1, 2. Pa cisila ca kuvuwa inswi usiku onsi, i vyani ivyacitikiile Petulo?

ASAMBI yakwe Yesu 7 yaomvile usiku onsi ala yakuvuwa inswi pali Yemba wa Galile nomba inwike ukwaula uluswi nanti lumwi. Yesu uwatutulwike waweni iumba kwene lii lyakwe ya kavuwa pali yemba ala wene ali uku cituntu. Lyene “ayanena ati: ‘Sumbilini isumbo linu kwi lunji lya wato nga mumauma zimwi.’ Nao yasumbila isumbo, nga ni nswi zilemyamo izingi cakuti yaposiwa kukula isumbo.”—Yoa. 21:1-6.

² Pa cisila ca kuyapekanyizizya icakulya ca katondo, Yesu wasenukile kuli Petulo nu kumunena ati: “Simoni mwana wakwe Yoane, uzye wantemwa kuluta inswi zii?” Petulo watemilwe sana ukuvuwa inswi. Cikaloleka kwati Yesu walondanga ukumanya vintu vino Petulo wasumvileko sana amano. Uzye ale Petulo watemilwe sana inswi alino nu uculuzi wa nswi ukuluta vino watemilwe Yesu alino na vino wasambilizyanga? Petulo waswike ati: “Endi Mwene, wamanya vino nakutemwa.” (Yoa. 21:15) Petulo watwalilile ukuomba ukulingana na mazwi yano wanenyile Yesu. Ukufuma pa nsita kwene  iiya ukuya uku nkoleelo, watwalilile ukulanga ukuti watemwa Klistu pano wali umucincile umu mulimo wa kupanga asambi, nupya wizile aya ulucesi lwa cilongano ca Ina Klistu akutandikilako.

3. I vintu ci ivingaleta uzanzo vino Aina Klistu yalinzile ukucenjela navyo?

³ I vyani vino tungasambilila uku mazwi yano Yesu wanenyile Petulo? Tulinzile ukucenjela ukuti tutata ukutemwa Klistu alino nu kupumvyanyiziwa umu mulimo wa kusimikila pa Wene. Yesu wamanyile ningo sana intazi izikaiza pa mulandu na masakamika ya mikalile amu nsi ii. Lino walanzile icilangililo cakwe kata wa mbezu, Yesu walanzile ukuti yamwi yaali nu kupokelela “mazwi yano yakalanda vya pa Wene Wakwe Leza” nu kutandika ukulunduluka nomba “masakamiko ya wikazi uwamu nsi ii, kusombwa nu ukama” kwali nu “kutotola mazwi.” (Mate. 13:19-22; Mako 4:19) I cumicumi ndi tutacenjile, intazi zya cila wanda zingatonsya imyenzo itu nu kutulenga ukuta ukuombela ningo Leza. Fwandi acino Yesu wacelwilile asambi yakwe ati: “Cenjelini pakuti imyenzo inu italaukilwa mu kupunuka, mu ukolesi na masakamiko amu umi uu.”—Luka 21:34.

4. I vyani ivingatwazwa ukuiceceta pakuti tumanye ndi cakuti twatemwa Klistu? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁴ Wakwe vino Petulo wacisile pa cisila cakuya pamwi na Yesu uwatutulwike, tukalanga ukuti twatemwa sana Klistu ndi tukukolezya umulimo uno watupeela muli vino tukacita lyonsi. Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile ukucita vivyo kwene? Tulinzile twayuzya tuti: ‘I vyani vino natemwa sana? Uzye natemwa sana ukuomba imilimo ya cila wanda nanti uzye natemwisya ukuomba imilimo yakwe Leza?’ Lekini tusambilile pa vintu vitatu vino ndi cakuti tutacenjile vingalenga tute ukutemwa Klistu ni milimo yakwe Leza, kulikuti incito, ivya kuizanzya, alino ni vyuma.

