1. (a) Se a te mea ne ‵pau ei a te Famasino ko Iefata mo Hana? (Onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a fesili ka tali aka i te mataupu tenei?

A IA se takitaki malosi; a ia se avaga fafine fakalogo. A ia se sotia loto toa; a ia se fafine loto maulalo kae fai galuega i te fale. I tafa o te tapuaki atu ki te Atua e tasi, se a te mea ne ‵pau ei a te Famasino ko Iefata mo te avaga a Elekana ko Hana? Ne fai ne lāua taki tokotasi se tautoga ki te Atua, kae ne tausi eiloa lāua mo te fakamaoni ki ei. Ne fai eiloa lāua mo fakaakoakoga ‵lei mō tāgata mo fāfine i aso nei kolā e filifili aka ke fai olotou tautoga ki a Ieova. Kae e ‵sae aka ei a nisi fesili tāua: Se a te tautoga? E pefea te tāua o te faiga o se tautoga ki te Atua? Ne a akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai i a Iefata mo Hana?

2, 3. (a) Se a te tautoga? (e) Ne a muna i te Tusi Tapu e uiga ki te faiga o tautoga ki te Atua?

² E pelā mo te mea ne fakaaoga i te Tusi Tapu, a te tautoga se folafolaga ne fai ki te Atua. E folafola atu se tino ke fai a nis galuega, ke tuku atu se meaalofa, ke aofia i se vaegā galuega, io me ke ‵kalo keatea mai nisi mea. E fai a tautoga mo te loto fiafia, e ‵tusa eiloa mo te saolotoga o te tino ke fai ana filifiliga. E tiga eiloa te feitu tenā, e ‵malu kae manakogina foki i te kilokiloga a te Atua k fai penā ona ko te mea e fakamalosi aka ei te tautoga—se feagaiga—telā e folafola atu ei me ka fai io me ka se fai ne te tino se mea. (Kene. 14:22, 23; Epe. 6:16, 17) Ne a pati a te Tusi Tapu e uiga ki te tāua o te faiga o tautoga ki te Atua?

 ³ Ne fai mai te Tulafono faka-Mose: “Kafai se tino ne tauto ke tuku atu sena mea ma te Aliki, io me tauto ke se toe fai ne ia se mea . . . , e ‵tau eiloa o tausi ne ia tena feagaiga ne fai.” (Nume. 30:2) Fakamuli ifo, ne fakaosofia a Solomona ke tusi mai: “Kafai e tauto koe ki te Atua ke fai se mea, masaua o fakataunu fakavave eiloa. E se manumanu a ia ki tino va‵lea. Fai te mea ne tauto koe o fai.” (Fai. 5:4) Ne fakamautinoa mai ne Iesu te tāua o te faiga o tautoga i te taimi ne fai mai ei a ia: “Ne lagona foki ne koutou me ne fai atu penei ki tino i aso mua: ‘Sa tauto fakaloiloi, kae tausi ki au tautoga ne fai ki a Ieova.’”—Mata. 5:33.

4. (a) E pefea te tāua o te faiga o se tautoga ki te Atua? (e) Ne a mea e fia tauloto ne tatou e uiga ki a Iefata mo Hana?

⁴ E manino ‵lei eiloa me se mea tāua ‵ki a te faiga o folafolaga ki te Atua. A ‵tou faifaiga ki ‵tou tautoga e pokotia i ei ‵tou fesokotakiga mo Ieova. Ne tusi mai Tavita: “Ko oi te tino e ‵tau o fanatu ki te mauga o te Aliki [ko Ieova]? Ko oi te tino e taga o ulu ki tena Faletapu? Ko latou kolā . . . e se tau‵to fakaloiloi foki.” (Sala. 24:3, 4) Ne a tautoga a Iefata mo Hana ne fai, kae ne pefea te faigofie ke fakataunu lā tautoga?

