1. (a) Muhaṱuli Yefeta na Hanna vho vha vha tshi fana nga mini? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula kha ino thero?

O VHA e murangaphanḓa wa tshivhindi; o vha e mufumakadzi a ḓiṱukufhadzaho. O vha e muhali a re na tshivhindi; o vha a tshi ṱhogomela muṱa wawe zwavhuḓi. Nga nnḓa ha uri vho vha vha tshi gwadamela Mudzimu muthihi, Muhaṱuli Yefeta na Hanna mufumakadzi wa Elikana vho vha vha tshi fana nga mini? Vhoṱhe vho vha vho ana phanḓa ha Mudzimu nahone vho ita zwe vha ana. Ndi tsumbo dzavhuḓi kha vhanna na vhafumakadzi ṋamusi vhe vha khetha u ana phanḓa ha Yehova. Naho zwo ralo, hu takuwa mbudziso dza ndeme: Muano ndi mini? Ndi zwa ndeme lungafhani u ita muano phanḓa ha Mudzimu? Ri nga guda mini kha Yefeta na Hanna?

2, 3. (a) Muano ndi mini? (b) Maṅwalo a ri mini nga ha u ita muano phanḓa ha Mudzimu?

² Samusi zwo sumbedzwa Bivhilini, muano ndi fulufhedziso ḽa ndeme ḽine ḽa itwa phanḓa ha Mudzimu. Muthu u vha o fulufhedzisa u ita zwiṅwe zwithu, u ṋea muṅwe tshifhiwa, u ita tshumelo kana u iledza u ita zwiṅwe zwithu. Muthu u na mbofholowo ya u ita muano. Naho zwo ralo, muano wo khethea phanḓa ha Mudzimu nahone muthu u vha o fulufhedzisa uri u ḓo ita kana a si ite zwiṅwe zwithu. (Gen. 14:22, 23; Vhaheb. 6:16, 17) Bivhili i ri mini nga ha nḓila ine u ita muano zwa vha zwa ndeme ngayo?

³ Mulayo wa Mushe wo ri: “Arali muthu o anela Yehova muano,  a ḓi-vhofha a amba zwine a ḓo ḓi-dzima. . . , a songo hangwa zwe a amba; nga a ite zwoṱhe zwe a zwi bula.” (Num. 30:3) Nga murahu, Salomo o hevhedzwa uri a ṅwale uri: “Arali wo anela Mudzimu muano, U songo tsha lenga u ita zwe wa ana; ngauri ha takaleli matsilu. Zwe wa ana U zwi ite.” (Muh. 5:3) Yesu o sumbedza ndeme ya u ita zwe wa ana musi a tshi ri: “Vha kale vho ambiwa navho ha pfi: ‘U songo ana wa fhedza wa si ite, fhedzi u fanela u ita zwe wa anela Yehova.’”—Mat. 5:33.

4. (a) Ndi zwa ndeme lungafhani u ita muano phanḓa ha Mudzimu? (b) Ndi mini zwine ra ḓo zwi guda kha Yefeta na Hanna?

⁴ Zwi khagala uri u fulufhedzisa Mudzimu ndi zwithu zwa ndeme vhukuma. Nḓila ine ra dzhia ngayo zwe ra ana, i kwama vhushaka hashu na Yehova. Davida o ṅwala uri: “Ndi nnyi wa u ḓo gonya kha thavha ya Yehova? Ndi nnyi wa u ḓo ima fhethu hukhethwa hawe? Ndi . . . ané muya wawe u si ṱoḓe zwi sá ḓivhalei, a sá ani a u zwifha.” (Ps. 24:3, 4) Ndi muano ufhio we wa itwa nga Yefeta na Hanna nahone zwo vha lelutshela hani u ita zwe vha ana?

