Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Kafwenunga “Vamwiza” ‘Vazachile Yehova Nakuwahilila’

Kafwenunga “Vamwiza” ‘Vazachile Yehova Nakuwahilila’

“Yehova eji kukinganga vamwiza.”—SAMU 146:9.

MYASO: 84, 73

1, 2. (a) Ukalu muka veji kumonanga vandumbwetu vamwe? (b) Vihula muka natushimutwila?

NDUMBWETU Lije ambile ngwenyi: “Omu twapwile kukukunguluka chachihanda vatu vaputukile kulijiha mulifuchi lyetu lyaBurundi mwomwo yakulitala hamiyachi. Twamwene vatu vali nakuchina, veka vali nakulyasa mata. Visemi jami vachinyine hamwe nayetu vana vavo 11. Twambachile kaha tuvyuma twatundende nakuchina. Vatanga jami vamwe vatambukile tunda yajikilomita 1,600 nakuchinyina kuchilombo chamatunduke chakuMalawi. Etu twachinyinyine kuvihela vyeka.”

2 Oholyapwa kuli vamwiza vavavulu vakuheta ku 65,000,000 mukaye kosena, vaze vanaseze membo avo mwomwo yajita chipwe yakuvayanjisa. * NaVinjiho jaYehova vavavulu vaze vapwa vamwiza vavalavila hamukana kana. Vamwiza vavavulu vafwisa vausoko namasepa javo nakutokesa vikumba vyavo. Ukalu weka muka veji kumonanga vamwiza? Kaha jijila muka tunahase kukafwilamo ava vandumbwetu mangana ‘vazachile Yehova nakuwahilila’ chamokomoko naukalu vali nakumona? (Samu 100:2) Uno tunahase kwambulila ngachilihi vamwiza vaze kavatachikiza Yehovako?

CHIYOYELO CHAVAMWIZA

3. Vyuma muka vyalingishile Yesu natumbaji twenyi vapwenga vamwiza?

3 Omu Mwangana Helote asakile kujiha Yesu, kangelo kaYehova alwezele Yosefwe mangana achinyine kuEjipitu natanga yenyi, ngocho vapwile vamwiza mulifuchi kana. Vatwaminenga kuze palanga nomu afwile Helote. (Mateu 2:13, 14, 19-21) Omu mwahichile myaka, tumbaji twaYesu “valimwangilile kujingalila jaYuleya naSamaliya” mwomwo yakuvayanjisa. (Vili. 8:1) Yesu atachikijile chimweza ngwenyi vaka-kumukavangiza vavavulu navakaseza membo avo mwomwo yaluyanjisa. Ambile ngwenyi: “Omu navamiyanjisa munganda yimwe, chinyinenu munganda yikwavo.” (Mateu 10:23) Oloze kachapwa chachashi mutu kuseza limbo lyenyiko.

4, 5. Ponde muka veji kumonanga vamwiza (a) halwola veji kuchinanga? (b) hakupwa muchilombo chamatunduke?

4 Vamwiza vanahase kupwa muponde hakuchina chipwe hakutwama muchilombo chamatunduke. Gad, songo yaLije ambile ngwenyi: “Twatambukile havyalumingo vyavivulu, kaha twawanyinenga vivimbi mujila. Halwola kana ngwapwile namyaka 12. Ngocho mahinji ami ajimbile chikuma, kaha ngwalwezele tanga yami ngwami yami ngunazeye liyilenu tuhu. Oloze tata angukafwile mwomwo kasakile vangujihe kuvihwangako. Twalombelenga kuli Yehova hakumbi hakumbi nakupendamina hali ikiye, shimbu jimwe twalilenga kaha jimbuma twawanyinenga mujila.”—Fwili. 4:12, 13.

5 Vatanga jaLije vavavulu vapwilenga muvilombo vyamatunduke vyavaka-United Nations. Chipwe ngocho kavapwile vakukingiwako. Lije uze apwa jino kalama wakujinguluka, ambile ngwenyi: “Vatu kavapwile navyakulingako, ngocho lwola lwosena vapwilenga kaha nakuliyongola, nakunwa wala, nakwiva, nakulinga ujila navilinga vyeka vyavipi.” Vinjiho vaze vapwilenga muvilombo kana vazanyinenga chikuma mumilimo yakushipilitu kuchina kuvahungumwisa kuvatu vavilinga vyavipi. (Hepe. 6:11, 12; 10:24, 25) Vavavulu vazachilenga upayiniya. Vatachikijile ngwavo kaveshi kukatwama lika muchilombo chamatundukeko ngana muze chapwile kuli vaIsalele mupambo.—Koli. 2, 4:18.

KUZANGA MATUNDUKE

6, 7. (a) Uno ‘kuzanga Kalunga’ cheji kulingisanga vaka-Kulishitu valinge vyuma muka? (b) Hanenu chakutalilaho.

