1, 2. (a) Anni ira i ziga nga neparubang ta karuan nga wawwaragi? (b) Anni ira nga pakkiavu i mapalattuag?

“TURI namegafu i gerra sibil ta Burundi, egga ta asembli i familiami,” kunna tadday nga brother nga si Lije. “Masingammi nga makkakarela i totolay anna egga ira mamalattug. Nattammakkami nga 11 nga mawwaragi anna i maganami nga baddi laman nga gamit i nevulummi. Nakadde i karuan ta familiami ta tadday nga kampu na refugee ta Malawi, nga maturu tu 1,600 kilometro i karayyuna. Nassirinna i karuan nikami.”

² Ta interu mundo, danuri nanaw ta babaleda megafu ta gerra onu ta pameppersigi ay mabbilang ngana tu maturu 65,000,000​—pinaka-aru nga nerekord. * Nelagum tatun i rinivu ira nga Saksi ni Jehova. Aru i nawawanan tu ideddukadda anna ngamin nga pakkukuada. Anni paga i neparubang nira? Kunnasi tam moffunan yaw nga wawwaragi nga “sigga-pagayaya nga daya-rayawan” si Jehova maski anni i ziga nga nesimmu? (Sal. 100:2) Kunnasi tam gapa efektibo nga malayyagayyan danuri  refugee ira nga ari paga makammu kani Jehova?

3. Kunnasi nga nabbalin tu refugee si Jesus anna i aru ta disipulosna?

³ Kabalin nga sinabarangngan na anghel ni Jehova si Jose nga plano nga patayan ni Patul Herodes si Jesus, i abbing nga si Jesus anna i maganana ay nabbalin tu refugee ta Ehipto. Naddian ira tari adde ta natay si Herodes. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Nappasa i piga dekada, i ollu siglo nga disipulos ni Jesus ay “nawwara-wara ta probinsia na Judea anna Samaria” megafu ta pameppersigi. (King. 8:1) Niprofesiya ni Jesus nga aru ta disipulosna i mafuersa nga mapapanaw ta baleda. Kunna: “Nu darumad-dakamu ta tadday nga ili, magali kamu ta tanakuan nga ili.” (Mat. 10:23) Mariga i mapapanaw maski anni paga i makagafu.

4, 5. Anni nga peligro i neparubang turi ira ta refugee nga (a) napapanaw? (b) maddian ta kampu?

⁴ Mappeligro i refugee ira nu mapapanaw onu maddian ira ta refugee camp. “Liminakag kami tu piga ligguan anna sinalebarammi i magatu ira nga natay,” meraddamman ni Gad, wagi ni Lije. “Dose anios ngà turi. Limippag i takkì yatutta kinagì ta familià nga panawaddà ngana. Manaki na yamà nga mabattang ngà ta rebelde ira yatutta niyakkanà. Nalampasammi i kada aggaw, makimallo kani Jehova anna mattalo sa, anna nu mittan i mangga ira nga masingammi ta dalan i kanayun nga kanammi.”​—Fil. 4:12, 13.

⁵ Piga ragun nga naddian i familia ni Lije ta refugee camp na United Nations. Ngem mappeligro ira tari. Si Lije nga manangngal ta sirkito ngana ta maddaggun, kunna: “Mas aru i awan tu trabahuna. Mat-tsismis, minum, massugal, makkoko, anna imoral ira.” Mawag tu okupadu i Saksi ira ta kampu ta aktibidad ira na kongregasion tapenu malillitadda i marake ira nga influwensia. (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25) Tapenu mattalupaddian ira nga masikan ta espiritual, usadda tu mapia i tiempoda, yatutta aru i nappayunir. Kanayun ira nga nappositibo gukaban na pangigittada ta situasiodda ta pabbiahe na Israelita ira ta disierto, nga ari mabbayag, mangultimo ngana i paddiadda ta kampu.​—2 Cor. 4:18.

6, 7. (a) Kunnasi nga i ‘aya ta Dios’ paguyuanna i Cristiano nga iyawa i pakawagan na wawwaragi? (b) Mangiyawa tu angngarigan.