5. Ndi muano ufhio we wa itwa nga Yefeta, nahone ho vha na mvelelo dzifhio?

⁵ Yefeta o ita zwe a fulufhedzisa musi a tshi ya u lwa na Vhaamoni vhe vha vha vha tshi khou shushedza vhathu vha Yehova Mudzimu. (Vhahaṱ. 10:7-9) Yefeta o ana a ri: “Arali wá kumedzela Vha-Amoni zwanḓani zwanga, ndá vhuya ndó takala ndi tshi bva kha Vha-Amoni, tshenetsho tshine nda ḓo ṱángana natsho’ tshi tshi bva nga muṋango wa nnḓu yanga, tshi ḓo vha tsha Yehova.” Ho vha na mvelelo dzifhio? Vhaamoni vho kundwa nahone Yefeta o ṱanganedzwa nga ṅwananyana wawe musi a tshi vhuya o kunda nndwani. Ndi ene we a vha a tshi ḓo vha ‘wa Yehova.’ (Vhahaṱ. 11:30-34) Zwenezwo zwo vha zwi tshi amba mini kha ṅwananyana wa Yefeta?

6. (a) Naa zwo vha zwi tshi konḓa uri Yefeta na ṅwananyana wawe vha ite zwe vha anela Mudzimu? (b) Kha Doiteronomio 23:21, 23 na Psalme ya 15:4, ndi mini zwine ra zwi guda nga ha u ita muano phanḓa ha Mudzimu?

⁶ U itela uri ṅwananyana wa Yefeta a ite zwe khotsi awe vha ana, o vha a tshi fanela u shumela Yehova vhutshilo hawe hoṱhe thembeleni ya Yehova. Naa Yefeta o ita wonoyo muano a songo thoma a humbulisisa nga hawo? Na khathihi, ngauri o vha a tshi zwi ḓivha uri a nga thoma u ṱanganedzwa nga ṅwananyana wawe. Naho zwo ralo, Yefeta na ṅwananyana wawe vho vha vhe kha vhuimo vhu konḓaho ngauri vho vha vha tshi fanela u ita zwe vha ana. Musi Yefeta a tshi vhona ṅwananyana wawe, o “kherukanya dzinguvho dzawe” nahone a amba uri u khou pfa vhuṱungu. Ṅwananyana wawe o “lilela vhusidzana hawe.” Ndi ngani? Yefeta o vha e si na murwa nahone onoyo ṅwananyana wawe muthihi fhedzi o vha a si tsha ḓo vhingwa na u mu bebela vhaḓuhulu. Ho vha hu si na muthu we a vha a tshi ḓo engedza lushaka na u pfukisela ifa. Zwenezwo zwo vha zwi si zwithu zwe a vha a tshi humbula nga hazwo. Yefeta o ri: “Nṋe ndo anela Yehova; ndi kundwa u humisa muano.” Ṅwananyana wawe o mu fhindula a ri: “Nyite zwe wa amba.” (Vhahaṱ. 11:35-39) Vhenevha vhathu vho vha vha tshi fulufhedzea nahone a vho ngo vhuya vha humbula nga ha u litsha u ita zwe vha anela Mudzimu wa Ṱaḓulu-ṱaḓulu, hu sa londwi zwe vha vha vha tshi nga xelelwa ngazwo.—Vhalani Doiteronomio 23:21, 23; Psalme ya 15:4.

7. (a) Hanna o ita muano ufhio, nahone ndi ngani, zwenezwo zwo ita uri hu vhe na mvelelo dzifhio? (b) Muano wa Hanna wo vha u tshi amba mini kha Samuele? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

⁷ Muṅwe we a ita zwe a anela Yehova ho vha hu Hanna. Musi a tshi khou pfa vhuṱungu na u tsikeledzea nga nṱhani ha u sa vha  na vhana na u dzula a tshi goḓwa, o ita muano. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Hanna o tevhulela Mudzimu zwi re mbiluni yawe nahone a ana a ri: “Yehova wa Mavhuthu! Arali wa lavhelesa vhusiwana hanga, nṋe mulanda wau, wa nyelelwa wa si nkhangwe, nṋe mulanda wau wa mpha ṅwana wa mutukana, onoyo ndi ḓo mu kumedzela Iwe Yehova, a vha wau vhutshilo hawe hoṱhe; ṱhóho yawe a i nga sendelwi nga luare.” * (1 Sam. 1:11) Khumbelo ya Hanna yo fhindulwa nahone a beba murwa wawe wa tanzhe. Zwenezwo zwo mu takadza vhukuma! Naho zwo ralo, ho ngo hangwa zwe a fulufhedzisa Mudzimu. Musi a tshi beba onoyo ṅwana, o ri: ‘Ndo tou mu humbela ha Yehova nda ṋewa.’—1 Sam. 1:20.

