1, 2. (a) O ā tulaga faigatā o loo feagai ma nisi o o tatou uso ma tuafāfine? (e) O ā fesili ua tulaʻi mai?

NA TAʻUA e se uso e igoa iā Lije: “Ina ua amata le taua i le va o tagata Burundi, sa iai lo matou aiga i se fonotaga. Na matou vaaia tagata o loo taufetuli solo ma tafana a latou fana. Na matou sosola ma oʻu mātua ma oʻu tei e toʻa 10, ma e na o ni nai mea na matou ō ma ave. O nisi o lo matou aiga na sosola atu i se nofoaga mo tagata sulufaʻi i Malawi, i le mamao e silia i le 1,000 maila (1,600 km). A o le isi vaega o i matou e eseese mea na sosola i ai.”

² I le lalolagi aoao, ua silia i le 65,000,000 tagata sulufaʻi ua sosola ese mai i o latou aiga ona o taua po o sauāga, ma o le numera e aupito i toʻatele lea ua faamauina. * E aofia ai le faitau afe o Molimau a Ieova. O le toʻatele o i latou ua fasiotia ē e pele iā i latou, ma ua leai le tele o a latou meatotino. O ā nisi luʻi na fesagaʻia e nisi o i latou? E faapefea ona tatou fesoasoani i nei uso ma tuafāfine ina ia “auauna atu iā Ieova ma le fiafia,” e ui i tulaga faigatā? (Sala. 100:2) O ā auala  e sili ona lelei e tatou te taʻu atu ai le tala lelei i tagata sulufaʻi e leʻi iloaina Ieova?

3. Na faapefea ona avea Iesu ma le toʻatele o ona soo o ni tagata sulufaʻi?

³ Ina ua uma ona lapataʻi e le agelu a Ieova Iosefa o loo manaʻo le tupu o Herota e fasiotia Iesu, sa sulufaʻi atu loa Iesu ma ona mātua i Aikupito a o laʻitiiti o ia. Sa latou nonofo ai pea i inā seʻia oo ina maliu Herota. (Mata. 2:13, 14, 19-21) I le faitau sefulu tausaga mulimuli ane, na “faataapeapeina ai” uluaʻi soo o Iesu “i vaipanoa o Iutaia ma Samaria,” ona o sauāga. (Galu. 8:1) Na silafia e Iesu o le a faamalosia le toʻatele o ona soo ina ia tuua o latou aiga. Na fetalai o ia: “Pe a latou faasauā iā te outou i se tasi aai, ia outou sosola atu i se isi aai.” (Mata. 10:23) E lē faigofie le sosola ese e tusa lava po o le ā le māfuaaga.

4, 5. O ā lamatiaga e feagai ma tagata sulufaʻi pe a (a) sosola? (e) nonofo i se nofoaga mo tagata sulufaʻi?

⁴ E ono iai lamatiaga e feagai ma tagata sulufaʻi pe a sosola pe nonofo foʻi i se nofoaga mo tagata sulufaʻi. Ua taʻua e Gad, o le uso laʻitiiti o Lije: “Sa matou savavali mo ni vaiaso, ma pasia le faitau selau o tino o tagata feoti. E 12 oʻu tausaga i le taimi lenā. Na matuā fulafula oʻu vae ma na ou fai i lo matou aiga e ō latou. E leʻi manaʻo loʻu tamā e tuu aʻu ona sa mulimuli mai le ʻaufaatupu faalavelave, ma sa ia fesoasoani iā te aʻu. Sa matou taulaʻi i mea e manaʻomia mo aso taʻitasi, ma na matou tatalo ma maufaatuatuaina Ieova. O nisi taimi e pau a matou mea e ʻai o mago na matou tau atu ai i le auala.”—Fili. 4:12, 13.