6 ‘Kuzanga Kalunga’ cheji kutulingisanga tuzange vakwetu, chikumanyi vaze vali muukalu. (Tangenu WaYowano 1, 3:17, 18.) Omu vaka-Kulishitu vavaYuleya vapwile muzala yakalombolombo mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga, chikungulwilo chavakafwile. (Vili. 11:28, 29) Kaposetolo Paulu naPetulu nawa vakolezezele vaka-Kulishitu vasololenga chisambo kuvandumbwavo. (Loma 12:13; Petu. 1, 4:9) Kachi nge vaka-Kulishitu navasolwelanga chisambo vandumbwavo vaze vanavatambukila, kahanyi vatela kuhambakanyisaho kuli vaze vali nakumona ukalu, navaze vanakuyanjisa mwomwo yalufwelelo lwavo.—Tangenu Vishimo 3:27. *

7 Kalinwomu ngana Vinjiho jaYehova vavavulu vachinyine muEastern Ukraine mwomwo yavikokojola naluyanjisa vyapwilemo. Vamwe vavajihile, oloze vavavulu vavatambwile kuli vandumbwavo mujingalila jeka jamuUkraine, kaha vakwavo vavatambwile kuli vandumbwavo muRussia. Kavazanyinenga muvihande vyalifuchi nachiyuloko, kaha kavapwile muli “vaka-kayeko.” Vatwalileho lika “kwambulula mazu amujimbu wamwaza.”—Yowa. 15:19; Vili. 8:4.

KAFWENU MATUNDUKE VAZAMISE LUFWELELO LWAVO

8, 9. (a) Ukalu muka veji kumonanga matunduke kumafuchi kuze veji kuyanga? (b) Mwomwo ika twatela kuvakafwilanga?

8 Vatu vamwe veji kuchinyinanga kuvihela vyeka vyamulifuchi lyavo, oloze veka veji kuyanga kumafuchi eka aungeji. Fulumende yinahase kuvahana vyakulya, vyakuvwala nahakusavala, oloze kaveshi kuhasa kuwana vyakulya vize vejililako. Matunduke vaze veji kufumanga kumafuchi kuze kwapwa kuzuma, cheji kuvakaluhwilanga nge vali kumafuchi kututa chikuma. Kaha nawa nge vanakufuma kumembo, cheji kuvakaluhwilanga kuzachisa vinoma vyamakumbi ano nge vanayi kumbaka.

9 Jifulumende jimwe jeji kuwahisangako vyuma vimwe mangana vakafwe matunduke vejilile kutwama kuchihela vali. Oloze mukuhita chalwola veji kuvalwezanga jino valizakame vavene. Echi chinahase kuvakaluhwila. Mwomwo halwola kana vatela kulinangula lilimi, kukavangiza jishimbi jalifuchi, kufweta mitelo, nakunangula vana jishimbi jamulifuchi kana navyuma vyeka. Kutala namulisuula kukafwa vandumbwetu vali muukalu kanou tahi?—Fwili. 2:3, 4.

10. Tunahase kujikijisa ngachilihi lufwelelo lwavandumbwetu vamatunduke? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

10 Lwola lumwe fulumende yinahase kukaluhwisa vyuma nakulingisa vandumbwetu vahone kuya nakukunguluka. Mauka amwe eji kulwezanga vandumbwetu ngwavo navalitwamina kuvakafwa chipwe navavahanga nge navakana kuzata milimo yize nayivalilanga lwola lwakuya nakukunguluka. Vandumbwetu vamwe vanahononga kuhonesa cheseko kana mwomwo yawoma nakukalikiza. Shikaho nge vandumbwetu vaneza mungalila yetu, twatela kwanguhwanga kuya nakuvamona. Vatela kumona ngwavo twavazakama. Kuvevwila keke nakuvakafwa, nachizamisa lufwelelo lwavo.—Vishi. 12:25; 17:17.

JILA YIKWAVO YAKUKAFWILAMO MATUNDUKE

11. (a) Vandumbwetu vamatunduke vasakiwa kuvakafwa muvyuma muka? (b) Kaha vanahase kusolola ngachilihi muchima wakusakwilila?

11 Tunahase kukafwa vandumbwetu hakuvahana vyakulya, vyakuvwala navyuma vyeka vyasakiwa mukuyoya. * Navawahilila numba vene nge namuvahana chuma chize munamono ngwenu kacheshi chachilemu chikumako. Kaha nawa nge navapwa namuchima wakusakwilila nakuhona kulombalomba chikuma nachisuulwisa vaze vanakuvakafwa. Oloze nge navapendamina kaha hali vandumbwavo vavakafwenga nachizeyesa vandumbwavo. (Teso. 2, 3:7-10) Chipwe ngocho vasakiwa kuvakafwa chikuma.

