1, 2. а) Әлифаз у Билдад чь дәрәԝ кьрьн дәрһәԛа хьзмәтийа мә Хԝәдерʹа? б) Ве дәрәщеда Йаһоԝа ча хԝә да кʹьфше?

«ГӘЛО мәрьв дькарә кери Хԝәде бе? Йан жи йәки фәʹмкʹар дькарә кʹаре бьдә ԝи? Гәло йе Һьмзор жь тә рʹази йә бона һәԛийа тә, йан жи кʹара ԝи чь йә кӧ тӧ хԝә рʹийа беԛьсур дьгьри?» (Иб. 22:1-3, ДТʹ). Тӧ ԛә фькьрийи сәр щаба ԝан пьрса? Һәвале Ибо Әлифаз әԝ пьрс данә Ибо. Әлифаз баԝәр дькьр кӧ мәрьв кери Хԝәде найен! Һәвале ԝи Билдад, һәла һе кʹәтә дәʹԝе жи у гот кӧ мәрьв нькарә бәр чʹәʹве Хԝәде һәԛ бә. (Бьхунә Ибо 25:4.)

² Әлифаз у Билдад йанчь бәр дьле Ибода дьһатьн. Ԝана дьготьн кӧ йанчь щәфе мә кʹижан кӧ әм бона шьхӧле Хԝәде дькьн, бадиһәԝа йә у кӧ ԛимәте мә бәр чʹәʹве Хԝәде ԝәкә ԛимәте кʹезьк у кӧрма йә (Иб. 4:19; 25:6). Те бежи әԝана мьлук бун, ләма әԝ гьли готьн (Иб. 22:29). Бәле, һәрге жь сәре чʹийайе бьльнд йан жи жь агушка тәйаре сәр мәрьва бьньһерʹьн, мәрьв у шьхӧлед ԝан ԛә тьштәк ниньн. Ле гәло әԝ те һʹәсабе кӧ Йаһоԝайе Һәри бьльнд, сәр щәфе мә кӧ әм бона шьхӧле ԝи дькьн, ӧса дьньһерʹә? Тʹӧ щар на! Йаһоԝа  сәр Әлифаз, Билдад у Зофар һерс кʹәт, чьмки ԝана дәрһәԛа ԝи дәрәԝ кьрьн. Йаһоԝа ԝанрʹа гот, кӧ әԝ Ибо ԛәбул дькә у ԝи һʹәсаб дькә хьзмәткʹаре хԝә (Иб. 42:7, 8). Демәк, әм гәрәке ԛә дӧдьли нәбьн кӧ әм мәрьвед гӧнәкʹар дькарьн «кери Хԝәде» бен.

3. Әлиһу чь гот дәрһәԛа щәфе мә бона хьзмәтийа Йаһоԝарʹа, у әԝи бь ԝан гьлийа чь дьхԝәст бьгота?

³ Әлиһу йе кӧ гӧһ дьда хәбәрдана ԝан, дәрһәԛа Йаһоԝа пьрс да Ибо: «Һәрге тӧ рʹаст и, тӧ чь дьди ԝи [Хԝәде]? Йан жи әԝ чь дьстинә жь дәсте тә?» (Иб. 35:7, ДТʹ). Гәло бь ԝан гьлийа Әлиһу дьхԝәст бьгота ԝәки щәфе мә кӧ әм бона шьхӧле Хԝәде дькьн бадиһәԝа йә? На. Ләма жи бона ԝан гьлийа Йаһоԝа сәр ԝи һерс нәкʹәт, ча сәр Әлифаз у Билдад, чьмки Әлиһу бь ԝан гьлийа да кʹьфше кӧ Хԝәде һʹәԝще хьзмәтийа мә нинә. Әԝ тʹам ә у һʹәԝще тʹӧ тьшти нинә. Әм нькарьн ԝи һе дәԝләти кьн йан жи һе ԛәԝат кьн. Ле дәԝсе һәр һʹӧнӧр, фәрәсәт у ԛәԝат әм жь Хԝәде дьстиньн, у әԝ дина хԝә дьдә кӧ әм ча ԝан пʹешкʹеша дьдьнә хәбате.

