Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Kukwatha “Vangendthzi” ‘Valemethe Shukulu Kalunga na Kujolela’

Kukwatha “Vangendthzi” ‘Valemethe Shukulu Kalunga na Kujolela’

“Shukulu Kalunga anyunga vangendthzi.”—MYATHO 146:9.

MYATHO: 84, 73

1, 2. (a) Vukalu muka vuvanaliwana navwo vandolome na vandokathzi vetu vamo? (b) Vihula muka vitwatha kulihula?

NDOLOME Lije wendekele ngwendi: “Muyashangumukile ndthzita mu Burundi, nanga yetu yakele ku chiwano cha chitingitingi. Twamwene vanu vashatothzoka, veka vapilula mata. Vithemi, netu vana va kupwa 11 twatewele lika na vuthzalo vwa kupwamo. Vaka-nanga yetu vamo vatewelele ku chilombo cha mapituka cha ku Malawi. Vendele vungendthzi vwa kutuvakana vimailu 1,000 (1,600 km). Yetu vamo twalishandokele.

2 Mapituka vaje vanathethza membo avo na kutewa ndthzita nambe mapaketho, vanatuvakana nambala ya kupwa 65,000,000, mu kaye mwoshe. Eyi inapu nambala yakama manene. * Ha nambala eyi yakama ngechi, hali na Vakaleho va Yehova vavangi. Vamo vanathsitha vanu vavathzema na kuthethza vyuma vyavo. Vukalu muka vukwavo vuvanaliwana navwo? Twatha kukwatha vati ava vandolome na vandokathzi vetu ‘valemethe Shukulu Kalunga na kujolela’ nambe ngwavo vali mu vyetheko? (Myatho 100:2) Cho twatha kwambulula vati muthzimbu wauvwa ku mapituka vaje kuvathzivuka Yehova?

VUYOYE VWA MUKA-KWIJA

3. Yesu na vandongethi vendi vathethzele vati mafuti avo?

3 Omwo kangelo ka Yehova wanangwile Yosefa ngwendi Mwene Helonde ashaka kuthsiya Yesu, Yesu na vithemi vendi vatewelele ku Ingito. Vakakele kuje vene kweta noho hathsililile Helonde. (Mateo 2:13, 14, 19-21) Mukwetile myaka yaingi, vandongethi va kulivanga “vashandokelele mu mafuti a Yundeya na Samaliya” kutewa mapaketho. (Vili. 8:1) Yesu wathzivukile ngwendi vaka-kumukavangeya vavangi vakavathindiya kuthethza membo avo. Wendekele ngwendi: “Omwo vakamiyandetha mu limbo limo, teweleni ku limbo likwavo.” (Mateo 10:23) Kuthethza membo kwapwa kwakukalu.

4, 5. Vukalu muka vuvakaliwana navwo mapituka omwo (a) vathethza membo avo? (b) vali mu chilombo cha mapituka?

4 Mapituka vanatha kuliwana na vukalu omwo vatewela ku mafuti eka nambe kuyoya mu chilombo cha mapituka. Gad, shongo ya Lije, wendekele ngwendi: “Twendele vyalumingo vyavingi na kujombothzoka vivimbi vyavingi. Ha thimbu oyo njakele na myaka 12. Mendi ange athzimbile manene, ngechi njalekele vaka-nanga yange ngwange njithethzeni lika. Vatate kuvanjechelele ngwavo vanjithsiye ku mashwalale vaka-kutengulukila, ngechi vanjijundwile na kuya nange. Kulombela ha litangwa na litangwa na kukulahela manene Yehova kwatukwathele, cho thimbu imo twakele na kuyoyela ha vimango vije vyathokele ku ngila.”—Fili. 4:12, 13.

