1, 2. Le i bufundiji’ka bwēfundile Petelo pa kupwa kukesha uta?

BANA ba bwanga ba Yesu basamba-babidi bākesheshe bata pa Dijiba dya Ngadilea. Inoko kebākwetepo keta nansha kamo. Abo bukya lubanga, Yesu musanguke wāimana mu nkula, kaebatale. Kupwa webanena’mba: “‘Tai bukonde dya ku lundyo lwa bwato musa kukwata’ko.’ Nabo bata’bo, ino bakomenwa ne kwibukoka mwanda kwapile mwita mungi bininge.”—Yoano 21:1-6.

² Yesu wāpele bana bandi ba bwanga bidibwa bya lubanga bya mukate ne mwita. Kupwa waālamukila kudi Shimona Petelo, kamunena’mba: “A Shimona mwanā Yoano, le unsenswe kutabuka bino’bi?” Yesu wādi uyukile amba Petelo usenswe buluwe. Bimweka’mba Yesu wādi wipangula Petelo shi umusenswe aye ne bufundiji bwandi kupita mwingilo wandi wa buluwe. Petelo wālondolwele amba: “Mfumwami, uyukile amba nkusenswe kisanso kikatampe.” (Yoano 21:15) Kushilwila mu dine difuku’dya, Petelo wālongēle mungya binenwa byandi. Wālombwele amba usenswe Kidishitu na kuvudilwa bya kulonga mu mwingilo wa busapudi,  ne kwingila mwingilo wa mvubu mu kipwilo kya bwine Kidishitu.

3. Le bene Kidishitu bafwaninwe kuta mutyima ku bika?

³ Le i bika byotubwanya kwifunda ku binenwa bya Yesu byaānenene Petelo? Tufwaninwe kutadija kutyina’mba buswe botuswele Yesu bwakazoza. Yesu wādi uyukile amba mu ino ngikadilo, būmi bukekala bwa masusu ne amba tukalwa na kuzumbija mutyima ne na bikoleja. Mu kyelekejo kyandi kya mukushi, Yesu wānenene’mo amba bantu bamo baketabija “mwanda wa Bulopwe” ne kwikala na bupyasakane ponka na ponka. Ino kitatyi pa kupita’po, “makambakano a ino ngikadilo ya bintu ne kyongo kya bya bupeta” kibwanya kutyinya “mwanda,” ne bano bantu bajimija bupyasakane bwabo. (Mateo 13:19-22; Mako 4:19) Shi ketutele’kopo mutyima, kukambakanya mutyima pa makambakano a mu būmi bwa difuku ne difuku kubwanya kukalakanya mwingilo otwingidila Yehova. O mwanda Yesu wādyumwine bandi bana ba bwanga’mba: “Dyumukai banwe bene kutyina’mba mityima yenu yakalēmenenwa na mudīlo-mpata, na mutomeno-mpata, ne na makambakano a mu būmi.”—Luka 21:34.

4. I bika biketukwasha tuyuke shi tulamine buswe botuswele Kidishitu? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁴ Pamo bwa Petelo, netu tubwanya kulombola’mba tuswele Kidishitu na kutūla mwingilo wa busapudi pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu. Le tukajingulula namani shi twendelelanga na kulonga kino? Twiipangulei amba: ‘Le i bika byonsenswe kutabuka mu būmi bwami? Lelo mwingilo wa Yehova o umpanga nsangaji’ni nansha i mingilo mikwabo?’ Pa kulondolola bino bipangujo, tubandaulei’ko bintu bisatu bya mu būmi bine bibwanya kuzozeja buswe botuswele Kidishitu. Bino bintu i kaji ka ku ngitu, kwipwija mukose, ne bintu bya ku ngitu.