Natukafwa ngachilihi vandumbwetu vaze vapwa vamwiza? (Talenu palangalafu 11-13)

12, 13. (a) Tunahase kukafwa ngachilihi matunduke? (b) Hanenu chakutalilaho.

12 Kukafwa matunduke kachasakiwa jimbongo kahako, oloze chasakiwa kuvazakama hakuzachisa lwola lwetu. Twatela kuvalweza kuvitulilo vyajisacha, kwakulanjila vyakulya vyamwaza vyandando yayashi, nakwakulanjila vinoma vyakuzachisa mangana vawane mwakuyoyela. Chuma chachinenenyi, mwatela kuvakafwa valikate navandumbwavo muchikungulwilo. Munahase kuvambatangako hakuya nakukunguluka. Valwezenu nawa mwakwambulila vatu vamungalila yenu nakuzatanga navo muwande.

13 Chakutalilaho, muchikungulwilo chimwe mwejile vakweze vawana vamatunduke, kaha vakulwane vavanangwile kutambukisa minyau, kutayipa, namwakusonekela mapapilo akwihwilaho milimo, nakuvakafwa nawa mwakunonekela lwola mangana vazachile kanawa Yehova. (Ngale. 6:10) Nakushimbula chiku, ava vakweze vosena vawana vaputukile kuzata upayiniya. Vyuma vavakafwile hamwe kaha nakukilikita chavo vyavalingishile vazovoloke kushipilitu nakuhona kundupukila mukaye kaSatana.

14. (a) Vandumbwetu vamatunduke vatela kumika muvyeseko muka? (b) Hanenu chakutalilaho.

14 Ngana mwavaka-Kulishitu vosena, navandumbwetu vamatunduke navakiko vatela kumika muvyeseko kuchina kuvashinyinyika vafwile vyuma vyamukuyoya nakuhokola usoko wavo naYehova. * Lije uze twavulukanga hakavanga navandumbwenyi veji kwanukanga omu sevo asolwele lufwelelo lwakukola nahalwola vapwile nakuchina. Lije ambile ngwenyi: “Tata ambilile vyuma vize kavyapwile vyavilemu chikumako. Kaha amwesele kukanwa nakwamba ngwenyi: ‘Evi vikiko kaha vinakusakiwa.’”—Tangenu WaChimoteu 1, 6:8.

KUZAKAMA MATUNDUKE MUVYUMA VYAVILEMU CHIKUMA

15, 16. Tunahase kukafwa ngachilihi matunduke (a) kushipilitu? (b) muvishinganyeka?

15 Chuma chachilemu twatela kukafwa chikuma vandumbwetu vamatunduke shina kushipilitu namuvishinganyeka. (Mateu 4:4) Vakulwane vatela kuvakafwa hakuvahana mikanda yamulilimi lyavo, nakutonda vandumbwetu vaze vatachikiza lilimi kana mangana vashimutwile navo. Matunduke vavavulu veji kulipikanga nauli mwomwo yakuhona kulikata namasepa javo, navausoko nachikungulwilo chavo. Shikaho twatela kuvasolwela chisambo mangana vamone ngwavo Yehova avazanga hamwe kaha navandumbwavo. Oloze nge katweshi kulinga ngochoko, kaha vanahase kulikata navausoko namasepa vaze kavapwa Vinjihoko nakuvahungumwisa. (Koli. 1, 15:33) Nge natuvazakama nakuvasolwela chisambo, kaha natuzachila hamwe naYehova uze “eji kukinganga vamwiza.”—Samu 146:9.

16 Vamwiza vamwe kaveshi kukinduluka kwimbo lyavoko nge vaze vaka-kole javo hanga kuvachili. Lije ambile ngwenyi, “visemi vamwe vaze vamwene vyuma vyavipi valingile vaze vaka-kole, vyakufwana nge kujiha vausoko wavo nakuvapika, cheji kuvakaluhwilanga kukinduluka cheka.” Nge matunduke vaneza mungalila, vandumbwetu vatela ‘kuvazakama, nakuvazanga, nakuvevwila keke, nakupwa vakulinyisa.’ (Petu. 1, 3:8) Vandumbwetu vamwe vamatunduke veji kwivwanga sonyi kuhanjika haukalu vahichilemo chikumanyi nge vali hamwe navana vavo. Lihulisenu ngwenu, ‘Nge yami ngwapwanga muukalu kana, kachi nangusaka vakwetu vangulingile vyuma muka?’—Mateu 7:12.

KWAMBULILA MATUNDUKE

17. Uno kwambulila matunduke nachivavendejeka ngachilihi?

17 Matunduke vavavulu vafuma kumafuchi kuze vakanyisa mulimo wetu. Shikaho kumafuchi veji kuchinyinanga kukiko jino vali ‘nakwivwila mazu aWangana.’ (Mateu 13:19, 23) Vatu vavavulu vaze vali “nakufulyangila” vali nakusuulukanga nge vanayi kukukunguluka chetu, ngocho veji kwambanga ngwavo: “Chikupu vene Kalunga ali muli enu.”—Mateu 11:28-30; Koli. 1, 14:25.