⁵ Mulimuli ane, o le toʻatele o le aiga o Lije na nonofo mo ni tausaga i nofoaga a Malo Aufaatasi mo tagata sulufaʻi. Peitaʻi, e latou te leʻi saogalemu ai i inā. Ua faapea mai Lije lea ua avea nei ma ovasia o le matagaluega: “O le toʻatele o tagata e leai ni galuega, e faitatala solo, inu ʻava malosi, taaalo i taaloga faitupe, gāoi, ma faia amioga lē mamā.” Ina ia teena na taaʻiga leaga, sa manaʻomia e Molimau a Ieova i nei nofoaga ona pisi i meafai a le faapotopotoga. (Epe. 6:11, 12; 10:24, 25) Ina ia malolosi pea faaleagaga, sa faaaogā tatau lo latou taimi ma o le toʻatele o i latou na paeonia. Sa iā i latou se vaaiga saʻo e ala i le manatua e faapea, i le pei o tagata Isaraelu na iai i le toafa, e lē tumau ona latou nonofo ai i nofoaga mo tagata sulufaʻi.—2 Kori. 4:18.

6, 7. (a) E faapefea i le “alofa o le Atua” ona uunaʻia ai Kerisiano ina ia alolofa i uso o loo manaʻomia se fesoasoani? (e) Aumai se faaaʻoaʻoga.

⁶ O le “alofa o le Atua” e uunaʻia ai i tatou ia alofa le tasi i le isi, aemaise lava i taimi faigatā. (Faitau le 1 Ioane 3:17, 18.) Ina ua lamatia ola o Kerisiano Iutaia i le uluaʻi senituri ona o se oge, sa faamaopoopo e o latou uso talitonu se fesoasoani mo i latou. (Galu. 11:28, 29) Sa fautuaina foʻi e aposetolo o Paulo ma Peteru Kerisiano ia faaalia le agaga talimālō o le tasi i le isi. (Roma 12:13; 1 Pete. 4:9) Pe afai e ao ona talileleia e Kerisiano uso e asiasi mai, ua sili atu ai la ona tatau ona latou talileleia uso ma tuafāfine o loo lamatia ola, pe sauāina ona o lo latou faatuatua!—Faitau le Faataoto 3:27. *

⁷ Talu ai nei lava, e faitau afe Molimau a Ieova e aofia ai tane, fafine, ma tamaiti, na sosola ese ona o fetauaʻiga ma sauāga i Ukraine i sasaʻe. E faanoanoa ona e iai nisi na fasiotia ai. Ae o le toʻatele o i latou na nonofo i fale o uso ma tuafāfine i isi vaega o Ukraine ma Rusia. I nei atunuu uma e lua, sa tumau ona latou solitū mai i faiga faapolotiki, ʻe leʻi avea o ni tagata o le lalolagi,’ ma na faaauau ona latou maelega e “folafola atu le tala lelei o le afioga a le Atua.”—Ioa. 15:19; Galu. 8:4.

8, 9. (a) O ā luʻi e ono feagai ma tagata sulufaʻi i se isi atunuu? (e) Aiseā e latou te manaʻomia ai la tatou fesoasoani ma le onosaʻi?

⁸ O nisi tagata ua aveesea faamalosia mai i o latou aiga ae nonofo i isi vaega o o latou lava atunuu. Ae o le toʻatele o isi o loo tau faamasani i se siʻomaga fou i se isi atunuu. E ono saunia e le malo ni meaʻai, lavalava, ma fale, ae atonu e lē maua ai meaʻai ua masani ai na tagata. O tagata sulufaʻi mai i atunuu māfanafana, atonu e tauivi ma le tau mālūlū mo le uluaʻi taimi, ma atonu e lē iloa ituaiga ofu e tatau ona ofu i lenā tau. Pe afai e ō mai i nuu maotua, atonu la e latou te lē masani i le auala e faaaogā ai meafale faaonapōnei.

