1, 2. а) Ев-ешикләриндән дидәрҝин дүшән баҹы-гардашлар һансы чәтинликләрлә үзләшир? б) Бу мәгаләдә һансы суаллар арашдырылаҹаг?

БУРУНДИДӘН олан Лиҹе адлы гардаш данышыр: «Өлкәмиздә вәтәндаш мүһарибәси башлајанда биз аиләликҹә топлантыда идик. Атышма башламышды, һәрә бир тәрәфә гачырды. Биз дә, 11 ушаг вә валидејнләрим, ҹанымызы гуртармаг үчүн үстүмүздә олан бир нечә әшјаны ҝөтүрүб гачдыг. Аиләмизин јарысы 1600 километр јол гәт едәрәк Малавидәки гачгын дүшәрҝәсинә ҝедиб чыхды, галанлары исә пәрән-пәрән дүшдү».

² Бүтүн дүнјада мүһарибә вә ја тәгибләр уҹбатындан евләриндән дидәрҝин дүшмүш гачгынларын * сајы рекорд һәддә, 65 милјона чатыб. Онларын арасында минләрлә Јеһованын Шаһиди вар. Чохлары доғмаларыны, мал-мүлкүнү итириб. Гачгынлар даһа һансы чәтинликләрлә үзләшир? Јурд-јуваларыны мәҹбурән тәрк едән баҹы-гардашлара «Јеһоваја севинҹлә ибадәт ет»мәләри үчүн неҹә көмәк едә биләрик? (Зәб. 100:2). Бәс хош хәбәри ешитмәјән гачгынлара неҹә тәблиғ едә биләрик?

3. Иса Мәсиһ вә онун давамчылары јурд-јуваларындан нәјә ҝөрә ајры дүшмүшдүләр?

³ Јеһова мәләк васитәсилә Јусифә билдирәндә ки, падшаһ Һирод көрпә Исаны өлдүрмәк истәјир, Јусиф аиләсини дә ҝөтүрүб Мисирә гачды. Онлар Һирод өләнә гәдәр орада галды (Мәт. 2:13, 14, 19—21). Онилликләр сонра Исанын шаҝирдләри тәгибләр уҹбатындан «Јәһудијјә вә Сәмәријјә бөлҝәләринә дағылышды» (Һәв. 8:1). Иса Мәсиһ давамчыларына билдирмишди ки, онлар јурд-јуваларындан дидәрҝин дүшәҹәкләр. О демишди: «Сизи бир шәһәрдә тәгиб едәндә о бири шәһәрә гачын» (Мәт. 10:23). Сәбәб һәр нә олурса олсун, ев-ешијиндән ајры дүшмәк чох чәтиндир.

4, 5. Евиндән дидәрҝин дүшән инсанлар а) гачһагач вахты вә б) гачгынлар үчүн дүшәрҝәдә јашајаркән һансы чәтинликләрлә үзләшир?

⁴ Гачгынлар истәр гачһагач вахты, истәрсә дә гачгын дүшәрҝәсиндә јашадығы мүддәтдә мүхтәлиф тәһлүкәләрлә үзләширләр. Мәгаләнин әввәлиндә ады чәкилән Лиҹенин кичик гардашы Гад дејир: «Һәфтәләрлә инсан ҹәсәдләри илә долу јолларла ҝедирдик. Һәмин вахт мәним 12 јашым вар иди. Ајагларым о гәдәр шишмишди ки, даһа ҝедә билмирдим. Аилә үзвләримә дедим ки, јола мәнсиз давам етсинләр. Анҹаг атам мәни орада гојуб ҝетмәк һаггында һеч дүшүнмәди. О, јола давам етмәјә мәнә көмәк етди. Сағ галмаг үчүн һәр ҝүн мүбаризә апарырдыг, Јеһоваја дуа едирдик, үмидимизи Она бағлајырдыг. Һәрдән јемәјә јол гырағында битән мангодан башга һеч нә тапмырдыг» (Филип. 4:12, 13).

