Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

‘[Mutshipo] oodi mukite, eukumbashe’

‘[Mutshipo] oodi mukite, eukumbashe’

“Kumbeesha Yehowa [mitshipo] yoobe.”​—MATEO 5:33.

NGONO: 63, 59

1. (a) Mwanda kinyi wi mumune ubabadi bakite kwi Aana na Yafete? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.) (b) Nkonko kinyi yatutalula mu uno mwisambo?

YAFETE badi mukunkushi e n’eshimba dinyingye na kimankinda kya ngoshi. Aana badi mwana mukashi sha kwiyisha na badi alama mulum’aye na nshibo yaye kalolo. Booso bwabo, babadi abalangwila Yehowa. Anka, babadi dingi na mwanda wi mumune. Aana na Yafete booso abadi bakite mutshipo kwi Yehowa, kunyima abalombeshe mutshipo wabo na lulamato. Mbekale kileshesho kibuwa kwi bakashi na balume bakwete kukita mitshipo kwi Yehowa lelo uno. Tubandeyi kutalula ngalulo isatu ya ku ino nkonko: Mutshipo nkinyi? Kwela mutshipo kwi Efile Mukulu nkwikale mwanda ukata naminyi? Na ndilongyesha kinyi dyatupetela ku kileshesho kya Aana na kya Yafete?

2, 3. (a) Mutshipo nkinyi? (b) Bifundwe abilesha kinyi pabitale kwela mutshipo kumpala kw’Efile Mukulu?

2 Mu Bible, kishima mutshipo akilesha kulaa Efile Mukulu mwanda ukata. Bu kileshesho, muntu e kulaa Yehowa’shi nakakukitshina mwanda kampanda, kumupa kya buntu, kumukitshina mudimo, kwisumina sunga kuleka kukita ingi myanda. Mutshipo abeukitaa mu kukumina kwa muntu nabene, pa kufubisha bulungantu bwaye bwa kwisangwila. Mutshipo tabeukitshishaa muntu pa bukopo nya. Su muntu akumina kukita byabya, Yehowa ataa uno mutshipo waye bu mwanda wi na muulo ukata autungu’shi eunemekye na kwiulombasha. Mu Bible, mutshipo ngulombene kwikala mayi a muntu alaa bwa kukita sunga kupela kukita kintu kampanda. (Kibangilo 14:22, 23; Beena-Ebelu 6:16, 17) Bible akula kinyi pabitale muulo atungu’shi twate mitshipo yatudi bakite kwi Efile Mukulu?

3 Atubadika mu Miiya ya Moyiise’shi, su muntu bakitshi mutshipo kwi Yehowa, “takutwanga kulombasha wawa mulayilo wê. Akite muyiile byoso bibalayile.” (Mbadiko 30:3, EEM) Kunyima kwa mafuku, Salomone bafundile’shi: ‘Su bolaa Efile Mukulu na mutshipo, bibuwa kulombasha mulayilo oobe bukidi, mwanda tasangalaa na muntu mutshikame. [Mutshipo] oodi mukite, eukumbashe.’ (Mulungudi 5:4, EEM) Yesu balongyeshe’shi, kwela mutshipo kumpala kw’Efile Mukulu mmwanda ukata nsaa ibambile’shi: “Nubaadi bapushe dingi bibaabadi balungule bakulu’shi: ‘Totshipanga [kushii kulombasha mutshipo oobe NWT], anka kumbeesha Yehowa milayilo yoobe.’”​—Mateo 5:33.

4. (a) Kukita mutshipo kwi Efile Mukulu mmwanda wi na muulo mushindo kinyi? (b) Atukyebe kulonga kinyi pabitale Yafete na Aana?

4 Abimweneka kalolo’shi, abitungu twate mitshipo yooso yatukitshi kumpala kwa Yehowa na muulo. Kipaso kyatwata mitshipo yeetu ki na bukitshishi ku kipwano kyetu naye. Daavide badi muleshe bino nsaa ibayipwishe’shi: “Nnanyi a kukaamina pa mwengye wa Yehowa? Nnaanyi mupwandjikiile kwimana mu mbalo yaaye ya kishila?” Akupu baalulwile ku ino nkonko p’aye kwakula’shi, Yehowa akumina muntu ooso “shatshipi bwa kudimba.” (Misambo 24:3, 4) Yafete na Aana abakitshine mutshipo kinyi? Kulombasha uno mutshipo wabo kubadi kubofule su?