5. Se a te tautoga a Iefata, kae se a te ikuga?

⁵ Ne tausi eiloa ne Iefata mo te fakamaoni tena tautoga ne fai ki a Ieova i te taimi ne fanatu ei a ia o taua atu ki te kau Amoni, kolā ko leva ne fakamatakutaku sāle atu ki tino o te Atua. (Fama. 10:7-9) Ona ko te manako malosi ke manumalo a ia i te taua, ne tauto atu Iefata: “Kafai e tuku mai ne koe a tino Amoni ki oku lima, so se tino e ulu mai ki tua mo te mataloa o toku fale o fakafetaui mai ki a au māfai ko foki mai au mo te filemu mai tino Amoni ka tuku atu ne au ki a Ieova.” Se a te ikuga? Ne takavale a te kau Amoni, kae ko te tama fafine fagasele eiloa a Iefata ne tele mai o fakafetaui ki a ia i te taimi ne foki atu ei a ia mo te manumalo. Ne fai tou fafine mo fai te tino telā ‘ka tuku atu ki a Ieova.’ (Fama. 11:30-34, NW) Se a te mea ka fai ki tou fafine?

6. (a) E pefea te faigofie ki a Iefata mo tena tama fafine ke fakataunu tena tautoga ki te Atua? (e) Se a te mea e faka‵mafa mai ne te Teutelonome 23:21, 23 mo te Salamo 15:4 e uiga ki te faiga o tautoga ki te Atua?

⁶ Ke fakataunu te tautoga a tena tamana, ne ‵tau o tavini katoatoa atu tou fafine ki a Ieova i tena faleie tapu. E mata, se tautoga ne fai fua ne Iefata e aunoa mo te mafaufau ki ei? Ikai, me kāti ne iloa ‵lei ne ia me ko tena tama fafine eiloa ko te tino muamua e ‵tau o tele mai i te fale o fakafetaui ki a ia. Kae faitalia te feitu tenā, ne fai eiloa mo fai se tautoga faigata i mea tau lagonaga ki te tamana mo te tama fafine—se tinā taulaga faigata mō lāua tokolua. I te taimi ne lavea ei ne tou tagata a tou fafine, a Iefata “ne saesae ona gatu” kae fai atu me ko fatifati tena loto. Ne tagi tena tama fafine ‘ona ko tena tulaga tamafine.’ Kaia? Ne seai ne tama tagata a Iefata, kae ka se mafai eiloa o avaga tena tama fafine eiloa e tokotasi kae se mafai foki o maua a mokopuna. E seai eiloa se auala e mafai ei o faka‵soko atu te igoa mo te gafa o te kāiga. Kae e se tenā loa te ‵toe mea tāua. Ne fai atu Iefata: “Ko oti au ne tauto ki te Aliki, kae nei se mafai ne au o toe fakafoki taku pati ne fai!” Kae ne tali atu tena tama fafine: “Fai eiloa te mea ne tauto koe ki ei e uiga ki a au.” (Fama. 11:35-39) Ne fai eiloa lāua konei mo fai ne tino fakamaoni kolā ne seki mafau‵fau lele eiloa ke ofa se tautoga telā ne fai ki te Atua Tafasili i te Maluga—faitalia te faigata ki a lāua.—Faitau te Teutelonome 23:21, 23; Salamo 15:4.

7. (a) Se a te tautoga a Hana, kae kaia, kae se a te mea ne iku mai i ei mō tou fafine? (e) Ne a mea ne ‵tau o fai ki a Samuelu ona ko te tautoga a Hana? (Onoono ki te fakamatalaga mai lalo.)

⁷ A Hana ko te suā tino telā ne tausi eiloa mo te fakamaoni tena tautoga ne fai ki a Ieova. Ne tauto atu a ia i te taimi ne fanoanoa kae loto mafatia malosi tou fafine ona ko  tena sē fanafanau mo pati faka‵mae loto kolā ne fai atu faeloa ki a ia. (1 Samu. 1:4-7, 10, 16) Ne fakaasi atu ne Hana a mea katoa i tena loto ki te Atua kae tauto atu: “Te Aliki Maluga, kilo mai ki au, tau tavini! Kilo mai ki toku puapuaga kae masaua mai au! Sa tiakina mai au! Kafai e aumai ne koe se tama tagata ma aku, au e tauto me ka toe tuku atu eiloa ne au ki a koe i tena olaga kātoa, kae ka se ‵kati eiloa ona laulu.” * (1 Samu. 1:11) Ne tali atu ki te fakamolemole a Hana, kae ne fanau mai ne ia tena toekimua—se tama tagata. Ko se faka‵tau eiloa i te fiafia o tou fafine! Kae ne seki puli eiloa i a ia tena tautoga ne fai ki te Atua. I te taimi eiloa ne fanau mai ne ia tena pepe tagata, ne folafola mai tou fafine: “Au ne fakatagi ki [a Ieova], tenā ne maua ei ne au te tamaliki tenei.”—1 Samu. 1:20.