⁵ Лиҹенин аилә үзвләринин әксәријјәти узун илләр БМТ-нин гурдуғу гачгын дүшәрҝәсиндә јашајыб. Бунунла белә, ора да тәһлүкәсиз дејилди. Һал-һазырда рајон нәзарәтчиси кими хидмәт едән Лиҹе бөлүшүр: «Дүшәрҝәдә јашајанларын әксәријјәти ишсиз иди. Буна ҝөрә дә онлар гејбәт едир, ички ичир, гумар ојнајыр, оғурлуг едир вә әхлагсызлыгла мәшғул олурдулар». Бу ҹүр инсанларын тәсири алтына дүшмәмәк үчүн орада јашајан баҹы-гардашлар вахтларыны тамамилә ибадәтә һәср едирди (Ибр. 6:11, 12; 10:24, 25). Бәзиләри өнҹүл кими хидмәт едирди. Онлар мүсбәт әһвал-руһијјәни горујурдулар, инанырдылар ки, исраиллиләрин сәһрада кечирдикләри чәтин ҝүнләрин сону ҝәлдији кими, онларын да әзаблы ҝүнләринин сону ҝәләҹәк (2 Кор. 4:18).

6, 7. а) «Аллаһ мәһәббәти» бизи нәјә тәшвиг едир? б) Нүмунә чәкин.

⁶ «Аллаһ мәһәббәти» бизи бир-биримизә, хүсусилә дә чәтин шәраитдә оланлара мәһәббәт ҝөстәрмәјә тәшвиг едир. (1 Јәһја 3:17, 18 ајәләрини охујун.) Биринҹи әсрдә Јәһудијјәдә һөкм сүрән аҹлыгдан әзијјәт чәкән баҹы-гардашлара диҝәр әразидә јашајан диндашлары јардым ҝөндәрмишди (Һәв. 11:28, 29). Һәвари Булус вә Бутрус мәсиһиләри бир-биринә гаршы гонагпәрвәр олмаға тәшвиг едирди (Ром. 12:13; 1 Бут. 4:9). Әҝәр ади вахтларда башга әразиләрдән ҝәлән диндашларымыза гонагпәрвәрлик ҝөстәрмәлијиксә, ҝөрүн һәјаты тәһлүкә алтында олан вә ја иманына ҝөрә тәгиб олунан диндашларымыза нә гәдәр диггәт ҝөстәрмәлијик! (Мәсәлләр 3:27 ајәсини охујун.) *

⁷ Бу јахынларда Украјнанын шәргиндә баш верән иғтишашлар вә тәгибләр минләрлә Јеһованын Шаһидини евләриндән дидәрҝин салды. Әфсуслар олсун ки, онлардан бәзиләри һәјатыны итирди. Украјнанын диҝәр әразиләриндә вә Русијада јашајан баҹы-гардашлар евләринин гапыларыны гачгын дүшмүш диндашларынын үзүнә ачды. Һәр ики өлкәдә јашајан Јеһованын Шаһидләри битәрәф мөвге тутмагла дүнјаја мәхсус олмадыгларыны ҝөстәрдиләр вә усанмадан Аллаһын сөзүнү мүждәләмәјә давам етдиләр (Јәһ. 15:19; Һәв. 8:4).

8, 9. а) Башга өлкәјә көчән гачгынлар һансы чәтинликләрлә үзләшир? б) Нәјә ҝөрә биз онлара көмәк едәркән сәбирли олмалыјыг?

⁸ Ев-ешикләрини тәрк етмәјә мәҹбур олан инсанларын чох аз гисми өз өлкәләриндә гала билир, әксәријјәти башга өлкәјә көчмәли олур. Һөкумәт онлары јемәклә, ҝејимлә вә сығынаҹагла тәмин етсә дә, һеч нә инсанын өз евинин, өјрәшдији јемәјин јерини вермир. Мәсәлән, исти әразиләрдән ҝәлән гачгынлар ҝәлдикләри әразидә илк дәфә сојуг һава илә растлашанда билмирләр нә ҝејинсинләр. Ола билсин, бәзиләри кәнд јерләриндән ҝәлиб вә мүасир мәишәт аваданлыгларындан истифадә етмәји баҹармыр.

