1, 2. а) Өз јурдларындан узагда јашајан ушаглар һансы чәтинликләрлә үзләшә биләрләр? б) Бу мәгаләдә һансы суаллары мүзакирә едәҹәјик?

«УШАГ оланда евдә вә јығынҹагда доғма дилимиздә данышырдым. Анҹаг мәктәбдә охумаға башлајанда јерли әразинин дилиндә данышмаға үстүнлүк вердим. Бир нечә илдән сонра исә ана дилими, демәк олар ки, унутдум. Артыг јығынҹагда дејиләнләри, еләҹә дә валидејнләримин бөјүдүјү мәдәнијјәти баша дүшә билмирдим». Бу сөзләри Ҹошуа адлы бир ҝәнҹ демишди. Әфсуслар олсун ки, белә вәзијјәтлә үзләшән тәк о дејил.

² Бу ҝүн 240 милјондан чох инсан доғма јурдундан узагда јашајыр. Әҝәр сиз дә мүһаҹирсинизсә, неҹә едә биләрсиниз ки, ушагларыныз һәгигәт јолунда јерисин? (3 Јәһ. 4). Бәс баҹы-гардашлар белә валидејнләрә неҹә көмәк едә биләрләр?

3, 4. а) Валидејнләр өвладларына нәдә јахшы нүмунә гоја биләрләр? б) Мәсиһи валидејнләр һансы јанлыш дүшүнҹәдән узаг дурмалыдырлар?

³ Әзиз валидејнләр, сизин ҝөзәл нүмунәниз өвладынызын әбәди һәјат јолуна гәдәм гојмасы үчүн бир тәкандыр. Ушағыныз ҝөрәндә ки, сиз «Падшаһлығы... һәр шејдән үстүн» тутурсунуз, онда о да һәјатын һәр саһәсиндә Јеһоваја ҝүвәнәҹәк  (Мәт. 6:33, 34). Садә һәјат сүрүн. Јеһова илә достлуғунузу горумаг үчүн мадди шејләри гурбан вермәји баҹарын. Чалышын борҹа ҝирмәјәсиниз. Вар-дөвләт јығмаға, инсанларын ҝөзүндә һөрмәт газанмаға чалышмајын. Өзүнүзә ҝөјдә хәзинә топлајын, онда Јеһова сиздән разы галар. (Марк 10:21, 22 ајәләрини охујун; Јәһ. 12:43.)

⁴ Јол вермәјин ки, һансыса ишләр ушағыныза ајыраҹағыныз вахты әлиниздән алсын. Өвладыныз вар-дөвләт топламаг вә ја шан-шөһрәт газанмаг јеринә һәјатында биринҹи јерә Јеһованы гојанда, бир мәсиһи валидејн кими, јәгин ки, онунла гүрур дујурсунуз. Буну өвладыныза демәјә чәкинмәјин. Бу ҝүн бир чохлары дүшүнүр ки, өвладын вәзифәси валидејнини сахламагдыр. Анҹаг мәсиһи валидејнләр белә дүшүнмәмәлидир. Јаддан чыхартмајын ки, «ушаглар валидејнләри үчүн јох, валидејнләр ушаглары үчүн» чалышмалыдырлар (2 Кор. 12:14).

5. Нәјә ҝөрә валидејнләр өвладларына Јеһова Аллаһ һагда өјрәтмәлидирләр?

⁵ Зәкәријјә 8:23 ајәсиндә дејилир ки, «бүтүн халглардан олан, мүхтәлиф дилләрдә данышан» инсанлар Јеһованын халгына гошулаҹаг. Лакин дилләр арасында олан сәдд өвладыныза һәгигәти ашыламаға мане ола биләр. Унутмајын ки, ушағыныз сизин ән ваҹиб шаҝирдиниздир вә онун әбәди һәјаты Јеһова Аллаһла мүнасибәтиндән асылыдыр (Јәһ. 17:3). Бунун үчүн јаранан һәр фүрсәтдән истифадә едиб она Јеһова һагда данышын. (Ганунун тәкрары 6:6, 7 ајәләрини охујун.)