ABALOMBEESHE MUTSHIPO WABO KWI EFILE MUKULU

5. Yafete bakitshine mutshipo kinyi? Na mbipeta kinyi bibatukile?

5 Yafete bakitshine mutshipo kwi Yehowa pabadi akyebe kwenda mu kulwa ngoshi na bena Amona. Bena Amona abadi beshikwanyi na mwilo w’Efile Mukulu. (Bansushi 10:7-9) Yafete batekyele Yehowa bwa’shi amukwashe bwadya kutshokola ngoshi, na batshipile amba’shi: “Su bopaana bena Amona mu masa mwande, yawa ese akatuku mu nshibo yande kwibedi mu kufumankana nami pankaluka na ngobesha, yawa ekala a Yehowa.” Efile Mukulu balulwile luteko lwa Yafete pa kumukwasha bwa kutshokola ngoshi. Nsaa ibalukile Yafete kwaye, mwana aaye mukashi abadi mufule ngofu bafikile mu kufumankana naye. Aye ngi badi mulombene kwikala “a Yehowa.” (Bansushi 11:30-34) Bibadi abitungu’shi uno nsongwakashi akite kinyi?

6. (a) Bibadi bibofule bwa’shi Yafete na mwan’aye balombashe mulayilo wabo kwi Efile Mukulu su? (b) Mayi e mu Miiya Ikituulwe 23:21, 23 na mu Misambo 15:4 aetulongyesha kinyi pabitale Mitshipo?

6 Bwa kulombasha mutshipo wa nshaye, bibadi abitungu’shi mwana a Yafete ende mu kufubila Yehowa mu mudimo wa nsaa yooso ku tabernakele. Yafete bakitshine uno mutshipo kushii kunangushena su? Nya. Pangi Yafete badi auku’shi mwan’aye mukashi mulombene kwikala muntu a kumpala afiki mu kufumankana naye. Byabya, byekala’shi badi auku sunga’shi tabadi auku, tabibadi bibofule kwadi sunga kwi mwan’aye bwabadya kulombasha mutshipo ubakitshine kwi Yehowa nya. Yafete pabadi mumone mwan’aye bakwile’shi, eshimba dyande dibatapika. Mwan’aye mukashi namu “bayiile end’adilanga bwa bukamame bwaye.” Bwakinyi? Yafete tabadi na mwana mulume nya, kadi binobino mwan’aye mukashi eeleka tabadi mulombene kutwela ku bulunda na kutanda bana nya. Eshina dya kifuko kya Yafete dibadi na kya kushimina. Anka Yafete na mwan’aye abamwene’shi abitungu bakalwile kintu ki na muulo kukila byabakumina abo banabene. Yafete bambile’shi: “Ami ne mwakule nashidika kumpala kwa Yehowa, byabya ntshi mulombeene kwiyalusha ku mongo nya.” Mwan’aye namu bambile’shi: “Nkitshine muyiile kishima kituukye mukanwa moobe.” (Bansushi 11:35-39) Yafete na mwan’aye abadi bantu basha lulamato, na tababadi balombene kwela binangu bya kupela kulombasha mutshipo ubabakitshine kwi Efile Mukulu nya, sunga mbibabidi bukopo bwa kwiulombasha.—Badika Miiya Ikituulwe 23:21, 23; Misambo 15:4.

7. (a) Aana bakitshine mutshipo kinyi, na bwakinyi? Mwanda waye ubadi ukile naminyi? (b) Mutshipo wa Aana ubadi autungu’shi samwele akite kinyi? (Tala mayi e kuushi kw’esaki.)