8. (a) Naa zwo vha zwo leluwa uri Hanna a ite zwe a fulufhedzisa? (b) Maipfi e a ṅwalwa nga Davida kha Psalme ya 61 a ni humbudza hani tsumbo ya Hanna?

⁸ Musi Samuele a tshi lumulwa e na miṅwaha miraru, Hanna o ita zwe a fulufhedzisa Mudzimu. Ho ngo vhuya a humbula u shandula muano wawe. O isa Samuele kha Tshifhe Muhulu Eli ngei Silo nḓuni ya mulanga nahone a ri: “Ndi tshi khotha ndo vha ndi tshi itela hoyu mutukana; Yehova o nṋea zwe nda mu humbela. Zwino ndi mu kumedzela Yehova; misi yoṱhe ya vhutshilo hawe a dzule ó kumedzelwa Yehova.” (1 Sam. 1:24-28) Musi e henefho, “mutukana Samuele a aluwa é na Yehova.” (1 Sam. 2:21) Fhedzi zwenezwo zwo vha zwi tshi amba mini kha Hanna? O vha a tshi funa mutukana wawe zwi tshi bva mbiluni, fhedzi o vha a si tsha ḓo kona u mu vhona ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe musi a tshi khou aluwa. Edzani u humbula nḓila ye a vha a tshi ṱulutshelwa ngayo u mu kuvhatedza, u tamba nae, u mu ṱhogomela—na u ita zwoṱhe zwine mme a re na lufuno a takalela u zwi ita musi ṅwana wawe a tshi khou aluwa. Naho zwo ralo, Hanna ho ngo ḓisola nge a ita zwe a fulufhedzisa Mudzimu. O vha a tshi takalela Yehova.—1 Sam. 2:1, 2; vhalani Psalme ya 61:1, 5, 8.

9. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula?

⁹ Samusi zwino ri tshi vho pfesesa nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo u ita muano phanḓa ha Mudzimu, kha ri ṱolisise mbudziso dzi tevhelaho: Ndi muano ufhio une ra nga u ita sa Vhakriste? Zwiṅwe hafhu, ri fanela u ḓiimisela u ita zwe ra ana nga nḓila-ḓe?

10. Ndi ufhio muano wa ndeme vhukuma une Mukriste a nga u ita, nahone u katela mini?

¹⁰ Muano wa ndeme vhukuma une Mukriste a nga u ita ndi wa u ṋekedzela vhutshilo hawe kha Yehova. Ndi ngani zwo ralo? Ndi ngauri musi a tshi khou rabela e eṱhe, o fulufhedzisa uri u ḓo ṋekedzela vhutshilo hawe hoṱhe kha Yehova Mudzimu lwa tshoṱhe hu sa londwi zwine zwa nga itea. Musi muthu a tshi shumisa maipfi a Yesu, u fanela uri a “ḓihangwe,” zwine zwa amba u sa ḓitshilela nahone u ana uri zwine Mudzimu a zwi funa zwi ḓo ḓa u thoma vhutshiloni hawe u fhira zwiṅwe zwithu. (Mat. 16:24) U bva ḽeneḽo ḓuvha, ‘u wa Yehova.’ (Vharoma 14:8) Muṅwe na muṅwe ane a ita muano wa u ḓiṋekedzela, u fanela u dzhia wonoyo muano u wa ndeme vhukuma u fana na mupsalme we a amba nga ha muano we a u ita phanḓa ha Mudzimu: “Zwino ndi ri: Yehova ndi ḓo mu lifhela nga’ni zwoṱhe zwe a nyita a tshi ndamulela! Zwe nda anela Yehova ndi ḓo zwi ḓisa, ndi ḓo ralo vhathu vhawe vhoṱhe vha tshi zwi vhona.”—Ps. 116:12, 14.

