1, 2. (a) Gini ngbatunga iraira sarangbanga Nabota gbiati awiriko agbiatiyo na ni? (b) Gini asino ue ani ka wisigopai tipaha rogo gi kekeapai re?

ONI moingo gi kpiapai re ku berãroni yo. I kitingbanga kumba nga ko mangi kere ingapai. Gupai zigbá agumeko na abakureako na ki ba gberãrago tiyo nga, i saringbanga gi kumba re rii mburu gu ziree dezirepai nga ga akumba ue nga aguyo aboro naini yo rogo gu rago re nga gbegberẽ sino aboro. Agu aboro du na nyemu ruru sarangbanga na bakere gberãrago wa i abi gi kumba nga boro wenesa re na awiriko i ni imi yo. Anga gi pangbanga re gbua nga kungbo paturẽ te. Si nga gu pangbanga naadu tipa gu ga Yekova ruru moyambu nangia Nabota, nga guko naraki ti regbo gu zogarago nangia ga gu bakindo aYisaraere nangia Aba.—1 Aba. 21:11-13; 2 Aba. 9:26.

² Rogo gi kekeapai re, ani ka fura tipa Nabota gbiati gu ruru bakumba naadu rogo gu dungurati nga ga aKristano rogo bambata sa kama agarã naadu na iraira bipai. Wa ani ka makia agi akpiapai nga ga Ziazia Kekeapai re, ani ka wirika gupai nga, umbasitise na nyanyakipaha ka si ngia ani naida ka yugo gu bangisa bipai tipa ruru sarangbanga du Yekova na ni. Berewe a, ani ka wirika wai  padu ani na nyemu ka mbupai ho ani nabi iraira mangapai ni rogo dungurati narengbe ka yugo gupai nga ani na gu bipai du Yekova na ni tipa ruru sarangbanga.

3, 4. Gini ngbatunga boro nangia Nabota, na tipagine du ko aká ka baga gako ati bakakue ti ni fu Bakindo Aba?

³ Nabota adu ni ruruko fu Yekova ti gu regbo badungu aYisaraere aapekafuo gu gbegberẽ kpiapai nga ga Bakindo Aba na gu gbegberẽ diako nangia Nakindo Izebere. Agu airisi Bara re aadunga na irisa tipa Yekova watadu tipa gako arugute te. Ono tipa Nabota tigako, ko aabi gako pagume na Yekova na nyanyakipaha kisusi ungako.

⁴ Oni gedi 1 Abakindo 21:1-3. Ho Aba aidi ka ngbe ga Nabota ati bakakue ni watadu ka fu gu kura wene ati bakakue fuko kubaha, Nabota aaidanga ha te. Tipagine? Ko ape gupai na irisa nga: “Yekova za re ti ni, ya ka mi fu nga gu ũkumbo nangia ga abuba foro ya.” Nabota aká mbiko ga Yekova Ndiko fu aYisaraere nga gu naaka na pa boro bagi kumbo abani nyeanye kindi. (Pa Mot. 25:23; Geda 36:7) Si tie ziazia nga, Nabota adu na kina ga Yekova bipai.

5. Wai du Izebere afubee tipa i imi Nabota?

⁵ Si nafu kina gberãrago nga, pa ká Nabota ka baga gako ati bakakue asa Bakindo Aba na diako i tona ka manga gbegberẽ apai ti mburu kuraha. Tipa gupai nga Izebere di gu ati bakakue re fu kumbari, ri areke ziree kuti Nabota nga gu naaye na kpio Nabota gbiati awiriko. Wai du ka Yekova amangipai kuti gi kere gbegberẽ iraira mangaapai re?

6, 7. Wai du Yekova ayuguhe nga ko nakpinyemu ruru sarangbanga, na tipagine gipai re arengbe ka fu wasa ti ni fu agume Nabota gbiati abakureako?

⁶ Yekova akedi Eriya ni ipo ko ndu fuo Aba. Si aruaru Eriya saringbanga Aba nga baimi aboro nangia ko gbiati iradĩ. Ga Yekova sarangbanga angia gine tipa gupai re? Si adu nga kina gu bangisapai namangi Nabota na awiriko, kinaha nika manga Aba na diako, gbiati awiriko.—1 Aba. 21:17-25.

