1. (a) Gini bangisa pai naadu tipa gu basapungbanga nangia Yepeta gbiati Ana? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.) (b) Gini asanahe ani nika karagapai kutini rogo gi kekeapai re?

KO ANGIA ngangarã bangbembatayo; ri angia gu diakumba naara fu kumbari. Ko angia ngangarã basovura; ri angia gu dekporo naadu na umbasitise. Kupati gupai nga aYepeta na Ana aairiso bangisa Mbori, gini kurapai si awiraha nga si adu tipa yo kina sa? I dunduko ue namangi mozunga fu Mbori, na i ki ima kakuti gayo mozunga. I nga wene kpiapai fu agu akumba na adee nasia ka manga amozunga fu Yekova areme. Ono tie, kura nyanyakipa asanahe nakura nga: Gine nga mozunga? Gini nyanyakipai du ti manga mozunga fu Mbori? Gini apai rengbe ani ka wirikaha be aYepeta na Ana?

2, 3. (a) Gine nga mozunga? (b) Ginipai Ziazia Kekeapai ape tipa manga amozunga fu Mbori?

² Awa duhe rogo Ziazia Kekeapai yo, mozunga nga gu nyanyaki kidohe boro amangaha fu Mbori. Boro nakidohe ka mangapai, ka fu gamahe, ka rimo ku rogo ngbatunga sunge, watadu ka zanga manga kura apai. Boro du nasia ka manga mozunga ni tini. Ono wa vura duhe wo, mozunga nga guhe du ni ziaziaha bangiri Mbori na ni guhe si aida boro kakutini. Rogo Ziazia Kekeapai yo, si ima rengba kadu nga zungahe ka mangapai watadu ka zanga mangapai. (Bam. P. 14:22, 23; Eb. 6:16, 17) Ginipai Ziazia Kekeapai apehe tipa gu nyanyakipai duti manga amozunga fu Mbori?

 ³ Ga Moize aNdiko aya: “Ho kumba ka nikido he fu Yekova, watadu zungahe ka ka kuti ni kpotoni yo . . . , ni anisa nga gani pai wa sa te. Ni animangi he kina kuti gupai naakuru ngbani yo dunduko.” (Geda 30:2) Kusa, ga Mbori toro adu kugii Soromo ko kepai ki ya: “Ho kido mo kidohe ni fu Mbori, ka mo ímasi nga pa fu he ya; bambiko rago angba nga ti ko tipa airamungo te. Mo fú gu he mo akido pa ha.” (Batu. 5:4) Yesu ayugu gu nyanyakipai du ti manga amozunga ho ko ayani wẽ: “I agumba ha fu agu yo nadu mbata ya, ‘Ka mo zúnga nga he ni biriki ya, ono mo ká kuti ga zungahe fu Gbia.’”—Mt. 5:33.

4. (a) Wai du du manga mozunga fu Mbori ni nyanyakipai? (b) Gini apai ani aida ka wirikaha tipa Yepeta na Ana?

⁴ Si tie ziazia nga, manga akidohe fu Mbori nga nyanyakipai. Gu gene ani amangapai kuti gaani amozunga ngbaha na maapai kurii gaani pagume na Yekova. Davide akepai ki ya: “Da ka dakpa ku ri ga Yekova gangara yo? Da ka ru rogo gako kparakpara ziazia ba yo? Gu ni . . . azunga nga he ni biriki . . . ya.” (Tam. 24:3, 4.) Ginipai aYepeta na Ana azungahe tipaha, na ya mo si adu taata fuyo i kakuti gayo zungahe?

5. Gini mozunga Yepeta amangihe, na sangbanaha angia gine?

⁵ Yepeta akakuti gu kidohe ko amangihe fu Yekova ho ko aandu ni ka sovura kuti aAmono, nga aguyo naambusa ga Mbori aboro. (Abasa. 10:7-9) Mbiko gu bakere nyemu diabese Yepeta adu na ni, ko azungahe nga: “Ka mo fu aAmono ku be re ni rengo, si adu wa gere, gu ni ka kuru ngbadimo gi bambu yo ka gbia re, ho mi ka yega ni ni zereda be aAmono, ni adu ni ga Yekova he.” Sangbana gako afugo angia gine? Yepeta adibe aAmono, na wiriko ko akpinyemu ri gbe du naaye ka gbiako ho ko ayego ni ba vura yo. Ri du si adu awere nga ri nika ‘du ni ga Yekova he.’ (Abasa. 11:30-34) Gini sangbanapai si adu na ni kuriri?