5. Le mitwe ya bisaka i mipebwe kiselwa’ka?

⁵ Ku mutamba wa Petelo, buluwe ke kintupo’tu kyaādi usangela kulonga kete. Ino i kaji kādi kamukwasha akwatakanye kisaka kyandi. Dyalelo nadyo, Yehova i mupe mitwe ya bisaka kiselwa kya kukwatakanya bisaka byabo. (1 Temote 5:8) Bafwaninwe kulonga bukomo pa kuvuija kino. Inoko mu ano mafuku a mfulo, kaji ka ku ngitu kabwanya kwitulengeja tukambakanye mutyima bininge.

6. Mwanda waka kaji ka ngitu kabwanya kuleta mpungiji?

⁶ Kudi bantu bavule bakimba twaji, inoko twaji twine tusakane. Kino kilengejanga bantu bafwile twaji. Bantu bavule bamonanga’mba bafwaninwe kwingila mansá a ntentekelo pa mwanda wa mfutwa mityetye. Pano malongolodi a busunga engidijanga bantu batyetye bininge pa kupunga bintu kutabuka mafuku kunyuma. O mwanda bengidi babwanya kwingila na mutyima kanyonga, kwikala na mpungiji, enka ne kubela. Bantu bavule bakambakanyanga mityima’mba bakajimija kaji shi kebalongelepo bibalomba mukulu wabo wa kaji.

7, 8. (a) Le i ani otukōkele bininge? (b) I bufundiji’ka bwa kamweno bwefundile tutu umo wa mu Tailande pa mwanda utala kandi kaji?

⁷ Byotudi bene Kidishitu, tukōkele bininge Yehova kutabuka muntu ye-yense, kubadila’mo ne mukulu wetu wa kaji. (Luka 10:27) Kaji ketu ka ku ngitu i muswelo’tu wa mwa kumwena bisakibwa bya mvubu ne kukwatakanya busapudi. Inoko shi ketutadijepo, biselwa byetu bya ku kaji bibwanya kukalakanya butōtyi bwetu. Tubwanya kuboila ñeni ku byalongele tutu umo wa mu Tailande. Wanenene amba: “Nadi na kaji kayampe ka kulongolola maolodinatele, inoko kanomba kwingila mansá mavule. Mfulo mfulō, kembulwe ne kitatyi kya kulonga bintu bya ku mushipiditu. Kupwa namona’mba pa kutūla tumweno twa  Bulopwe pa kifuko kibajinji, mfwaninwe kuleka kano kaji.” Le uno tutu walongele’po namani?

⁸ Unena’mba “Pa kupwa kulangulukila’po mu bula bwa mwaka mutuntulu, nashilula kupoteja kreme mu mashinda. Ku ngalwilo, misokwe yaunsakene, natyumukwa mutyima. Potwetene na botwadi twingila nabo pa kala, bashilula kunsepa ne kungipangula kine kyonasakila kupoteja kreme pa kyaba kya kwingila na maolodinatele, mu kifuko mupita kaluvula kayampe. Nalombele Yehova ankwashe nekenye ne kufikila pa kitungo kya kwikala na kitatyi kivule kya kulonga bintu bya ku mushipiditu. Mwenda mafuku, bintu byaanza kulumbuluka. Nayukile senene mwa kupungila kreme itobala bininge ne kwikala’mo na bwino. Na pano kala, baanza kumpota kreme yonso difuku ne difuku. Kunena na bubine, nadi kensokola lupeto luvule kupita ponadi ñingila na maolodinatele. Kyandetele nsangaji mwanda nkidipo na njia kadi nkialakanyangapo pa kuleka kaji kabajinji konadi nako. Kadi kya mvubu kutabuka, nemonanga pano bu ngidi pabwipi na Yehova.”—Tanga Mateo 5:3, 6.