⁹ O nisi atunuu e iai a latou polokalame e fesoasoani ai i tagata sulufaʻi ina ia faamasani i le siʻomaga fou ua latou iai. Peitaʻi, e masani lava a o faagasolo masina, e ono faatalitalia tagata sulufaʻi ia tausia e i latou i latou lava. O na suiga e lē faigofie. Seʻi mafaufau i le taumafai e fai mea uma nei i le taimi e tasi: o le aʻo o se gagana fou, faamasani i tulafono fou ma mea e faatalitalia e tusa ai o amioga, le tausi taimi, lafoga, totogiina o pili, le auai i aʻoga, ma le aʻoaʻia o fanau! Pe e mafai ona e fesoasoani ma le onosaʻi ma le agalelei i uso ma tuafāfine o loo feagai ma nei luʻi?—Fili. 2:3, 4.

10. E faapefea ona tatou faamalosia le faatuatua o uso sulufaʻi i le taimi e taunuu mai ai? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

¹⁰ E iai foʻi taimi e taumafai ai tagata o le malo e faafaigatā mo o tatou uso sulufaʻi ona faafesootaʻi se faapotopotoga. O nisi faalapotopotoga e faapea mai e lē maua e o tatou uso ni fesoasoani po o se nofoaga saogalemu e nonofo ai, pe afai e mumusu e talia galuega e misi ai a latou sauniga. O nisi uso ua talia lava na galuega ona o le popole ma le mafatia. O lea la, e manaʻomia ona vave faafesootaʻi o tatou uso sulufaʻi i le taimi lava e taunuu ai i o tatou atunuu. E ao ona latou iloa o loo tatou manatu mamafa iā i latou. O lo tatou alolofa ma fesoasoani talafeagai, e mafai ona faamalosia ai lo latou faatuatua.—Faata. 12:25; 17:17.

11. (a) O le ā e manaʻomia muamua lava e tagata sulufaʻi? (e) E faapefea ona faaalia e tagata sulufaʻi le lotofaafetai?

¹¹ Muamua, atonu e manaʻomia ona tatou avatu ni meaʻai, lavalava, po o isi mea manaʻomia mo o tatou uso. * E oo lava i ni gaoioiga lāiti e pei o le avatu o se fusiua i se uso, e matuā talisapaia lava. E lē tatau i tagata sulufaʻi ona tagisā, ae ia lotofaafetai mo so o se mea. O le faia faapea, o le a lagona ai e uso o loo foaʻi atu le fiafia. Peitaʻi, a o faagasolo taimi e tāua ona taumafai tagata sulufaʻi ina ia tausia o latou lava manaʻoga. O le faia faapea o le a fesoasoani iā i latou e iai pea se uiga mautinoa, ma iai ni faiā lelei ma o latou uso ma tuafāfine. (2 Tesa. 3:7-10) E ui i lea, e latou te manaʻomia pea se fesoasoani talafeagai.

12, 13. (a) E faapefea ona tatou avatu le fesoasoani talafeagai i uso sulufaʻi? (e) Aumai se faaaʻoaʻoga.

¹² O le avatu o le fesoasoani talafeagai i tagata sulufaʻi, e manaʻomia ai lo tatou taimi ma le manatu mamafa, ae e lē o ni tupe se tele. E mafai ona faasino iā i latou le auala e faaaogā ai auala mo femalagaaʻiga, o faleoloa e faatau ai meaʻai lelei ma taugofie, pe maua ai foʻi meafaigaluega e pei o se laau suʻisuʻi po o se moa vao, ina ia maua ai ni a latou tupe e ola ai. A o le itu e sili ona tāua, e mafai ona e fesoasoani i  ai ina ia fai so latou sao atoatoa i le faapotopotoga fou ua latou iai. Pe afai e mafai, fai i ai e te alu atu e piki i latou mo sauniga. Ia faamatala foʻi i ai le auala e latou te ono faailoa atu ai le feʻau o le Malo i tagata o le oganuu. Ia talaʻi faatasi ma uso ma tuafāfine sulufaʻi.

