Skip to content

Skip to table of contents

Kugwasya Bana ba “Bamuzwakule”

Kugwasya Bana ba “Bamuzwakule”

“Kunyina cintu cindipa kukkomana kapati kunze lyaceeci: kuti kandimvwa kuti bana bangu balazumanana kweenda mukasimpe.”—3JOH. 4.

NYIMBO: 88, 41

1, 2. (a) Ino ndipenzi nzi bana banji ibakazwa kuzisi zimbi ndyobajana? (b) Ino mibuzyo nzi iitiibandikwe mucibalo eeci?

BA JOSHUA bakaluula kuti: “Kuzwa kubwana, aŋanda alimwi akumbungano ndakali kwaambaula mwaambo wabazyali bangu wakucisi nkotwakazwa. Pele nondakanjila cikolo, ndakatalika kuyandisya mwaambo wakucisi nkotwakalongela. Nokwakainda buyo myaka misyoonto, ndakazyibila. Taakwe ncondakali kumvwa kumiswaangano, alimwi zilengwa zyabazyali bangu ndakaziluba.” Icakabacitikila ba Joshua tacigambyi pe.

2 Mazuba aano, bantu bainda ku 240,000,000 tabakkali mucisi mobakazyalilwa. Ikuti kamuli bazyali ibakazwa kucisi cimbi, ino mbuti mbomukonzya kubagwasya kumuuya bana banu kutegwa ‘bazumanane kweenda mukasimpe’? (3Joh. 4) Alimwi mbuti bamwi mbobakonzya kugwasya?

NOBAZYALI, AMUBE CIKOZYANYO CIBOTU

3, 4. (a) Mbuti bazyali mbobakonzya kupa cikozyanyo cibotu kubana babo? (b) Ino ncinzi bazyali ncobateelede kulangila kubana babo?

3 Nobazyali, cikozyanyo canu cilayandika kutegwa bana banu batalike kweenda munzila iitola kubuumi butamani. Ciindi bana banu nobabona kuti ‘mulazumanana kusaanguna kuyandaula Bwami,’ eeci cibapa kwiiya kusyoma Jehova kuti abape nzyobayandika buzuba abuzuba. (Mt. 6:33, 34) Aboobo kamupona buumi buuba-uba. Amuliimye zintu zimwi zyakumubili kutegwa mucikonzye kubikkila maano kuzintu zyakumuuya. Amusolekesye kutaba azikwelete. Amuyandaule “lubono kujulu” nkokuti kukkomaninwa a Jehova ikutali lubono lwaanyika naa “bulemu bwabantu.”—Amubale Marko 10:21, 22; Joh. 12:43.

4 Mutabi azintu zinji zyakucita cakuti mwabula aciindi cakuba abana banu. Amubazyibye kuti mulakkomana ciindi nobasala kubikka Jehova mubusena bwakusaanguna ikutali kuliyandawida mpuwo alubono naa ikucita oobo akaambo kandinywe. Amuweelebe muzeezo uudumide uutali wabunakristo wakuti bana beelede kulanganya bazyali babo akubona kuti balibukkede. Mutalubi kuti “bana tabalangilwi kuyobweda bazyali babo lubono pe, pele bazyali mbabalangilwa kuyobweda bana babo.”—2Kor. 12:14.

NOBAZYALI, AMWIIYE MWAAMBO NGOBAZYI KABOTU BANA BANU

5. Nkaambo nzi bazyali ncobeelede kubandika abana babo kujatikizya Jehova?

5 Kweelana ambokwakasinsimwa, bantu ‘ibazwa mumyaambo yoonse yamasi’ bali mukuboola kumbunga ya Jehova. (Zek. 8:23) Pele penzi lyakutauzyiba kabotu mwaambo lilakonzya kupa kuti cimukatazye kuyiisya bana banu kasimpe. Bana banu nzeziiyo zya Bbaibbele ziyandika kapati nzyomukonzya kuba anzizyo, alimwi ikuti ‘bamuzyiba’ Jehova, bayooba abuumi butamani. (Joh. 17:3) Ikutegwa bana banu bazizyibe njiisyo zya Jehova, mweelede ‘kuzibandika’ kufwumbwa nokweelela kucita boobo.—Amubale Deuteronomo 6:6, 7.