11. Ho itea mini nga ḓuvha ḽe na lovhedzwa ngaḽo?

¹¹ Naa no ṋekedzela vhutshilo haṋu kha Yehova nahone no sumbedza zwenezwo nga u lovhedzwa? Arali zwo ralo, no shuma vhukuma! Humbulani nga ha ḓuvha ḽe na lovhedzwa ngaḽo phanḓa ha vhathu vhanzhi,  no vhudziswa arali no no ḓiṋekedzela kha Yehova na u pfesesa arali “u ḓiṋekedza haṋu na ndovhedzo zwi tshi ni ṱalula sa muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova dzi tshimbidzanaho na ndangulo ya Mudzimu i langwaho nga muya wawe.” U fhindula dzenedzo mbudziso zwo sumbedza uri no tenda khagala uri no ḓiṋekedzela nga mbilu yoṱhe nahone zwo sumbedza uri ni a fanelea u lovhedzwa sa muḓinḓa wa Yehova o ḓiṋekedzelaho. Zwenezwo zwo takadza Yehova vhukuma!

12. (a) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra fanela u ḓivhudzisa dzone? (b) Ndi pfaneleo dzifhio dze Petro a amba uri ri fanela u vha nadzo?

¹² Naho zwo ralo, u lovhedzwa ndi mathomo. Musi ro no lovhedzwa, ri ṱoḓa u bvela phanḓa ri tshi tshila u tendelana na u ḓiṋekedzela hashu nga u shumela Mudzimu nga u fulufhedzea. Nga zwenezwo, ri fanela u ḓivhudzisa uri: ‘Naa ndi khou ita mvelaphanḓa ya lwa muya u bva tshee nda lovhedzwa? Naa ndi khou bvela phanḓa ndi tshi shumela Yehova nga mbilu yoṱhe? (Vhakol. 3:23) Naa ndi a rabela, u vhala Ipfi ḽa Mudzimu, u ya miṱanganoni ya tshivhidzo na u shela mulenzhe vhuḓinḓani nga hune nda nga kona ngaho? Kana naa a ho ngo vha na mvelaphanḓa ya lwa muya?’ Muapostola Petro o ṱalutshedza uri ri nga iledza u fhola nga lwa muya arali ri tshi dzula ri tshi khwaṱhisa lutendo lwashu, u engedza  nḓivho, u konḓelela na u ḓiṋekedzela kha Mudzimu.—Vhalani 2 Petro 1:5-8.

13. Mukriste o lovhedzwaho u fanela u ṱhogomela mini?

¹³ A zwi konadzei u itulula muano wa u ḓiṋekedzela kha Mudzimu. Arali muthu a neta nga u shumela Yehova kana u tshila nga nḓila ya Vhukriste, a nga si kone u amba uri o vha a songo ḓiṋekedzela zwa vhukuma na uri ndovhedzo yawe yo vha i sa ambi tshithu. * Musi a tshi lovhedzwa, o vha a tshi khou sumbedza uri o ḓiṋekedzela tshoṱhe kha Mudzimu. Arali a ita tshivhi tshihulwane, u na vhuḓifhinduleli kha Yehova na tshivhidzo. (Vharoma 14:12) U nga ri zwenezwo zwi nga si ambiwe nga ha riṋe uri ro ‘litsha lufuno lwe ra vha ri nalwo u thomani.’ Nṱhani hazwo, ri ṱoḓa Yesu a tshi amba zwi tevhelaho nga ha riṋe: “Ndi a ḓivha mishumo yau, na lufuno lwau, lutendo lwau, vhuḓinḓa hau, na u konḓelela hau, uri mishumo yau ya zwino i fhira ya u thomani.” (Nzumb. 2:4, 19) U nga ri ri nga bvela phanḓa ri tshi tshila u tendelana na muano washu wa u ḓiṋekedzela nga u fhisea nahone zwenezwo zwi ḓo takadza Yehova vhukuma.

