1, 2. a) Yel-bʋg la sẽn tɩ be-b tẽn-zẽngã kamb tara? b) Sogs-bʋs la d na n leoke?

RAO yʋʋr sẽn boond t’a Zosuwa yeelame: “Mam yãadmẽ wã, baa d sẽn da be tẽn-zẽngã, yaa m doagdbã buud-gomdã la m da gomd zakẽ la tigingã pʋgẽ. La m sẽn wa n kẽ lekollã, lebga tẽngã buud-gomd n da noom maam. Yʋʋm a wãn poore, rẽ bal la m da gomda. M da pa le wʋmd b sẽn da yet tigissã sasa wã võor sõma ye. Ra lebga wa maam ne m doagdbã pa le yaa buud a yembr ye.” Sẽn paam a Zosuwa wã yaa bũmb sẽn wae.

² Rũndã-rũndã, yaa sẽn yɩɩd neb milyõ 240 n bas b ba-yir n tɩ be tẽn-zẽnga. Yãmb sã n yaa roagda, n tɩ be tẽn-zẽng ne y kambã, bõe la y tõe n maan n sõng-b tɩ b nong a Zeova la b kell n ‘kẽn sɩdã pʋgẽ’? (3 Zã 4) Bõe me la neb a taabã tõe n maane? D na n leoka sogs-kãensã.

3, 4. a) Bõe la roagdbã tõe n maan n kõ b kambã mak-sõngo? b) Bõe la roagdbã pa segd n dat tɩ b kambã maane?

³ Y sã n dat tɩ y kambã yɩ a Zeova zo-rãmba, n wa paam vɩɩm sẽn kõn sa wã, yaa tɩlɛ tɩ yãmb mengã kõ mak-sõngo. B sã n neẽ tɩ yãmb ‘rengd n baooda Wẽnnaam soolmã,’ na n sõng-b lame  tɩ b bãng tɩ b segd n teega a Zeova n paam sẽn yaa tɩlɛ ne-b daar fãa wã. (Mat. 6:33, 34) Ra yɩ-y neb sẽn baood bɛd ye. Modg-y t’a Zeova raabã maaneg pak yãmb n yɩɩd teedã la ligdã. Sã n tõe bɩ y ra kẽ sam ye. Bao-y paoong n bĩng saasẽ, rat n yeel tɩ y bao n ta a Zeova yam. Ra bao-y arzegs wall “ninsaalbã waoogr” ye.—Karm-y Mark 10:21, 22; Zã 12:43.

⁴ Ra bas-y tɩ y tʋʋmã kɩt tɩ y pa tar sẽk y kambã yĩng ye. B sã n yãk yam n na n lʋɩɩs a Zeova raabã taoore, n pa rat n bao yʋʋr bɩ arzegs b mens yĩng wall sẽn na yɩl n sõng yãmb bɩ n zẽk y yʋʋre, maan-y tɩ b bãng tɩ y sũur nooma ne-ba. Pa zems tɩ kiris-ned tags tɩ kambã n segd n modg tɩ b roagdbã paam naar ye. Tẽeg-y tɩ Biiblã yeelame tɩ “ka kamb n tog tigs paoong b ba-rãmb yĩng ye, la yaa ba-rãmbã n tog n tigs paoong b kamb yĩnga.”—2 Kor. 12:14.

5. Bõe yĩng tɩ roagdbã segd n gomd a Zeova yell ne b kambã?

⁵ Neb “sẽn gomd goam buud toor-toor” n kaoogd n wat a Zeova siglgã pʋgẽ, wa a sẽn da pĩnd n togsã. (Zaka. 8:23) La yãmb kambã sã n pa wʋmd y buud-gomdã sõma, yɩl n sõng-b tɩ b bãng Biiblã sẽn yetã tõe n yɩɩ toogo. Yãmb kambã me yaa Biibl karen-biisi. Bãmb la y segd n deng n sõng tɩ b “bãng” a Zeova. Rẽ n na n kɩt tɩ b wa paam vɩɩm sẽn kõn sa wã. (Zã 17:3) Y sã n dat n sõng y kambã tɩ b bãng a Zeova raabã, yaa tɩlɛ tɩ y bao segb buud fãa n “gomd a yell” ne-ba.—Karm-y Tõod 6:6, 7.