6. Нәјә ҝөрә валидејнләр өвладларына өз ана дилини өјрәтмәлидир? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

⁶ Ушағыныз көчдүјүнүз әразинин дилини чох ҝүман ки, мәктәбдә вә ја әтрафдакылардан өјрәнәҹәк. Сизин доғма дилинизи исә јалныз сиздән өјрәнә биләр. Бунун үчүн онунла тез-тез үнсијјәтдә олун. Ушағыныз сизин доғма дилинизи билсә, аранызда сәмими үнсијјәт јаранаҹаг. Ики дил билмәк она башга саһәләрдә дә көмәк олаҹаг: онун зеһни инкишаф едәҹәк вә инсанларла даһа јахшы үнсијјәт етмәји баҹараҹаг. Бу, она һәмчинин хидмәтини ҝенишләндирмәјә дә көмәк едә биләр. Валидејнләри мүһаҹир олан Каролина дејир: «Башга дилдә олан јығынҹаға ҝетмәк чох мараглыдыр. Тәләбат олан әразидә хидмәт етмәк әладыр».

7. Әҝәр аиләдә дил сәдди варса, нә етмәк олар?

⁷ Һәрдән елә ола биләр ки, ушаг јерли дили вә мәдәнијјәти мәнимсәдијинә ҝөрә, валидејнинин доғма дилиндә данышмаг истәмәсин вә ја бу дили тамамилә јадырғасын. Бу сөзләр сизин ушағыныза да аиддирсә, јерли дили аз да олса, өјрәнмәјә чалышын. Онда өвладынызы мәсиһи кими тәрбијә етмәк сизә даһа асан олаҹаг, чүнки өвладынызын ев тапшырыгларыны, сөһбәтләрини, нә илә марагландығыны баша дүшәҹәк, мүәллимләри илә әлагә сахлаја биләҹәксиниз. Дүздүр, башга дил өјрәнмәк чохлу вахт, ҝүҹ вә тәвазөкарлыг тәләб едир. Анҹаг бир анлыг дүшүнүн: сизин ушағыныз ешитмә гүсурлу олсајды, онунла үнсијјәт гурмаг үчүн жест дилини өјрәнмәздиниз? Ејнилә дә, өвладыныза ҝөрә онун јахшы билдији дили өјрәнмәк үчүн сәј ҝөстәрмәјә дәјәр *.

8. Әҝәр валидејн үчүн јени дил өјрәнмәк чәтиндирсә, өвладына башга неҹә көмәк едә биләр?

⁸ Дүздүр, бәзән валидејн үчүн өвладынын мәнимсәдији јерли дили өјрәнмәк елә дә асан олмур. Јаранан дил сәдди  өвладларына Мүгәддәс Јазылардакы дәрин биликләри ашыламаға чалышан валидејнләр үчүн чәтинлик јарадыр (2 Тим. 3:15). Әҝәр сиздә дә вәзијјәт беләдирсә, үмидинизи итирмәјин. Шан адлы бир ағсаггал дејир: «Бизи тәк бөјүдән анамыз үчүн јени дил өјрәнмәк чох чәтин иди. Баҹымла мән исә ана дилимизи јахшы билмирдик. Бу чәтинлијә бахмајараг, анам һеч вахт шәхси мүталиәсиндән, дуасындан галмырды, аиләви ибадәти һәр һәфтә кечирирди. Анамын руһани шејләрә белә ҹидди јанашмасы бизә Јеһоваја јахынлашмағын ваҹиб олдуғуну дәрк етмәјә көмәк етди».

9. Јеһова Аллаһ һаггында ики дилдә өјрәнән ушаглара валидејнләри неҹә көмәк едә биләр?

⁹ Бәзи ушаглар Јеһова Аллаһ һаггында ики дилдә — валидејнләринин евдә данышдығы вә мәктәбдә тәһсил алдығы дилдә өјрәнмәли олур. Онлара бу саһәдә көмәк етмәјә чалышан валидејнләр һәр ики дилдә олан әдәбијјатлардан, аудио вә видео нәшрләрдән истифадә едирләр. Шүбһәсиз, мүһаҹир валидејнләр даһа чох вахт ајырмалы вә даһа чох чалышмалыдырлар ки, өвладларына Јеһоваја јахынлашмаға көмәк едә билсинләр.