6. (a) Ya mo si adu taata fu aYepeta na wiriko i mangipai kuti gu mozunga ko amangihe fu Mbori? (b) Ginipai Pa Fu Rugute ni Ue he 23:21, 23 gbiati Atambuahe 15:4 ayugoho foro nibipa manga mozunga fu Mbori?

⁶ Tipa wiri Yepeta digisi gu mozunga bari amangihe, si aaida ri mangisunge fu Yekova ti aregbo dunduko rogo gako kparakpara ba yo. Ya mo Yepeta aaberãnga kurii gu mozunga ko amangihe re te? Oó, si nawira wa ko aima ino gupai nga wiriko ima rengba kadu ni gu bambata boro nika ye ka gbiako. Ono wa si avura du wo, taatapai naadu fu aYepeta na wiriko te, si aaida i dunduko ue mbupa dungu apai. Ho Yepeta abi ri ni, ko “ki sipi gako aremu” ki pe gupai nga kpotoko yo ni fudifudihe. Wiriko ‘akpari tipa pa du ri ni ngasu de.’ Tipagine? Wiri Yepeta aadunga ho ti ni ni kumba te, na gu bangisa wiriko nangia degude re aarengbanga berewe ka diakumba ki vungu atitako te. Gene aadunga ho berewe tipa ka banda rimo tunga yo kumbatayo gbiati gayo ũkumbo te. Ono gupai re aadunga ni nyanyakipa pai fuyo te. Yepeta aya: “Mi ape pai fu Yekova, ka mi sa nga sangbare te.” Na wiriko ki karagapai ki ya: “Mo mangi he fere a wa kina gu pai nakuru ngbaro yo.” (Abasa. 11:35-39) AYepeta na wiriko angia gu ruru aboro naaberãnga pa kuo gu mozunga i amangihe fu gu Mbori nga Bahe ya, wa si avura du nga i nika mbupa kura apai ambu vurũ.—Oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 23:21, 23; Atambuahe 15:4.

7. (a) Gini mozunga Ana amangihe, na tipagine, na ginipai si aye na ni furi? (b) Gini sangbanapai ga Ana mozunga adu na ni kurii Samuere? (Oni bi gu rukutu kekeapai du bandu waraga yo.)

⁷ Ana angia kura boro nga guni nakakuti gu mozunga ri amangihe fu Yekova. Ri amangi gari kidohe ho ri adu ni rogo gu kere egerã gbiati gberãrago ri aagbia ha mbiko gupai nga ri adu ni irazangada na i anaabisirapa ri  abisira kindi. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Ana auka kpotori yo fu Mbori na ki zungahe ki ya: “Ako Yekova nga ga arimbasa ko, ka mo ngére kono du ga kanga ni na gu bakere rungo namanga ri, ki tingidi pa re, ka bangiro agó nga ti ga kanga ya, mo ki fu gude fu ga kanga ni kumbagude, mi afú ko fu Yekova ti arago ungako dunduko, i akpé nga mangeriko ni kperi a te.” * (1 Sam. 1:11) Mbori aima gia ga Ana kparakpee, na ri ki vungu bambata wiiri ni kumbagude. Nairiwo gu bakere ngbarago ri agbiaha re! Wa si avura duwo, bangiiri aagonga ti gu mozunga ri amangihe fu Mbori te. Ho ri avungu wiiri ni, ri aya: “Mi asana Yekova tipa ko.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Ya mo si adu ni taatapai fu Ana ri kakuti gari mozunga? (b) Wai du agu afugo Davide du rogo Atambuahe 61 atingida ro na ga Ana wene kpiapai?

⁸ Ho Ana ambu Samuere ni ti mai, ti gu regbo garãko adu nga biata, ri amangi kina gupai ri azunga pa mangaha fu Mbori. Ri aaberãnga pa kuo gari mozunga te. Ri andu na Samuere fu gu Gbiamotumo nangia Eri ku banye yo Siro yo na ki pe gupai nga: “Mi akpari tipa gi gude re; Yekova ki fu gu he fere mi asana ko tipa ha. Si du mi akpara ko ti ni fu Yekova. Wa du ko ni ungako kindi wo ko tigako ka du ni kparakpara ko fu Yekova.” (1 Sam. 1:24-28) Sidu, ‘gu gude nangia Samuere re ki nisono yo ku bara bangiri Yekova.’ (1 Sam. 2:21) Ono gini sangbanapai gipai re adu na ni kurii Ana? Ri aima kpinyemu wiiri gbe, ono awere ri aarengbanga berewe kaa sungo patiko naʹuru dunduko kini biko ko ni sono te. Mo berẽnga pa wai ri adu na nyemu kaa dungo ko, kaa ngi mbaro na ko, kaa ngerafuo ko, na kaa gbia gu ngbarago nagude naagbiaha ho ri abi wiiri ni u nisono. Ono wa si avura du wo, Ana aabiranga tiri tipa kakuti gu mozunga ri amangihe fu Mbori te. Kpotoriyo angi rogo Yekova yo.—1 Sam. 2:1, 2; oni gedi Atambuahe 61:1, 5, 8.