7 Aana namu bakitshine mutshipo kwi Yehowa mu mafuku abadi na mwanda aumwinyongosha. Baadi enyongola mwanda tabadi na mushindo wa kutanda bana, na bantu abadi abamusepe na kumufukuula bwa uno mwanda. (1 Samwele 1:4-7, 10, 16) Balungwile Yehowa bibadi apusha, na bamulayile’shi: “Yehowa Efile a bukome booso, su okumina kutala mpombo ya mufubi oobe mukashi, opa mufubi oobe mukashi mwana mulume, nakulambula anka bwa mafuku ooso a muwa waye, dingi bwembe tabukidila ku mutwe waye.” * (1 Samwele 1:11) Yehowa batemeeshe luteko lwa Aana, na mu kipwa kibalondele batandile mwana mulume, Samwele. Aana bapushishe muloo wibungi! Anka tamulube mutshipo ubakitshine kwi Efile Mukulu nya. Nsaa ibatandile mwan’aye mulume bakwile’shi: “Kwi Yehowa ngi kwandi mumutekye.”​—1 Samwele 1:20.

8. (a) Bibadi bibofule bwa’shi Aana alombashe mutshipo waye su? (b) Mayi e mu Misambo 61 aakutentekyesha kileshesho kibuwa kya Aana naminyi?

8 Pabalombeshe Samwele bipwa bisatu, Aana balombeshe mutshipo ubakitshine kwi Yehowa. Baatshile Samwele enda naye ku tabernakele kwi Eli Tshiite-mwakwidi mukata e panundu mu kibundji kya Shilo aye nkumulungula’shi: “Bwa uno mwana ngi bu[nadi natekye], anka Yehowa mmumpe kinamutekanga. Ku lwande lupese namu namulambula Yehowa bwa muwa waye ooso, mmwabikishe Yehowa.” (1 Samwele 1:24-28) Kubanga nka paapa, Samwele bashadile ku tabernakele. Bible akula’shi: ‘Samwele mwana banyinganga ku mufubo wa Yehowa.’ (1 Samwele 2:21) Tabibaadi bibofule bwa’shi Aana alombashe mutshipo waye nya. Kwamba’shi tabadi mulombene dingi kushala pamune na mwan’aye abadi mufule efuku dyoso nya. Tabadi mulombene kumumona sunga kwakulu. Anka Aana baatshile mutshipo waye ubakitshine kwi Yehowa na muulo. Badi mukumine kwisumina bintu bi na muulo kwadi bwa kulombasha mutshipo waye kwi Efile Mukulu.​—1 Samwele 2:1, 2; badika Misambo 61:1, 5, 8.

Okwete kulombasha mitshipo yodi mukite kwi Yehowa su?

9. Binobino atukyebe kwisambila kinyi?

9 Binobino, bu bibatupu kupusha bi muulo wa mutshipo watukitshi kwi Yehowa, tubandeyi kwisambila ino nkonko: Mmitshipo kinyi yatudi balombene kukita lelo uno? Abitungu twikale na kitshibilo kya mushindo kinyi bwa kulombasha yaya mitshipo?

MUTSHIPO OOBE WA KWILAMBULA

Mutshipo wa kwilambula (Tala kikoso kya 10)

10. Mmutshipo kinyi ukile bukata ku mitshipo yooso yabadi balombene kulaa kwi mwina Kidishitu? Bino abipushisha kinyi?

10 Mutshipo ukile bukata ku mitshipo yooso yabadi balombene kulaa kwi mwina Kidishitu nyi nguno wa kulambula muwa waye kwi Yehowa. Pakitshi luteko lwa bupenka, muntu alaa Yehowa’shi sunga mbya naminyi, ekala amufubila bwa looso. Yesu bambile’shi yaya nsaa “tubepele” atwe banabene, abilesha’shi, tubalaa Yehowa bwa kumutuula pa mbalo ya kumpala. (Mateo 16:24) Kubanga nka paapa, tubafiki “bantu ba Yehowa.” (Beena-Looma 14:8) Atwata kuno kwilambula kwetu na muulo ukata. Atupushaa nka bu mufundji a misambo bambile’shi: “A nkinyi kyankâlwisha Yehowa ku byabya byoso bibuwa byadi munkitshîne? Nakalombasha mu kikongeno kya bantu bê boso mitshipo inamulaile.”​—Misambo 116:12, 14 EEM.

11. Nkinyi kibakitshikile efuku dibodi mubatshishibwe?

11 We mulambule muwa oobe kwi Yehowa poobe kubatshishibwa mu mema su? Su we mukite bino, wawa mwanda wibuwa! Otentekyesha nsaa ibabadi bakwele lukonko kwi mukwetu mulume badi eele mwisambo wa lubatshisho’shi, we mupwe kwilambula obe nabene kwi Yehowa na “Oshinguula shi kwilambula koobe na kubatshishibwa akulesha shi bofiki Temwe a Yehowa” su? Nsaa ibwalulwile’shi oolo, muntu ooso badi paapa badi mupushe’shi wemulambule muwa oobe na bodi mulombene kubatshibwa bu mufubi a Yehowa. Bodi musankishe Yehowa ngofu!