10. а) Һансы дилдә кечирилән јығынҹаға ҝетмәк лазым олдуғуна ким гәрар вермәлидир? б) Аилә башчысы гәрар вермәздән әввәл нә етмәлидир?

¹⁰ Әҝәр мүһаҹир онун доғма дилиндә кечирилән јығынҹагдан узагда јашајырса, онда јерли дилдә кечирилән јығынҹаға ҝетмәли олур (Зәб. 146:9). Бәс әҝәр она јахын әразидә ана дилиндә кечирилән јығынҹаг варса, онда неҹә? Аиләси үчүн һансы дилдә кечирилән јығынҹаға ҝетмәк даһа јахшы оларды? Дуа едәндән, әтрафлы дүшүнүб аиләси илә мәсләһәтләшәндән сонра аилә башчысы бу барәдә мүдрик гәрар верә биләр (1 Кор. 11:3). Бәс гәрар верәркән һансы амилләр нәзәрә алынмалыдыр? Бу саһәдә аилә башчысына һансы принсипләр көмәк едә биләр? Ҝәлин онлардан бәзиләрини нәзәрдән кечирәк.

11, 12. а) Ушағын јығынҹагда ешитдикләрини дәрк етмәсиндә дилин һансы ролу вар? б) Нәјә ҝөрә бәзи ушаглар валидејнләринин данышдығы дили өјрәнмәк истәмирләр?

¹¹ Валидејн ушағынын еһтијаҹларыны дүзҝүн гијмәтләндирмәлидир. Тәбии ки, ушағын Јеһова илә мөһкәм достлуг мүнасибәтинин олмасы үчүн садәҹә һәр һәфтә јығынҹаға ҝетмәк аздыр. Лакин бир шеји нәзәрә алмаг лазымдыр: ушағын јахшы билдији дилдә кечирилән јығынҹагда иштирак етмәси билмәдији дилдә кечирилән јығынҹаға ҝедиб-ҝәлмәсиндән даһа чох фајда ҝәтирәҹәк. (1 Коринфлиләрә 14:9, 11 ајәләрини охујун.) Вахт кечдикҹә ушағынызын ана дили сизин дил јох, јерли дил ола биләр. Бәзән елә олур ки, ушаг валидејнин данышдығы дилдә шәрһ версә дә, чыхыш етсә дә, бу, онун үрәјиндән ҝәлмир.

¹² Бундан башга, ушағын үрәјинә тәсир едән јалныз дил дејил. Буну мәгаләнин әввәлиндә ады чәкилән Ҹошуанын вәзијјәтиндән ҝөрмәк олар. Онун бөјүк баҹысы Естер дејир: «Валидејнин мәнсуб олдуғу мәдәнијјәт, данышдығы дил вә дин бир бүтүн тәшкил едир». Әҝәр ушаг өзүнү валидејнин бөјүдүјү мәдәнијјәтә аид һисс етмирсә, еһтимал ки, онун дилини дә, динини дә гәбул етмәјәҹәк. Белә һалда валидејнләр нә едә биләрләр?

13, 14. а) Нәјә ҝөрә бир аилә јерли дилдә кечирилән јығынҹаға кечди? б) Самуеллә јолдашы руһани ҹәһәтдән мөһкәм галмаг үчүн нә едирдиләр?

¹³ Мәсиһи валидејнләр үчүн ушагларынын Јеһова Аллаһа јахын олмасы өзләринин шәхси истәкләриндән даһа ваҹибдир (1 Кор. 10:24). Ҹошуа илә Естерин атасы Самуел дејир: «Арвадымла мән ушагларымыза һансы дилин даһа раһат олдуғуну, һансы дилин онлары Јеһоваја даһа јахын етдијинә фикир верирдик. Сонра мүдрик гәрар  вермәк үчүн дуа етдик. Дуамыза алдығымыз ҹаваб бизим үчүн мүнасиб олмаса да, ушагларымызын хејринә иди. Ҝөрәндә ки, бизим дилимиздә кечирилән јығынҹаг онларын руһани инкишафына мане олур, гәрара ҝәлдик ки, јерли дилдә кечирилән јығынҹаға кечәк. Биз бирликдә јығынҹаға вә хидмәтә ҝедирдик. Һәмчинин јерли баҹы-гардашлары евимизә гонаг чағырыр, онларла бирҝә ҝәзмәјә чыхырдыг. Бүтүн бунларын сајәсиндә Јеһова ушагларымыз үчүн садәҹә Јарадан јох, һәмчинин Ата вә Дост олду. Бундан әлавә, онлар баҹы-гардашлара да јахын олдулар. Бу, бизим үчүн онларын ана дилимизи өјрәнмәләриндән даһа ваҹиб иди».