5 Vwingi vwa vaka-nanga ya Lije vakele mu vilombo vya mapituka vya vaka-United Nations ha myaka yaingi. Oloni omwo mu vilombo mwakele vukalu. Lije uje napu oni ntwama wa kuthzenguluka wendekele ngwendi: “Vanu vavangi kuvakele na kupanga. Vakele na kufweya na kupenda na kweha vweho vwa linyanyamena na kwiva na kulinga vukwithzi.” Vakaleho vaje vakele muje mu vilombo vapandele kufwitangana mu vipangi vya ku chikungulukilo mangana vajenjuke ku vyuma vyavivi. (Heve. 6:11, 12; 10:24, 25) Vapangethele mwamuvwa thimbu yavo mu kulinga vupayiniya mangana vatakame ku sipilitu. Cho echi chavakwathele vakale na vithinganyeka vyavivwa na kwetheketha tumbamethi yavo ya mu chilombo ku vungendthzi vuvendele Vaisalele mu mambo, na kwanuka ngwavo tangwa vakatunda muje mu vilombo.—2 Koli. 4:18.

KUMWETHA CHITHZEMO KU MAPITUKA

6, 7. (a) ‘Chithzemo chetu kuli Njambi’ chikatushongangeya vati tukwathe vandolome vetu vaje vali mu vukalu? (b) Endekeni chakumwenako.

6 ‘Chithzemo chetu kuli Njambi’ chikatushongangeya tumwethe chithzemo kuli umo na mukwavo, maneneni ha vithimbu vya vukalu. (Tandeni 1 Yowano 3:17, 18) Omwo kwakele njala ya lyangengela kuli vaka-Kilisitu va mu Yundeya va mu thimbu ya tupositolo, chikungulukilo chavakwathele. (Vili. 11:28, 29) Kapositolo Paulu na Petulu navo lalo vashongangeyeye vaka-Kilisitu vakwathe vakwavo. (Loma 12:13; 1 Petu. 4:9) Vaka-Kilisitu vanapande kukwatha vanu, maneneni vakwavo vaka-kukulahela vaje vali mu vushonde vwa kuthsa nambe vaje vavanapaketha mwafwa ya likulahelo lyavo—Tandeni Vithimo 3:27. *

7 Vakaleho va Yehova vavangi va vanalume na vanakathzi na vanike vatewele mu ngangela ya Lifuti lya Ukraine mwafwa ya kuvapaketha na ndthzita. Vamo vavathsiyile. Oloni vungi vwavo vavambatele kuli vandolome vavo va ku sipilitu va ku mitambela yeka ya lifuti lya Ukraine, vakwavo cho vavatambwile kuli vandolome vavo va ku lifuti lya Russia. Mu mafuti awa atunendeka, voshe kuvalikovelethele mu viñanda vya vupolitiki mwafwa ‘kuvakundamene ku vaka-kaye,’ cho vali na kutwalelelaho “kwambulula lijwi.”—Yowa. 15:19; Vili. 8:4.

KUKWATHA MAPITUKA VAKANYAMETHE LIKULAHELO LYAVO

8, 9. (a) Mapituka vatha kuliwana na vukalu muka mu mafuti eka? (b) Mwafwa vika tunapande kuthimpa omwo tuvakwatha?

8 Nameme vanu vamo vanatundu ha membo avo na kuya ku mitambela yeka ya mu lifuti lyavo, oloni veka vanatewela ku mafuti eka. Fulumende inatha kuvana vyakulya na vuthzalo noku kwa kulala, oloni vyakulya vimo vivanethzilila mpamo vyahiko. Mapituka vaje vatunda ku mafuti a kushaluka vanatha kuwana vukalu vwa kukala mu lifuti lya kutonola, cho echi chinatha kuvakaluwila kuthzivuka chifwa cha vuthzalo vuvanapande kuthzala. Nga vatunda mu membo, kunatha kuvakaluwila kuthzivuka mwa kupangethela vyuma vimo vya vundele.

9 Vifulumende vimo vikalongetha mapituka vathzivuke muvanatha kuyoyela mu lifuti muvanatewela. Oloni hanima ya vingonde vyavindondo, mapituka vanatha kuvaleka ngwavo valimwene. Echi chinatha kuvakaluwila. Achithinganyekeni kulifwita chakala ha kulinga vyuma ha thimbu imo lika vya kufwa ngwe, kulilongetha ndaka yeka na kwithzilila mashiko amaha na kutembwinina futithi na yoyethi yaiha na kufweta lithimu na kufwetela vyuma vyeka na kukovela sikola na kulongetha vana. Vati, mwatha kuthimpa na kukala na kathingimiko omwo mukwatha vandolome na vandokathzi vaje vali mu vukalu ovu ndi?—Fili. 2:3, 4.