9. Gini asanahe si aida akaragapai tipaha?

⁹ Wa ani naima inoho awere nga manga mozunga fu Mbori nga gupai du ni nyanyakihe, ani sakingo pai tipa agi asanahe re: Gini ngbatunga amozunga rengbe ani ka mangaha wangia ani aKristano? Berewe a, wai du si aida ani mangi ome ka kakuti gaani amozunga?

10. Gini mozunga nyakipaha kisusi rengbe Kristano ka mangaha, na gini apai si akodaha?

¹⁰ Gu mozunga nyakipaha kisusi rengbe Kristano ka mangaha nga gu ni amangaha ho ni akpara gani raka ni fu Yekova. Tipagine duhe ti ni wo? Bambiko ni namanga nyanyaki kidohe fu Yekova ni sani rogo kparakpee yo nga ni nika mangasunge fuko rogo gani raka yo nyeanye kindi, ka kina gini pai vura manga vurũ. Ringbisihe kuti ga Yesu afugo, boro ‘nambú gani apai,’ ki mbupa gani arengo dunduko, na ki mangi mozunga ka maa gupai Mbori akpinyemuhe mbatayo fu apai dunduko rogo gani raka. (Mt. 16:24) Tona ti gu uru re ka ndu kumbatayo, ‘ni nga ga Yekova boro.’ (Rom. 14:8) Agu aboro dunduko namanga gu mozunga nga ga kparatise fu Mbori, si aidanga i dihe taata te, a kina wai bake papara Atambuahe sa amangihe, nga guko naya: “Gini he mi ka fu fu Yekova tipa gu gako weneapai dunduko fu ko fere? Mi amánga pa gimi azungahe fu Yekova, ku bara bangiri gako aboro dunduko.”—Tam. 116:12, 14.

11. Ginipai naamangi rogo gu uru mo azi bapatiza?

¹¹ Ya mo mo ima kpara ga raka fu Yekova na ki yugu ga kparatise ni zio mo bapatiza? Kangia wo duhe, gure nga bawenepai! Mo tingidi gupai nga rogo gu uru mo azi bapatiza,  barangba adezire binibangirise, i asana ro singia mo rugutiro na gupai nga “gamo kparatise gbiati bapatiza nayugo ro ni gu boro du dagba aDezire Yekova rogo gu ga Mbori riigbu gako toro anungusaha.” Gamo akaragapai ayugu kusapa gamo kparatise gbaiga na ki yugu gupai nga mo aima rẽ tipa ka zio bapatiza na ki sa tiro ni bamangisunge fu Yekova. Mo aima sa ngbarago ti Yekova ni bakerehe!

12. (a) Gini asanahe si aida ani sana tirani na ni dunduko? (b) Gini asino Petero aya ani ngere tipaha rogo rani yo?

¹² Ono tie, zio bapatiza nga tonatonapai gbua. Fuo zio ani bapatiza, si naida ani naandu kindi kumbatayo kaa raka ringbisihe kuti gaani kparatise ka manga sunge fu Mbori ni rururani. Sidu, ani rengbe ka sana tirani nga: ‘Wa mi azi bapatiza, wai du mi nasono kumbatayo rogo toro yo? Ya mo mi namangasunge kindi fu Yekova na ngbadure yo dunduko? (Koro. 3:23) Ya mo mi namanga kparakpee, kini gedi Ziazia Kekeapai, kini du pati agu adunguratise nga ga dungurati, na kini tungusipai dedede wa rengbe omere na ni? Watadu mi ima zera tooni rogo agi apai nga ga toro re?’ Gu mokedi nangia Pauro ape gupai nga ani rengbe ka zanga du na nyomoro tingba gaani sunge ka ani akusa inahe, hipai, gbiati sinombori rogo gaani idapase yo.—Oni gedi 2 Petero 1:5-8.