6. Ino bana banu inga bagwasyigwa buti akaambo kakwiiya mwaambo wanu? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

6 Cakutadooneka, bana banu bayoowiiya mwaambo uubelesyegwa mucisi momubede ciindi nobali kucikolo alimwi anobali kumasena nkobajanika-janika, pele mwaambo wanu bayakuuzyiba lilikke buyo kuti kanji-kanji kamuubelesya ciindi nomubandika ambabo. Kunze buyo lyakugwasya bana banu kuti kamubandika ambabo munzila iikkomanisya, ikuuzyiba mwaambo wanu kulagwasya munzila azimbi. Ikucikonzya kwaambaula myaambo minji kulakonzya kugwasya bana banu kufwambaana kuyeeya alimwi inga kwabagwasya kutaba abuyumuyumu bwakubandika abantu baindene-indene. Kuyungizya waawo, eeco inga cabapa zyoolwe zyakuyungizya mulimo wabo. Carolina uujisi bazyali ibakazwa kucisi cimbi waamba kuti: “Ikuzulilwa mumbungano iibelesya mwaambo wakucisi cimbi kulakkomanisya kapati. Cilanoneezya kugwasyilizya kubusena kubulide basikumwaya ba Bwami.”

7. Ino ncinzi ncomunga mwacita ikuti naa kakuli penzi lyamwaambo mumukwasyi wanu?

7 Nokuba boobo, bana babamuzwakule mbobayaabuzyiba zilengwa zyakubusena nkobabede alimwi amwaambo, bamwi balakonzya kutalika kutauyanda mwaambo wabazyali babo naa buya kwaalilwa kubandika mumwaambo wabazyali babo. Nobazyali, ikuti naa mbocibede oobo akubana banu, sena inga tiimwaiya myaambo imwi yakubusena ooko? Ciyoomuubila kubakomezya munzila ya Bunakristo ikuti kamuzimvwisya nzyobabandika, zintu zibakkomanisya, nzyobaiya kucikolo alimwi akuti kamucikonzya kubandika cacigaminina abamayi babo. Masimpe, ikwiiya mwaambo uumbi kutola ciindi alimwi kuyandika kulicesya. Pele ikuti mwanaanu waba musinke matwi, sena tamukonzyi kusola kwiiya mwaambo wakutambaika kutegwa kamubandika anguwe? Mwana uubandika kabotu mumwaambo uumbi weelede kulanganizyigwa munzila njiyona eeyo, tee kayi? *

8. Ino inga mwabagwasya buti bana banu ikuti kamutauzyi kabotu mwaambo ngobaambaula?

8 Bwini mbwakuti, cilakonzya kubayumina bazyali bamwi ibakazwa kucisi cimbi ikuuzyiba kabotu mwaambo mupya ngobaiya bana babo. Buyumuyumu ibukonzya kutobela mbwakuti, bazyali inga cabakatazya kuyiisya bana babo zintu zinji ‘zyamumalembe aasalala.’ (2Tim. 3:15) Ikuti naa muli mubukkale buli boobo, mulakonzya kubagwasya bana banu kumuzyiba alimwi akumuyanda Jehova. Mwaalu wazina lya Shan ulayeeya naamba kuti: “Baama, imuzyali uuli alikke, tiibakaluuzyi kabotu mwaambo ngotwakali kwaambaula mebo abamacizyi bangu, alimwi andiswe tiitwakauzyi kabotu mwaambo wabo. Pele notwakabona kuti bakali kwiiya Bbaibbele, kupaila, alimwi akusololela kukomba mumukwasyi nsondo ansondo, twakazyiba kuti ikuzyiba Jehova ncintu ciyandika kapati.”

9. Mbuti bazyali mbobakonzya kugwasya bana ibayandika kwiiya Bbaibbele mumyaambo yobilo?

9 Bana bamwi inga bayandika kwiiya kujatikizya Jehova mumyaambo yobilo, mwaambo ngobaiya kucikolo alimwi amwaambo ngobaambaula kuŋanda. Akaambo kaceeco, bazyali bamwi balabelesya mabbuku aasimbidwe, izyakalekkoodwa zyakuswiilila alimwi amavidiyo mumyaambo yoonse yobilo. Cilisalede kuti bazyali ibakalongela kucisi cimbi beelede kujana ciindi cinji alimwi akubelesya nzila ziindene-indene kutegwa bagwasye bana babo kuba acilongwe ciyumu a Jehova.