4. Чахе әм мәрьварʹа ԛәнщийе дькьн, Йаһоԝа ча дьньһерʹә сәр ве йәке?

⁴ Чахе әм хушк-бьрарʹа ԛәнщийе дькьн, Йаһоԝа һʹәсаб дькә кӧ әм ԝирʹа ԛәнщийе дькьн. Мәтʹәлок 19:17-да әм дьхуньн: «Йе кӧ аликʹарийа кʹәсиб дькә, дәйн дьдә Хӧдан у Хӧдане жь бәр дайина ԝива, ԝи хәлат кә». Бәле, Йаһоԝа һәр ԛәнщикә кӧ әм мәрьвед бәләнгазрʹа дькьн, дьвинә. У рʹаст ә әԝ Әʹфрандаре гәрдуне йә, ле бьдьнә һʹәсабе хԝә кӧ чахе әм кәсәкирʹа ԛәнщийе дькьн, әԝ хԝә ча дәйндаре мә һʹәсаб дькә. У әԝ ԝи дәйне мә бь ве йәке дьдә, кӧ мә ԛәбул дькә у кʹәрәма хԝә дьдә. Кӧрʹе Хԝәде хԝәха әԝ йәк избат кьр. (Бьхунә Луԛа 14:13, 14.)

5. Кʹижан пьрса әме ньһа шеԝьр кьн?

⁵ Йаһоԝа Ишайа пʹехәмбәррʹа гот кӧ жерʹа хьзмәт кә у гьлийед ԝи әʹлами Исраелийа бькә. Бь ве йәке Йаһоԝа да кʹьфше кӧ ԝи хԝәш те чахе мәрьвед амьн ԛьрара ԝи тиньн сери (Иша. 6:8-10). Ишайа бь дьл у щан ԛәбул кьр тʹәглифкьрьна Хԝәде. Иро жи бь һʹәзара хушк-бьра тʹәглифкьрьна Йаһоԝа ԛәбул кьрьнә у мина Ишайа готьнә: «А вай әз, мьн бьшинә!» Әԝана һәр шьхӧли ԛәбул дькьн у һазьр ьн щурʹә-щурʹә дәрәщада у щийада шьхӧле ԝи пешда бьвьн. Ле һьнәк дьбәкә пьрсед ӧса дьдьнә хԝә: «Гәло щәфе мьн шьхӧле Хԝәдеда ԛә бона ԝи тьштәк те һʹәсабе? Нә бей мьн жи Йаһоԝа дькарә шьхӧле хԝә пешда бьвә у ԛьрара хԝә бинә сери?» Ԝәрә әм шеԝьр кьн сәрһатийа Дәборайе у Барак, у щаба ԝан пьрса бьвиньн.

6. Чь фьрԛи һәбу ортʹа Исраелийа у ордийа дьжмьна?

⁶ Исраели жь дәсте пʹадше Кәнане Йабин, 20 сала дьчәрчьрин. Әԝана һәла һе дьтьрсийан дәренә дәрва жи. Һьн жи, нә чʹәкед ԝанә шәрʹкьрьне һәбун, нә жи тьштед сәва хԝә хԝәй кьрана. Ле щәм дьжмьна 900 әʹрәбед бь кʹеләндийед һʹәсьн һәбун (Һʹакьм. 4:1-3, 13; 5:6-8). *

7, 8. а) Йаһоԝа бь Дәборайе чь тʹәми да Барак? б) Исраелийа ча дьжмьнед хԝә алт кьрьн? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

⁷ Бәле, ордийа дьжмьна гәләк ԛәԝи бу, ле Йаһоԝа бь Дәбора пʹехәмбәр тʹәми да Барак: «Һәрʹә у жь лаԝед Нафтали жь лаԝед Зәбун дәһ һʹәзар кәси бьгьрә щәм хԝә у бькʹьшинә чʹийайе Тәборе . . . У әзе Сисәрайе сәроке артеша Йабин у әʹрәбед  ԝи йед щәнге у ләшкәред ԝи бькʹьшиньм чʹәме Кишоне, щәм тә у әзе ԝи бьдьм дәсте тә» (Һʹакьм. 4:4-7).