13. Ginipai si aida gu Kristano kpara tini fu Yekova ni zio ni bapatiza rugu tini na ni?

 ¹³ Ho ani namangi mozunga kparatise ni fu Yekova, ka ani ariangaha berewe te. Ka ome boro bati be iriso Yekova watadu be gu sino raka nga ga aKristano, ni arengbanga ka ya ni aakparanga tini akpara nzunzu fu Yekova watadu sunge aadunga ti gu bapatiza ni azihe re te te. * Ho ni azi bapatiza ni, ni ayugu gupai fu aboro dunduko nga ni ima fu tini fu Yekova dunduko. Ni duwa ka ni ringbisi tini barangba Yekova na barangba dungurati tipa ai gu kere ingapai ka ni mangihe. (Rom. 14:12) Ka i ayanga tipa rani wẽ ‘ani ambu gaani bambata nyemuse’ ya. Kuba gure, si naida Yesu ya tipa rani wẽ: “Mi ini ga mangaapai, na ga nyemuse, na idapase, na mangapase, na hipai, ya gu ga mangaapai du ni kusa ha si susi gu naadu mbata.” (Yugo. 2:4, 19) Ani naarakanga araka kindi kakaka ringbisihe kuti gaani mozunga kparatise fu Yekova, ka ani mangihe wo, Yekova nika du na ngbarago.

14. Gu ue mozunga nyakipaha kisusi rengbe boro ka mangaha nga gine, na tipagine?

¹⁴ Gu ue mozunga nyakipaha kisusi rengbe boro ka mangaha nga gu mozunga nga ga rogatise. Tipagine duhe ti ni wo? Bambiko rogatise nga ziazia he. Gu dee i adia ri gbiati badidee namanga gayo mozunga rogatise barangba Mbori na barangba adezire binibangirise. I nakido he nga i nikaa kpinyemu tiyo, kini biti tiyo na nyanyakipa yo, kini irisi tiyo na kini mangi agi apai re “ringbisihe kuti ga Mbori mbakadapai nga ga rogatise a wa [i] kadu kindi niunga [yo] auru kpotosende.” Si ima rengba kadu nga kura aboro kinaho naapenga kina boro ndikidi agi afugo re ya, ono wa vura duhe wo, i aima manga mozunga barangba Mbori. Fuani, i naayamba yo nga arogatise na si naida gayo rogatise du ni guhe nika du kindi wa du yo ni ungayo. (Bam. P. 2:24; 1 Kor. 7:39) “Were,” a wa Yesu agumbaha, “gu Mbori akpamia re ka boro kparanga ha ya,” singia kumbakudee, diakumba, watadu kura boro. Sidu, si naida agu aboro narimo ku rogo rogatise ini gupai nga mbutise ni gupai si aidanga ha ya, ka si vura du vurũ nga apai andunga wenengai rogo gayo rogatise te.—Mk. 10:9.

15. Tipagine si aidanga aKristano naabi pa rogatise ti ni taata wagu du aboro zegino na ni ya?

¹⁵ Rengo ngaha nga, rogatise ho du ni rengberengbehe te. Arogotise dunduko ue nga kpakpa aboro. Si du Ziazia Kekeapai ape gupai ti ni nga “pai afúda boroyo afuda” ti kura aregbo. (1 Kor. 7:28) Si ni pa gberãrago nga, dungu aboro rogo gi zegino re abingo rogatise na nyanyakipaha te. Ho kpakarapai akura ni rogo rogatise, i nabihe nga gu ngba nga gu rogatise re digi. Ono tie, gure nga gu gene aKristano amangapai ngbaha te. Kuo gu mozunga nga ga rogatise wakina pe zire fu Mbori, na Mbori ima soga agu aboro nape zire! (Pa Mot. 19:12; Snz. 6:16-19) Gu mokedi nangia Pauro akepai ki ya: “I kpamia ro na diaro? Ka mo gbata nga kparaka na ri ya.” (1 Kor. 7:27) Pauro arengbe ka pe gupai re bambiko gupai nga ko aima inoho nga Yekova nasoga gu mbutise nga ga biriki.—Mara. 2:13-16.

16. Ginipai Ziazia Kekeapai apehe tipa mbutise gbiati kparaka?

¹⁶ Yesu ayugu gupai nga gu ndupai sa Ziazia Kekeapai asongodaha tipa kuo gu mozunga nga ga rogatise nga, ka ruru badiarogatise sia ka zanga mbupai fu gani badiarogatise nga guni mangi barii. (Mt. 19:9; Eb. 13:4) Ono ginipai tie du tipa kparaka dagba arogotise? Ziazia Kekeapai ima fura ziazia tipaha a. (Oni gedi 1 AKorindo 7:10, 11.) Ziazia Kekeapai apekanga gu nduapai rengbe ka sa arogotise i kparaka te. Ono  wa vura duhe wo, kura agu aKristano nga arogotise bi kura apai nga gu rengbe ka ye na kparaka, wa gu nga ka boro bi gupai nga gani raka watadu gani pagume na Yekova nika du ngbapai yo ka ni asungo kindi na gu gani badiarogatise nga boro zuu watadu guni samungu kuti ndikidi pambori. *