⁶ Nu ‘ayatattam i Dios,’ mapaguyu ittam nga ipasingan i aya ta kada tadday, neerulay ta mariga ira nga situasion. (Bibbigan i 1 Juan 3:17, 18.) Turi ta nappeligro i ollu-siglo ira nga Cristiano ta Judea megafu ta grabe nga bisin, nangorganisa i kongregasion tu panguffun nira. (King. 11:28, 29) Pinagaram gapa da apostol Pablo anna Pedro i Cristiano ira nga mabbalin tu minammadulo ta kataggi-tadday. (Roma 12:13; 1 Ped. 4:9) Nu sigga-paran nga mamadulo i Cristiano ira ta wawwaragi, mas ngana lallagu nga mawag nga alawatadda i kapangngurugda nga egga ta peligro i inangoda onu napersigi megafu ta pangurugda!​—Bibbigan i Proverbio 3:27. *

⁷ Ta nappasa, rinivu ira nga Saksi ni Jehova​—lallaki, babbay, anna abbarabbing—​i napapanaw anna napeppersigi ta zigattu na Ukraine. Kaddaraddam, natay i karuan. Ngem aru nira i naddian ta kapangngurugda ta tanakuan nga parte na Ukraine, anna aru gapa i naddian ta Russia. Tatun nga dua nga nasion, nattalupaddian ira nga neutral ta pulitika nga nabbalin ira tu ari “kukua na mundo,” anna matalikarag nga nitulu-tuloyda i “nangilayya-gayya ta uvovug.”​—Juan 15:19; King. 8:4.

8, 9. (a) Anni ira nga problema i meparubang ta refugee ira ta bagu nga lugar? (b) Ngatta mawagda i mapasensia nga uffuttam?

⁸ Nu egga ira neyali ta tanakuan nga lugar ta mismu nga nasiodda, aru gapa i netabbo ta ari familiar nga pallevu ta bagu nga nasion. Awayyana nga mangiyawa i gobiernu tu makan, sinnun, anna paddianan, ngem awayyana tu awan tu malada nga gagangay nga kanadda. Meparubang i refugee ira nga naggafu ta mapatu nga lugar ta malammin nga tiempo ta ollu pagalaman anna ariadda ammu nu anni nga sinnun i meyusa. Nu naggafu ira ta babario, ariadda ammu nu kunnasi usan i moderno ira nga appliance ta balay.

⁹ Egga ira programa na karuan nga gobiernu nga manguffun ta refugee ira tapenu maka-adjust ta bagu nga situasion. Ngem ta pappasa na piga vulan, suportan lagapa ngana na refugee ira i sarilida. Dakal nga problema yatun nga alistu nga panguli. Nonopan nga paggiriddanadda nga probleman i paggigiammu tu bagu nga lengguahe, pakibagay ta bagu nga dorob anna ekspektasion ira meyannung ta kondukta, pangiyusa tu oras, tax, pappaga tu bill, pagatende ta eskuela, anna paddisiplina ta ana! Mapasensiammu anna merespetom kari nga moffunan i wawwaragi nga mangarubang ta kunnatun ira nga problema?​—Fil. 2:3, 4.

10. Kunnasi tam mapatuyag i pangurug na duttal ira nga refugee? (Innan i letratu ta gafu na artikulo.)

¹⁰ Egga paga tiempo nga parigatan na autoridad ira i wawwaragi tam nga refugee nga kontakan i kongregasion. Ananassingan na karuan nga ahensia nga meyemmang i passuporta nira onu ariadda meddan tu permiso nga makapaddian tatun nga lugar nu pammanakitadda i trabahu nga mekiddaw nira i ari pagatende ta study. Megafu ta awan tu makuada anna ta assing, minanugu i karuan ta kunnatun nga pamipilit. Yatutta, angngayattam nakuan insigida i wawwaragi tam nga refugee ta paddattalda. Mawag tu matagenoda nga ikavurungattam ira. Mapatuyag i pangurugda nu ikallo anna praktikal nga uffunan ira.​—Prov. 12:25; 17:17.

11. (a) Anni i primeru nga pakawagan na refugee ira? (b) Kunnasi mepasingan na refugee ira i pappabaloda?

