1, 2. (a) Unsay kalisdanan sa pipila nato ka igsoon? (b) Unsang mga pangutana ang motungha?

“DIHANG nagsugod ang gubat sibil sa Burundi, ang among pamilya nagtambong ug asembliya,” matod sa brader nga si Lije. “Nakita namo ang mga tawo nga nagdinaganay ug nagpinusilay. Ang akong ginikanan ug kaming 11 ka managsoon namahawa sa among dapit nga tapot sa lawas lang ang sinina. Ang pipila ka membro sa among pamilya nakaabot sa usa ka kampo sa mga bakwet sa Malawi, nga 1,600 kilometros gikan sa among lugar. Ang uban namo nagkatibulaag.”

² Sa tibuok kalibotan, ang mga namakwet tungod sa gubat o paglutos moabot na karon ug kapin sa 65,000,000—ang kinatas-ang narekord sukad. * Lakip kanila ang libolibo ka Saksi ni Jehova. Daghan ang nawad-ag mga minahal ug halos sa tanan nilang kabtangan. Unsa pang mga hagit ang giatubang sa pipila? Sa unsang paagi matabangan  nato kining mga igsoona sa ‘pag-alagad kang Jehova uban ang pagmaya’ bisan pa sa ilang kalisdanan? (Sal. 100:2) Ug sa unsang paagi epektibo natong mapaambit ang maayong balita sa mga bakwet nga wala pa makaila kang Jehova?

3. Sa unsang paagi si Jesus ug ang daghan sa iyang mga tinun-an nahimong mga bakwet?

³ Human pasidan-i si Jose sa anghel ni Jehova nga gustong patyon ni Haring Herodes si Jesus, ang batang si Jesus ug ang iyang ginikanan namakwet sa Ehipto. Nagpabilin sila didto hangtod sa kamatayon ni Herodes. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Katuigan sa ulahi, ang mga tinun-an ni Jesus “nahitibulaag sa tibuok nga mga rehiyon sa Judea ug Samaria” tungod sa paglutos. (Buh. 8:1) Nahibalo si Jesus nga daghan sa iyang mga sumusunod ang mapugos pagbiya sa ilang mga pinuy-anan. Siya miingon: “Dihang kamo pagalutoson sa usa ka siyudad, kalagiw ngadto sa lain.” (Mat. 10:23) Bisag unsa pay hinungdan, ang pagbakwet dili gayod sayon.

4, 5. Unsay mga kapeligrohan dihang (a) mamakwet? (b) magpuyo sa kampo?

⁴ Ang mga bakwet mahimong mag-atubag kapeligrohan samtang mamakwet o dihang magpuyo sa kampo sa mga bakwet. “Pipila ka semana ming nagbaktas, ug nalabyan namo ang gatosan ka patayng lawas,” nahinumdom si Gad, nga manghod nga lalaki ni Lije. “Dose anyos ko niadtong panahona. Ang akong tiil nanghubag maong giingnan nako ang akong pamilya nga biyaan na lang ko nila. Kay dili gusto ni Papa nga maabtan ko sa mga rebelde, gibaba ko niya. Nakalahutay ra mi, nga nag-ampo ug misalig kang Jehova, ug usahay mangaon ra mig mangga nga among malabyan diha sa dalan.”—Filip. 4:12, 13.

⁵ Sa daghang katuigan, kadaghanan sa mga membro sa pamilya ni Lije nagpuyo sa kampo sa mga bakwet nga gihimo sa United Nations. Apan, dili sila luwas didto. Si Lije, nga karon tigdumala sa sirkito, miingon: “Kadaghanan walay trabaho. Sila manglibak, manginom, manugal, mangawat, ug mga imoral.” Aron dili maimpluwensiyahan, ang mga Saksi diha sa mga kampo kinahanglang magmapuliki sa mga kalihokan sa kongregasyon. (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25) Aron makapabiling himsog sa espirituwal, gigamit nila ang ilang panahon sa mapuslanong paagi, ug daghan kanila ang nagpayunir. Gihuptan nila ang positibong panglantaw pinaagi sa paghinumdom nga, sama sa pagpanaw sa Israel sa kamingawan, ang ilang pagpuyo sa kampo matapos ra.—2 Cor. 4:18.

6, 7. (a) Sa unsang paagi ang “gugma sa Diyos” nagpalihok sa mga Kristohanon sa pagtabang sa ilang mga igsoon nga nanginahanglan? (b) Paghisgot ug pananglitan.