9. I muswelo’ka otubwanya kwikala nyeke na mumweno muyampe pa kaji ka ku ngitu?

⁹ Yehova usangalanga shi twingila bininge. Mu kwingila bininge mudi mpalo. (Nkindi 12:14) Inoko tufwaninwe kutadija kutyina’mba kaji ketu ka ku ngitu kakekala na mvubu kupita mwingilo wa Yehova. Yesu pa kwisambila pa bisakibwa byetu bya mvubu bya ku ngitu, wānenene amba: “Kimbai bidi nyeke Bulopwe ne boloke bwandi, ebiya bino bikwabo byonso bikemutentekelwa’ko.” (Mateo 6:33) Penepa le tukayuka namani amba tudi na mumweno muyampe pa kaji ka ku ngitu? Twiipangulei amba, ‘Le monanga kaji kami bu kayampe kadi kasangaja inoko mwingilo wa Leza neumona bu wa bitupubitupu ne upungija?’ Kulangulukila pa kino kipangujo kuketukwasha tujingulule biyampe bintu byotusenswe bya binebine.

10. I bufundiji’ka bwa kamweno bwāfundije Yesu?

¹⁰ Yesu wētufundije bintu byotufwaninwe kutangidija kumeso mu būmi bwetu. Difuku dimo, wākapempwile bana-bakaji babidi ba mwanabo na mwanabo, ba Madia ne Mata. Na pano kala, Mata wāshilula kumutekela bidibwa, inoko Madia wāshikata kubwipi na Yesu uteja bufundiji bwandi. Mata wāshilula kwitompweja amba Madia kamukweshe’kopo. Yesu wāsapwila Mata amba: “Madia aye watonge kintu kiyampe, kadi kekikamuyatwapo.” (Luka 10:38-42) Pano Yesu wāfundije bufundiji bwa kamweno. Pa kwepuka kulabikwa na bisakibwa bya batwe bene ne pa kulombola’mba tusenswe Kidishitu, tufwaninwe kutonga “kintu kiyampe.” Ko kunena’mba kipwano kyetu na Yehova kyo kintu kifwaninwe kwikala nyeke kya mvubu mpata mu būmi bwetu.

11. Le i bika binena Bible pa kukōkolokwa ne kwitūkija?

¹¹ Byotuvudilwe bya kulonga mu būmi, o mwanda kyaba kimo tusakilwa kukōkolokwa ne kwitūkija. Tutanga mu Bible amba: “Kekudipo kitabukile būya kudi muntu ku kudya ne kutoma, ne kusangaja mutyima wandi biyampe mu mwingilo wandi.” (Musapudi 2:24) Yesu wādi uyukile amba bana bandi ba bwanga basakilwa kukōkolokwa. Kimfwa, abo pa kupwa kusapula bininge, Yesu wēbanenene amba: “Iyai kufula kwa bunka bwenu mukōkolokwe’ko bidi.”—Mako 6:31, 32.

12. Mwanda waka tufwaninwe kutadija pa mwanda utala kukōkolokwa ne kwipwija mukose? Leta kimfwa.

¹² Kukōkolokwa ne kwipwija mukose bibwanya kwitukwasha tutūje ne kwiolola. Inoko tufwaninwe kutadija kutyina amba kwisangaja batwe bene kwakekala bu kintu kya mvubu kutabuka mu būmi bwetu. Mu myaka katwa kabajinji, bantu bavule bādi na uno mumweno wa amba: “Tudyei tutome, mwanda kesha tusa kufwa.” (1 Kodinda  15:32) Uno mumweno ukidi’ko ne dyalelo. Kimfwa, nkasampe umo wa mu Bulaya bwa Kushika washilwile kutanwa ku kupwila kwa bene Kidishitu. Inoko byaadi usenswe bininge kwipwija mukose, walekele’byo kupwila na Batumoni ba Yehova. Mwenda mafuku, wamona’mba kwiela bininge mu kwipwija mukose kwamuletele makambakano mavule. Washilula monka kwifunda Bible, ne mwenda mafuku, washilula kusapula myanda miyampe. Aye pa kupwa kubatyijibwa, wanenene amba: “Kintu kyonealakanyanga i kyaba kyonaelele kumeso kwa kujingulula’mba kwingidila Yehova kuletanga nsangaji mivule kupita’ko kulondalonda kwipwija mukose kwa mu ino ntanda.”