INO MWEELEDE KUZULILWA KUMBUNGANO IIBELESYA MWAAMBO NZI?

10. (a) Ino nguni weelede kusala mbungano mukwasyi nkoweelede kuzulilwa? (b) Ino ncinzi ncayelede kucita katanasala kucita boobo?

10 Ikuti “bamuzwakule” kabakkala kule a Bakamboni bambi ibaambaula mwaambo wabo, beelede kuzulilwa kumbungano iibelesya mwaambo wakubusena ooko nkobabede. (Int. 146:9) Pele ikuti kakuli mbungano afwaafwi iibelesya mwaambo wanu, mubuzyo ngwakuti: Ino nimbungano nzi iikonzya kweelela kumukwasyi wanu? Amana kwaapailila makani aaya akubuzya bakaintu bakwe abana, silutwe wamukwasyi weelede kusala. (1Kor. 11:3) Ino ntwaambo nzi ntwakonzya kulanga-langa silutwe wamukwasyi? Ino ninjiisyo nzi zikonzya kubeleka? Atuzilange-lange zimwi.

11, 12. (a) Mbuti mwaambo mbouzijatikizya zintu nzyamvwa mwana kumiswaangano? (b) Nkaambo nzi bana bamwi ncobazelauka kwiiya mwaambo wabazyali babo?

11 Bazyali beelede kuzilanga-langa cakubikkila maano nzyobayandika bana babo. Bwini mbwakuti, tacikwe makani amwaambo uubelesyegwa, ikutegwa akajatisye kasimpe, mwana uyandika zinji ikutali buyo mawoola masyoonto aalwiiyo lwakumuuya ilupegwa nsondo ansondo kumiswaangano. Pele amubone kaambo aaka: Kumiswaangano iicitwa mumwaambo ngobamvwa kabotu, bana balakonzya kutambula malailile kwiinda mukujanika buyo, ambweni akwiiya zinji kwiinda mbobayeeyela bazyali babo. Pele tacikonzyi kuba boobo ikuti naa bana kabataumvwisyi kabotu mwaambo ooyo. (Amubale 1 Bakorinto 14:9, 11.) Alimwi imwaambo ngwaakazyalwa anguwo taukonzyi kuba ngomwaambo uumusika amoyo. Mane buya bana bamwi balakonzya kwiiya kupa bwiinguzi, kucita zitondezyo alimwi akupa makani mumwaambo wabazyali babo pele kabataciti oobo kuzwa aansi aamoyo.

12 Kuyungizya waawo, nzinji izikonzya kumujatikizya mwana kunze buyo lyamwaambo. Oobu mbombubo mbocakabede kuli ba Joshua ibaambwa kumatalikilo. Mucizyi wabo wazina lya Esther waamba boobu, “kubana basyoonto, mwaambo wabazyali babo, zilengwa, alimwi acikombelo zyeendela antoomwe.” Ikuti bana kabatazizyi zilengwa zyabazyali babo, balakonzya kuzelauka kuwiiya mwaambo wabazyali babo alimwi abukombi bwabo. Ino bazyali ibakalongela kucisi cimbi inga bacita buti?

13, 14. (a) Ino nkaambo nzi banabukwetene bamwi ibakazwa kucisi cimbi ncobakalonzyela mukwasyi wabo kumbungano iibelesya mwaambo wakubusena nkobakabede? (b) Ino mbuti bazyali mbobakazumanana kuyuma kumuuya?

13 Bazyali Banakristo babikka bukkale bwakumuuya bwabana babo mubusena bwakusaanguna muciindi cazintu nzyobayandisya. (1Kor. 10:24) Ba Samuel, bausyi baba Joshua aba Esther baamba kuti: “Mebo abakaintu bangu twakalanga-langa kubona mwaambo iwakali kubagwasya kuyaambele kumuuya bana besu, mpoonya twakapaila kutegwa tusale camaano. Ncotwakajana tiicakali kweendelana ancotwakali kuyanda. Pele notwakabona kuti tiibakali kumvwa zyoonse zyakali kwaambwa kumiswaangano iicitwa mumwaambo wesu, twakasala kulongela kumbungano iibelesya mwaambo wakubusena oobu. Twakali kuunka antoomwe kumiswaangano lyoonse alimwi akutola lubazu mubukambausi. Kuyungizya waawo, twakali kubatamba balongwe besu bakubusena oobu kucakulya alimwi amukweendeenda. Zyoonse eezyi zyakagwasya bana besu ikubazyiba kabotu bakwesu alimwi akumuzyiba Jehova, ikutali buyo kuti ngu Leza wabo pele akuti ngu Usyi alimwi Mulongwe wabo. Twakabona kuti eeci cakali kuyandika kapati kwiinda kuzyiba buyo mwaambo wesu.”