10. Twatha kutakametha vati likulahelo lya mapituka? (Kengeni chikupulo ha liputa 3)

10 Thimbu imo vaka-fulumende vakavindika Vakaleho va Yehova vaje vapwa mapituka kuya ku chikungulukilo. Vimunga vimo vya vaka-kukwatha vakavyana kukwatha vandolome vetu nambe kuvasheka nga vavyana kukovela chipangi chije chivonowetha kuya ku viwano. Vandolome vamo vanakovela evi vipangi omwo ya kuthziva lyova. Ngechi tunapande kwendela vandolome vetu vaje vapwa mapituka vacheta lika. Vanapande kumona ngwavo twavaka mbunge. Nga tuvakwatha na kuvamwetha ngothzi, cho tutakametha likulahelo lyavo.—Vithi. 12:25; 17:17.

KUKWATHA MAPITUKA KU MUVILA

11. (a) Vyuma muka vitunatha kwana mapituka? (b) Mapituka vatha kumwetha vati kukandelela?

11 Tunatha kulivanga kwana vandolome vetu vyakulya na vuthzalo na vyuma vikwavo vivatonda. * Nambe vene kuvana vyuma vyavindondo vya kufwa ngwe tayi kunatha kuvathzitha kuvwaha. Nga mapituka vamwetha kukandelela na kujeneka kulombalomba manene, cho echi chinatha kuthzivitha kuvwaha vaje vavana vyuma. Oloni kukulahela lika kutambula, kunatha kushawitha mapituka na kumanetha vuthamba vwavo na vandolome vavo. (2 Tesa. 3:7-10) Oloni tunapande kuvakwatha.

Twatha kukwatha vati vandolome na vandokathzi vetu va mapituka? (Kengeni palangilafu 11-13)

12, 13. (a) Twatha kukwatha vati mapituka ku muvila? (b) Endekeni chakumwenako.

12 Kukwatha mapituka kukulumbununa ngwavo kuvanga tuvane vimbongo vyavingi, oloni tunatha kuvakwatha mu vingila vyavingi. Tunatha kuvamwetha mwakwendela mu minyau ya mbunga noku kwakulandela vyakulya vyavivwa vya ndando ya kwithi nambe mwakuwanena chikwata chimo cha kupangetha nambe kulilongetha vipangi vya ku mavoko vije vyatha kuvakwatha mu vuyoye. Mwatha kuvakwatha vapange manene vipangi vya mu chikungulukilo muvanajalukila. Nga chitava, mwatha kuvambata mu munyau weni na kuya navo ku viwano. Valumbunwineni muvatha kwambulwila muthzimbu wa Vumwene ku vanu va mu chitingitingi cheni. Yeni hamo lika na vandolome na vandokathzi veni va mapituka mu lihya.

13 Omwo vakwenje vawana va mapituka vetele ku chikungulukilo chimo, vakulunu vavalongethele kwendetha minyau na kuthoneka kupangetha kompyuta na kuthoneka mukanda wa kulomba vipangi na kuvamwetha mwakunonekela mwamuvwa thimbu yavo mangana vapangele Yehova mu kushula. (Ngala. 6:10) Kutundoho, voshe vawana vapwile vapainiya. Vukwathi vuvatambwile ku vakulunu na kufwitangana kwavo mu kutwameka vyuma vya ku sipilitu kulutwe, vyavatakamethele na kuvanyungilila ku vyuma vyavivi vya mu kaye ka Satana.

14. (a) Mapituka vanapande kutakamena vyetheko muka? (b) Endekeni chakumwenako.