⁸ Әԝ әʹламәти зузу бәла бу у мәрьвед бь рʹәзәдьли тʹоп бун сәр чʹийайе Тәборе. У чаԝа Йаһоԝа рʹебәри да, Барак чу шәрʹ пешийа дьжмьна. (Бьхунә Һʹакьмти 4:14-16.) Таанакеда, щийе кӧ ԝана шәрʹ дькьр, ньшкева барана ԛайим бари у әʹрд бу һʹәрʹи-чамурʹ. Барак пәй ордийа Сисәра кʹәт у ԝәкә 24 километра пәй ԝан чу, һʹәта Һарошәте. Рʹева әʹрәба Сисәра кʹәтә һʹәрʹийе, у әԝ мәщбур бу әʹрәба хԝәйә бекер щида бьһелә у бьрʹәвә. Жь тьрсе әԝ рʹәви у чу алийе Тсаананниме. Сәва кӧ хԝә вәшерә, ль ԝе дәре әԝ кʹәтә мала жьнькәкә бь наве Йаел. Сисәра ԛайим ԝәстийайи бу, у чу рʹаза. Чахе әԝ кʹур рʹазайи бу, һьнге Йаеле ԝи кӧшт (Һʹакьм. 4:17-21). Бәле, бь аликʹарийа Йаһоԝа Исраелийа дьжмьнед хԝә алт кьрьн. *

9. Чь те готьне Һʹакьмти 5:20, 21-да дәрһәԛа шәрʹе Исраелийа тʹәви Сисәра?

⁹ Кʹьтеба Һʹакьмти сәре 4 у 5 гәрәке тʹәвайи бенә хԝәндьне, чьмки әԝана һәвдӧ тʹәмам дькьн. Мәсәлә, Һʹакьмти 5:20, 21-да те готьне: «Стейрка жь әʹзманава щәнге [шәрʹ] кьрьн, ль дьжи Сисәра жь дәстәкед хԝәва щәнге кьрьн. Чʹәме Кишоне, әԝ чʹәме мәзьн, . . . ԝан малтьн у бьрьн». Гәло әԝана бь аликʹарийа мьлйакʹәта сәркʹәтьн, йан баран ԛайим бари, ләма ӧса ԛәԝьми? Кʹьтеба Пироз рʹастә-рʹаст ве йәке набежә, ле фәʹмдари йә Йаһоԝа ӧса кьр кӧ һәма ԝәʹде шәрʹ баранәкә ԛайим бари. Жь ԝе баране әʹрд ӧса бу һʹәрʹи, кӧ 900 әʹрәбед дьжмьна теда ман дәрнәкʹәтьн. Һʹакьмти 4:14, 15-да чәнд щийа ньвисар ә, ԝәки бона сәркʹәтьне Исраели шькьри дьданә Йаһоԝа. Бәле, әԝ 10 000 Исраели кӧ бь рʹәзәдьли чунә шәрʹ, пʹайе хԝә нәдан кӧ ԝана хԝәха дьжмьн алт кьр.

10, 11. Чь йә «Мәроз» у чьрʹа әԝ һатә ньфьрʹкьрьне?