8. (a) E pefea te faigofie ki a Hana ke fakataunu tena tautoga? (e) E fakamasaua mai pefea a faka‵munaga a Tavita i te Salamo 61 e uiga ki te kilokiloga ‵lei a Hana?

⁸ I te taimi eiloa ko se ū ei a Samuelu, kāti ko tolu ana tausaga, ne fai eiloa ne Hana a mea ne tauto atu a ia ki te Atua. Ne seki toe mafaufau eiloa a ia ki ei. Ne avatu ne ia Samuelu ki te Faitaulaga Sili ko Eli i te faleie tapu i Sailo kae fai atu: “Au ne fakatagi ki te Aliki ki se tamaliki ma aku, kae tenei ko oti ne aumai ne ia. Tenei la, ko fakatapu ne au a ia ki te Aliki. A ia e a [Ieova] i tausaga o tena olaga.” (1 Samu. 1:24-28) I konā, “ne tupu aka eiloa Samuelu i tena tofi ko te tavini atu mō [Ieova].” (1 Samu. 2:21) Kae se a te uiga o te mea tenā ki a Hana? Ne alofa malosi tou fafine ki tena tamaliki tagata, kae nei la, ko se toe mafai o fesokotaki atu a ia ki ei i aso katoa i te taimi koi foliki ei. Mafaufau ki te lasi o tena fia ‵sai atu ki tou tagata, ta‵fao fakatasi mo ia, kae putiputi aka tou tagata—ke ‵kau fakatasi i mea ‵gali kolā e fakatāua ne se mātua alofa i te taimi e kilokilo atu ei ki te tupuakaga o tena tamaliki. Kae faitalia a mea konā, ne seki salamō lele eiloa a Hana i te fakataunuga o tena tautoga ki te Atua. Ne ‵fonu eiloa tena loto i te fiafia ki a Ieova.—1 Samu. 2:1, 2; faitau te Salamo 61:1, 5, 8.

9. Ne a fesili koi ‵tau o tali aka?

⁹ Ona ko te mea ko malamalama nei tatou i te tāua o te faiga o se tautoga ki te Atua, ke mafau‵fau nei tatou ki fesili konei: Ne a vaegā tautoga e fai ne tatou e pelā me ne Kelisiano? E pefea foki te malosi o te fakaikuga ke tausi ‵tou tautoga?

10. Se a te ‵toe tautoga tāua e mafai o fai ne se Kelisiano, kae ne a mea e aofia i ei?

¹⁰ A te ‵toe tautoga tāua e mafai o fai ne se Kelisiano ko te mea telā e fai ei ke tuku atu tena ola ki a Ieova. Kaia? Me e auala i se ‵talo totino, e tauto atu ei a ia ki a Ieova me ka fakaaoga tena olaga ke tavini atu ki te Atua ki te se-gata-mai, faitalia me ne a mea ‵tupu. Ke fakagalue aka a pati a Iesu, e ‵tau mo te tino o “se toe mafaufau ki a ia eiloa,” fakaseaoga ana saolotoga katoa, kae tauto atu ke fakamuamua ne ia a te loto o te Atua i lō so se mea i tena olaga. (Mata. 16:24) Mai te aso tenā o fano ki mua, ko fai a ia mo “tino o Ieova.” (Loma 14:8) So se tino e fai ne ia se tautoga o te tukuatuga e ‵tau o fakatāua malosi ne ia, e pelā mo mea ne fai ne te faisalamo telā ne fai mai e uiga ki ana tautoga ne fai ki te Atua: “Se a taku mea ka avatu ma te Aliki mo taui atu tena aga‵lei ki a au? I taimi e maopoopo ei ana tino katoa; ka avatu ei ne au ki a ia a mea kolā ne tauto au ki ei.”—Sala. 116:12, 14.