¹¹ Ta gafuna, awayya tam nga iyawa ta wawwaragi tam i pakawagadda ta makan, sinnun, onu tanakuan paga. * Maski baddi laman nga gannug, gittana pangiyawa tu kurbata, dakal ngana i efektona. Nu mappabalo i refugee ira, ariadda makkiddaw tu maski anni, moffunadda i nangiyawa nira nga maekspiriensa i pagayaya na pangiyawa. Kakuruganna, awayyana nga mawawan i pangirespeto na refugee ira ta baggida anna madaral i relasiodda ta wawwaragida nu kanayun ngana laman ira nga nakadepende ta uffun na tanakuan. (2 Tes. 3:7-10) Ngem kawagadda i praktikal nga uffun.

12, 13. (a) Kunnasi tam praktikal nga moffunan i refugee ira? (b) Mangiyawa tu angngarigan.

¹² Ari laman nga aru nga kuartu i praktikal nga meyuffun ira ta refugee, nu ari, i aru nga tiempo anna pangikavuruttam. Simple laman, angngariganna i pangipasingan nira nu kunnasi usan i publiko nga transportasion, nu kunnasi makaleg tu trabahu onu paddianan, nu sitaw maggatang tu masustansia ngem mappo nga makan, onu nu kunnasi mapeggan tu rimienta ira tapenu makonnug ira para ta pakawagadda. Pinaka-importante, moffunammu ira nga makiparte ta bagu nga  kongregasiodda. Nu posible, itakem ira mappange ta study. Ipakanawagmu gapa nira nu kunnasida nga layyagayyan i totolay ta mensahe na Pappatulan ta teritorionu. Ivulummu i refugee nga wawwaragi ta ministeriom.

¹³ Turi zimittal i appa nga kabataan nga refugee ta tadday nga kongregasion, aru nga elder i nattuddu nira nga mammanehu, magencode, anna mattura tu résumé, anna neyiskediul i orasda tapenu makapasserbi ira tu mapia kani Jehova. (Gal. 6:10) Turi kua, nabbalin ira tu papayunir. Nakoffun nira i pangigiya anna appursigida nga ipoppollu i espiritual ira nga addetan tapenu mapprogreso anna malillitan i sistema ni Satanas.

14. (a) Anni nga silu i mawag nga labanan na refugee ira? (b) Mangiyawa tu angngarigan.

¹⁴ Gittana tanakuan ira nga Cristiano, mawag tu labanan na refugee ira i silu anna pamipilit nga ikompromiso i pakirelasiodda kani Jehova tapenu makaleg tu material nga ganna-gannug. * Neraddamman ni Lije nga nakagi ta ollu, anna na wawwaragina i leksion na pangurug nga nituddu na yamada nira durante nga mattattammang ira. “Sinaggi-tadday nga nitabbona i karuan nga ari importante nga gamit nga niyakkami. Kabalinna, nipasinganna i awan tu naddianna nga bag anna kinagina nga agga-galo: ‘Masingannu? Yaw laman i kawagattam!’”​—Bibbigan i 1 Timoteo 6:8.

15, 16. Kunnasi tam suportan i refugee ira ta (a) espiritual? (b) emosional?

¹⁵ Mas kawagan na refugee ira i espiritual anna emosional nga suporta anne ta panguffun ta material. (Mat. 4:4) Makoffun i elder ira gukaban na pagaleg tu literatura ta lengguahe na refugee ira anna panguffun nira ta pakkontak ta wawwaragi nga makannammu ta lengguaheda. Aru ira nga refugee i neyarayyu ta madukko ira nga kafamilia anna parientesda, komunidad, anna kongregasion. Mawag tu matagenoda i pangaya anna pangikabbi ni Jehova nira gukaban na kapangngurugda. Ta nu ari, awayyana nga mainfluwensian ira ta ari kapangngurug nga parientes onu karruba nga makalippawa ta kultura anna ekspiriensada. (1 Cor. 15:33) Egga pribilehio tam nga uffunan si Jehova nga ‘igutan i dayu ira,’ gukaban na pangalawa tam nira tu mapia ta kongregasion.​—Sal. 146:9.