18, 19. Natupwa ngachilihi vakuvanguluka hakwambulila matunduke?

18 Vandumbwetu vaze veji kwambulilanga matunduke vatela kupwa ‘vakuvanguluka’ kaha nawa ‘vakuzangama.’ (Mateu 10:16; Vishi. 22:3) Ivwililenunga omu navamilweza ukalu wavo, oloze kanda kushimutwilanga navo vihande vyalifuchi nachiyuloko. Kavangizenu vyuma navamilweza kuofesi yamutango nakufulumende kuchina namunehela ukalu vandumbwenu chipwe yenu vavene. Mwatela kuvumbika kwitava chavo. Chakutalilaho, vatu kumafuchi amwe vasaka mapwevo vavwale mukavumbi. Shikaho mwatela kuvwala uvwalo uze nauhona kufutwisa vatu kumuchima nakuhona jino kwivwilila kumujimbu wamwaza.

19 Ngana mwakaSamaliya wamuchishimo chaYesu, nayetu twasaka kukafwa vatu vanakuyanda navaze kavapwa Vinjihoko. (Luka 10:33-37) Tweji kulinganga ngocho hakuvambulila mujimbu wamwaza. Mukulwane umwe uze nakafwenga matunduke ambile ngwenyi: “Chapwa chamwaza kulisolola hatoma ngwetu twapwa tuVinjiho jaYehova, kaha mulimo wetu waunene wapwa wakukafwa vatu kushipilitu keshi wakuvahana vyuma vyamukuyoyako. Nge chiku kaha vanahase kwiza nakukunguluka mwomwo yakusaka kaha tuvakafwe.”

NGANYO YEJI KUFUMANGAMO

20, 21. (a) Nganyo muka yatwama hakusolwela vamwiza zangi? (b) Vyuma muka natushimutwila muchihande nachikavangizaho?

20 Kusolwela “vamwiza” zangi cheji kunehanga nganyo. Ndumbwetu wapwevo walijina lyaAlganesh wakuEritrea, achinyine navana venyi 6 omu afwile lunga lyenyi mwomwo yaluyanjisa lwapwilemo. Vatambukile makumbi 8 naufuku namusana kaha vahetele mulifuchi lyaSudan. Ambile ngwenyi, “Vandumbwetu vatuzakamine kwijiva nge tuvausoko wavo, vatuhanyinenga vyakulya, vyakuvwala, namwakusavala najimbongo jakufwetela kuminyau. Vinjiho jaYehova kaha vakiko veji kutambulanga vangeji hamembwavo mwomwo veji kulemesanga Kalunga umwe kaha.”—Tangenu Yowano 13:35.

21 Uno tunahase kukafwa ngachilihi vana vaze veji kwizanga navisemi javo? Muchihande nachikavangizaho natushimutwila omu tunahase kuvakafwa mangana vazachile Yehova nakuwahilila.

^ par. 2 Muchihande chino tunazachisa lizu “vamwiza” kulumbununa vatu vaze vanaseze membo avo nakuya kulifuchi lyeka chipwe kungalila yeka yamulifuchi lyavo mwomwo yajijita, naluyanjisa, chipwe mwomwo yaponde yakulijila. Liuka lyaUNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) lyamba ngwalyo: “Mutu umwe havatu 113 mukaye kosena apwa mwiza.”

^ par. 6 Talenu chihande chakwamba ngwavo “Kanda Namuvulyama Kusolwelanga Vangeji Likojiko” muKaposhi Kakutalila waOctober 2016, mafwo 8-12.

^ par. 11 Nge vandumbwetu vamatunduke vaneza, kaha vakulwane muchikungulwilo vatela kwanguhwa kukavangiza jindongi jatwama mumukanda waValongesa Valinge Mwaya Muchima waYehova, kapetulu 8, palangalafu 30. Vatela kutumina ofesi yamutango kuzachisa keyala ya jw.org mangana yihulise hali ava vandumbwetu kuvikungulwilo kuze vanafumu. Shimbu navavandamina vavakumbulule, vatela kuhulisa ava vandumbwetu vamatunduke mukuzangama mangana vatachikize chiyoyelo chavo chakushipilitu.

^ par. 14 Talenu chihande chakwamba ngwavo, “Kakweshi Mutu Mwahasa Kuzachila vaMyata Vavaliko” nechi chakwamba ngwavo, “Pwenunga Vakumika—Yehova Ikiye Muka-Kumikafwa” muKaposhi Kakutalila waApril 15, 2014, mafwo 17-26.