13. (a) Leta kimfwa kilombola’mba kukōkolokwa ne kwipwija mukose bipitepite i kubi. (b) Le i bika bibwanya kwitukwasha twikale na mumweno mujalale pa kukōkolokwa ne kwipwija mukose?

¹³ Kukōkolokwa kubwanya kwitukwasha twiolole ne kwaluja monka bukomo. Penepa i buvule’ka bwa kitatyi kyotufwaninwe kupityija mu kwipwija mukose? Pa kulondolola kino kipangujo, tulangulukilei’po bidi uno muswelo. Bantu bavule basenswe kudya bintu bitobala ne mabombo. Inoko tuyukile amba shi twibidya kitatyi kyonso, biketuletela misongo. Nanshi pa kwepuka misongo, tufwaninwe kudya bidibwa biyampe. Mu muswelo umo onka, shi tupityija kitatyi kivule mu kukōkolokwa ne kwipwija mukose, nabya bikekala na lupusa pa kipwano kyetu na Yehova. Le i bika bibwanya kwitukwasha tuyuke shi tudi na mumweno mujalale pa kwipwija mukose nansha shi ketudipo nao? Kintu kyotubwanya kulonga i kutonga’ko yenga umo ne kulemba buvule bwa mansá otwapityije’mo mu kulonga bintu bikwatañene na mwingilo wa Yehova, kimfwa kupwila kwa bwine Kidishitu, mwingilo wa busapudi, ne kwifunda Bible. Kupwa tubwanya kadi kulemba buvule bwa mansá otwapityije mu yenga’wa mu kwipwija mukose, kimfwa kwitamuna bidyoma, kutala televijo ne makayo a mavideo. Le i bika byotukefunda shi tubadingakanya bino bibalwa bibidi? Lelo tusakilwa kwilemununa?—Tanga Efisesa 5:15, 16.

14. I bika biketukwasha tutonge kwipwija mukose kuyampe?

¹⁴ Yehova witulekanga tutonge kwipwija mukose kotusaka, kadi mitwe ya bisaka nayo ibwanya kutonga kwipwija mukose kufwaninwe ku byabo bisaka. Yehova i mwitupe mu Bible misoñanya ilombola patōka mulangilo wandi. Ino misoñanya itukwashanga tukwate butyibi buyampe. * (Tala kunshi kwa dyani.) Kwipwija mukose kuyampe i “kyabuntu kya Leza.” (Musapudi 3:12, 13) Na bubine bantu basangelanga kwipwija mukose kwa miswelo mishileshile. (Ngalatea 6:4, 5) Inoko tufwaninwe kuta mutyima ku kwipwija mukose ko-konso kotutonga. Yesu wānenene amba: “Mwanda kokwa kudi kyabulēme kyobe, ne mutyima obe mwine ukekala konka.” (Mateo 6:21) Buswe botuswele Mulopwe wetu Yesu, bwitutononanga tulange, tunene, ne kulonga bintu mu muswelo ulombola’mba Bulopwe kyo kintu kya mvubu mpata kotudi kupita kintu kyo-kyonso.—Fidipai 1:9, 10.

15, 16. (a) Le kusanswa bintu bya ku ngitu kubwanya kwikala bu dikinga kotudi muswelo’ka? (b) Le Yesu wāletele madingi’ka a tunangu pa mwanda utala bintu bya ku ngitu?