⁶ Ang “gugma sa Diyos” magpalihok nato sa pagpakitag gugma sa usag usa, ilabina sa malisod nga kahimtang. (Basaha ang 1 Juan 3:17, 18.) Dihang nakasinatig kanihit sa pagkaon ang mga Kristohanon sa Judea niadtong unang siglo, ang kongregasyon nag-organisar ug tabang para nila. (Buh. 11:28, 29) Si apostol Pablo ug Pedro nag-awhag usab sa mga Kristohanon sa pag-abiabi sa usag usa. (Roma 12:13; 1 Ped. 4:9) Kon abiabihon ang nagaduawng mga brader, labi pang angayng abiabihon ang mga igsoon kansang kinabuhi nameligro o gilutos tungod sa ilang pagtuo!—Basaha ang Proverbio 3:27. *

⁷ Di pa dugay, libolibo ka Saksi ni Jehova—mga lalaki, babaye, ug mga bata—ang kinahanglang mamakwet tungod sa paggubatay ug paglutos sa sidlakang Ukraine. Ikasubo, may pipila nga namatay. Apan, kadaghanan kanila gipapuyo sa balay sa ilang mga igsoon sa pagtuo sa laing dapit sa Ukraine ug ang uban sa Russia. Nianang duha ka nasod, sila nagpabiling neyutral, nga “dili . . . bahin sa kalibotan,”  ug madasigong “nagpahayag sa maayong balita bahin sa pulong.”—Juan 15:19; Buh. 8:4.

8, 9. (a) Unsang mga hagit ang lagmit atubangon niadtong namakwet sa laing nasod? (b) Nganong nagkinahanglan sila sa atong mapailobong pagtabang?

⁸ Ang pipila napugos pagpuyo sa laing dapit sa ilang nasod, apan ang uban kinahanglang mobakwet ngadto sa laing nasod diin lahi gayod ang palibot. Ang mga gobyerno motagana tingalig pagkaon, sinina, ug puy-anan, apan lagmit ang pagkaon lahi sa naandan. Ang mga bakwet nga gikan sa init nga mga nasod mabag-ohan tingali sa bugnawng klima ug wala mahibalo kon unsay haom nga besti para niana. Kon gikan sila sa baryo, basin dili sila makamaong mogamit sa modernong mga gamit sa balay.

⁹ Ang pipila ka gobyerno may mga programa nga nagtabang sa mga bakwet nga makapasibo sa ilang bag-ong kahimtang. Apan, sagad paglabay sa pipila ka bulan, gidahom nga ang mga bakwet nay mosuportar sa ilang kaugalingon. Lisod tingali ang maong kausaban. Hunahunaa lang, dunganon nimo pagtuon ang bag-ong pinulongan, bag-ong kostumbre, ug bag-ong mga balaod maylabot sa buhis ug mga bayranan, pag-eskuyla, ug pagdisiplina sa bata! Ikaw ba mapailobon ug matinahorong motabang sa mga igsoon nga nag-atubang sa maong hagit?—Filip. 2:3, 4.

10. Unsaon nato pagpalig-on ang pagtuo sa bag-ong nangabot nga mga bakwet? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

¹⁰ Dugang pa, may mga higayon nga lisodlisoron sa mga awtoridad ang mga igsoong namakwet sa pagkontak sa kongregasyon. Ang pipila ka ahensiya nanghulga nga hunongon ang tabang o dili papuy-on ang mga igsoon sa maong nasod kon dili sila modawat ug trabaho nga makapugong nila sa pagtambong sa mga tigom. Kay nahadlok ug walay mahimo, ang pipila ka igsoon nadala sa maong mga hulga. Busa, maayong pakigkitaan dayon ang atong mga igsoong bakwet inig-abot nila. Kinahanglang makita nila nga gimahal nato sila. Ang atong pagkamabination ug praktikal nga tabang makapalig-on sa ilang pagtuo.—Prov. 12:25; 17:17.

11. (a) Unsay pangunang gikinahanglan sa mga bakwet? (b) Sa unsang paagi makapakitag pagkamapasalamaton ang mga bakwet?