¹⁰ Ньһа ԝәрә дина хԝә бьдьне паше чь ԛәԝьми. Паши сәркʹәтьне, Дәбора у Барак бона пәсьне Йаһоԝа дьстьран. Ԝана кʹьламеда гьлийед ӧса готьн: «Мьлйакʹәте Йаһоԝа гот: ‹Ньфьрʹа ль Мәроз бькьн! Ньфьрʹа бьнәлийед ԝи бькьн! Чьмки әԝана нәһатьн аликʹарийе бьдьн Йаһоԝа, нәһатьн сәва аликʹарийе бьдьн Йаһоԝа тʹәви йед ԛәԝат›» (Һʹакьм. 5:23, ДТʹ).

¹¹ Әм дәрһәԛа Мәроз тʹӧ тьшти ньзаньн, чьмки дьԛәԝьмә әԝ ӧса һатә ньфьрʹкьрьне кӧ ӧнда бу чу. Дьбәкә Мәроз әԝ шәһәр ә, бьнәлийед кʹижани нәһатьн аликʹарийе бьдьнә Барак. Әʹламәти кӧ лазьм ьн мәрьв сәва бь рʹәзәдьли һәрʹьнә шәрʹ, һʹәму дәра бәла бьбу, чьмки жь щурʹә-щурʹә шәһәра 10 000 мәрьв бь рʹәзәдьли һатьн шәрʹ. Йан жи дьбәкә Мәроз әԝ шәһәр ә, кʹижанирʹа Сисәра рʹәви, у бьнәлийе ве әԝ нәгьртьн. Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, ԝәки бьнәлийед Мәрозе дьвиньн, кӧ чаԝа Сисәрайе зӧлм кʹуче ԝанда дьрʹәвә, тʹәне йә у тʹәвһәв ә. Ԝана әԝ дәрәщә дькарьбун бьдана хәбате, сәва ԛьрара Йаһоԝа биньн сери у бона ве йәке Йаһоԝа ԝе ԝана кʹәрәм кьра. Ле ча те кʹьфше, тʹалаша ԝан нибуйә кӧ чь дьԛәԝьмә у чь лазьм ә бькьн. Рʹасти жи әԝана чьԛас щӧдә дьбун жь Йаеле, йа кӧ гәләк мерхас бу (Һʹакьм. 5:24-27).

12. Һʹакьмти 5:9, 10-да кʹижан дӧ щурʹә мәрьв тенә бәрамбәркьрьне, у әԝ чь дәрс ә иро бона мә?

¹² Һʹакьмти 5:9, 10-да, әм дьвиньн фьрԛийа ортʹа ԝан мәрьвед кӧ чун пьштгьрийа Барак бькьн, у йед кӧ нәчун. Дәбора у Барак пʹайе сәрокед Исраеле дан, чьмки әԝана бь рʹәзәдьли тʹәви щьмәʹте чун. Әԝана щӧдә дьбун жь сийаред  «кʹәре сьпи», йед кӧ ӧса ԛӧрʹә бун хԝә нәдьгьртьн һәрʹьн шәрʹ. У ӧса жи йед кӧ «ль сәр хәличәйан» рʹудьньштьн у йед кӧ «рʹеда» дьчун, жийина рʹьһʹәт у дәԝләмәнд һʹьз дькьрьн. Ԝана нәдьхԝәст щәфе бьдьнә хԝә у һәрʹьнә шәрʹ. Ле әԝед кӧ бь рʹәзәдьли чунә шәрʹ сәва пьштгьрийа Барак бькьн, чунә сәр тʹәпе Тәборе у ль нәԝала Кишонейә һʹәрʹи. Ләма жи ԝан мәрьварʹа йед кӧ тʹәне рʹьһʹәти у дәԝләмәндти һʹьз дькьрьн, һатә готьне кӧ дина хԝә бьдьнә ԝан, йед кӧ бь рʹәзәдьли чунә шәрʹ. Бәле, әԝана гәрәке кʹур бьфькьрийана кӧ ԝана чь мәщал ӧнда кьр сәва пьштгьрийа ԛьрара Йаһоԝа бькьн. Иро әм жи гәрәке хԝә бьщерʹьбиньн, һәла әм ча дьньһерʹьн сәр хьзмәтийа хԝә Хԝәдерʹа.