¹³ Ina ua taunuu i se tasi faapotopotoga ni talavou se toʻafā na sulufaʻi, sa aʻoaʻoina e toeaina eseese a latou avetaavale, auala e tā ai ni tusi i komepiuta ma talosaga mo ni galuega. Sa fesoasoani foʻi i a latou faasologa ina ia auauna atoatoa ai iā Ieova. (Kala. 6:10) E leʻi umi ae paeonia uma i latou e toʻafā. O na fesoasoani faatasi ai ma a latou lava taumafaiga ina ia tuliloa ni sini faaleagaga, sa fesoasoani iā i latou ina ia tuputupu aʻe ai faaleagaga ma ia lē lolo atu i le lalolagi a Satani.

14. (a) O le ā le tofotofoga e ao ona teena e uso ma tuafāfine sulufaʻi? (e) Aumai se faaaʻoaʻoga.

¹⁴ I le pei o isi Kerisiano uma, e ao ona teena e uso ma tuafāfine sulufaʻi le luʻi o le faagutugutulua i la latou faiā ma Ieova, ina ia maua ni meafaitino. * E manatua e Lije lea na taʻua i le amataga ma nai ona tei, faaaʻoaʻoga o le faatuatua na aʻoaʻo ai i latou e lo latou tamā e oo lava i le taimi a o sosola. Ua ia taʻua: “Na auauaʻi ona ia tiaʻi ese mea e lē tāua na matou ō ma ave. Mulimuli ane, na ia sii i luga le ato ua tau leai ni mea o iai, ua ʻata ma faapea mai: ʻVaai la. Pau a ia o mea e te manaʻomia!’”—Faitau le 1 Timoteo 6:8.

15, 16. E faapefea ona tatou fesoasoani i ē sulufaʻi (a) i le itu faaleagaga? (e) i le itu tau faalogona?

¹⁵ E sili atu ona manaʻomia e uso ma tuafāfine sulufaʻi le fesoasoani faaleagaga ma tau faalogona, nai lo o le itu faaletino. (Mata. 4:4) E mafai ona fesoasoani toeaina e ala i le avatu i ai o lomiga i gagana a uso ma tuafāfine sulufaʻi, ma fesoasoani ina ia faafesootaʻi uso e tautatala i a latou gagana. O le toʻatele o ē sulufaʻi ua aveesea faamalosi mai i o latou aiga, nuu, ma faapotopotoga. E manaʻomia ona latou lagona le alofa ma le agalelei o Ieova a o faatasi ma o latou uso ma tuafāfine Kerisiano. Pe a leai, atonu o le a latou aumea atu i tauaiga lē talitonu, po o tagata o o latou lava atunuu o ē e malamalama i le aganuu ma tulaga o loo feagai ma i latou. (1 Kori. 15:33) E ala i le fesoasoani i uso ma tuafāfine sulufaʻi ia lagona o loo matuā talileleia i latou i le faapotopotoga, ua tatou  maua la le faaeaga e lagolagoina ai Ieova i le ʻleoleoina o tagata ese.’—Sala. 146:9.

¹⁶ I le pei o Iesu a o laʻitiiti ma lona aiga, atonu e lē mafai ona toe foʻi tagata sulufaʻi i o latou atunuu seʻi vaganā ua lē toe pule ē na sauāina i latou. Na taʻua atili e Lije: “O le toʻatele o mātua na vāai o faaleagaina ma fasiotia tagata o o latou aiga, e lē mananaʻo e toe foʻi a latou fanau i nofoaga na tutupu ai nei faiga mataʻutia.” Ina ia fesoasoani i ē na feagai ma nei faiga lē alofa, e ao i uso i atunuu o loo taunuu atu i ai uso ma tuafāfine sulufaʻi, ona faaalia le ʻtigā alofa, le alofa faaleuso, ia māfana lo latou alofa, ma ia lotomaulalo.’ (1 Pete. 3:8) Ua avea sauāga ma pogai e ʻalofia ai e nisi o ē sulufaʻi le faatasitasi ma isi tagata, ma atonu e matamumuli e talanoa e faatatau i faiga leaga na feagai ma i latou, aemaise lava pe afai o loo iai a latou fanau. Ia fesili ifo iā te oe lava, ʻPe afai o aʻu lea na tupu ai lenei tulaga, o le ā le auala ou te manaʻo e feutagaʻi mai ai isi iā te aʻu?’—Mata. 7:12.