14 Ngechi lika mwa vaka-Kilisitu vavangi, mapituka navo vanapande kutakamena vyetheko vya kushaka kulikungulwila vyuma vyavingi vije vyatha kuthzeyetha vuthamba vwavo na Yehova. * Lije uje tunendeka ku maputukilo na vishongo vendi, vanukile chilongetha cha kukala na likulahelo chivavalongethele vaishe omwo vakele na kutewa. “Vatate vashangumukile kumbangela vitenga vimo vya kujeneka theho vitwambatele. Ku mamanethelelo vatumwethele ngonga yavo ya mupulungwa na kwendeka mu kuvwahelela ngwavo: ‘Mwamono, evi vikevyo lika vya theho.’”—Tandeni 1 Timateo 6:8.

VUKWATHI VWAKAMA VUTUNAPANDE KWANA MAPITUKA

15, 16. Twatha kukwatha vati mapituka (a) ku sipilitu? (b) vakale na vithinganyeka vyavivwa?

15 Kutwapandele kukwatha lika mapituka ku muvila, oloni tunapande kuvakwatha manene ku sipilitu na kuvathzembeleka. (Mateo 4:4) Vakulunu vatha kuvakwatha mu kuvana mavulu a mu ndaka yavo na kulomba vandolome vaje vathzivuka ije ndaka mangana valilongethe navo. Mapituka vavangi vanathethze membo avo na vinanga vyavo na vikungulukilo vyavo. Tunapande kuvamwetha ngothzi mangana valithzive ngwavo Yehova wavathzema. Nga kutulingi ngocho, cho vanatha kuya kuli vavushoko vwavo nambe vavuthamba va kujeneka kukulahela, vaje vanatha kuvongumuna na vyuma vya chithemwa. (1 Koli. 15:33) Nga tuvatambula mwamuvwa mu chikungulukilo, cho tupangela hamo lika na Yehova mu ‘kunyunga vangendthzi.’—Myatho 146:9.

16 Ngechi lika muchafwile kuli Yesu na vaka-nanga yendi, mapituka navo hamo kuvatha kwiluka ku membo avo okuni vaka-kuvapaketha vachili na kuyula. Lije wendekele lalo ngwendi: “Vithemi vavangi vaje vamwene vaka-nanga yavo vavapika na kuvathsiya, kuvatha kuthinganyeka vya kwilwitha vana vavo kuje kuvatundile.” Vandolome va mu mafuti aje avakatewela mapituka vanapande ‘kukala na kulitombola kumo na viyongola vimo, na kulithzema umo na mukwavo, na kukala na ngothzi kuli umo na mukwavo’ mu kukwatha vaje vakele mu vukalu vwa chifwa echi. (1 Petu. 3:8) Mapaketho ananenethela mapituka vamo vathzive lyova nambe shwamwa ya kwendeka ha vukalu vuvanaliwana navwo, maneneni ha kati ka vanike. Lihuleni ngweni: ‘ Ngwe yange njapwile lipituka ngwe njishaka ngwange vanu vanjambate vati?’—Mateo 7:12.

KWAMBULWILA MAPITUKA VAJE KETHI VAKALEHO

17. Kwambulwila mapituka kuvakwatha vati?

17 Mapituka vavangi matangwa ano vatunda mu mafuti avanavindika chipangi chetu cha kwambulula. Twakandelela kuli Vakaleho vaje vali mu mafuti muvakatewela mapituka mwafwa mapituka vavangi vali na kutambula “majwi a Vumwene” lwa kulivanga. (Mateo 13:19, 23) Vanu vavangi vaje “vanambata vya kulema” vakawana kuhwima ku sipilitu omwo vaya ku viwano vyetu, cho vakendeka ngwavo: “Njambi ali neni kuno.”—Mateo 11:28-30; 1 Koli. 14:25.

18, 19. Twatha kumwetha vati mana omwo twambulwila mapituka?

18 Vaje vambulwila mapituka vanapande ‘kunyanyama’ na kukala na “mana.” (Mateo 10:16; Vithi. 22:3) Vatolilileni mwamuvwa omwo vamileka vukalu vwavo, oloni kethi muthimutwiye vya vupolitiki. Kavangeyeni mashiko avamyana vaka-munango na vaka-fulumende. Kethi mulikovelethe mu vukalu yeni vavenya nambe kukovelethamo vakweni. Thzivukeni na kuthingimika vulombelo na vithemwa vya mapituka. Chakumwenako, vanu va mu mafuti amo vashaka ngwavo vanakathzi vathzale mu ngila ije inapande. Ngechi, omwo mwambulwila mapituka munapande kuthzala mwamuvwa mangana kethi muvatanwithe.