6. Yãmb kambã sã n zãms y buud-gomdã, wãn to la na n naf-ba? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

⁶ Yãmb kambã sẽn kẽnd lekoll la b mi n be ne b taabã, b zãmsda tẽngã buud-gomdã. La yaa b sã n wae n sõsd ne yãmb y buud-gomdã pʋgẽ la b na n zãms yãmb buud-gomdã. B sã n gomd yãmb buud-gomdã, b na n tõogd n sõsda ne yãmb nana-nana, n togsd sẽn be b sũurẽ. La pa rẽ bal ye. B sẽn wʋmd buud-goam a yiibã kɩtame tɩ b tõe n tags neere, la b sak n deeg tɩ yell fãa pʋgẽ, nebã tagsg tõe n yaa toɛy-toɛya. Leb n tõe n kɩtame tɩ b paam n moon koɛɛgã wʋsgo. A Karolina ne a roagdbã bee tẽn-zẽnga. A yeelame: “M sẽn be buud-gom-zẽng tiging pʋgẽ wã sɩd noom-m lame. M paam n sõngda tiging koe-moondb sẽn pa waooge, hal tɩ m sũur noomẽ.”

7. Y kambã sã n pa tõe n gom y buud-gomdã, bõe la y tõe n maane?

⁷ Sãambã kamb sẽn zãmsd tẽngã buud-gomd la a minimdã, b tõeeme n wa pa le rat n gom b roagdbã buud-gomde, wall b pʋd n pa le wʋmdẽ ye. Sã n yaa woto, yɩta sõma tɩ roagdbã zãms tẽngã buud-gomd baa yaa bilfu. Rẽ, y kambã sã n sõsd bɩ n deemdẽ, y na n wʋmda b sẽn yetã. Y na n tõog n sõng-b lame tɩ b maan ɛgzɛrsiis kẽere, la y sõs ne b karen-saamb-dãmbã. Yaa sɩd tɩ buud-gomd zãmsg pa nana, rɩkda sẽka, la baoodẽ tɩ f yɩ sik-m-meng soaba. La y modgrã pa zaalem ye. Wala makre, biig sã n lebg muka, rẽ yĩnga a roagdbã pa na n zãms mugsã goam sẽn na yɩl n tõog n gomd ne-a sɩda? Rẽnd biig sã n pa tõe n gom a roagdbã buud-gomde, yɩta sõma tɩ b zãms buud-gomd ning biigã sẽn wʋmdã. *

8. Baa y pa wʋmd buud-gomd ning y kambã sẽn gomdã sõma, bõe la y tõe n maan n sõng-ba?

⁸ La tõe tɩ roagdbã pa na n tõog n zãms buud-gomd ning b kambã sẽn wʋmdã, hal n wa tõe n gomd sõma ye. Rẽ tõe n kɩtame tɩ yaa toog ne roagdbã tɩ b zãms b kambã  “Wẽnnaam sebrã.” (2 Tɩm. 3:15) Baa ne rẽ, roagdbã ket n tõe n sõnga b kambã tɩ b bãng a Zeova la b nong-a. Kãsem-soab yʋʋr sẽn boond t’a Sen yeelame: “M ma ra pa wʋmd buud-gomd ning maam ne m tãopã sẽn gomdã sõma ye. Tõnd me ra pa wʋmd yẽ buud-gomdã sõma ye.” A ma wã yɩɩ a ye n wub-ba. A Sen paasame: “La d sẽn da ne t’a zãmsd Biiblã, n mi n pʋʋsdẽ, la a modgd wa a sẽn tõe tɩ d maand zak pʋgẽ Biibl zãmsgã semen fãa wã, d bãngame tɩ segdame tɩ tõnd me bao n bãng a Zeova.”

9. Bõe la roagdbã tõe n maane, sã n yaa tɩlɛ tɩ b kambã zãms Biiblã buud-goam a yiib pʋgẽ?

⁹ Yaa tɩlɛ ne kamb kẽer tɩ b zãmsd Biiblã buud-goam a yiib pʋgẽ, bala buud-gomd ning b sẽn gomd zakẽ wã yaa toor ne lekollẽ wã. Rẽ n so tɩ roagdb kẽer modgd n paamd siglgã sɛbã, video-rãmbã la bũmb a taab b sẽn yiisdã buud-goam a yiibã pʋgẽ. Yãmb ne y kambã sã n be tẽn-zẽnga, yaa vẽeneg tɩ y segd n bao sẽk wʋsgo, la y modg wʋsg sẽn na yɩl n sõng-b tɩ b lebg a Zeova zo-rãmba.

10. a) Zak rãmb sã n tɩ be sãando, ãnd n segd n yãk tiging ning pʋgẽ b sẽn na n zĩndã? b) Bõe la a segd n maan tɩ sõng-a t’a bãng n yãke?