⁹ Бәзи өлкәләрдә гачгынлар јерли шәраитә ујғунлаша билсинләр дејә, јардым програмлары тәшкил олунур. Бунунла белә, гачгынлардан тәләб олунур ки, мүәјјән мүддәтдән сонра өзләрини тәмин етсинләр. Дүздүр, јени шәраитә ујғунлашмаг елә дә асан дејил. Бунун үчүн јени дил өјрәнмәк, һәмин өлкәнин ганунларына, мәдәнијјәтинә ујғунлашмаг лазымдыр. Һәмчинин, верҝиләри, коммунал вә диҝәр хәрҹләри өдәмәк, ушагларын мәктәбә ҝетмәси, онларын тәрбијәси кими диҝәр чәтинликләр дә вар. Биз белә вәзијјәтлә үзләшән баҹы-гардашлара көмәк едәркән онлара сәбирлә вә һөрмәтлә јанашмалыјыг (Филип. 2:3, 4).

10. Әразимизә көчән диндашларымызын иманыны неҹә мөһкәмләндирә биләрик? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

¹⁰ Һөкумәт һәрдән евләриндән дидәрҝин дүшмүш баҹы-гардашлара јығынҹагларла әлагә јаратмаға чәтинлик јарадыр. Бәзән јардым тәшкилатлары диндашларымыза јығынҹаглара ҝетмәјә мане олан иш тәклиф едир. Әҝәр онлар бу ишдән имтина етсәләр, онда тәшкилат онлары даһа јардым ҝөстәрмәјәҹәји илә, јахуд өлкәдән говаҹағы илә һәдәләјир. Көмәксиз галмагдан горхан бәзи баҹы-гардашлар бу шәртләрә бојун әјирләр. Буна ҝөрә дә әразимизә көчән диндашларымызла дәрһал әлагә сахламалыјыг. Онлар бизим гајғымызы һисс етмәлидирләр. Ҝөстәрдијимиз шәфгәт вә көмәк онларын иманларыны мөһкәмләндирәҹәк (Мәс. 12:25; 17:17).

11. а) Гачгынларын илк өнҹә нәјә еһтијаҹы вар? б) Онлар миннәтдарлыгларыны неҹә ҝөстәрә биләр?

¹¹ Биз илк өнҹә онлары јемәк, ҝејим вә диҝәр ваҹиб шејләрлә тәмин едә биләрик *. Вердијимиз ән кичик һәдијјә белә, мәсәлән, ади бир галстук, онлар үчүн чох дәјәрли ола биләр. Әлбәттә, гачгынлар да онлара едиләндән артығыны ҝөзләмәмәли, әксинә, онлара ҝөстәрилән һәр ҹүр гајғыја ҝөрә миннәтдар олмалыдырлар. Бунунла белә, јурд-јуваларындан ајры дүшәнләр чалышмалыдырлар ки, өзләрини тәмин етсинләр. Бунун сајәсиндә онлар һәм өзүнә һөрмәт һиссини, һәм дә башгалары илә јахшы мүнасибәти горујуб сахлајаҹаглар (2 Салон. 3:7—10). Анҹаг һәр бир һалда онлар бизим көмәјимизә еһтијаҹ дујурлар.

12, 13. а) Гачгынлара нәдә көмәк ҝөстәрә биләрик? б) Нүмунә чәкин.

¹² Гачгынлара көмәк етмәк онлара чохлу пул вермәк јох, онлара вахт ајырмаг вә гајғы ҝөстәрмәк демәкдир. Мәсәлән, онлара уҹуз вә кејфијјәтли әрзаг сатылан јерләри ҝөстәрмәк, иҹтимаи нәглијјатдан истифадә етмәји өјрәтмәк, һәмчинин ишләмәк үчүн мүәјјән аләт вә аваданлыг алмаға  көмәк етмәк олар. Ән әсасы исә онлара јени јығынҹаға гајнајыб-гарышмаға көмәк етмәлијик. Имкан дахилиндә онлары өзүмүзлә јығынҹаг ҝөрүшләринә апарыб ҝәтирә биләрик. Бундан әлавә, онлара әразимиздә неҹә тәблиғ етмәји өјрәтмәк вә хидмәтдә әмәкдашлыг етмәк олар.