13. Чьда бәрәка Рубен, Дан у Ашер щӧдә дьбу жь бәрәка Зәбулон у Нәфтәли?

¹³ Әԝед кӧ бь рʹәзәдьли чубунә шәрʹ, дькарьбун дәсте Йаһоԝайи һьмзор бьдитана. Ԝана дькарьбун гьли кьрана дәрһәԛа «кʹаред Хӧдан йед рʹаст» (Һʹакьм. 5:11). Ле һʹьш-аԛьле бәрәка Рубен, Дан у Ашер тʹәне сәр һәбуке бу. Чаԝа Һʹакьмти 5:15-17-да әм дьхуньн, һʹьш-аԛьле ԝан сәр кәрийед ԝан, гәми у щийед ԝани рʹьһʹәт бу, нә кӧ сәр шьхӧле Йаһоԝа. Ле бәрәка Зәбулон у Нәфтәли, әʹмьре хԝә жи кьрьнә бьн хофе, сәва пьштгьрийа Дәборайе у Барак бькьн (Һʹакьм. 5:18). Жь ԝан һәрдӧ щурʹә мәрьва, әм дькарьн хԝәрʹа дәрсәкә фәрз һьлдьн.

14. Иро ча әм пьштгьрийа сәрԝертийа Йаһоԝа дькьн?

¹⁴ Иро әм сәва пьштгьрийа Йаһоԝа бькьн начьнә шәрʹ, ле ԛәдьрәки мәйи мәзьн һәйә кӧ әм дькарьн бь мерхаси у бь хирәт шьхӧле Хԝәде бькьн. Илаһи иро тʹәшкиләта Йаһоԝада лазьм ьн мәрьвед кӧ бь рʹәзәдьли шьхӧле ԝи бькьн. Милйон хушк-бьра бь рʹәзәдьли ча хьзмәткʹаред һәртʹьм хьзмәт дькьн. Мәсәлә, ча пешәнг, йан Бәйтʹәледа хьзмәт дькьн, һьнәк жи бь рʹәзәдьли авакьрьна Одед Щьватада йан жи одед щьватед мәзьнда аликʹарийе дьдьн. Һьн жи щабдарийед мәзьн сәр стуйе гәләк  рʹуспийа нә, йед кӧ хьзмәт дькьн комитейа һәвкʹарийа тʹәви нәхԝәшхана. Һьнәк жи щьватед мәзьн саз дькьн. Тʹӧ щар дӧдьли нәбьн, ԝәки Йаһоԝа гәләк ԛимәт дькә рʹәзәдьлийа ԝә у тʹӧ щар шьхӧле ԝә бир накә (Ибрн. 6:10).

15. Ча әм дькарьн хԝә бьщерʹьбиньн һәла әм хирәт ьн шьхӧле Хԝәдеда йан на?

¹⁵ Ԝе баш бә һәрге щара хԝә бьщерʹьбиньн, һәла әм ча дьньһерʹьн сәр хьзмәтийа рʹәзәдьли. Пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Гәло әз шьхӧле хԝә давежьм сәр стуйед хушк-бьра? Әз пәй тьштед материали дькʹәвьм, йан бь дьл у щан дьхԝазьм Хԝәдерʹа хьзмәт кьм? Гәло әз чʹәʹв дьдьмә баԝәри у мерхасийа Барак, Дәборайе у 10 000 Исраелийа кӧ бь рʹәзәдьли чунә шәрʹ? Гәло әз һʹәму тьшти дькьм, сәва хьзмәтийеда хирәт бьм? Гәло нета мьн әԝ ә кӧ дәрбази шәһәр йан ԝәлатәки майин бьм, сәва гәләк пʹәра хԝәрʹа ԛазанщ кьм?» Һәрге ӧса нә, гәло тӧ дӧа дьки Хԝәдерʹа сәва әԝ тәрʹа әʹйан кә, һәла әԝ йәк ԝе ча сәр нәфәред тә у сәр щьвате һʹӧкӧм бә? *

16. Чь тьште ԛимәт әм дькарьн бьдьнә Йаһоԝа?