14. Ndi ufhio muano wa vhuvhili wa ndeme vhukuma une muthu a nga u ita, nahone ndi ngani?

¹⁴ Muano wa vhuvhili wa ndeme vhukuma une muthu a nga u ita ndi wa mbingano. Ndi ngani zwo ralo? Ndi ngauri mbingano ndi khethwa. Vhavhingani vha ana phanḓa ha Mudzimu na vhathu. Kanzhi vha fulufhedzisana uri vha ḓo funana, u takalelana na u ṱhonifhana nahone vha ḓo ita zwenezwo “tenda vhuvhili [havho vha] tshi ḓo tshila [vhoṱhe] kha ḽifhasi u ya nga ndugiselelo ya Mudzimu ya mbingano.” Vhaṅwe a vha ambi eneo maipfi kokotolo, fhedzi vha vha vho ita muano phanḓa ha Mudzimu. Nga murahu ha muano, vha ḓivhadzwa sa munna na mufumakadzi nahone mbingano yavho i fanela u vha mbofho ya tshoṱhe. (Gen. 2:24; 1 Vhakor. 7:39) Maipfi a Yesu a ri: “Nga zwenezwo, zwo vhofhekanywaho nga Mudzimu, muthu a songo zwi fhandekanya.” Zwenezwo zwi amba uri munna, mufumakadzi kana muṅwe muthu ho ngo fanela u fhandekanya mbingano. Nga zwenezwo, vhathu vhane vha khou dzhenela mbingano vha fanela u dzula vha tshi humbula uri ṱhalano a i ṱoḓei.—Marko 10:9.

15. Ndi ngani Vhakriste vha songo fanela u fana na vhathu vha ḽino shango vhane vha vha na mavhonele a si avhuḓi nga ha mbingano?

¹⁵ Vhukuma, a hu na mbingano yo fhelelaho. Mbingano i dzhenelwa nga vhathu vhavhili vha songo fhelelaho. Ndi ngazwo Bivhili i tshi amba uri vhavhingani “vha ḓo pfa vhuṱungu ṋamani” nga zwiṅwe zwifhinga. (1 Vhakor. 7:28) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhathu vhanzhi vha ḽino shango vha na mavhonele a si avhuḓi nga ha mbingano. Musi vhe na thaidzo mbinganoni, vha laṱela thaula nahone vha ṱalana. Naho zwo ralo, yeneyo a si nḓila ya Vhukriste. U vhofholola mbofho ya mbingano zwi fana na u zwifhela Mudzimu nahone Mudzimu u vhenga vhadzia u zwifha! (Lev. 19:12; Mir. 6:16-19) Muapostola Paulo o ṅwala uri: “Naa u na mufumakadzi? U songo mu ṱutshela.” (1 Vhakor. 7:27) Paulo o amba zwenezwo ngauri o vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova u vhenga ṱhalano.—Mal. 2:13-16.

16. Bivhili i ri mini nga ha ṱhalano na u fhandekana?

¹⁶ Yesu o funza uri Maṅwalo a tendela Mukriste a tshi ṱala arali o khetha u sa hangwela mufarisi o itaho vhuṱonḓolo. (Mat. 19:9; Vhaheb. 13:4) Nga zwenezwo, hu pfi mini arali mufarisi wa mbingano a khetha u fhandekana na mufarisi wawe? Na zwenezwi Bivhili i a zwi bvisela khagala. (Vhalani 1 Vhakorinta  7: 10, 11.) Bivhili a i ṋei tshiitisi tsha uri vhavhingani vha fanela u fhandekana. Naho zwo ralo, vhaṅwe vhavhingani vha Vhakriste vho khetha u fhandekana na vhafarisi vhavho vhane vha vha fara luvhi kana vha vhagunei vhane vha vhea vhutshilo havho na vhushaka havho na Yehova khomboni. *

