i tatou ia atiaʻe?

¹² Peitaʻi, o le papatisoga ua na o se amataga lenā. E tatou te mananaʻo ia faaauau ona ola e tusa ai ma lo tatou tuuina atu, i le auauna ma le faamaoni i le Atua. O lea, e tatou te ono fesili ifo: ʻPo o faaauau ona ou agaʻigaʻi i luma faaleagaga talu mai loʻu papatisoga? Po o faaauau ona ou auauna ma le lotoatoa iā Ieova? (Kolo. 3:23) Po o oʻu tatalo, faitau le Afioga a le Atua, auai i sauniga a le faapotopotoga, ma faia se sao i le faiva i le tele e mafai ai? Po ua faaitiitia nisi o nei gaoioiga faaleagaga?’ Na taʻua e le aposetolo o Peteru e mafai ona ʻalofia le paiē i la tatou auaunaga, pe afai e faaauau ona faaopoopo i lo tatou faatuatua le poto, tumau, ma le faamaoni i le Atua.​—Faitau le 2 Peteru 1:5-8.

13. O ā mea e tatau ona malamalama i ai se Kerisiano ua tuuina atu ma papatiso?

 ¹³ O le taimi lava e tatou te faia ai le tautoga o le tuuina atu iā Ieova, e lē mafai ona toe faafoʻi mai le mea na tatou folafola atu. Pe afai ua fiu se tasi i le auauna iā Ieova po o le ola ai o se Kerisiano, e lē mafai ona ia faapea ifo e na te leʻi faia se tuuina atu ma ua faalēaogāina lona papatisoga. * O le mea moni, o lona papatisoga na ia faailoa atu ai i isi ua tuuina atu atoatoa o ia i le Atua. E tali atu la o ia iā Ieova ma le faapotopotoga i so o se agasala matuiā e na te faia. (Roma 14:12) Seʻi aua lava neʻi taʻua i tatou o ni ē ʻua tuua le uluaʻi alofa.’ Nai lo o lea, e tatou te mananaʻo e fetalai Iesu e faatatau iā i tatou: “Ua ou iloa au galuega, ma lou alofa, o lou faatuatua, o lau faiva ma lou tumau, ma ua sili atu au galuega i le taimi nei nai lo o le taimi muamua.” (Faaa. 2:4, 19) Tau ina ia tatou maumauaʻi e ola e tusa ai ma la tatou tautoga o le tuuina atu, ma faafiafiaina ai Ieova.

14. O le ā le tautoga tāua lona lua e mafai ona faia e se tasi, ma aiseā?

¹⁴ O le tautoga o le faaipoipoga, o le tautoga tāua lona lua lea e mafai ona faia e se isi. Aiseā e tāua ai? Talu ai o le faaipoipoga e paia. I luma o le Atua ma molimau, e faia ai e le tama ma le teine faaipoipo le tautoga o le la faaipoipoga. E la te folafola atu o le a la alolofa, faapelepele, ma faaaloalo le tasi i le isi, ma o le a la faia faapea “po o le ā lava le umi [e la te] ola faatasi ai i luga o lenei lalolagi e tusa ai ma le fuafuaga tau faaipoipoga a le Atua.” E ui e lē tutusa lelei upu o folafolaga a isi ma nei upu, peitaʻi ua latou faia se tautoga i luma o le Atua. O le taimi lenā na faasilasila ai ua avea i laʻua ma tane ma avā, ma o le la faaipoipoga e mo le olaga atoa. (Kene. 2:24; 1 Kori. 7:39) E tusa ai ma upu a Iesu, “o ē ua faatasia e le Atua, aua neʻi tuueseeseina e se tagata.” E lē tatau ona faia faapea e le tane, avā, po o so se tasi lava. O lea, e lē tatau ona manatu ē o le a faaipoipo e mafai ona tatala a latou faaipoipoga pe a iai faafitauli.​—Mare. 10:9.

15. Aiseā e lē tatau ai i Kerisiano ona manatu i le faaipoipoga e pei ona manatu i ai le lalolagi?

¹⁵ O le mea moni, e leai se faaipoipoga e lelei atoatoa. O faaipoipoga uma e faia aʻe i ni tagata se toʻalua e lē lelei atoatoa. O le māfuaaga lenā ua taʻua ai i le Tusi Paia “e oo puapuaga” i nisi taimi i ē ua faaipoipo. (1 Kori. 7:28) E faanoanoa ona o le toʻatele o tagata i lenei lalolagi ua manatu māmā i a latou faaipoipoga. Pe a faalētonu a latou mafutaga, e latou te tuua a latou paaga faaipoipo. Peitaʻi, e lē o se auala faa-Kerisiano lenā. Pe a lē tausisi se tasi i lana tautoga o le faaipoipoga, ua tutusa lenā ma le pepelo i le Atua, ma e ʻinoʻino le Atua i tagata pepelo. (Levi. 19:12; Faata. 6:16-19) Na tusi le aposetolo o Paulo: “Po o noanoatia oe i se avā? Aua e te saʻili ina ia tatalaina.” (1 Kori. 7:27) Na taʻua e Paulo lenā manatu ona na ia iloa, e inosia foʻi e Ieova le tatala o faaipoipoga ona o se māfuaaga taufaaʻoleʻole.​—Mala. 2:13-16.