¹¹ Sa sinugdan, kinahanglan tingali natong tagan-an ang atong mga igsoon ug pagkaon, sinina, o ubang panginahanglan. * Bisan ang simpleng mga regalo, sama sa paghatag sa usa ka brader ug korbata, dako nag epekto kaniya. Ug dihang magpakitag pagkamapasalamaton ang mga bakwet, nga magmakontento kon unsay ihatag, ilang matabangan ang nag-abiabi nila nga maeksperyensiyahan ang kalipay sa paghatag. Tinuod nga kon magsalig ra ang mga bakwet sa pagkamahinatagon sa uban, mahimong mawad-an silag pagtahod sa kaugalingon ug basin madaot ang ilang relasyon sa mga igsoon. (2 Tes. 3:7-10) Pero nagkinahanglan gyod silag tabang.

12, 13. (a) Sa unsang paagi makahatag ka ug praktikal nga tabang sa mga bakwet? (b) Paghatag ug pananglitan.

¹² Wala magkinahanglag daghang kuwarta aron makahatag ug praktikal nga tabang sa mga bakwet. Mas gikinahanglan nila ang atong panahon ug gugma. Pananglitan, mahimong ipakita nato nila kon unsaon paggamit sa publikong transportasyon, pagpamalit ug barato apan sustansiyadong pagkaon, o kon unsaon pagbaton ug mga galamiton—sama sa makina sa panahi—aron makapanginabuhi. Labawng  hinungdanon, matabangan nimo sila nga makapasibo sa ilang bag-ong kongregasyon. Kon posible, pasakya sila paingon sa tigom. Ipatin-aw usab kon sa unsang paagi sila moduol sa mga tawo diha sa inyong teritoryo. Ipartner sila diha sa ministeryo.

¹³ Dihang nangabot sa usa ka kongregasyon ang upat ka batan-ong bakwet, ang lainlaing ansiyano nagtudlo nila sa pagdrayb, pagtayp, paghimog résumé, ug pag-eskedyul sa ilang panahon aron dili mapasagdan ang ilang pag-alagad. (Gal. 6:10) Wala madugay, silang upat nagpayunir. Ang maong giya, inubanan sa ilang mga paningkamot sa pagpangagpas ug espirituwal nga mga tumong, nakatabang nila sa pag-uswag ug paglikay nga mahimong bahin sa sistema ni Satanas.

14. (a) Unsang tentasyon ang kinahanglang suklan sa mga bakwet? (b) Paghatag ug pananglitan.

¹⁴ Sama sa ubang Kristohanon, kinahanglang suklan sa mga bakwet ang tentasyon ug presyur nga mokompromiso sa ilang relasyon kang Jehova aron lang makabaton ug materyal nga mga butang. * Si Lije, nga gihisgotan ganina, ug ang iyang mga igsoon nahinumdom sa mga leksiyon labot sa pagtuo nga gitudlo kanila sa ilang amahan samtang namakwet sila. “Giusausa niya paglabay ang dili importanteng mga butang nga among gidala. Sa kataposan, iyang giisa ang walay sulod nga bag ug mapahiyomon siyang miingon: ‘Tan-awa! Mao ra niy inyong gikinahanglan!’”—Basaha ang 1 Timoteo 6:8.

15, 16. Unsaon nato pagtabang ang mga bakwet (a) sa espirituwal nga paagi? (b) sa emosyonal nga paagi?

¹⁵ Labaw pa kay sa materyal nga tabang, ang mga bakwet nagkinahanglag espirituwal ug emosyonal nga pagpaluyo. (Mat. 4:4) Ang mga ansiyano makatabang pinaagi sa pagkuhag literatura sa pinulongan sa mga bakwet ug sa pagkontak sa mga brader nga nagsulti sa pinulongan niini. Daghang bakwet ang nahimulag sa ilang mga paryente, komunidad, ug kongregasyon. Kinahanglang bation nila ang gugma ug pagkamabination ni Jehova taliwala sa ilang mga isigka-Kristohanon. Kay kon dili, basig modangop sila sa dili Saksing mga paryente o katagilungsod kinsa makasabot sa ilang kultura ug eksperyensiya. (1 Cor. 15:33) Kon ipabati nato kanila nga bahin sila sa kongregasyon, kita mitabang kang Jehova sa ‘pagbantay  sa mga langyaw nga pumoluyo.’—Sal. 146:9.