17. E faapefea i le talaʻi atu i tagata sulufaʻi ona latou maua ai se mapusaga?

¹⁷ O le toʻatele o tagata sulufaʻi i aso nei e mai i atunuu o loo faasā ai la tatou galuega talaʻi. Ae o le faitau afe o i latou ua faalogo “i le upu o le malo” mo le taimi muamua, ona o le maelega o Molimau i atunuu e taunuu i ai. (Mata. 13:19, 23) O le toʻatele o ē “mafatia i avega” ua maua le faafouina faaleagaga i a tatou sauniga ma vave ona faapea mai: “E moni, ua iā te outou le Atua.”—Mata. 11:28-30; 1 Kori. 14:25.

18, 19. E faapefea ona tatou faaalia le atamai pe a talaʻi atu i tagata sulufaʻi?

¹⁸ E ao i ē o loo talaʻi atu i tagata sulufaʻi ona “faaeteete” ma ia iai le “utaga mamao.” (Mata. 10:16; Faata. 22:3) Ia faalogologo ma le onosaʻi a o faailoa mai o latou popolega. Aua le talanoa e faatatau i ni mataupu faapolotiki. Ia mulimuli i taʻiala mai i le ofisa o le lālā ma tagata o le malo. Aua le faia se gaoioiga e lamatia ai oe po o se isi. Ia malamalama ma amanaʻia tapuaʻiga ma aganuu a tagata sulufaʻi. O se faaaʻoaʻoga, o tagata mai i nisi o atunuu e matuā faatāua le laʻei o fafine i se auala talafeagai. O lea, pe a talaʻi atu i tagata sulufaʻi, ia laʻei i se auala e latou te lē tausuai ai.

¹⁹ I le pei o le tuaoi Samaria i le talafaatusa a Iesu, e tatou te fia fesoasoani i tagata o loo mafatia, e aofia ai ma i latou e lē o ni Molimau. (Luka 10:33-37) O le auala sili e faia ai faapea, o le taʻu atu lea o le tala lelei iā i latou. Ua faapea mai se toeaina sa fesoasoani i le toʻatele o tagata sulufaʻi: “E tāua ona vave faailoa atu i ai o i tatou o Molimau a Ieova, ma o lo tatou sini autū o le fesoasoani iā i latou i le itu faaleagaga, ae lē o le itu faaletino. Auā a leai, e ono faaaogā e nisi i tatou ina ia latou maua ai ni mea.”

20, 21. (a) O ā iʻuga fiafia e maua ona o le faaalia o le alofa faa-Kerisiano i tagata sulufaʻi? (e) O le ā o le a tatou talanoaina i le mataupu o loo sosoo mai?

²⁰ O le faaalia o le alofa faa-Kerisiano i “tagata ese” e iʻu ai i ni iʻuga fiafia. Na taʻua e se tuafafine Kerisiano na sosola ese lo latou aiga ona o sauāga i Eritrea. Ina ua mavae aso e valu na uia ai e lana fanau e toʻafā le toafa, sa latou taunuu i Sudan ma na matuā le lavavā. Na taʻua e le tuafafine: “Sa talileleia i latou e uso i inā e pei o ni o latou tauaiga vavalalata, avatu i ai meaʻai, lavalava, le fale, ma fesoasoani i a latou femalagaaʻiga. O ai nisi e latou te taliaina ni tagata ese i o latou aiga, ona e latou te tapuaʻi i le Atua e toʻatasi? E na o Molimau a Ieova lava!”—Faitau le Ioane 13:35.

²¹ Ae faapefea le toʻatele o fanau ua taunuu ma o latou mātua ua sulufaʻi ma siitia atu i se isi atunuu? O le a tatou talanoaina i le mataupu o loo sosoo mai pe faapefea iā i tatou uma ona fesoasoani iā i latou na ina ia auauna ma le fiafia iā Ieova.