¹⁰ Ned ne a zak rãmb sã n tɩ be sãando, tɩ tiging sẽn gomd b buud-gomdã pa be yambẽ, na n yɩɩ tɩlɛ tɩ b zĩnd tẽngã buud-gomd tiging pʋgẽ. (Yɩɩn. 146:9) La tiging sẽn gomd b buud-gomdã sã n pẽ, zakã soab segd n yãka yẽ ne a zakã rãmb sẽn na n kẽngẽ. Tiging bʋg pʋgẽ la b na n kẽng tɩ naf-b n tɩ yɩɩda? A segd n deng n tagsa neere, la a pʋʋs a Zeova. Togame me t’a gom ne a pagã la a kambã, n bãng b tagsgo. (1 Kor. 11:3) Bõe me n na n sõng-a t’a bãng n yãke? Biiblã sagls bʋs n tõe n sõng-a?

11, 12. a) Bõe n wilgd tɩ tigissã sẽn tõe n naf kambã to-to wã bee ne buud-gomdã? b) Bõe n tõe n kɩt tɩ biig pa rat n zãms a roagdb buud-gomde?

¹¹ Roagdbã segd n maaga b yĩng n tags n ges sẽn na n naf kambã n tɩ yɩɩda. Yaa sɩd tɩ sẽn na yɩl tɩ kambã bãng Biiblã sẽn yetã sõma, b sẽn wʋmd bũmb ning tigissã sasa wã bal pa sek ye. La tigissã sã n yaa ne buud-gomd b sẽn wʋmd sõma, nafd-b lame. Tõe meng tɩ b sẽn wʋmd bũmb ningã yɩɩda roagdbã sẽn tagsdã. La tigissã sã n yaa ne buud-gomd b sẽn pa wʋmd sõma, pa na n naf-b woto ye. (Karm-y 1 Korẽnt-rãmb 14:9, 11.) Kamb kẽer sã n wa bɩtẽ, b tõeeme n pa le nong n sõsd ne ned b roagdbã buud-gomd pʋgẽ ye. Ned sã n gom ne-b buud-gomd kãng pʋgẽ, tõeeme n pa kẽ b sũyã ye. Sɩd me, kamb kẽer tõe n segla b mens n leok sokr tigissã sasa, wall n maan mak-n-wilgi, pa rẽ bɩ n wɛgs sõsg b roagdbã buud-gomd pʋgẽ, tɩ b sẽn na n yeelã yaool n pa yit b sũurẽ ye.

¹² La buud-gomdã sẽn yãk a toogo, bũmb a taab yell la roagdbã segd n tagse. Sɩd me, a Zosuwa, rao ning yell d sẽn gom sɩngrẽ wã zu-loɛɛgã ra pa buud-gomdã bal ye. A Ɛstɛɛr sẽn yaa a tãoã yeelame: “Kambã sã n nong b roagdbã buud-gomdã, b na n nonga b minimdã la b tũudmã me.” Sã n wa lebg wa kambã ne b roagdbã pa le yaa buud a yembre, b pa na n dat n zãms b roagdbã buud-gomdã la b sak b tũudmã ye. Wakat kãnga, bõe la roagdbã tõe n maane?

13, 14. a) Bõe yĩng tɩ rao a ye ne a pag yãk yam tɩ b zakã rãmb na n toeem tiginga? b) Bõe la yẽ ne a pagã maan tɩ b tẽebã pa booge?

¹³ Roagdb nins sẽn yaa kiris-nebã sẽn dat n tɩ yɩɩd yaa b sõng b kambã tɩ b tẽebã bɩ. Pa sẽn noom bãmb mensã la b baood ye. (1 Kor. 10:24) A Sãmwɛll sẽn yaa a Zosuwa ne a Ɛstɛɛr ba wã yeelame: “Maam ne m pagã maaga d yĩng n bao n  bãng sẽn yaa buud-gomd ning pʋgẽ la d kambã wʋmd Wẽnnaam Gomdã võor sõma, tɩ kẽed b sũyã. D pʋʋsa a Zeova n kos yam me. A wilg-d-la d sẽn segd n maanega, la yɩɩ toor ne tõnd sẽn da magdã. Tõnd mengã sẽn wa n mik tɩ d sẽn kẽnd tigissã tõnd buud-gomdã pʋgẽ wã pa nafd d kambã sõma wã, d yãka yam n na n tɩ naag tiging sẽn gomd tẽngã buud-gomde. D ra tũuda taab n kẽnd tigissã la d yit n moond koɛɛgã. D ra mi n boola d tẽed-n-taas sẽn gomd tẽngã buud-gomd d zakẽ wã tɩ d naag taab n dɩ, wall n tog sor n tɩ gilg bilfu. Woto fãa sõnga d kambã tɩ b minim d tẽed-n-taasã la b bãng a Zeova sõma. A Zeova ra pa le yaa b Wẽnnaam bal ye. A lebga b ba la b zoa. Tõnd getame tɩ rẽ yõod yɩɩda b sẽn na n wʋmd tõnd buud-gomdã sõma.”

