1, 2. (a) Ke mathata afe ao ba bangwe ba bana babo rena le dikgaetšedi ba nago le ona? (b) Re swanetše go ipotšiša dipotšišo dife?

NGWANABO RENA yo a bitšwago Lije o re: “Ge merafo e be e thoma go bolayana kua Burundi, lapa la gešo le be le le kopanong. Re be re bona batho ba tšhaba e bile ba thuntšhana. Nna, batswadi ba ka le bana ba gešo ba lesome re ile ra tšhaba re swere feela diaparo tšeo re bego re tlile le tšona kopanong. Tše dingwe tša ditho tša lapa la gešo di ile tša kgona go fihla kampeng ya bafaladi ya Malawi, e lego dikhilomithara tše di fetago tše 1 600 go tloga Burundi. Ba bangwe ba rena re ile ra timelelana.”

² Lefaseng ka moka, badiiledi, goba bafaladi bao ba tšhabilego magaeng a bona ka baka la dintwa goba go tlaišwa, ga bjale ba feta 65 000 000, e lego palo e kgolo kudu yeo e kilego ya begwa. * Ba bangwe ba batho bao ke Dihlatse tša Jehofa tše diketekete. Ba bantši ba bana babo rena ba le dikgaetšedi ba hlokofaletšwe ke ditho tša malapa e bile ba lobile dithoto tše dintši. Ba bangwe ba bona ba kopane le mathata afe a mangwe? Re ka thuša bjang bana babo rena ba le dikgaetšedi go “[hlankela] Jehofa ka go hlalala” go sa šetšwe mathata a bona? (Ps. 100:2) Ke’ng seo re ka se dirago go thuša bafaladi bao ba sa tsebego Jehofa gore ba ithute ka yena?

3. Go tlile bjang gore Jesu le ba bantši ba barutiwa ba gagwe e be bafaladi?

³ Ka morago ga gore morongwa wa Jehofa a lemoše Josefa gore Kgoši Heroda o nyaka go bolaya Jesu yo e bego e le lesea, batswadi ba gagwe ba ile ba tšhabela le yena Egipita. Ba ile ba dula moo go fihlela Heroda a hwile. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Ka morago ga mengwaga e mentši, barutiwa ba Jesu ba lekgolong la pele la mengwaga “ba ile ba gašanywa le dilete tša Judea le Samaria” ka ge ba be ba tlaišwa. (Dit. 8:1) Jesu o be a bone e sa le pele gore ba bantši ba balatedi ba gagwe ba be ba tlo gapeletšega go tšhaba magaeng a bona. O ile a re: “Ge ba le tlaiša motseng o mongwe, le tšhabele go o mongwe.” (Mat. 10:23) Go tšhaba ga go bose.

4, 5. Bafaladi ba ba kotsing efe (a) ge ba dutše ba tšhaba? (b) ge ba šetše ba dula kampeng ya bofaladi?

⁴ Bafaladi ba ka ba kotsing ge ba dutše ba tšhaba goba ge ba šetše ba dula kampeng ya bofaladi. Moratho wa Lije e lego Gad o gopola ka gore: “Re ile ra sepela ka maoto dibekebeke, re tšama re feta ditopo tše dintši. Ke be ke na le mengwaga e 12. Maoto a ka a be a rurugile kudu moo ke ilego ka re ba lapa la gešo ba ntšhiye. Tate, yoo a bego a sa nyake go ntšhiya gore ke tle ke thopše ke mašole a marabele, o ile a mpopula. Re be re kgotlelela letšatši le letšatši, re rapela Jehofa e bile re na le tumelo ya gore o tla re thuša. Ka dinako tše dingwe re be re no ja di-mango tšeo di bego di metše go bapa le tsela.”—Bafil. 4:12, 13.