16. O le ā le manatu o le Tusi Paia e faatatau i tatalaga faaipoipoga ma le nonofo eseese?

¹⁶ Na aʻoaʻo e Iesu e pau le faavae faale-Tusi Paia e tatala ai se tautoga o le faaipoipoga, pe afai lea e filifili se paaga o loo mamā e lē faamagaloina le paaga na mulilua. (Mata. 19:9; Epe. 13:4) Ae faapefea le nonofo eseese ma le paaga faaipoipo? E manino foʻi le Tusi Paia i  lenei vala. (Faitau le 1 Korinito 7:10, 11.) E leai ni faavae faale-Tusi Paia e nonofo eseese ai se ulugalii faaipoipo. Peitaʻi, e iai tulaga e ono manatu ai nisi Kerisiano faaipoipo ua talafeagai ona nonofo eseese, e pei o le matuā lamatia o le ola po o le tulaga faaleagaga, ona o se paaga sauā po o se paaga ua liliuese mai i le upu moni. *

17. E faapefea ona faatumauina e se ulugalii Kerisiano la laʻua faaipoipoga?

¹⁷ Pe a talosaga atu se ulugalii i toeaina o le faapotopotoga mo ni fautuaga i faafitauli i le faaipoipoga, e mafai ona fesili i ai toeaina po ua matamata i le vitiō O le ā le Alofa Moni? ma suʻesuʻe faatasi le polosiua E Mafai Ona Fiafia Lou Aiga. Aiseā? Talu ai o loo faamatilatila i nei meafaigaluega mataupu silisili o le Tusi Paia, na fesoasoani i le toʻatele ina ia faamalosia ai a latou faaipoipoga. Na faapea mai se ulugalii: “Talu ona ma suʻesuʻeina lenei polosiua, ua sili atu ona fiafia le ma ulugalii.” Na taʻua e se avā ua 22 tausaga talu ona faaipoipo, ae na toeitiiti lava a faalētonu le la faaipoipoga: “Ua ma papatiso uma, ae na matuā eseese o ma faalogona. Na fetaui lelei le taimi na maua ai le vitiō! Ua matuā faaleleia la ma faiā o se ulugalii.” Po ua e faaipoipo? Ia taumafai malosi e faatatau mataupu silisili a Ieova i lau faaipoipoga. O le faia faapea, o le a fesoasoani e te tausisi ai pea ma le fiafia i lau tautoga o le faaipoipoga.

18, 19. (a) O le ā ua faia e le toʻatele o mātua Kerisiano? (e) O le ā se manatu e tatau ona iai i ē o auai i le auaunaga faapitoa faataimi atoa?

¹⁸ Pe e te iloa le isi mea na tutusa ai Iefata ma Hana? O a la tautoga na iʻu ai i le tuutoina atu o a la fanau i le auaunaga paia faapitoa i le faleʻie paia. O se olaga lea na sili ona faamalieina ai. I aso nei, e toʻatele mātua Kerisiano ua faalaeiau a latou fanau e auai i le auaunaga faataimi atoa, ma taulaʻi o latou olaga i le auaunaga i le Atua. Ua talafeagai ona faamālō atu i mātua ma fanau ua faia faapea.​—Faama. 11:40; Sala. 110:3.

¹⁹ I le taimi lenei, pe tusa ma le 67,000 sui o le Vaega o Auauna Faapitoa Faataimi Atoa o Molimau a Ieova i le Lalolagi Aoao. O nisi o loo auauna i Peteli, o isi o loo galulue i faugāfale po o ni ovasia o matagaluega, avea o ni faiaʻoga i aʻoga faale-Tusi Paia, paeonia faapito, misionare, pe galulue e vaavaaia Maota mo Fonotaga ma maota e faia ai aʻoga faale-Tusi Paia. O i latou uma e tatau ona tausisi i le “Tautoga o le Usiusitaʻi ma Ola i se Olaga Faigofie,” lea ua latou lotomalilie ai e galulue i so o se tofiga ina ia faaauiluma ai manaʻoga o le Malo, ola i se olaga faafaigofie, ma ʻalofia le galulue i ni galuega totogi e aunoa ma se faatagaga. E lē faapea o i latou o ni tagata faapitoa, peitaʻi, o o latou tofiga e vaai i ai o se mea e faapitoa. E latou te iloa le matuā tāua o le ola ma le lotomaulalo e tusa ai ma la latou tautoga, po o le ā lava le umi e latou te auai ai i le auaunaga faapitoa faataimi atoa.

20. O le ā e tatau ona tatou faia “i lea aso ma lea aso,” ma aiseā?

²⁰ E fia ni tautoga mai i tautoga na tatou talanoaina ua e faia i le Atua? Tasi, lua, po o tautoga uma e tolu? E mautinoa ua e iloa e lē tatau ona e manatu māmā i tautoga ua e faia. (Faata. 20:25) O le lē tausisi i a tatou folafolaga iā Ieova ma faataunuu a tatou tautoga, e ono oo ai i ni iʻuga faanoanoa. (Fai. 5:6) O lea, seʻi o tatou faia ma le fiafia ʻpesega i le suafa o Ieova e faavavau, ina ia totogi ai a tatou tautoga i lea aso ma lea aso.’​—Sala. 61:8.