¹⁶ Gitta na mabbing nga si Jesus anna i familiana, ari puede nga manoli i refugee ira ta  lugarda nu egga paga laman ta autoridad danuri mameppersigi nira. Kinagi ni Lije, “ari nga meyattam na aru nga magana nga nemammatadda i kafamiliada nga na-rape anna napatay, nga itoli i ánada ta lugar nga nesimmuan na trahedia.” Tapenu moffunan danuri naka-ekspiriensa ta kunnatun nga ziga-riga, mawag nga ipasingan na wawwaragi nga mangalawa ta refugee ira i ‘napakatadday nga appana-panono anna affutu-futuan, pakka-iddu-iddu nga mawwaragi, pakka-alla-allo anna pappakalinno.’ (1 Ped. 3:8) Megafu ta pameppersigi, nabbalin tu ari kuruga mattattannug i karuan nga refugee ira. Mappasirang ira nga paguvovugan i meyannung ta ziga-rigada neerulay ta arubang na anáda. Iyavumu ta baggim, ‘Nu sakan i egga ta situasiodda, kunnasi i kayàku nga pattratuda niakan?’​—Mat. 7:12.

17. Kunnasi nga mabanna-bannayan danuri malayyagayyan nga refugee ira?

¹⁷ Aru ta refugee ira ta maddaggun i naggafu ta nasa-nasion nga megamma i pallayyagayya. Megafu ta matalikarag i Saksi ira ta lugar nga mangalawa ta refugee ira, rinivu nira i ollu pagalaman nga nakaginna ta “uvovug meyannung ta Pammaguray.” (Mat. 13:19, 23) Aru i “agga-kattu ta madammo” nga magaleg tu banna-bannay ta espiritual ta study tam tapus insigida nga umanugu ira: “Kurug nga egga nikamu i Dios.”​—Mat. 11:28-30; 1 Cor. 14:25.

18, 19. Kunnasi tam mepasingan i sirib nu layyagayyattam i refugee ira?

¹⁸ Mawag nga “magimmugug” anna “masirib” danuri mallayyagayya ta refugee ira. (Mat. 10:16; Prov. 22:3) Magginna tu mapia ta pakavurungadda ngem ariannu paguvovugan i pulitika. Tuttulan i direksion na panga nga ofisina anna lokal nga autoridad; ariannu ipay ta peligro i bagginu onu i tanakuan. Gigiammuan anna irespeto i relihion anna alippawatan i kultura na refugee ira. Angngariganna, sobra i pagimmugug na totolay ta tanakuan nga lugar meyannung ta mepappangngo nga sinnun para ta babbay. Yatutta nu layyagayyattam i refugee ira, magimmugug tam nakuan tapenu ariattam makesiddukal.

¹⁹ Gittana masippo nga Samaritano ta ilustrasion ni Jesus, kayà tam nga uffunan i mazziga-riga nga totolay, kunnatun gapa danuri ari nga Saksi. (Luc. 10:33-37) I pangikagi nira ta mapia nga dumug i kapianan nga makua tam nira. “Importante nga ipakanawag insigida nga sittam ay Saksi ni Jehova, nga i primeru nga gakkag tam ay uffunan ira ta espiritual, ari ta material,” nikagi na elder nga nanguffun ta refugee ira. “Ta nu ari, makikkavulu i karuan nittam megafu laman ta personal nga pammakapianan.”

20, 21. (a) Anni i makasta nga resulta na pangipasingan tu Nakristianuan nga aya ta refugee ira? (b) Anni i ikonsidera tam ta tumunug nga artikulo?

²⁰ Makasta i resultana nu mangipasingan tu Cristiano nga aya ta “dayu ira.” Turi ta natay i atawa ni Alganesh, tadday nga sister ta Eritrea, nattammang yaya kavulu i annam nga mabbing nga ànana megafu ta pameppersigi. Kabalin na kabbannag nga walu-aggaw nga pabbiahe ta disierto, nakadde ira ta Sudan. “Trinatu kami na wawwaragi ira tari nga gittana madukko nga parientes, mangiyawa ira tu makan, sinnun, paddianan, anna transportasion,” kunna. “Sinni gapa i mangalawa ta dayu ira megafu laman ta maddayaw ira ta parehu nga Dios? I Saksi ira ni Jehova laman!”​—Bibbigan i Juan 13:35.

²¹ Kunnasi gapa danuri ána nga zimittal kavulu i maganada nga refugee onu tanakuan paga nga dayu? Ta tumunug nga artikulo, ikonsidera tam nu kunnasi nga makoffuttam ngamin nira ta passerbi kani Jehova nga sigga-pagayaya.