11. Ne a mea ne ‵tupu i te aso o tou papatisoga?

¹¹ Kai tuku atu eiloa tou olaga ki a Ieova kae fakamailoga tau tukuatuga e auala i te papatisoga ki te vai? Kafai e penā loa, ko oko eiloa i te gali! Masaua me i te aso o  tau papatisoga, i mua o mata o molimau e tokouke, ne fesili atu me e mata, ko oti ne tuku atu koe ki a Ieova kae malamalama me i “tou tukuatuga mo te papatisoga ko fai ei koe mo fai se tokotasi o Molimau a Ieova i te ‵kau fakatasi mo te fakapotopotoga a te Atua telā e takitaki ne tena agaga tapu.” A tau tali mo te mautinoa e fai pelā me se molimau i mua o tino katoa e uiga ki tau tukuatuga katoatoa kae fakaasi atu ei me ko mafai nei o papatiso koe e pelā me se tavini tofia a Ieova. Ne fai eiloa ne koe ke fiafia a Ieova!

12. (a) Ne a fesili e ‵lei ke ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa? (e) Ne a uiga ne fai mai ne Petelu e ‵tau o maua ne tatou?

¹² A te papatisoga ko te kamataga fua. Kae ma‵nako tatou ke tumau i te ola e ‵tusa mo ‵tou tukuatuga i te tavini atu mo te fakamaoni ki te Atua. Tela la, e mafai fesili ifo tatou: ‘Ko pefea nei toku gasolo ki mua talu mai taku papatisoga? E mata, e tumau eiloa toku tavini atu ki a Ieova mo te loto kātoa? (Ko. 3:23) E mata, e ‵talo atu, faitau te Muna a te Atua, kau atu ki fakatasiga a te fakapotopotoga, mo te galuega talai foki? Io me ko fakatamala malie ki faifaiga faka-te-agaga konei?’ Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Petelu me e mafai  o ‵kalo keatea tatou mai te mate faka-te-agaga i te ‵tou taviniga māfai e tumau i te fakaopoopo atu ki ‵tou fakatuanaki a te iloa, kufaki, mo te fakamaoni ki te Atua.—Faitau te 2 Petelu 1:5-8.

13. Ne a mea e ‵tau o iloa ne Kelisiano tukugina atu kae papatiso?

¹³ E seai eiloa se pogai e ‵tau o toe fakafoki atu ei a te tautoga o te tukuatuga, mai te fakaseaoga o te tautoga ko oti ne fai ki te Atua. Kafai ko fi‵ta se tino i te tavini atu ki a Ieova io me ko te ola i te olaga Kelisiano, e se mafai o fai atu a ia me ne seki tukugina tonu atu a ia kae ko se toe aoga eiloa tena papatisoga. * Ona ko te lasi o tena manakoga mo te aoga, ne tuku atu ei ne ia a ia eiloa e pelā me se tino telā ko tuku katoatoa atu ki te Atua. Ka fakamasino eiloa a ia ne Ieova mo te fakapotopotoga mō so se agasala ‵mafa e fai ne ia. (Loma 14:12) Ke mo a eiloa ma fai mai ki a tatou me ‘ko oti ne tiakina ne tatou te alofa telā ne maua muamua ne tatou.’ I lō te fai penā, e ma‵nako tatou ke fai mai Iesu e uiga ki a tatou: “E iloa ne au au mea ne fai, mo tou alofa, mo tou fakatuanaki mo tau taviniga mo tou kufaki, kae e uke atu au mea ne fai fakamuli nei i lō au mea ne fai i aso mua.” (Faka. 2:4, 19) Ke na tumau tatou i te ola mo te loto finafinau e ‵tusa mo te tautoga i te ‵tou tukuatuga—ke fakafiafia atu ei ki a Ieova.