¹⁴ A Sãmwɛll paasame: “Sẽn na yɩl tɩ maam ne m pagã tẽebã ra booge, d yiibã ra mi n tɩ kelga tigissã tõnd mengã buud-gomd pʋgẽ. Yaa sɩd tɩ woto fãa ra waoogame, tɩ yaamsã yaa wʋsgo. La a Zeova ning-d-la barka, d modgrã la d sẽn sak n mong d mens bũmb kẽerã yĩnga, tɩ d pʋʋsd-a barka. Tõnd kamb a tãabã fãa kẽesa b mens zãng a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ.”

15. Bõe n kɩt t’a Kiristina bãng t’a sã n tɩ naag tẽngã buud-gomd tiginga, a na n tõog n tũu a Zeova sõma n paase?

¹⁵ Kambã sã n lebgd kãsemba, b tõe n neeme tɩ b sã n tɩ naag tiging sẽn gomd buud-gomd ning b sẽn wʋmd n yɩɩdã, b na n tõog n tũu a Zeova sõma n paase. B sã n dat n toeem tiginga, roagdbã pa segd n tags tɩ yaa b sẽn pa le nong-b ye. Pag yʋʋr sẽn boond t’a Kiristina yeelame: “Baa m sẽn da wʋmd m roagdbã buud-gomdã, m da pa wʋmd b sẽn yet tigissã sasa wã sõma ye. M sẽn wa n tar yʋʋm 12, m kẽnga tigis-kãseng b sẽn maan ne buud-gomd ning tõnd sẽn gomd lekollẽ wã. Baraare, m bãnga vẽeneg tɩ m sẽn kelgdã yaa sɩda. Biiblã goam ra zɩ n kẽ-m woto ye! Mam wa n sɩngame n pʋʋsd a Zeova ne buud-gom-kãnga, n neẽ tɩ m tõogd n togsd-a-la sẽn be m sũurẽ wã.” (Tʋʋ. 2:11, 41) A Kiristina sẽn wa n ta yʋʋm 18 wã, a goma ne a roagdbã, n yãk yam n tɩ naag tẽngã buud-gomd tiginga. A yeelame: “Tigissã sẽn da yaa ne buud-gomd ning d sẽn gomd lekollẽ wã, sõnga maam tɩ m bãng a Zeova sõma, n da tʋll n maan a raabã n paase.” Sẽn pa yã n kaoose, a Kiristina lebga wakat fãa so-pakda, t’a sũur noomẽ.

16. Bõe yĩng t’a Naadya sũur noom a sẽn kell n pa a roagdbã buud-gomd tiging pʋgẽ wã?

¹⁶ Kom-bɩɩse, yãmb tagsdame tɩ y sã n tɩ naag tẽngã buud-gomd tiging n são bɩ? Sã n yaa woto, sok-y y meng n ges y sẽn dat n kẽng be wã võore. Na n sõng-y lame tɩ y paas yãmb ne a Zeova zoodã bɩ? (Zak 4:8) Bɩ yaa kʋɩɩngo, wall y sẽn dat n paam n maand sẽn noom-yã? Pag yʋʋr sẽn boond t’a Naadya, n yaa Betɛllẽ tʋm-tʋmd yeelame: “Maam ne m ma-biisã sẽn wa yõsg yʋʋm 13, d ra rat n tɩ naaga tẽngã buud-gomd tiginga.” La b roagdbã bãngame tɩ rẽ pa na n sõng-b tɩ b paas bãmb ne a Zeova zoodã ye. A Naadya paasame: “D pʋʋsda d roagdbã barka, bala b modgame n zãms tõnd b buud-gomdã, la b kɩt tɩ d pa tiging sẽn gomd buud-gom-kãng pʋgẽ. Nafa tõnd sõma! Kɩtame me tɩ d paam n tõe n maan bũmb wʋsg n sõng neb a taab tɩ b bãng a Zeova.”