17. Vhavhingani vha Vhakriste vha nga ita hani uri mbofho yavho ya mbingano i vhe ya tshoṱhe?

¹⁷ Musi vhavhingani vha tshi humbela nyeletshedzo kha vhahulwane vha tshivhidzo nga ha thaidzo dzavho dza mbingano, vhahulwane vha nga vha vhudzisa arali vho no ṱalela vidio What Is True Love? na u guda bugwana ine ya ri Ni Nga Vha Na Dakalo Muṱani. Ndi ngani? Ngauri zwenezwi zwishumiswa zwi ombedzela maitele a Mudzimu e a thusa vhathu vhanzhi u khwaṱhisa mbingano yavho. Vhaṅwe vhavhingani vho ri: “U bva tshee ra thoma u guda yeneyi bugwana, mbingano yashu yo takala u fhira naho hu lini.” Vhaṅwe vhavhingani vhane vha vha mbinganoni lwa miṅwaha ya 22 nahone mbingano yavho yo vha i tsini na u pwashea, vho ri: “Vhuvhili hashu ro lovhedzwa, fhedzi ro vha ri tshi vhona zwithu nga nḓila i sa fani. Yeneyo vidio yo ḓa nga tshifhinga! Zwino ri khou tshilisana zwavhuḓi sa vhavhingani.” Naa ni mbinganoni? Itani zwoṱhe zwine na nga kona u itela u shumisa nyeletshedzo i bvaho ha Yehova mbinganoni yaṋu. Musi ni tshi ita nga u ralo, ni ḓo tshila u tendelana na muano waṋu wa mbingano—ni ḓo takala!

18, 19. (a) Vhabebi vhanzhi vha Vhakriste vho ita mini? (b) Ndi mini zwine zwa nga ambiwa nga ha vhane vha vha tshumeloni yo khetheaho ya tshifhinga tsho ḓalaho?

¹⁸ Naa no ṱhogomela uri ndi zwifhio zwiṅwe zwe Yefeta na Hanna vha vha vha tshi fana ngazwo? Muano we vha u ita wo ita uri ṅwananyana wa Yefeta na murwa wa Hanna vha ḓikumedzele tshumeloni yo khetheaho nḓuni ya mulanga. Yeneyo ndi nḓila yo khetheaho vhukuma. Ṋamusi, vhabebi vhanzhi vha Vhakriste vho ṱuṱuwedza vhana vhavho uri vha dzhenele tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho na u ṋekedzela vhutshilo havho tshumeloni ya Mudzimu. Vhoṱhe vhe vha ita nga u ralo, vha fanelwa nga u khoḓwa.—Vhahaṱ. 11:40; Ps. 110:3.

¹⁹ Zwazwino, hu na miraḓo ya vhathu vha ṱoḓaho u vha 67 000 vhane vha vha Tshumeloni Yo Khetheaho Ya Tshifhinga Tsho Ḓalaho Shangoni Ḽoṱhe vha Ṱhanzi dza Yehova. Vhaṅwe vha tshumeloni ya Bethele, vhaṅwe vha kha mushumo wa u fhaṱa, mushumo wa ḽiisela, u livhisa mushumo wa tsimu, u vha vhavulanḓila vho khetheaho, vhaṅwe ndi vharumiwa, vhaṅwe vha shuma Holoni dza Maguvhangano na kha zwifhaṱo zwa lwa ṱaḓulu. Vhoṱhe vho ita “Muano wa u Thetshelesa na u Ḓidzima zwiṅwe zwithu,” zwine zwa amba uri vha ḓo tenda u ita mushumo naho u ufhio u tshimbidzanaho na Muvhuso, u tshila vhutshilo ho leluwaho na u sa ita mushumo wa u ḓitshidza nga nnḓa ha thendelo. Mushumo wavho u dzhiiwa u wa ndeme, hu si vhathu. Vho ḓiimisela u tshila u tendelana na muano we vha u ita arali vha tshee tshumeloni yo khetheaho ya tshifhinga tsho ḓalaho.

20. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ita “misi na misi,” nahone ndi ngani?

²⁰ Kha ino thero, ro haseledza nga ha miano miraru nahone khamusi na inwi hu na muano we na u ita. Ndi ngoho uri ni a ḓivha uri muano waṋu ndi wa ndeme vhukuma. (Mir. 20:25) Arali ra sa ita zwe ra ana phanḓa ha Yehova, hu ḓo vha na masiandoitwa a si avhuḓi. (Muh. 5:5) Nga zwenezwo, u nga ri ri nga ‘imbela Yehova dzithendo lini na lini musi ri tshi ita zwe ra ana misi na misi.’—Ps. 61:8.