⁷ Wa vura duhe nga agume Nabota gbiati abakureako aima du na rungo tipa pakpioko mbiko gu gbegberẽ mangaapai nangia ga Aba, zanga kapa, i aima gbia bete wasa mbiko inoyo gupai nga Yekova aima inopa gu gbegberẽ mangaapai re na ko amangipai kutini ni ipo. Ono tie, si nawira gupai nga, wai apai aye ka ariatihe ni ipo aima maa gayo umbasitise gbiati kido kuti Yekova ngba asada yo.

8. Wai du Aba amangipai kuti ga Yekova sarangbanga, na sangbanaha angia gine?

⁸ Ho Aba ainipa ga Yekova kere sarangbanga ni kuriko, “ko ki siri gako aroko, ki ukadi mbuzaroko ti kpotoko, ki gina riahe, ki dadi tiko ni kina mbuzaroko, ki nindu yee.” Aba aumbasi patiko! Sangbanaha angia gine? Yekova akedi Eriya berewe ko ndu ka pe kura sarangbanga fuko. Bara gere, ko aandu ka pe gupai fu Aba nga wa ko naumbasi patiko barangba Mbori, Yekova ayengo na gu gberãngbi i agumbapaha re ti ragoko te. (1 Aba. 21:27-29) Yekova nga guko “nawisiga kpoto yo,” ayugu bete inapai fu Aba.—Snz. 17:3.

9. Tipagine umbasitise arengbe ka banda agume Nabota gbiati abakureako ti ni?

⁹ Wai du gi diaberã re adu na maapai kurii agu aboro naima ino gu kere gbegberẽpai Aba amangihe? Si wa ka i ya gi ariapai re aima maa gu idapase nga ga agume Nabota gbiati ga abakureako ngba asada yo. Kangia wo du si adu, umbasitise aima rengba ka banda yo, ki ngarasi yo i naairiso Yekova kindi ni ruruyo na kidu na gu kido nga ka Yekova saringo ngbanga ni irairaha te. (Oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 32:3, 4.) Nabota na awiriko gbiati agumeko  nika gbia ruru sarangbanga ho Yekova nika zingisa ruru aboro ni. (Eyo. 14:14, 15; Yo. 5:28, 29) Kurigure, gu boro du na umbasitise natingida gupai nga “Mbori asápa ngbanga apai dunduko ni ba sa sa, na okooko apai ni ba sa sa a, watadu si du ni wene he watadu ni gbegberẽ he.” (Batu. 12:14) Nirengo, ho Yekova asarangbanga ni, gu kura apai kinaho ko abihe nga gu ani ainongo ho ya. Rogo gi gene re, umbasitise nabanda aboro-wenesa ka i tinga ku rogo gberãngo rogo toro yo ya.

10, 11. (a) Gini apai rengbe ka maa gaani bipai tipa ruru sarangbanga ngba asada yo? (b) Rogo gini agene umbasitise nika undo rani?

¹⁰ Wai rengbe mo ka mangapai ka si du nga abaakumba mangi gu diaberã mo agianga tiro na ni ya watadu isoke angbanga tiro ya? Ni kpiapai, ginipai rengbe mo ka mangaha ka si du nga gu boro mo nakpinyemu ni zanga gani wene amomu tingba ga Mbori sunge? Na ka si du nga i kusi gamo badiarogatise, wiro, watadu wene bakureamo kusayo rogo dungurati na ka gu diaberã re arunga bangiro ya? Na ka i yugu inapai fu gu boro ingapai mo abihe nga si aaidanga i yugu inapai funi te? Gu ngbatunga apai re ima rengba ka asada gaani idapase kuti Yekova na kuti gu mbakadapai nga ga gako riigbu. Wai du rengbe umbasitise ka undo ro ka mo gbiatiro na gu ngbatunga asada re? Ani bingo agene ue rengbehe ka undoro ngbaha.