¹⁵ Bantu bavule dyalelo bamonanga’mba bafwaninwe kwikala na bisandi, matelefone, maolodinatele nansha bintu bikwabo bya panopano. I batādilwe na mumweno wa kusanswa bintu bya ku ngitu, mwikadilo wa būmi bwa amba kwikala na bintu bya ku ngitu ne lupeto kyo kya mvubu kutabuka kintu kyo-kyonso. Byodi mwine Kidishitu, le i kintu’ka kya mvubu mpata kodi? Wiipangule amba: ‘Lelo nangulukilanga kitatyi kivule pa kupota motoka  nansha bisandi bya myondele ya panopano kupita kitatyi kyompityija pa kuteakanya kupwila? Lelo ne muvudilwe mingilo difuku ne difuku indīla kitatyi kivule kya kulombela ne kutanga Bible?’ Shi ketutadijepo, kusanswa bintu bya ku ngitu kubwanya kwikala na mvubu kutabuka buswe botuswele Kidishitu. Tufwaninwe kulangulukila pa binenwa bya Yesu bya amba: “Dyumukai makomwa-meso a miswelo yonso.” (Luka 12:15) Mwanda waka wānenene namino?

¹⁶ Yesu wānenene amba “i kutupu ubwanya kwingidila bamfumwandi babidi bu umpika.” Wābwejeje’ko amba: “Kemukokejapo kwingila bu bapika ba Leza koku kadi bapika ba Bupeta.” I bikomo kupa Yehova kyokya kitabukile kunengela koku kadi tutele mutyima bininge ku bintu bya ku ngitu. Yesu wāshintulwile amba ‘tukashikwa’ko umo twasanswa’ko mukwabo’ nansha ‘kulamata umo ne kupēleka mukwabo.’ (Mateo 6:24) Byotudi bampikwa kubwaninina, tufwaninwe kulwa nyeke na “bya kusakasaka bya ngitu yetu,” kubadila’mo ne kusanswa bintu bya ku ngitu.—Efisesa 2:3.

17. (a) Mwanda waka bantu bamo bakomenwanga kwikala na mumweno mujalale pa bintu bya ku ngitu? (b) I bika bitukwasha tulwe na mumweno wa kusanswa bintu bya ku ngitu?

¹⁷ Bantu bavule batele mutyima bininge ku bya kusakasaka byabo ne ku kwisangaja, bine bibalengeja bakomenwe kwikala na mumweno mujalale pa bintu bya ku ngitu. (Tanga 1 Kodinda 2:14.) Byobadi na mumweno munyengakane, babwanya kukomenwa kusansanya kiyampe ne kibi. (Bahebelu 5:11-14) Kusakasaka kwabo kwa bintu bya ku ngitu kubwanya kutama bininge. Kadi pobenda batamija bininge mutyima wa kusakasaka bintu bya ku ngitu, po pene kebakitondwa’byopo. (Musapudi 5:10) Inoko kudi kintu kyotubwanya kulonga pa kulwa na uno mumweno. Kutanga Kinenwa kya Leza kitatyi ne kitatyi kuketukwasha tukomene mumweno wa kusanswa bintu bya ku ngitu. (1 Petelo 2:2) Yesu wādi ulangulukila pa tunangu twa Yehova, ne kino kyāmukweshe anekenye matompo a Dyabola. (Mateo 4:8-10) Dyalelo nadyo, shi tusaka kukomena mumweno wa kusanswa bintu bya ku ngitu, nabya tufwaninwe kwingidija tunangu twa Yehova mu būmi bwetu. Shi tulonge uno muswelo, nabya tubalombola Yesu amba tukusenswe kupita bintu bya ku ngitu.

18. Le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁸ Yesu paāipangwile Petelo amba, “Le unsenswe kutabuka bino’bi?” wādi usaka kufundija Petelo amba ufwaninwe kuta mutyima bininge ku kwingidila Yehova mu būmi bwandi. I kisangaja’po kuyuka’mba dijina Petelo dishintulula’mba “Dibwe.” Ngikadila miyampe ya Petelo ibwanya kudingakanibwa na dibwe. (Bilongwa 4:5-20) Dyalelo, netu tufwaninwe kutamija buswe botuswele Kidishitu. Namino tukakulupila’mba kaji ka ku ngitu, kwipwija mukose, ne bintu bya ku ngitu bidi pa kifuko kyabyo mu bwetu būmi. Ne kadi tukanena pamo na mwānenene Petelo amba: “Mfumwami, uyukile amba nkusenswe kisanso kikatampe.”