14. Se a te lua o tautoga tāua e mafai o fai ne se tino, kae kaia?

¹⁴ A te lua o tautoga tāua e mafai o fai ne se tino ko te tautoga i te fakaipoipoga. Kaia? Me i te fakaipoipoga se fakatokaga ‵malu. E fai ne te tamafine mo te tamataene lā tautoga i te fakaipoipoga i mua o te Atua mo tino maimoa. E masani o tauto atu lāua me ka fakatau a‵lofa, fakatāua, kae āva lāua kae ka fai eiloa lāua penā “i te taimi e ola fakatasi ei [lāua] i te lalolagi e ‵tusa mo fakatokaga a te Atua ki te fakaipoipoga.” Kāti e se fai ne nisi tino a pati eiloa konei, kae koi fai eiloa ne latou se tautoga i mua o te Atua. Ka oti ko fai atu ei me ko fai nei lāua mo avaga, kae e ‵tau o tumau te lā fakaipoipoga i te lā olaga kātoa. (Kene. 2:24; 1 Koli. 7:39) “Tenā la,” e pelā mo pati a Iesu, “a lāua kolā ko oti ne fakatasi ne te Atua, e se mafai o ‵tala ne se tino”—e penā foki te tauavaga io me ko so se isi tino. Tela la, e ‵tau o maua ne te tauavaga telā e fakaipoipo a te kilokiloga me i te ‵talaga o se avaga e sē se mea e tasi ke filifili ki ei.—Male. 10:9.

15. Kaia e se ‵tau ei o maua ne Kelisiano a te kilokiloga sē tāua a te lalolagi ki te fakaipoipoga?

¹⁵ E tonu, e seai eiloa se avaga e ‵lei katoatoa. E aofia i tino a‵vaga a tino sē ‵lei katoatoa e tokolua. Tenā te pogai e fai mai te Tusi Tapu me i tino a‵vaga ka “puapuaga i te foitino” i nisi taimi. (1 Koli. 7:28) Se mea fakafanoanoa me e tokouke a tino i te lalolagi tenei e maua ne latou se kilokiloga sē tāua ki te fakaipoipoga. Kafai ko kamata o se ‵lei te fesokotakiga, e ‵fiu vave latou kae fulitua atu ki olotou avaga. Kae ko te faiga tenā e sē se faifaiga faka-Kelisiano. A te ofaga o se tautoga i te fakaipoipoga e ‵pau eiloa mo te pati loi ki te Atua, kae e takalialia a Ieova ki tino ‵loi! (Levi. 19:12; Faata. 6:16-19) Ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “E isi sau avaga? Sa tiaki ne koe a ia.” (1 Koli. 7:27) E mafai o fai atu penā a Paulo ona ko te mea e iloa ne ia me i a Ieova e takalialia ki te ‵talaga o se avaga i se auala fai togafiti.—Mala. 2:13-16.

16. Ne a muna i te Tusi Tapu e uiga ki te ‵talaga o avaga mo te avaga mavae?

¹⁶ Ne akoako mai ne Iesu me i te pogai faka-te-Tusi Tapu fua e tasi e mafai ei o fakaseaoga a te tautoga i te fakaipopoga ko te taimi e filifili aka ei ne te avaga ‵ma ke se fakamagalo ne ia tena avaga mulilua. (Mata. 19:9; Epe. 13:4) Kae e a te mavae o te avaga? E manino foki a fakamatalaga i te Tusi Tapu  e uiga ki ei. (Faitau te 1 Kolinitio 7:10, 11.) E se tuku mai i te Tusi Tapu a tulaga mō te avaga mavae. Kae ne ‵kilo atu a nisi Kelisiano a‵vaga ki nai tulaga e pelā me se pogai ke mavae, e pelā mo te fakamataku malosi ki te ola o se tino io me ko tena malosi faka-te-agaga ona ko te avaga fakasaua kae amio fakaaposetate. *