¹³ Бир јығынҹаға мәҹбури көчкүн олан дөрд јенијетмә ҝәлмишди. Ағсаггаллар онлара машын сүрмәји, компүтердә чап етмәји, тәрҹүмеји-һал јазмағы, еләҹә дә хидмәти дүзҝүн планлашдырмағы өјрәтмишдиләр (Гал. 6:10). Бир мүддәт сонра онларын дөрдү дә өнҹүл хидмәтинә башлады. Һәм гардашларын көмәји, һәм дә өзләринин ибадәтә ҹан атмалары бу ҝәнҹләрә руһани ҹәһәтдән инкишаф етмәјә, Шејтанын тәләләринә дүшмәмәјә көмәк етди.

14. а) Мәҹбури көчкүнләр һансы иман сынағы илә үзләширләр? б) Нүмунә чәкин.

¹⁴ Мәҹбури көчкүн олан мәсиһиләр дә диҝәрләри кими вар ҝүҹләри илә чалышмалыдырлар ки, дүнја малы далынҹа гачмасынлар, Јеһова Аллаһла мүнасибәтләрини горусунлар *. Лиҹе вә онун доғма баҹы-гардашлары гачһагач вахты олмуш бир һадисәни һеч вахт унутмурлар: «Атамыз јолбоју дашыдығымыз лазымсыз әшјалары бир-бир атырды. Ахырда бош чантаны галдырыб ҝүлүмсәјәрәк деди: “Ҝөрүрсүнүз, бунларын һеч бири бизә лазым дејилмиш!”» (1 Тимутијә 6:8 ајәсини охујун.)

15, 16. Гачгынлара а) руһани вә б) мәнәви ҹәһәтдән неҹә көмәк едә биләрик?

¹⁵ Мадди дәстәкдән чох, гачгынларын руһани вә мәнәви көмәјә еһтијаҹы вар (Мәт. 4:4). Ағсаггаллар онлара доғма дилләриндә әдәбијјат әлдә етмәјә вә онларын дилиндә данышан баҹы-гардашлары тапмаға көмәк едә биләр. Бир чох гачгынлар аиләләриндән, евләриндән вә јығынҹагларындан ајры дүшүбләр. Буна ҝөрә дә онлар ҝәлдикләри јердә Јеһованын вә баҹы-гардашларын мәһәббәтини һисс етмәлидирләр. Әкс тәгдирдә, онлар иманларына шәрик олмајан гоһумларына вә һәмјерлиләринә үз тутаҹаглар (1 Кор. 15:33). Онлара сәмими гәлбдән мәһәббәт ҝөстәрмәклә, санки, Јеһова илә әмәкдашлыг едиб гәрибләри горумуш олуруг (Зәб. 146:9).

¹⁶ Иса вә онун валидејнләри кими, ола  билсин, гачгын дүшмүш баҹы-гардашлар да онлары тәгиб едән инсанлар һакимијјәтдә олдуғу мүддәтдә евләринә гајыда билмәсинләр. Лиҹе дејир: «Аилә үзвләриндән киминсә зоракылыға мәруз галдығыны вә ја өлдүрүлдүјүнү ҝөрән валидејнләр өвладларыны јенидән һәмин өлкәјә апармаг истәмирләр». Бу ҹүр дәһшәтли һадисәләри јашајан диндашларына көмәк етмәк үчүн баҹы-гардашлар онларын «дәрдинә шәрик, гардашсевән, шәфгәтли вә тәвазөкар» олмалыдырлар (1 Бут. 3:8). Ола билсин, тәгибләр уҹбатындан бәзи баҹы-гардашлар өзүнә гапансын вә чәкдикләри әзаблар һаггында, хүсусилә ушагларынын јанында, данышмаға утансынлар. Өзүнүзә суал верин: «Мән онларын јериндә олсајдым, инсанларын мәнимлә неҹә рәфтар етмәсини истәјәрдим?» (Мәт. 7:12).

17. Хош хәбәр гачгынлара неҹә тохтаглыг верир?