12. (a) Nkonko kinyi yatudi balombene kwiyipusha atwe banabene? (b) Mpyeele etukankamika bwatudya kutamisha ngikashi kinyi?

12 Nsaa ibodi mubatshishibwe, bodi mulee Yehowa’shi, okamufubila mu muwa obe ooso, na kukita mmobe mooso bwa kulonda miiya yaye yooso. Anka, kubatshibwa nyi mbangilo a kumufubila. Mu kukila kwa mafuku, abitungu ooso a kwatudi etalule aye nabene kalolo. Twi kwiyipusha’shi: ‘Kipwano kyande na Yehowa kibadi kyende na kutama mushindo kinyi panadi mubatshishibwe? Nkwete kutununguka na kumufubila n’eshimba dyande dyooso su? (Beena-Kolose 3:23) Ami uno kyantekaa Yehowa su? Nebadikilaa Bible efuku dyoso su? Nendaa mu bisangilo ku lubingo looso? Nakitaa mudimo wa bulungudi na katshintshi su? Su ne mushimishe katshintshi kande bwa mudimo wa bulungudi? Mpyele mutumibwa badi mwitukwashe pa kwakula’shi, kukutwa kulungula mukandu wibuwa wa Yehowa kwi masaku. Twi kumona bino nsaa yatufubu bikata na kukula mu lukumino, mu kiukilo, kunyinga eshimba, na kwipana mu myanda y’Efile Mukulu.​—Badika 2 Mpyeele 1:5-8.

13. Abitungu mwina Kidishitu mwilambule na mubatshishibwe alombashe kinyi?

13 Bu byatudi bakite mutshipo wa kufubila Yehowa, ta bibuwa twakutwa kwiulombasha nya. Muntu bakoko mu mudimo wa kufubila Yehowa sunga balekye bwina Kidishitu, tamulombene kwakula’shi kasha telambwile kwi Efile Mukulu nya, na‘shi lubatshisho lwaye ndwa bisumanga. * Su muntu mupwe kwilambula kwi Yehowa akita mulwisho ukata, abauku kwi Yehowa mpaa na kwi kakongye. (Beena-Looma 14:12) Ta twi balombene kwikala bu bano bantu bababalungwile kwi Yesu’shi: “Kifulo kyoobe kya kwibedi we mwikilekye.” Anka, atukumina akule pa bitutale’shi: “Nauku mifubo yoobe, kifulo kyoobe, lukumiino loobe, bufubi boobe na katshintshi kobe, mifubo yoobe ya nfudilo ngikile ya kumpala bungi.” (Kibafumbwilwe 2:4, 19) Abitungu tusankishe Yehowa ku katshintshi kushii kuleka kukita muyiile kwilambula kwetu.

MUTSHIPO OOBE WA MU EYIBAKISHI

Mutshipo wa mu eyibakishi (Tala kikoso kya 14)

14. Mutshipo wa kabidi wi na muulo ulombene muntu kukita mmutshipo kinyi? Bwakinyi?

14 Mutshipo wa kabidi wabadi balombene kukita kwi muntu ngwa mu eyibakishi. Eyibakishi nkintu kya kishila. Yehowa ataa mutshipo wa mu eyibakishi na muulo ukata. Nsaa i mukashi na mulume abeele mitshipo yabo, abeyeele kumpala kwa Yehowa na kwa bantu abapetekyelwa. Abelaa mutshipo wa kwifuleena, kusangala pamune na kwinemekyeshena bwa mafuku ooso abekala na muwa pa nsenga mu dibaka muyiile bibaadi Efile Mukulu mukumine. Bangi mbalombene kukutwa kutemuna bino bishima, anka abakitaa mutshipo kumpala kw’ Efile Mukulu. Nsaa yabakitshi ino mitshipo, abafiki mulume na mukashi beyibakishene. Eyibakishi di na kya kwikala kwanka munda mwa mafuku ooso abadi na muwa. (Kibangilo 2:24; 1 Beena-Kodinda 7:39) Yesu bambile’shi: “Muntu taabuulanga kibungwe kwi Efile Mukulu.” Mulume na mukashi abeyibakishena ta mbalombene kunangushena’shi su myanda ta ngyende kalolo mu eyibakishi dyabo mbalombene kwiditshiba nya.​—Maako 10:9.