19 Ngechi lika mwa Kasamaliya wa mu chithimo cha Yesu, netu tushaka kukwatha vanu vaje vali mu vukalu, kwambatethelela na vaje kethi Vakaleho. (Luka 10:33-37) Ngila yaivwa ya kulinga ngocho, inapu kuvambulwila muthzimbu wauvwa. Mukulunu umo uje nakwatha mapituka vavangi wendekele ngwendi: “Tunapande kuvalumbunwina mwamuvwa ngwetu tu Vakaleho va Yehova, cho chipangi chetu chapwa cha kukwatha vanu ku sipilitu, kethi ku muvila. Nga kutuvalumbunwina, cho vanatha kulikwatathana netu mu kushaka lika vawaneneho vukwathi vwa ku muvila.”

VYUMA VYAVIVWA VITUNDAMO

20, 21. (a) Vuvwa muka vukatundu mu kumwetha chithzemo cha vaka-Kilisitu ku mapituka? (b) Vika vituthimutwiya mu chilongetha chinatako?

20 Kuli vuvwa vukatundu mu kumwetha chithzemo cha vaka-Kilisitu ku “vangendthzi.” Ndokathzi Alganesh mwathsithile munalume wendi, watewele mapaketho aje akele mu lifuti lya Eritrea hamo lika na vana vendi va kupwa 6. Vendele mu mambo ha matangwa 8 athina vakete ku Sudan. Ou ndokathzi wendekele ngwendi: “Vandolome vatutambwile mwamuvwa ngwe tu vavushoko vwavo na kutwana vyakulya na vuthzalo noku kwa kulala na kutwana vimbongo vya ngila. Veya vatha kutambula mwamuvwa vangendthzi mwafwa lika ngwavo vakalombela Njambi umo lika? Kuvanga Vakaleho va Yehova lika.”—Tandeni Yowano 13:35.

21 Twatha kukwatha vati vanike vavangi vaje vapwa mapituka hamo lika na vithemi vavo na vaka-kwija? Mu chilongetha chinatako tuthimutwiya omwo tuvavoshe twatha kuvakwatha vapangele Yehova mu kuvwahelela.

^ par. 2 Muno mu chilongetha tupangetha lijwi lya “mapituka” kulumbununa vanu vaje vanathethza membo avo na kuya ku lifuti lyeka nambe ku mwela weka wa mu lifuti lyavo mwafwa ya ndthzita nambe mapaketho nambe vukalu vweka. Vaka-munga ya UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) vanendeka ngwavo ano matangwa “mu kaye koshe, hakati ka vanu va kupwa 113, umo napu muka-kwija.”

^ par. 6 Kengeni ñanda yendeka ngwavo: “Anukeni Kutambula Vangendthzi Mwamuvwa” mu Kaposhi ka Kukengela ka October 2016, lipu. 8-12.

^ par. 11 Mapituka vacheta lika, vakulunu vanapande kukavangeya vivanathoneka mu livulu lya Mo Lu Swalisanezi Ku Eza Tato Ya Jehova kapetulu 8, palangilafu 30. Vakulunu vatha kuthonekela ku ofisi ya munango ya mu lifuti lyavo kupangetha jw.org mu kuthimutwiya na vikungulukilo vya ku lifuti lyeka. Ava vakulunu vanatha kwihwithitha vathzivuke chikungulukilo mwakele owo lipituka na chipangi chakele na kupanga okwo ku chikungulukilo mangana vamone muvatha kumukwathela ku sipilitu.

^ par. 14 Kengeni ñanda ya “Na Umo Wahi Atha Kupangela Vashukulu Vavali” neyi ya “Pweni va Kuthimpa, Yehova Ikeye Mukwathi Weni” mu Kaposhi ka Kukengela ka Silozi ka April 15, 2014, lipu. 17-26.