¹⁴ Самуел әлавә едир: «Арвадымла мән руһани ҹәһәтдән зәифләмәјәк дејә, доғма дилимиздә кечирилән јығынҹаға да ҝедирдик. Бир дәгигәдә олсун бош вахтымыз олмурду, чох јорулурдуг. Чәкдијимиз зәһмәти вә вердијимиз гурбанлары хејир-дуаландырдығы үчүн Јеһоваја чох миннәтдарыг. Һал-һазырда өвладларымызын үчү дә таммүддәтли хидмәтдәдир».

15. Кристина адлы бир ҝәнҹ нәјә ҝөрә башга јығынҹаға кечмәк гәрарына ҝәлди?

¹⁵ Ҝәнҹләр белә гәнаәтә ҝәлә биләрләр ки, она доғма ҝәлән дилдә кечирилән јығынҹаға ҝетмәклә Јеһоваја даһа јахшы хидмәт едә биләрләр. Белә һалда валидејн дүшүнмәмәлидир ки, ушаг даһа ону севмәдији үчүн башга јығынҹаға кечир. Кристина адлы бир ҝәнҹ дејир: «Валидејнләримин данышдығы дили баша дүшүрдүм, лакин һәмин дилдә кечирилән јығынҹагда дејиләнләри дәрк едә билмирдим. 12 јашымда тәһсил алдығым дилдә олан топлантыја ҝетдим. Мән һәгигәти мәһз онда анладым! Һәјатымын икинҹи дөнүш нөгтәси исә һәмин дилдә илк дәфә дуа едәндә олду. Мән илк дәфә иди ки, Јеһова илә үрәкдән данышырдым» (Һәв. 2:11, 41). Кристина јеткинлик јашына чатанда өз һиссләри барәдә валидејнләринә данышыр вә јерли дилдә кечирилән јығынҹаға кечмәк гәрарына ҝәлир. Кристина сөзләринә давам едир: «Јахшы баша дүшдүјүм дилдә Јеһова һагда өјрәнмәк мәни һәрәкәтә тәшвиг етди». Бир мүддәт сонра Кристина өнҹүл хидмәтинә башлајыр.

16. Надјанын башга јығынҹаға кечмәмәси она һансы фајда ҝәтирди?

¹⁶ Әзиз ҝәнҹ, әҝәр сән дә јерли дилдә кечирилән јығынҹаға кечмәк истәјирсәнсә, онда өзүндән соруш: «Бунунла Јеһоваја даһа јахын олмаға, јохса садәҹә валидејнләримин нәзарәтиндән гачмаға чалышырам? Бәлкә, дүшүнүрәм ки, бу, валидејнләримин дилини өјрәнмәмәк үчүн ән раһат јолдур?» (Јаг. 4:8). Һал-һазырда Бејтелдә хидмәт едән Надја адлы баҹы дејир: «Доғма баҹы-гардашларым вә мән јенијетмә оланда јерли дилдә олан јығынҹаға кечмәк истәјирдик». Лакин онларын валидејнләри баша дүшүрдүләр ки, бу, һеч дә ушагларын хејринә олмајаҹаг. Надја давам едир: «Валидејнләримиз бизә өз ана дилини өјрәтмәк үчүн әлләриндән ҝәләни едирдиләр. Чәкдикләри бу зәһмәтә, бизә һәмин дилдә кечирилән јығынҹагда галмаға көмәк етдикләринә ҝөрә онлара чох миннәтдарыг! Бүтүн бунлар бизим һәјатымыза рәнҝ гатды вә башгаларына Јеһова Аллаһ һагда өјрәтмәк үчүн ҝениш имкан ачды».