15. Bwakinyi bena Kidishitu ta mbalombene kumona eyibakishi bu byabedimono kwi bantu ba mu uno ndumbulwilo?

15 Byabya, bu byatudi bantu bakutwe kupwidika, ta twi na mayibakishi apwidikye nya. Ngi bwakinyi Bible etulungula’shi ingi nsaa bantu boso abeyibakishena “abakekala na nkalakashi ibungi.” (1 Beena-Kodinda 7:28) Lelo uno, mu nsenga ishima bantu bebungi be na binangu bya kulenguula eyibakishi. Abanangushena’shi su myanda ta ngyende kalolo, mbalombene kutshiba eyibakishi. Anka, balume na bakashi bena Kidishitu ta mbalombene kwikala na mweneno e bino pabitale eyibakishi nya. Abashinguula’shi mbakite mutshipo wabo wa kwiyibakishena kumpala kw’Efile Mukulu. Su bakutwa kulombasha mutshipo wabo, abekala bu abamudimbi, aku namu Efile Mukulu mmushikwe bantu basha madimi. (Beena-Levi 19:12; Nkindji 6:16-19) Abitungu bena Kidishitu beyibakishene batentekyeshe ano mayi a Mpoolo: “Su we na mukashi tokimbanga bya kumupela.” (1 Beena-Kodinda 7:27, EEM) Mpoolo bakwile bino mwanda badi auku’shi Yehowa mmushikwe kutshiba eyibakishi.​—Malakii 2:13-16.

16. Bible akula kinyi pabitale kutshiba eyibakishi na kwiabuula kwa mulume na mukashi?

16 Yesu balongyeshe’shi, kabingilo kamune ka kutshiba eyibakishi ke mu Bifundwe nka penda su umune a ku bena bulunda batambuka lusandji, na su yawa shii mutambukye lusandji bapele kumufwila lusa. (Mateo 19:9; Beena-Ebelu 13:4) Twi kwamba naminyi pabitale kwiabuula kwa mulume na mukashi beyibakishene? Bible mmupatuule myanda yoso kalolo pabitale uno mwanda. (Badika 1 Beena-Kodinda 7:10, 11.) Mu Bible ta mwi kabingilo su nkamune kalombene kutakula mulume na mukashi mu kwiabuula nya. Byabya, ingi nsaa nkulombene kumweneka myanda i bya kutakula mwina Kidishitu mu kupusha’shi abitungu eabuule na mwina dibaka naye. Bu kileshesho, muntu e kumona’shi muwa waye sunga kipwano kyabo na Yehowa bi mu masaku ngofu, su atungunuka na kushala pamune na mulume sunga mukashi e na kikiso sunga musumbule lukumiino. *

17. Mulume na mukashi bena Kidishitu mbalombene kukita kinyi bwabadya kushala mafuku ebungi mu eyibakishi?

17 Su mulume na mukashi abende kwi bakulu mu kakongye bwabadya kuteka malango pabitale kipaso kyabadya kulongamisha nshalelo a mu eyibakishi dyabo, abitungu bakulu bebayipushe su mbabandjile video amba’shi Kifulo ky’eyendo ki naminyi? (mu Fwalanse) na su mbalongye broshire a Kifuko kyoobe nkilombeene kwikala na muloo. Uno video na broshire abilesha mayi a kulonda a mu Bible alombene kukwasha mulume na mukashi bwabadya kunyingisha eyibakishi dyabo. Ungi mulume na mukashi abambile’shi: “Kasha twabanga kulonga uno broshire, twi bapete muloo wibungi mu eyibakishi dyetu kukila byatwikalanga kumpala.” Ungi mukwetu mukashi bapu kukita bipwa 22 mu bulunda bamwene’shi eyibakishi dyabo adikyebe kutshibika. Kunyima kwa’ye kubandjila uno video, bambile’shi: “Boso bwetu twi bapwe kubatshishibwa, anka tatubadi na binangu bi mumune nya. Uno video mmufikye pa nsaa yaye! Binobino tukwete kukita myanda ibungi pamune.” Abimweneka kalolo’shi, su mulume na mukashi batumikila mayi a Yehowa mu eyibakishi dyabo, kipwano kyabo akinyingi na abakekala na muloo wibungi.