 ¹¹ Bambatapai nga, umbasitise nika fõ rani ani idi kuti gupai nga ani ainongo agu arengo dunduko du tipa gupai re te. Ka ani vura ka inopai aino wai tipa pai vurũ, kina Yekova sa rengbe ka ino gupai du kpoto boro yo. (1 Sam. 16:7) Pa ino ani gi rengo ka i atinga kangoho re ya nika fõngbaduraniyo ani du na umbasitise, ka ino gupai ani arengbanga ka mangaha ya, na ki aria gaani bipai tipa gupai re. Uepai nga, umbasitise nika undo rani ani du na ranigose na kidu na zerangbaduse wa ani asungudo Yekova ko rugu ai iraira mangaapai. Gipai re wakina gupai gu kura tatamanatatamana kumba sa akehe nga: “Agu yo nagunde ti Mbori pai angbá fu yo ni rengo . . . , ono pai angbá nga fu gbegberẽ boro te, ni arása nga gani arame a . . . te.” (Batu. 8:12, 13) Nirengo, du ani na umbasitise nika sa gupai nga ani gbia undo gbiati agu aboro gupai re abiyo a.—Oni gedi 1 Petero 5:5.

12. Gini pangbanga ani nika sakapai tipaha, na tipagine?

¹² Agu aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã rogo gu Andiokia naadu Suria yo agbiatiyo na pai nga gu namoi gayo padu na umbasitise gbiati pa du yo ni aboro mbupai ngba asada yo. Ani sakingo pai tipa gu pangbanga re na ki bi wai si nika undo rani ani wisigi gaani bipai tipa mbupai na ki sonosi gaani giarogopai yo tipa wai du ngbanya dagba mbupai na ga Yekova bipai tipa ruru sarangbanga.

13, 14. Gini amomu naadu be Petero, na wai du ko ayugu wingbaduse?

¹³ Gu mokedi nangia Petero adu ni gu bakumba aboro aima inoko wenengai rogo gu dungurati nga ga aKristano. Ko angia bakurea Yesu na i aima fu nyanyakipa asunge fuko. (Mt. 16:19) Ni kpiapai, rogo gu garã nangia 36 Fuo Batikayo Kristo, Petero adu na gu momu beko nga ga tungusa wene pangbanga fu Korunerio na gako aborokporo. Gipai re angia nyanyakipa pai, bambiko Korunerio angia gu Gendiria nangia zanga yeratise. Ho Korunerio na gako aborokporo agbia ziazia toro ni, Petero aya: “Ka boro ka na ime ya i abapatizi nga agi yo fu yo Ziazia Toro fu yo wa kina rani te?”—Amo. 10:47.

¹⁴ Rogo gu garã nangia 49 Fuo Batikayo Kristo, agu amokedi gbiati abaakumba naadu Yerusarema yo adunguratiyo sa ka sakapai tipa singia si naida i yere agu aGendiria naasa tiyo ku rogo gu pambori nga ga aKristano. Ti regbo gu dunguratise re, Petero afura na wingbaduse, na ki tingidi awirina nga bete agarã kusayo, agu aGendiria i ayeranga yo ya aima gbia gu gamahe nga ga ziazia toro. Ga Petero dezire binibangirise aima undo gu riigbu bipasunge naadu rogo bambata sa kama agarã i mangi diaberã. (Amo. 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Si nawira wa, aYudo gbiati agu aKristano nangia aGendiria aima du na tambuahe tipa ga Petero wingbaduse ka gumba agu arengo re. Nairiwo wai si arengbe kadu taata fuyo tipa kadu na kido kuti gu kumba naima nyaka rogo toro yo re!—Eb. 13:7.

15. Gini ingahe Petero amangihe ho ko adu ni rogo gu Andiokia naadu Suria yo? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

¹⁵ Ngbutuko fuo gu dunguratise naadu rogo gu garã nangia 49 Fuo Batikayo Kristo, Petero andu ku rogo gu Andiokia naadu Suria yo. Ho ko adu ni yo, ko aakoda tiko wenengai na agu awirina nangia aGendiria. Zanga kapa, i aima gbia undo ti gu bakere inohe Petero adu na ni. Ono tie, ani rengbe ka berã kina pa gu gberãrago i adu na ni ho Petero ambu ri riahe ni na yo wa ikpirogumba. Gu kura awirina nangia aYudo naadu rogo dungurati aima tona ka mangapai wakina Petero, zavura Barunaba. Gine naasa nyanyaki Kristano ni bakumba ko mangi gu ngbatunga ingahe re, nga gu naima rengba ka ye na kparakaro ku rogo dungurati? Gu nyakipaha  anyaka gbe nga, ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Petero ingahe nga gu rengbe ka undo rani ka gu mangaapai watadu fugo nga ga bakumba imisi rani?