⁵ Mafelelong ba bantši ba lapa la gabo Lije ba ile ba fetša mengwaga e mentši ba dula dikampeng tšeo di bego di laolwa ke mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego. Lega go le bjalo, maphelo a bona a be a le kotsing dikampeng tšeo. Lije, yoo ga bjale e lego molebeledi wa tikologo, o re: “Batho ba bantši ba be ba sa šome. Ba be ba dulela go seba batho, go tagwa, go petšha, go utswa le go itshwara ka tsela e gobogilego.” E le gore bana babo rena ba pheme mekgwa yeo e mebe, ba be ba swanetše go dula ba swaregile ka mediro ya phuthego. (Baheb. 6:11, 12; 10:24, 25) E le gore ba dule ba tiile tumelong, ba be ba diriša nako ya bona gabotse, ba bantši ba be ba dira seo ka go bula madibogo. Ba ile ba dula ba na le pono e botse ka go gopola gore go swana le Baisiraele ge ba be ba le lešokeng, le bona ba be ba ka se dulele sa ruri dikampeng tšeo tša bofaladi.—2 Bakor. 4:18.

6, 7. (a) ‘Go rata Modimo’ go tutueletša Bakriste go dira’ng? (b) Nea mohlala.

⁶ ‘Go rata Modimo’ go re tutueletša go bontšhana lerato, kudukudu dinakong tša mathata. (Bala 1 Johane 3:17, 18.) Ge Bakriste ba lekgolong la pele la mengwaga kua Judea ba be ba wetšwe ke tlala, phuthego e ile ya rulaganya gore ba thušwe. (Dit. 11:28, 29) Moapostola Paulo le moapostola Petro ba ile ba kgothaletša Bakriste gore ba be le moya wa go amogelana. (Baroma 12:13; 1 Pet. 4:9) Ge e ba go letetšwe gore Bakriste ba amogele bana babo bona bao ba ba etetšego, go ra gore ba swanetše go amogela le go feta badumedigotee le bona bao maphelo a bona a lego kotsing goba bao ba tlaišwago ka baka la tumelo ya bona!—Bala Diema 3:27. *

⁷ Morago bjale, Dihlatse tša Jehofa tše diketekete tša ka bohlabela bja Ukraine, e lego banna, basadi le bana, di ile tša swanelwa ke go tšhaba magaeng a tšona ka baka la dintwa le go tlaišwa. Ka maswabi, tše dingwe di ile tša bolawa. Eupša ba bantši ba bana babo rena bao ba ile ba amogelwa ke Dihlatse tše dingwe gona moo Ukraine, gomme ba bangwe ba bantši ba amogelwa ke Dihlatse tše dingwe tša kua Russia. Ge ba le dinageng tšeo, ba ile ba se tšee lehlakore dipolotiking, ba se be “karolo ya lefase,” gomme ba tšwela pele ba tsebatša ka mafolofolo “ditaba tše dibotse tša lentšu la Modimo.”—Joh. 15:19; Dit. 8:4.

8, 9. (a) Bafaladi ba ka ba le mathata afe ge ba le nageng e šele? (b) Ke ka baka la’ng re swanetše go ba thuša ka go se fele pelo?

⁸ Ge batho ba bangwe ba tšhabela ditikologong tša nageng ya gabo bona, ba bangwe bona ba ikhwetša ba le maemong a fapanego le a dinageng tšeo ba tšwago go tšona. Mebušo e ka ba nea dijo, diaparo le madulo, eupša o ka hwetša gore dijo tšeo ga se ba di tlwaela. Bafaladi bao ba tšwago dinageng tša go fiša, ba ka ikhwetša ba tšhabetše dinageng tša go tonya gomme ba se na diaparo tše borutho. Ge e ba ba etšwa metsemagaeng, ba ka ba ba sa tsebe go diriša dilo tša mohlagase.