17. E mafai pefea ne se tauavaga Kelisiano o fakatumau te lā fakaipoipoga?

¹⁷ Kafai e olo atu ki toeaina i te fakapotopotoga mō ne fakamalosiga e uiga ki fakalavelave i te avaga, se mea ‵lei ke fesili atu a toeaina me kai onoono a te tauavaga ki te vitio What is True Love? kae suke‵suke fakatasi ki te polosiua E Mafai Eiloa o Fiafia Tou Kāiga. Kaia? Me e fakaasi mai i mea faigaluega konei a akoakoga fakavae mai te Atua kolā ko oti ne fesoasoani atu ki tino e tokouke ke fakamalosi aka olotou fakaipoipoga. Ne fai mai se tauavaga: “Talu mai te taimi ne suke‵suke fakatasi ei māua ki te polosiua tenei, ko sili atu nei te fiafia o te ma avaga i lō aso mua.” Ne fai mai se avaga fafine ko oti ne avaga mō se 22 tausaga kae ko tai māvae aka eiloa: “Ko oti ne papatiso māua, kae ko oko eiloa i te kese‵kese o mā lagonaga. Ne oko mai eiloa te vitio i te taimi tonu! Ko sili atu nei te ‵lei o māua e pelā me se avaga.” A koe ko oti ne avaga? Ke na fakagalue aka eiloa ne koe a akoakoga fakavae a Ieova i tau fakaipoipoga. Mai te faiga tenā, ka fesoasoani atu ei ke ola koe e ‵tusa mo te tautoga i tau fakaipoipoga—mo te fiafia!

18, 19. (a) Ne a mea ko oti ne fai ne mātua Kelisiano? (e) Ne a pati e mafai o fai e uiga ki a latou kolā e aofia i te taviniga tumau fakapito?

¹⁸ E mata, e iloa ne koe me se a te suā mea e ‵pau ei a Iefata mo Hana? Ne iku atu lā tautoga ki te tukuatuga o te tama fafine a Iefata mo te tama tagata a Hana ki te taviniga fakapito kae tapu i te faleie tapu. Ko tena uiga, ko te ‵toe olaga fakafiafia eiloa. I aso nei, e fakamalosi atu a mātua Kelisiano e tokouke ki olotou tamaliki ke ‵kau atu ki te galuega talai tumau kae ke fakavae olotou olaga ki te lotou taviniga ki te Atua. E ‵tau eiloa o fakamalō atu ki tino katoa kolā ko oti ne fai penā.—Fama. 11:40; Sala. 110:3.

¹⁹ I aso nei, e ‵tusa mo te 67,000 o tino e aofia i te Fakatokaga i te Lalolagi Kātoa o Tavini a Molimau a Ieova i te Taviniga Tumau Fakapito (Worldwide Order of Special Full-Time Servants of Jehovah’s Witnesses). E tavini atu a nisi o latou i te Peteli, i galuega fakatū‵tu io me ko te galuega asiasi ki fakapotopotoga, akoako atu i akoga io me ne paenia fakapito io me ne misionale io me tavini atu i Fale Fono io me ko fale e fai ei a akoakoga faka-te-Tusi Tapu. E aofia katoa latou i se “Tautoga e Uiga ki te Fakalogo mo te Mativa” (Vow of Obedience and Poverty), telā e lotoma‵lie latou ke fai so se mea e ‵tofi aka latou ke fai i te fakataunuga o manakoga o te Malo, ke ola i se olaga faigofie, kae ke se aofia i galuega ‵togi e aunoa mo se taliaga. E se ko tino, kae ko olotou galuega kolā e fai pelā me ne mea fakapito. E iloa ne latou te tāua o te ola mo te loto maulalo e ‵tusa mo te lotou tautoga ‵mautakitaki i te taimi e aofia ei latou i te taviniga tumau fakapito.

20. Ne a mea e ‵tau o fai ne tatou “i aso takitasi,” kae kaia?

²⁰ Ko fia nei a tautoga ne sau‵tala tatou ki ei ko oti ne fai ne koe ki te Atua—tasi, lua, io me e tolu katoa? Ko iloa faka‵lei nei ne koe me e se ‵tau o manatu māmā ki au tautoga. (Faata. 20:25) A te fakatamala o tausi ki pati ko oti ne fai ki a Ieova kae fakataunu se tautoga e mafai o maua mai i ei a ikuga sē ‵lei. (Fai. 5:6) Tela la, ke na ‘usu atu faeloa ne tatou a pese o vikiga ki te igoa o Ieova i te taimi e ‵togi atu ei ‵tou tautoga i aso takitasi.’—Sala. 61:8, NW.