¹⁷ Гачгынларын чоху фәалијјәтимизин мәһдуд олдуғу өлкәләрдән ҝәлир. Онларын мәскән салдығы өлкәләрдә јашајан баҹы-гардашларын јорулмадан тәблиғ етмәси сајәсиндә минләрлә гачгын илк дәфә «Падшаһлыг һаггындакы сөзү ешидир» (Мәт. 13:19, 23). «Јүкү ағыр олан» гачгынлар јығынҹаг ҝөрүшләринә ҝәләркән әсл тәравәт тапыр вә «һәгигәтән дә, Аллаһ сизинләдир» дејирләр (Мәт. 11:28—30; 1 Кор. 14:25).

18, 19. Гачгынлара тәблиғ едәркән неҹә мүдрик ола биләрик?

¹⁸ Гачгынлара тәблиғ едәркән еһтијатлы вә узагҝөрән олмалыјыг (Мәт. 10:16; Мәс. 22:3). Јурдундан узаг дүшән бу инсанлар үрәкләрини бошалданда онлары сәбирлә динләмәлијик, лакин сијаси мөвзулары мүзакирә етмәмәлијик. Филиалдан вә јерли һөкумәт органларындан ҝәлән ҝөстәришләрә әмәл етсәк, нә өзүмүзү, нә дә башгаларыны тәһлүкәјә атмајаҹағыг. Биз һәр бир гачгынын етигадына, мәнсуб олдуғу мәдәнијјәтә һөрмәт етмәлијик. Мисал үчүн, бәзи өлкәләрдә гадынларын ҝејиминә ҹидди јанашылыр. Буна ҝөрә дә онлара тәблиғ едәндә ҝејимимизә хүсусилә диггәт јетирмәлијик.

¹⁹ Иса Мәсиһин мәсәлиндәки сәмәријјәли кими, биз тәкҹә Јеһованын Шаһидләринә јох, әзијјәт чәкән диҝәр инсанлара да көмәк етмәлијик (Лука 10:33—37). Буну етмәјин ән јахшы үсулу онлара хош хәбәри тәблиғ етмәкдир. Бир чох гачгына көмәк етмиш ағсаггал дејир: «Гачгынлара тәблиғ едәркән Јеһованын Шаһиди олдуғумузу әввәлҹәдән демәлијик. Һәмчинин билдирмәлијик ки, бизим әсас мәгсәдимиз онлара мадди јардым ҝөстәрмәк дејил, Аллаһын Кәламындакы үмидвериҹи хәбәри чатдырмагдыр. Әкс һалда, онлар бизимлә нә исә умдуглары үчүн үнсијјәт едә биләрләр».

20, 21. а) Гачгынлара мәһәббәт ҝөстәрмәк һансы ҝөзәл нәтиҹәләр верир? б)  Нөвбәти мәгаләдә һансы суаллары арашдыраҹағыг?

²⁰ «Гәрибләрә» мәһәббәт ҝөстәрмәк ҝөзәл нәтиҹәләр верир. Еритрејада јашајан бир баҹы тәгибләр уҹбатындан дөрд ушагла орадан гачмалы олду. Онлар сәһралыгла сәккиз ҝүн әзијјәтли јол ҝедәндән сонра нәһајәт Судана чатдылар. Баҹы бөлүшүр: «Бурадакы баҹы-гардашлар ушагларымла өз доғмалары кими давранды, гида илә, ҝејим-кеҹимлә, сығынаҹагла тәмин етдиләр. Үстәлик, јол пулумузу да верирдиләр. Садәҹә ејни Аллаһа ибадәт етдикләри үчүн ким танымадығы инсана өз евинин гапысыны ачар?! Анҹаг Јеһованын Шаһидләри!» (Јәһја 13:35 ајәсини охујун.)

²¹ Бәс аиләси илә бирҝә евләрини тәрк етмәјә мәҹбур олан ушаглар барәдә нә демәк олар? Онлара Јеһоваја севинҹлә хидмәт етмәјә неҹә көмәк едә биләрик? Нөвбәти мәгаләдә бу суаллары арашдыраҹағыг.