14 Ba Samuel balayungizya kuti: “Kutegwa tuzumanane kuyuma kumuuya, mebo abakaintu bangu twakali kuunka akumiswaangano iyakali kucitwa mumwaambo wesu. Zyakucita zyakatuvwulila kapati alimwi twakali kukatala. Pele tulamulumba Jehova akaambo kakulongezya kusoleka alimwi akulyaaba kwesu. Bana besu boonse botatwe babelekela Jehova mumulimo waciindi coonse.”

NCOBAKONZYA KUCITA BANA-BANA

15. Ino nkaambo nzi mucizyi wazina lya Kristina ncaakalimvwa kuti wakali kukonzya kucita kabotu kapati kwiinda mukuzulilwa kumbungano yakali kubelesya mwaambo wakubusena nkwaakali kukkala?

15 Bana ibakakomena balakonzya kujana kuti balakonzya kumubelekela kabotu Jehova mumbungano iibelesya mwaambo ngobamvwisya kabotu. Ikuti caba boobo, bazyali tabeelede kulimvwa kuti bana babo babazangila. Ba Kristina bakaamba kuti, “Ndakaluuzyi buyo asyoonto mwaambo wabazyali bangu, pele mwaambo iwakali kubelesyegwa kumiswaangano wakali kundiinda. Ciindi nondakali amyaka iili 12, ndakajanika kumuswaangano wacooko wamumwaambo ngotwakali kubelesya kucikolo. Eeci ncecakali ciindi cakusaanguna kubona kuti nzyondakali kumvwa kakali kasimpe! Kucinca kumwi kupati kwakacitika ciindi nondakatalika kupaila mumwaambo ngotwakali kubelesya kucikolo. Ndakacikonzya kwaambaula a Jehova kuzwa ansi amoyo!” (Mil. 2:11, 41) Ba Kristina nobakakomena, bakaabandika makani aaya abazyali babo mpoonya bakasala kulongela kumbungano yakali kubelesya mwaambo wakubusena ooko. Ba Kristina balayeeya kuti: “Kwiiya kujatikizya Jehova mumwaambo ngotwakali kubelesya kucikolo kwakandipa kuti ndibweze ntaamu.” Tiilyakalampa pe, ba Kristina bakaba mupainiya waciindi coonse iwakali kubeleka calukkomano.

16. Nkaambo nzi mucizyi wazina lya Nadia ncakkomene kuti wakazumanana kuzulilwa mumbungano iibelesya mwaambo wakucisi cimbi?

16 Nobakubusi, sena inga mwalombozya kuzulilwa kumbungano iibelesya mwaambo wakubusena nkomubede? Ikuti naa mboobo, amulibuzye kaambo ncomunga mwacitila boobo. Sena ikulongela kumbungano iili boobo inga kwamugwasya kuswena kuli Jehova? (Jak. 4:8) Naa sena inga mwalonga akaambo kakutayanda kweendelezyegwa abazyali, kubonwa mbomuyaambele naa kutayanda buyo kwiiya mwaambo? Ba Nadia, balo lino ibabelekela a Beteli baamba kuti: “Ciindi mebo abanabokwesu notwakajisi myaka iili akati ka 13 kusikila ku 19, twakali kuyanda kulongela kumbungano iibelesya mwaambo wakubusena nkotwakali kukkala.” Pele bazyali babo bakalizyi kuti ikulonga ooko nokwatakabagwasya kumuuya bana babo. “Tulalumba kapati kuti bazyali besu bakabeleka canguzu kutuyiisya mwaambo wabo alimwi akutugwasya kuti tuzumanane kuzulilwa mumbungano iibelesya mwaambo wakucisi cimbi. Eeci catugwasya kapati alimwi catujalwida nzila zinji zyakugwasya bamwi kuti bamuzyibe Jehova.”