17. а) Јеһова ушаглары тәрбијә етмәк мәсулијјәтини кимә тапшырыб? б) Онлара бу саһәдә нәләр көмәк едә биләр?

¹⁷ Ушаглары һәгигәтдә бөјүтмәји Јеһова нәнә-бабаја јох, јалныз валидејнләрә тапшырыб. (Мәсәлләр 1:8; 31:10, 27, 28 ајәләрини охујун.) Лакин јашадығы  өлкәнин дилини јахшы билмәјән валидејнләрә ушагларыны һәгигәтдә бөјүтмәк үчүн көмәк лазымдыр. Анҹаг бу о демәк дејил ки, бүтүн мәсулијјәт көмәк едән адамын үзәринә атылмалыдыр. Бу, садәҹә ушаглары «Јеһованын тәрбијәси вә өјүд-нәсиһәтилә» бөјүтмәк үчүн валидејнләрә ҝөстәрилән јардымдыр (Ефес. 6:4). Мисал үчүн, валидејнләр мараглы аиләви ибадәт кечирмәк вә ушагларына јығынҹагда јахшы дост тапмагла бағлы ағсаггаллардан бәзи мәсләһәтләр ала биләрләр.

18, 19. а) Јеткин баҹы-гардашлар ҝәнҹләрә неҹә көмәк едә биләрләр? б) Бәс валидејнләрдән нә тәләб олунур?

¹⁸ Мәсәлән, валидејнләр аиләви ибадәтә вахташыры башга аиләләри дәвәт едә биләрләр. Бундан башга, әксәр ҝәнҹләрә јеткин баҹы-гардашларла хидмәтә ҝетмәк, бирҝә сәмәрәли вахт кечирмәк мүсбәт тәсир едир (Мәс. 27:17). Јухарыда ады чәкилән Шан дејир: «Мәнә көмәк едән гардашлары индијәдәк хатырлајырам. Онлар мәнә јығынҹагда верилән тапшырыгларымы һазырламаға көмәк едәндә онлардан чох шеј өјрәнирдим. Бирҝә кечирдијимиз вахтдан зөвг алырдым».

¹⁹ Көмәк едән баҹы-гардашлар, өз нөвбәсиндә, ушаглара валидејнләринә һөрмәт етмәји ашыламалы, ушағын валидејнләри һагда мүсбәт данышмалы, онларын јерини тутмамалыдырлар. Бундан башга, көмәк едән диндашлар јығынҹагда вә кәнарда јанлыш тәсәввүр ојада биләҹәк һәр ҹүр давранышдан узаг олмалыдырлар (1 Бут. 2:12). Ушағы мәсиһи кими бөјүтмәјә башгалары көмәк етсә дә, бу, әслиндә, валидејнин мәсулијјәтидир. Валидејн диндашынын онун ушағына неҹә көмәк етдијинә фикир вермәлидир. Ушағын дәрсини шәхсән өзү кечмәлидир.

20. Валидејнләр өвладларына Јеһоваја садиг хидмәтчи олмаға неҹә көмәк едә биләрләр?

²⁰ Валидејнләр, Јеһовадан көмәк диләјин вә әлиниздән ҝәләни един. (2 Салнамәләр 15:7 ајәсини охујун.) Һәјатынызда әсас мәгсәд өвладынызы Јеһоваја јахынлашдырмаг олмалыдыр. Аллаһын Кәламынын ушағынызын үрәјинә тәсир етмәси үчүн вар ҝүҹүнүзлә чалышын. Һеч вахт дүшүнмәјин ки, ушағыныздан Јеһоваја садиг хидмәтчи олмаз. Ҝөрәндә ки, ушағыныз Аллаһын Кәламына әсасән јашајыр вә сизин ҝөзәл нүмунәнизи изләјир, онда сиз дә һәвари Јәһја кими дејәҹәксиниз: «Мәним үчүн ушагларымын һәгигәт јолунда јеридикләрини билмәкдән бөјүк хошбәхтлик ола билмәз» (3 Јәһ. 4).