⁹ Mebušo e mengwe e na le mananeo ao a thušago bafaladi gore ba tlwaelane le maemo a bona a mafsa. Eupša gantši ka morago ga dikgwedi tše sego kae, mmušo o a ba tlogela gore ba itlhokomele. Seo se ka dira gore ba ikwe ba lahlegile. Nagana le wena o le mofaladi gomme o swanetše go ithuta leleme le lefsa, go tlwaela melao e mefsa, mekgwa e mefsa, go swara nako, go lefa metšhelo, go lefa dikoloto, go tsena sekolo le go ruta bana molao. Nagana o swanetše go dira dilo tšeo ka moka ka nako e tee! Seo se ka go imela. Ka baka leo, thuša bana babo rena le dikgaetšedi ba bafaladi gore ba lebeletšane le mathata a, le gona o dire bjalo ka go se fele pelo le ka tlhompho.—Bafil. 2:3, 4.

10. Re ka tiiša bjang tumelo ya bafaladi bao ba sa tšwago go fihla nageng ya gabo rena? (Bona seswantšho seo se lego mathomong a sehlogo.)

¹⁰ Go oketša moo, ka dinako tše dingwe mebušo e dira gore bana babo rena ba bafaladi ba se kgone go ya dibokeng. Ge bana babo rena ba bafaladi ba gana go amogela mešomo yeo e tlo ba paledišago go ba gona dibokeng ka mehla, mekgatlo e mengwe e ba tšhošetša ka gore e ka se sa ba thuša goba gore e tla ba bušetša mo ba tšwago. Bana babo rena ba bangwe ba ile ba ineela ditšhošetšong tšeo ka baka la go boifa le go hloka maano. Ka baka leo, re swanetše go ikopanya le bana babo rena ba bafaladi kapejana ka mo go ka kgonegago ge ba sa tšwa go fihla. Ba swanetše go bona gore re a ba rata. Ge re ba kwela bohloko e bile re ba thuša ka dilo tšeo ba di hlokago, seo se ka tiiša tumelo ya bona.—Die. 12:25; 17:17.

11. (a) Ke’ng seo bafaladi ba se hlokago ge ba sa tšwa go fihla nageng e šele? (b) Bafaladi ba ka bontšha bjang gore ba na le moya wa go leboga?

¹¹ Ge bana babo rena ba bafaladi ba sa tšwa go fihla, re ka swanelwa ke go ba thuša ka dijo le diaparo goba dilo tše dingwe tša motheo. * Gaešita le dilo tše dinyenyane di ka ba hola, e lego dilo tša go swana le go nea ngwanabo rena thai. Ge bafaladi ba bontšha moya wa go leboga, ba sa nyake dilo tše dintši, ba dira gore bao ba ba thušago ba thabele go nea. Ke therešo gore mphe mphe e a lapiša e bile e ka dira gore bafaladi ba inyatše, le gona e ka senya tswalano ya bona le bana babo rena ba bangwe. (2 Bathes. 3:7-10) Eupša se se šalago ke gore ba hloka thušo ya rena.

12, 13. (a) Re ka thuša bafaladi bjang ka dilo tšeo ba di hlokago? (b) Nea mohlala.

¹² Ga se gore go nyakega tšhelete e ntši gore re thuše bafaladi, go no nyakega gore re iphe nako ya go ba thuša. Re ka ba bontšha kamoo ba ka hwetšago dinamelwa, moo ba ka hwetšago dijo tša phepo le tša go se ture, goba kamoo ba ka hwetšago dithulusi tša go šoma gore ba kgone go iphediša, e lego dilo tša go swana le metšhene ya go roka goba ya go kota bjang. Sa bohlokwa le go feta, o ka ba thuša gore ba ikwe ba le gae ga mahlaku ka phuthegong. Ge e ba go kgonega, ba nametše ­koloi ya gago ge o etla dibokeng. Le gona ba botše kamoo ba ka thomago poledišano ya Beibele le batho ba tšhemong. Sepela le bana babo rena le dikgaetšedi ba bafaladi tšhemong.