16. Wai du i arugu Petero, na gini asanahe nakura?

¹⁶ Oni gedi AGaratio 2:11-14. Petero azi ti gu gbina nga ga gunde ti boro. (Snz. 29:25) Wa vura duhe nga ko aima du na wene inohe tipa ga Yekova bipai tipa gupai re, Petero aagunde be gu bipai nga ga agu aYudo i aima yera yo naadu rogo gu dungurati naadu Yerusarema yo. Gu mokedi nangia Pauro nga guko naadu kina pati gu dunguratise naamangi Yerusarema yo re rogo gu garã nangia 49 Fuo Batikayo Kristo, afura na Petero na ki kusi gako biriki fuko kuyangura. (Amo. 15:12; Gara. 2:13) Agu aKristano nga aGendiria Petero aingi kutiyo, wai du i amangipai? Ya mo ka i ambuhe si kotosi yo? Ya mo Petero arengbe ka zanga gako wene amomu mbiko gu ingahe re?

17. Wai du Petero agbia undo ti ga Yekova mbupai?

¹⁷ Wa goapai ayugoho, Petero aima du na umbasitise na ki idi ga Pauro rugute. Pai ho rogo Ziazia Kekeapai yo nayugo gupai nga ko azanga gako amomu te. Nirengo, kusa, ga Mbori ziazia toro adu kugiiko ko keke awaraga ue nga gu naada ni papara Ziazia Kekeapai. Kura nyanyakipa pai berewe nga, rogo gu ue waraga Petero akehe, ko afura tipa Pauro ya ko nga “gaani weneringi wirina.” (2 Pet. 3:15) Wa vura duhe nga ga Petero iraira bipai aima rengba ka imisa agu awirina nangia aGendiria, Yesu nga rii dungurati aamangasunge kindi na ko. (Ef. 1:22) Rogo gi gene re, agu awirina naadu rogo gu dungurati re adu na momu beyo ka wirika ga Yesu kpiapai gbiati ga Bako niyugo yo gu sino nga ga mbupai. Ani namaa kina bangirani nga, boro ho naambu gu ingahe nga ga gu kpakpa kumba re si kotosi ni te.

18. Ti gini aregbo rengbe ani ka yugo ga Yekova bipai tipa ruru sarangbanga?

¹⁸ Kina wai si adu rogo bambata sa kama agarã, dungurati ho nga ga aKristano areme du na rengberengbe abaakumba rogoho te, “bambiko ani nakota dunduko rogo dungu apai.” (Yak. 3:2) Si ima rengba kadu taata ani idi kuti gi rengo re, ono si ni kpakarakpakaraha ho gu zangarengba nga ga awirinarani naye ni na kpakarapai fu kina boro rani. Ho du pai ni wa gure, ya mo ani ayugo gu bipai du Yekova na ni tipa ruru sarangbanga? Ni kpiapai, ginipai rengbe mo ka mangaha ka bakumba pe gupai nayugoho nga ni na iraira bipai tipa kura aboro? Ya mo mo akota ka bakumba pe gupai zanga berãkuriihe nga gu imisi ro? Kuba gupai nga mo dakuti gupai ni ipo nga gu wirina re arẽnga berewe ni bakumba te, ya mo mo adu na zerangbaduse ka sungudo Yesu, nga guko nga rii dungurati? Ya mo mo amanga ome ka bi kura bakere apai, isoke ka berãkurii gu dungu agarã gu wirina re namangihe kutingba sunge fu Yekova ni ruru ni? Ka gu wirina ingipai kutiro aamangasunge kindi ni bakumba watadu ka ni gbia kura dungu amomu, ya mo mo angi na ni? Padu mo na nyemu ka mbupai funi nayugo gupai nga mo na ga Yekova bipai tipa ruru sarangbanga.—Oni gedi Matayo 6:14, 15.

19. Ginipai si aida ani diberã tipaha?

¹⁹ Agu aboro nakpinyemu ruru sarangbanga nangera kumbatayo tipa gu uru Yekova nika dia gu iraira mangaapai kusayo dunduko Satana gbiati gi gako gbegberẽ sino raka re naye na ni kurii aboro. (Yes. 65:17) Ono wadu rago re, ani dinga berã adia wa du ani dunduko ni basasa kadu na ga Yekova bipai tipa ruru sarangbanga nidu ani na umbasitise ka ida kuti gupai nga, apai kinaho ani ainongo ho ya, na kini mbupai fu agu aboro nainga kuti rani.