17. a) A Zeova yeelame tɩ ãnd dãmb n segd n wub kambã? b) Roagdb sã n dat sõngr sẽn na yɩl n wub b kambã wa sẽn zems a Zeova raabã, bõe la b tõe n maane?

¹⁷ A Zeova yeelame tɩ yaa roagdbã n segd n sõng b kambã tɩ b tũ yẽnda. Yaa roagdbã tʋʋmde, pa yaab-rãmbã wall neb  a taab ye. (Karm-y Yel-bũn 1:8; 31:10, 27, 28.) La roagdb nins sẽn pa wʋmd tẽngã buud-gomd sõma wã tõe n data sõngre, sẽn na yɩl n zãms b kambã Biiblã tɩ kẽ-ba. B sã n kos sõngre, pa rat n yeel tɩ b ratame tɩ neb a taab wub b kambã n kõ-b ye. Pʋd yaa sẽn na yɩl n tõog n ‘wub-ba, n sagl-ba, la b keoog-b wa sẽn zems a Zeova raabã.’ (Efɛ. 6:4) Wala makre, roagdb tõe n kosa kãsem-dãmb sagls sẽn na n sõng-b tɩ b zak pʋgẽ Biibl zãmsgã yɩ sõma n paase, pa rẽ bɩ sẽn na n sõng b kambã tɩ b paam tũud-n-ta-sõma.

18, 19. a) Wãn to la kiris-neb nins tẽeb sẽn bɩ wã tõe n sõng kom-bɩɩsã? b) Bõe la roagdbã segd n ket n maandẽ?

¹⁸ Roagdbã tõe n mi n boola zak a to neb tɩ b wa naag-b n maan b zak pʋgẽ Biibl zãmsgã. Rẽ me sõngda kambã. Kom-bɩɩsã sã n paam me n tũud kiris-neb tẽeb sẽn bɩ n moond koɛɛgã la b maand bũmb a taaba, b rɩkda yam b nengẽ, tɩ sõngd-b tɩ b tẽebã paasdẽ. (Yel. 27:17) A Sen ket n tẽra saam-biis nins sẽn sõng yẽ wã yelle. A yeelame: “Mam sã n da tar sõsg tigingẽ wã, tɩ b na n sõng-m tɩ m segle, m paamd n bãnga bũmb wʋsg n paase. D sẽn da mi n naag taab n maan bũmb kẽer n kok pemsmã me ra noom-m lame.”

¹⁹ Roagdb sã n kos ned t’a sõng b biiga, segdame t’a soabã no-goam la a manesem sõngd biigã t’a waoogd a roagdbã. A segd n gũusame n da gom roagdbã yell wẽnga, wall a pʋd n dat n deeg b zĩig n wub biigã ye. A segd n gũusame me n da wa tall manesem sẽn na n kɩt tɩ tigingã ned wall ned a to tags t’a maanda sẽn pa segd ne biigã ye. (1 Pɩy. 2:12) Yaa sɩd tɩ roagdbã tõe n kosa sõngre. La ket n yaa bãmb n segd n sõng b kambã tɩ b tũ a Zeova. B sã n kos ned t’a sõng b biiga, b segd n gũusd n geta a sẽn sõngd-a to-to wã. Bala, yaa bãmb n segd n wub biigã.

20. Bõe la roagdbã tõe n maan n sõng b kambã tɩ b tũ a Zeova ne b sũur fãa?

²⁰ Roagdba, pʋʋs-y-yã a Zeova n kos sõngre, la y modg n maan y sẽn tõe fãa. (Karm-y 2 Kibay 15:7.) Modg-y tɩ bũmb nins sẽn na n sõng y kambã tɩ b tũ a Zeova wã lʋɩ taoore, la y ra lʋɩɩs sẽn noom yãmbã taoor ye. Maan-y y sẽn tõe tɩ Wẽnnaam Gomdã kẽ y biig fãa sõma. Bas-y y yam tɩ y kambã na n tũu a Zeova ne b sũur fãa. Y sã n neẽ tɩ b tũuda yãmb mak-sõngã, n sakd Wẽnnaam Gomdã saglse, y na n wa tõog n yeela wa tʋm-tʋmd a Zã. A ra yeelame: “Bũmb ka kõt maam sũ-noog n yɩɩd mam sẽn na n wʋm tɩ b gomd tɩ mam kambã kẽnda sɩdã pʋgẽ ye.”—3 Zã 4.