¹³ Ge bafsa ba bangwe ba bafaladi ba be ba fihla phuthegong e nngwe, bagolo ba bangwe ba ile ba ba ruta go otlela, ba bangwe ba ba ruta go thaepa le go ngwala mangwalo a go kgopela mešomo. Ba ile ba ba thuša le go ba le lenaneo le lebotse la go hlankela Jehofa ka botlalo. (Bagal. 6:10) Go se go ye kae, bafsa bao ka moka e ile ya ba babulamadibogo. Thušo yeo ba ilego ba e newa le maiteko a bona a go phegelela dilo tša moya di ile tša ba thuša gore ba atlege tirelong ya Jehofa le go phema go metšwa ke lefase la Sathane.

14. (a) Ke’ng seo bafaladi ba sa swanelago go se dira? (b) Nea mohlala.

¹⁴ Go swana le Bakriste ba bangwe ka moka, bafaladi ga se ba swanela go dira dilo tšeo di ka senyago tswalano ya bona le Jehofa e le feela go no re ba phele. * Lije, yo go boletšwego ka yena pejana, le bana ba gabo ba gopola dithuto tše di matlafatšago tumelo tšeo tatago bona a ilego a ba ruta tšona ge ba be tšhaba nageng ya gabo bona. O itše: “Tate o be a tšama a lahla dilo tše di sego bohlokwa tšeo re bego re di swere. Mafelelong, o ile a emišetša godimo mokotla woo o bego o se na selo gomme a bolela a myemyela a re: ‘Le a o bona mokotla wo? Le hloka wona feela!’”—Bala 1 Timotheo 6:8.

15, 16. Re ka thuša bafaladi bjang (a) moyeng? (b) maikwelong?

¹⁵ Ka ntle le go thuša bafaladi ka dilo tše di bonagalago, re swanetše go ba thuša moyeng le maikwelong. (Mat. 4:4) Bagolo ba ka thuša bafaladi ka go ba hweletša dikgatišo tša segagabo bona le go ba thuša go kopana le bana babo rena bao ba bolelago leleme la gabo bona. Bafaladi ba bantši ba arogantšwe le meloko ya gabo bona, merafo ya gabo bona le diphuthego tša gabo bona. Ba swanetše go kwa gore Jehofa o a ba rata le gore re na le taba le bona. Go sego bjalo, ba ka thoma go gwerana le ba leloko bao e sego Dihlatse goba bafaladi ba bangwe bao ba kwešišago setšo sa gabo bona le mohlako wa bona. (1 Bakor. 15:33) Ge re dira gore bafaladi ba ikwe ba le gae ga mahlaku ka phuthegong, re ba le tokelo ya go thuša Jehofa go “babalela badiiledi.”—Ps. 146:9.

¹⁶ Go swana le Jesu ge e be e sa le lesea le batswadi ba gagwe, bafaladi ba ka no se sa kgona go boela dinageng tša gabo bona ge feela dilo tšeo ba di tšhabilego di sa le gona. Go oketša moo, Lije o re: “Batswadi ba bantši bao ba bonego ditho tša malapa a gabo bona di katwa le go bolawa, ba tšhaba go boela dinageng tša gabo bona le bana ba bona.” E le gore ba thuše batho ba bjalo, bana babo rena ba dinageng tšeo di nago le bafaladi ba swanetše go ba le ‘kwelobohloko, lerato la borwarre, lešoko e bile ba ikokobetše.’ (1 Pet. 3:8) Go tlaišwa go dirile gore bafaladi ba bangwe ba se bolele kudu, ka gona ba ka lewa ke dihlong tša go bolela ka mašuana a bona, kudukudu ge bana ba bona ba le gona. Ka gona ipotšiše gore: ‘Ge nkabe ke le mofaladi, ke be ke tla rata go swarwa bjang?’—Mat. 7:12.