MUTSHIPO WA BAFUBI BA MUDIMO WA NSAA YOSO WI PA BWAO

18, 19. (a) Ba nambutwile bena Kidishitu mbakite kinyi? (b) Twi kwamba naminyi pabitale bantu be mu mudimo wa nsaa yooso wi pa bwao?

18 Tubakatuka mu kwisambila mutshipo ubakitshine Yafete na Aana. Pa mwanda wa ino mitshipo yabo, mwana a Yafete na mwana a Aana abadi bafubile Yehowa mu mushindo wi pa bwao mu muwa wabo ooso. Lelo uno, ba nambutwile bena Kidishitu bebungi mbakankamikye bana babo bwabadya kwata mudimo wa nsaa yooso wi pa bwao na kulambula muwa wabo mu mudimo w’Efile Mukulu. Na boso bwetu twi balombene namu kukankamika bano bana bwabadya kutungunuka na mudimo wabo.​—Bansushi 11:40; Misambo 110:3.

Mutshipo wa bafubi ba mudimo wa nsaa yoso wi pa bwao (Tala kikoso kya 19)

19 Lelo uno, kwi bantu bafikye ku 67 000 be mu mudimo wa nsaa yooso wi pa bwao wa ba Temwe ba Yehowa. Bamo ba kwabadi abafubu ku Betele, mu mudimo wa kwibaka sunga bu bakunkushi ba bifunda. Bangi bakwete kufuba ngofu bu balongyeshi, bu ba mbala-mashinda, ba misionere, bafubi ba ku Mashibo a bikongeeno, sunga bu bakwashi ba ku tulasa twa Bufumu. Ooso a kwabadi mmukite “Mutshipo wa kukookyela na kukumina bulanda.” Mu uno mutshipo, mbalee bwabadya kwikala abafubu ngofu mu mudimo ooso wabebapa mu ndumbulwilo a Yehowa, kwikala na nshalelo mupelepele, na kupela kufuba ingi midimo kwabashii bebape matalwa. Ta mbantu be pa bwabo nya, anka midimo yabakitshi ngi i pa bwayo. Be na kwiyisha na kitshibilo kya kulombasha mutshipo wabo munda mwa mafuku ooso abadi mu mufubo wa nsaa yooso wi pa bwao.

20. Abitungu tumone mitshipo yetu yatudi bakite kwi Yehowa naminyi? Na bwakinyi?

20 Mu uno mwisambo, tubesambila pabitale mitshipo isatu yatudi balombene kukita kumpala kw’Efile Mukulu. Pangi we mukite umune wa ku ino mitshipo. Atuuku’shi abitungu twate mitshipo yetu na muulo na’shi abitungu tukite mwetu mooso bwatudya kwiyilombasha. (Nkindji 20:25) Su twakutwa kulombasha mitshipo yetu kwi Yehowa, twi kupeta masaku akata. (Mulungudi 5:6) Ngi bwakinyi abitungu twambule mufundi a misambo bambile bino pabitale Yehowa: “Naasamuna eshina dyoobe kushii kutshiba, bwa kukumbasha efuku dyooso [mitshipo] yande.”​—Misambo 61:8.

^ par. 7 Aana balayile Yehowa’shi su batanda mwana mulume, uno mwana ekala Munazi munda a muwa waye ooso. Bino bibaadi abilesha’shi abitungu mwan’aye ekale mulambulwe na mwipaane penda mu mudimo wa Yehowa.​—Mbadiko 6:2, 5, 8.

^ par. 13 Bu bikale’shi bakulu abatalulaa myanda ibungi kumpala kwa’shi muntu alombashe myanda itekibwe bwa kubatshishibwa, ta mbibofule bwa kwata lubatshisho lwa muntu bu lushii na muulo nya.

^ par. 16 Tala mukanda wa Elameeyi mu kifulo ky’Efile Mukulu,esaki 219-221.