¹⁶ Йаһоԝа ԛәдьрәки мәзьн да мә, кӧ әм дькарьн пьштгьрийа сәрԝертийа ԝи бькьн. Шәйтʹан ӧса кьр кӧ мәрьвед пешьн Адәм у Һеԝа мьԛабьли Йаһоԝа рʹабун у әԝ һʹәта ньһа жи дьхԝазә мәрьва жь Хԝәде дур хә. Ле чахе әм пьштгьрийа сәрԝертийа Йаһоԝа дькьн, әм Шәйтʹанрʹа әʹйан избат дькьн ԝәки әм алийе Хԝәде нә. Баԝәри у амьнийа мә һьндава Йаһоԝа, мә һелан дькә кӧ бь рʹәзәдьли жерʹа хьзмәт кьн, у әԝ йәк дьле ԝи гәләк ша дькә (Мәтʹлк. 23:15, 16). Амьнийа мә мәщале дьдә Йаһоԝа кӧ щаба ԛәрфе Шәйтʹан бьдә (Мәтʹлк. 27:11). Тьштәки ԛимәт кӧ әм дькарьн бьдьнә Йаһоԝа, әԝ һәйә гӧһдари. Бәле, чахе әм гӧрʹа ԝи дькьн, дьле ԝи гәләк ша дьбә.

17. Һʹакьмти 5:31 чь мәрʹа әʹйан дькә дәрһәԛа ахьрийе?

¹⁷ Зутьрәке ԝе тʹәмамийа әʹрде бь ԝан мәрьва тʹьжә бә, йед кӧ пьштгьрийа сәрԝертийа Йаһоԝа дькьн. Рʹасти жи әм чьԛас һивийа ве рʹоже нә! Әм жи мина Дәборайе у Барак, дьбежьн: «Йа Хӧдан, бьра һʹәму нәйаред тә бь ԝи авайи тʹӧнә бьбьн; ле бәле йед кӧ жь тә һʹьз дькьн, бьра бьбьн мина рʹожа кӧ дь һеза тәда дәрдькʹәвә!» (Һʹакьм. 5:31). Әԝ гьли ԝе бенә сери, чахе Йаһоԝа ԛьрʹа дьнйа Шәйтʹан бинә. Гава кӧ шәрʹе Һармәгәдон дәстпебә, ԝе нәлазьм бьн мәрьвед кӧ шәрʹ бькьн сәва ԛьрʹа дьжмьна биньн. Ԝи чахи әме бьсәкьньн у бьвиньн кӧ Йаһоԝа ԝе ча мә хьлаз кә (2 Дир. 20:17). Ле ньһа, гәләк мәщалед мә һәнә кӧ бь мерхаси у хирәт пьштгьрийа Йаһоԝа бькьн.

18. Һәрге тӧ бь рʹәзәдьли Хԝәдерʹа хьзмәт дьки, әԝ йәк ԝе сәр йед дьн ча һʹӧкӧм бә?

¹⁸ Чахе Дәбора у Барак шәрʹда сәркʹәтьн, ԝана бь кʹьламе рʹумәт данә Йе Һәри Жорьн. Ԝана дьстра: «Бона рʹәзәдьлийа щьмәʹте, шькьрийе бьдьнә Йаһоԝа!» (Һʹакьм. 5:1, 2, ДТʹ). Бәле, һәрге әм бь рʹәзәдьли Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьн, йед дьн жи ԝе һелан бьн «шькьрийе бьдьнә Йаһоԝа!»