BAMWI MBOBAKONZYA KUGWASYA

17. (a) Ino Jehova wakapa bani mukuli wakukomezya bana? (b) Mbuti bazyali mbobakonzya kugwasyigwa kujatikizya mbobakonzya kuyiisya bana babo kasimpe?

17 Jehova wapa bazyali mukuli wakuyiisya bana babo kasimpe, ikutali bamakaapanyina naa bantu bambi buyo. (Amubale Tusimpi 1:8; 31:10, 27, 28.) Nokuba boobo, bazyali ibatauzyi mwaambo wakubusena nkobakkala inga bayandika lugwasyo kutegwa kababasika aamoyo bana babo. Kubikka bubambe buli boobo tacaambi kuti beelede kucileka kulanganya mukuli ngobapedwe wakumuuya; muciindi caboobo, eeci inga caba cibeela acimwi cakulela bana babo “mululayo alwiiyo lwa Jehova.” (Ef. 6:4) Mucikozyanyo, bazyali inga babuzya baalu mumbungano kujatikizya mbobakonzya kucita kukomba mumukwasyi alimwi akujatikizya mbobakonzya kugwasya bana babo kujana balongwe bali kabotu.

Bana alimwi abazyali balagwasyigwa ciindi nobayanzana abasimbungano? (Amubone muncali 18 a 19)

18, 19. (a) Ino mbuti bakwesu abacizyi basimide kumuuya mbobakonzya kugwasya bakubusi? (b) Ino ncinzi bazyali ncobeelede kuzumanana kucita?

18 Mucikozyanyo, bazyali zimwi ziindi balakonzya kutamba mikwasyi iimbi kutegwa ibasangane mukukomba mumukwasyi. Kuyungizya waawo, bakubusi balacita kabotu kapati ciindi nobayanzana abalongwe basimide kumuuya, balo ibakonzya kubeleka ambabo mumulimo wamumuunda alimwi akubasangana muzintu zimwi zyakulikondelezya izigwasya. (Tus. 27:17) Ba Shan ibaambwa kumatalikilo balayeeya nobati: “Ndilibayeeyede kabotu bakwesu ibakandigwasya. Ciindi nobakali kundigwasya kulibambila makani aangu, lyoonse ndakali kwiiya zinji. Alimwi ndakali kuzikkomanina ziindi zyakulyookezya nzyotwakali kucitila antoomwe.”

19 Nokuba boobo, aabo ibasalwa abazyali kuti bagwasye bana babo beelede kuti kabali bantu ibagwasya bana kulemeka bazyali babo, ibaamba zintu zili kabotu kujatikizya mbabo, pele ibazyi kuti bazyali tabeelede kunyangwa mukuli wabo. Kunze lyaboobo, aabo ibagwasyilizya beelede kutantamuka micito bantu batakombi naa basimbungano njobakonzya kuyeeyela kuti micito yakutalilemeka. (1Pet. 2:12) Bazyali tabeelede buyo kuyumbila bamwi mukuli wakuyiisya bana babo zintu zyakumuuya. Beelede kululingula lugwasyo lwakumuuya ndobapa basyominyina, mpoonya akuzumanana kuliyiisyila bana babo.

20. Mbuti bazyali mbobakonzya kugwasya bana babo kuba babelesi ba Jehova ibali kabotu?

20 Nobazyali, kamupaila kuli Jehova kulomba lugwasyo, alimwi kamubeleka canguzu kusikila mpomugolela. (Amubale 2 Makani 15:7.) Cilongwe ncajisi mwanaanu a Jehova amucibikke mubusena bwakusaanguna muciindi cakubikkila kapati maano kuzintu nzyomuyanda. Amucite kufwumbwa ncomukonzya kubona kuti Jwi lya Leza lyamusika amoyo mwanaanu. Mutaleki kusyoma kuti mwanaanu ulakonzya kuba mubelesi wa Jehova mubotu. Ikuti bana batobela Jwi lya Leza alimwi acikozyanyo canu cibotu, muyoolimvwa mbwaakalimvwa mwaapostolo Johane kujatikizya bana bakwe bakumuuya naakati: “Kunyina cintu cindipa kukkomana kapati kunze lyaceeci: kuti kandimvwa kuti bana bangu balazumanana kweenda mukasimpe.”—3Joh. 4.

^ munc. 7 Amubone cibalo cibandika mbomukonzya kwiiya mwaambo mupya mu Sinsimuka! yamu Chingisi yamu March 2007, peeji 10-12.