¹⁶ Sama sa batang si Jesus ug sa iyang pamilya, ang mga bakwet dili na tingali makapauli sa ilang nasod samtang naa pa sa gahom ang nagpaantos kanila. Dugang pa, sumala sa giingon ni Lije, “daghang ginikanan, nga nakasaksi mismo nga ang mga membro sa pamilya gipanglugos o gipatay, ang dili makaako nga dad-og balik ang ilang mga anak sa dapit diin kini nahitabo.” Aron tabangan ang nakasinati sa maong mga trahedya, ang mga igsoon nga midawat sa maong mga bakwet kinahanglang may ‘pagbati alang sa isigkaingon, inigsoong pagbati, pagkamabination uban ang kalumo, ug pagkamapainubsanon.’ (1 Ped. 3:8) Tungod sa paglutos, ang pipila ka bakwet tingali dili na makig-uban sa mga igsoon, ug basig maulaw sila sa paghisgot bahin sa ilang pag-antos, ilabina atubangan sa ilang mga anak. Pangutan-a ang kaugalingon, ‘Kon akoy naa sa ilang situwasyon, sa unsang paagi gusto kong trataron?’—Mat. 7:12.

17. Sa unsang paagi nakahupay sa mga bakwet ang pagsangyaw?

¹⁷ Daghan sa mga bakwet karon naggikan sa mga nasod diin gidili ang buluhatong pagsangyaw. Tungod sa madasigong mga Saksi diha sa mga nasod nga midawat sa mga bakwet, libolibong bakwet ang nakadungog sa “pulong sa gingharian” sa unang higayon. (Mat. 13:19, 23) Daghang “nabug-atan” ang nahupayan diha sa atong mga tigom ug nakaingon dayon: “Ang Diyos anaa gayod sa inyong taliwala.”—Mat. 11:28-30; 1 Cor. 14:25.

18, 19. Sa unsang paagi ikapakita nato ang pagkamaalamon dihang magsangyaw sa mga bakwet?

¹⁸ Kadtong mosangyaw sa mga bakwet kinahanglang “magmabinantayon” ug ‘magmaalamon.’ (Mat. 10:16; Prov. 22:3) Magmapailobon dihang maminaw sa ilang mga problema, apan ayaw paghisgot ug politika. Sunda ang mga instruksiyon gikan sa sangang buhatan ug sa lokal nga mga awtoridad; ayaw gayod ipameligro ang imong kaugalingon o ang uban. Tungod kay ang mga bakwet lahig relihiyon ug kultura, kinahanglang sayron ug tahoron nato ang ilang pagbati ug opinyon. Pananglitan, ang mga tawo gikan sa pipila ka nasod estrikto kaayo maylabot sa sininaan sa mga babaye. Busa, dihang magsangyaw sa mga bakwet, maayo nga ang atong sinina dili makapandol nila.

¹⁹ Sama sa buotang Samarianhon sa ilustrasyon ni Jesus, gusto natong tabangan ang mga tawo nga nag-antos, lakip na ang mga dili Saksi. (Luc. 10:33-37) Ang labing maayong paagi sa paghimo niana mao ang pagsangyaw kanila. “Importanteng pahibaloon dayon nato sila nga kita mga Saksi ni Jehova ug ang atong pangunang tuyo mao ang pagtabang nila sa espirituwal, dili sa materyal,” matod sa usa ka ansiyano nga daghan nag natabangang mga bakwet. “Kay kon dili, ang pipila makig-uban nato aron lang makabentaha.”

20, 21. (a) Unsay maayong resulta sa pagpakitag Kristohanong gugma ngadto sa mga bakwet? (b) Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

²⁰ Ang pagpakitag Kristohanong gugma ngadto sa “mga langyaw nga pumoluyo” dunay maayong mga resulta. Giasoy sa usa ka sister ang paghawa sa ilang pamilya sa Eritrea tungod sa paglutos. Ang iyang upat ka anak nakaabot sa Sudan human sa walo ka adlaw nga kapoyng biyahe latas sa desyerto. Siya miingon: “Gitratar sila sa mga igsoon didto nga samag suod nga mga paryente. Gitagan-an silag pagkaon, sinina, puy-anan ug transportasyon. May lain pa bang mopasakag mga estranyo sa ilang balay tungod lang kay pareho silag Diyos nga gisimba? Mga Saksi ni Jehova lang!”—Basaha ang Juan 13:35.

²¹ Komosta ang mga anak nga namakwet o milalin uban sa ilang ginikanan? Sa sunod nga artikulo, atong hisgotan kon sa unsang paagi kitang tanan makatabang kanila sa pag-alagad kang Jehova nga malipayon.