17. Ke ka baka la’ng go botša bafaladi ditaba tše dibotse go ba lapološa?

¹⁷ Bafaladi ba bantši lehono ba tšwa dinageng tšeo modiro wa rena wa go bolela ditaba tše dibotse o thibetšwego. Eupša re leboga gore Dihlatse tša Jehofa tše mafolofolo tša dinageng tšeo go nago le bafaladi di ruta bafaladi ba diketekete “lentšu la Mmušo.” (Mat. 13:19, 23) Bafaladi ba bantši bao ba ‘imelwago’ ba lapološwa moyeng dibokeng tša rena gomme gateetee ba bolela gore: “Ruri Modimo o gare ga lena.”—Mat. 11:28-30; 1 Bakor. 14:25.

18, 19. Re ka bontšha bjang bohlale ge re botša bafaladi ditaba tše dibotse?

¹⁸ Bao ba šomago tšhemo ya bafaladi ba swanetše go ba “šedi” le go ba “bohlale.” (Mat. 10:16; Die. 22:3) Theetšang dillo tša bona ka go se fele pelo, eupša le se ke la bolela le bona ka ditaba tša dipolotiki. Latelang tlhahlo yeo ofisi ya lekala le bahlankedi ba mmušo ba le neago yona; le se ke la bea maphelo a lena goba a batho ba bangwe kotsing. Tsebang mekgwa ya bodumedi le setšo sa bafaladi bao le ba thušago gomme le hlomphe dilo tšeo. Ka mohlala, batho ba dinageng tše dingwe ba kgopišwa ke tsela e itšego ya basadi ya go apara. Ka baka leo, ge o botša bafaladi ditaba tše dibotse, apara ka tsela yeo e ka se ba kgopišego.

¹⁹ Go swana le Mosamaria wa kgaugelo papišong ya Jesu, re nyaka go thuša batho bao ba tlaišegago, go akaretša le bao e sego Dihlatse tša Jehofa. (Luka 10:33-37) Tsela e di phalago tšohle ya go dira bjalo ke ka go ba botša ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo. Mogolo yo mongwe yo a thušitšego bafaladi ba bantši o re: “Go bohlokwa go botša bafaladi di sa tloga fase gore re Dihlatse tša Jehofa le gore morero wa rena o mogolo ke go ba thuša go ithuta ka Modimo, e sego go ba nea dilo tše di bonagalago. Go sego bjalo, ba bangwe ba bona ba ka no tla dibokeng feela gore ba ikhole ka rena.”

20, 21. (a) Ge re bontšha bana babo rena ba bafaladi lerato, go ba le mafelelo afe a mabotse? (b) Re tlo ithuta ka’ng sehlogong se se latelago?

²⁰ Ge re bontšha “badiiledi,” goba bafaladi lerato la Bokriste, go ba le mafelelo a mabotse. Kgaetšedi yo a bitšwago Alganesh le bana ba gagwe ba tshelelago ba ile ba tšhaba nageng ya Eritrea ka baka la tlaišo. Seo se diragetše ka morago ga gore monna wa gagwe a hlokofale. Ka morago ga gore ba sepele leeto le le lapišago la matšatši a seswai go phatša leganata, ba ile ba fihla nageng ya Sudan. Kgaetšedi yoo o re: “Bana babo rena ba Sudan ba ile ba re swara bjalo ka metswalo ya bona, ba re nea dijo, diaparo, bodulo le tšhelete ya senamelwa. Ke bomang bao ba ka amogelago batho bašele ka malapeng a bona feela ka gobane ba le bodumeding bjo tee le bona? Ke Dihlatse tša Jehofa feela tšeo di dirago seo!”—Bala Johane 13:35.

²¹ Go thwe’ng ka bana ba bantši bao ba ilego dinageng dišele le batswadi ba bona, e ka ba e le bafaladi goba ba kgethile go hudugela nageng yeo? Sehlogong se se latelago, re tlo ithuta kamoo ka moka ga rena re ka thušago bana ba bjalo go hlankela Jehofa ba thabile.