17. Wai rengbe agu aKristano nga arogatise ka sa gayo rogatise si nyeanye kindi?

¹⁷ Ho aboro andu ni fuo abaakumba tipa arugute nibipa agu akpakarapai nga ga rogatise, si naida i sana agu arogotise re si ngia i bingo gu vidio were nga Gine Nga Ndikidi Nyemuse? na ki wisigi gu burosua sa nga Oni Rengbe Arengba ka Gbia Ngbarago Rogo Gaoni Ramukporo. Tipagine? Bambiko agi aũsunge re na wene arugute rogoho nga ga Mbori nga gu naima undo dungu aboro i nyakasi gayo rogatise. Kura arogotise ape gupai nga: “Wa ani atona ka wisigo gi burosua re, ani ima du na bakere ngbarago kisusi gu nidu mbata.” Diakumba sa nga guri gayo rogatise naima manga agarã 22, nga gu naaima mbeda ka gberã aya: “Ani dunduko naaima zio bapatiza, ono kpotorani yo adu ni bakiakia. Gu vidio re aye kina boro ti wene regbo! Gaani rogatise gu duadu awere wenengai.” Mo mangi rogatise? Si naida gupai nirengo nga, mo mangisunge na ga Yekova arugute rogo ga rogatise yo. Mangaha wo nika undo ro mo naaraka ringbisihe kuti ga mozunga nga ga rogatise na ngbarago!

18, 19. (a) Ginipai badungu agu aKristano nga avunguagude namangihe? (b) Ginipai du tipa agu aboro du tingba mangasunge Kindo ti aregbo dũ?

¹⁸ Ya mo mo nibi kurapai berewe nga gu naadu tipa Yepeta kidu tipa Ana a? Sangbana ga aYepeta na Ana amozunga angia i afu awiriyo tipa i mangi kparakpara ziazia sunge banye yo. Gure angia wene gene raka kisusi. Areme, dungu agu aKristano nga avunguagude ima ngarasa awiriyo i rimi ku rogo mangasunge Kindo ti aregbo dũ na ki moi ga Mbori sunge ni nyanyakipa pai rogo gayo raka yo. Agu aboro mangihe wo ima rẽ tipa i fu ndikidi tambuahe fuyo.—Abasa. 11:40; Tam. 110:3.

¹⁹ Wa du rago re, agu aboro du rogo Gu Mbakadapai Du Tipa Agu aDezire Yekova Nga Kparakpara Abamangisunge Kindo Ti Aregbo Dũ Rogo Zegino Dunduko, bangeyo nga 67,000. Aguyo namangasunge Betere yo, aguyo kini mangi sunge meka abambu watadu gu sunge nga ga bi adungurati, na aguyo kini mangisunge ni abarugupa sunge tungusapai, kparakpara abazakigene, amokedi, na ni ameke Bambu Bakere Dunguratise watadu abambu gu sukuru nga ga Ziazia Kekeapai. I dunduko du tii “Gu Mozunga Nga ga Giasangba na Rungo,” nga gu nasa yo i idi ka manga ai gu sunge i afuhe fuyo tipa ka sonosa agu apai nga ga Kindo, ka raka taata raka, na ka ne manga sunge marã zanga sanahe mbata. Anga agu awirina re du duni kparakpara yo te, ono gu sunge i amangaha du duni kparakparaha. I ima ino wai duhe ni nyanyakipai ka raka ringbisihe kuti gayo nyanyaki mozunga ho du yo ni kindi tingba mangasunge Kindo ti aregbo dũ.

20. Ginipai si aida ani naamangaha ‘uru na uru,’ na tipagine?

²⁰ Bange amozunga wai mo namangihe fu Mbori dagba agu ani nafura tipaha re, sa, ue, watadu si dunduko biata? Mo ima inoho nirengo nga si aidanga mo naabi gamo amozunga taata te. (Snz. 20:25) Ka boro akanga kuti gani mozunga fu Mbori ya, si ima rengba ka ye na kere sangbanapai kurini. (Batu. 5:6) Sidu, ani ‘binga bia tambuahe abi ti rimo Yekova nye anye kindi, wa ani adigiso gaani akidohe na uru.’—Tam. 61:8.