5. U mulimo ci uno Leza wapeela aonsi aakwata indupwa?

⁵ Petulo wene walolanga umulimo wa kuvuwa inswi ukuti wacindime sana, pano amuno wasungilanga ulupwa. Aonsi aakwata indupwa ndakai yamanya ukuti Leza wapeela aliyo umulimo wa kusakamala indupwa zyao. (1 Tim. 5:8) Yalinzile ukuombesya pakuti yafikilizya umulimo uu. Lelo, umu manda yaa akusyalikizya, incito iyakulembwa ikaleta sana masakamika.

6. Iintazi ci zino aomvi aalembwa incito yakapitamo ndakai?

⁶ Pa mulandu wakuti antu aingi yakalonda ukulembwa incito, aomvi aingi yakapatikiziwa ukuomba insita itali, insita zimwi ala yakufola ulupiya ulunono sile. Nupya, vino ya kalemba ya ncito yakalonda kuti yaombesya, aomvi yakatonta sana, alino nu kusakamikwa. Aomvi asilonda ukuipeelesya ukuti yaombesya, ilingi yakazingwa incito.

7, 8. (a) Uzye a kuli weni kuno tulinzile ukuya sana na ucisinka? (b) I vyani vino umwina umwi aakaikala uku Thailand wasambilile uku ncito ino waombanga?

⁷ Swe Ina Klistu, tulinzile ukuya sana na ucisinka kuli Yeova, asi kuli yano yatulemba incito. (Luka 10:27) Incito ikatwazwa sile ukuzana ivikalondekwa. Tukaomba pakuti twakwata impiya zyakuomvya uku vintu ivikalondekwa cila wanda pakuti twaomba ningo umulimo wa kusimikila. Lelo ndi tutacenjile, incito ingalenga kuti tutapepa ningo Leza. Umwina umwi uwa ku Thailand walanzile ati: “Natemilwe sana umulimo uno naombanga uwa kulungisya amakompyuta, nomba naombanga insita itali sana. Ni cacitiike icakuti, ntakwatanga insita ya kuomba imilimo yakwe Leza. Nizile niluka ukuti pakuti nakolezya Uwene, nalondekwanga ukuzana incito yuze.” Uzye umwina wii wacisile uli?

⁸ Walondolwile ati: “Pa cisila cakupekanya pa  mwaka onga, napingwilepo ukuti nakazya aisi kilimu umu miseo. Pa kutandika, catazile sana ukuzana impiya nupya natoovwike. Lino nakomaananga na anji yano twaombanga nayo, yansekanga nu kunguzya umulandu uno nelenganyizyanga ukuti ukukazya aisi kilimu kwazifile ukuluta ukulungisya makompyuta umu muputule usuma umukapita nu muza usuma. Napefile kuli Yeova, nu kumulenga ukuti angazwe ukuzizimizya nu kufikilizya uyo wane uwa kukwata insita ikulu iya kuomba imilimo yakwe. Pataalengile, avino ivintu vyatandike ukuzipa. Nizile manya vino antu yano nakazyanga aisi kilimu yalondanga, nupya namanyile ivyakupanga aisi kilimu umusuma sana. Nupya natandike ukukazya aisi kilimu wensi wino napanga cila wanda. Ukulanda sile icisinka, natandike ukukwata impiya ukucila na zino nakwatanga lino nalungusyanga makompyuta. Naya ni nsansa pano lyene nsitonta sana nupya nsisakamala wakwe vino cali lino naombanga incito ino nata. Ni cicindame sana icakuti, nkayuvwa ukuti napalama sana kuli Yeova.”—Welengini Mateo 5:3, 6.

9. Uzye tungacita uli pakuti incito itatupumvyanya ukuombela Leza?

⁹ Leza akalonda kuti twaombesya, nupya ukuombesya i cintu icisuma sana. (Mapi. 12:14) Wakwe vino umwina uwatalumbulwa wasambilile, incito italinzile ukutulenga ukufilwa ukuombela ningo Leza. Yesu walanzile ati: “Mu cifulo cakwe cii mutale mulonde Uwene Wakwe Leza nga nu wololoke wakwe, nga nawe alamupeela vintu vii vyonsi.” (Mate. 6:33) Pakuti tumanye ndi cakuti incito ino tukaomba isitupumvyanya lino tukuombela Leza, cingazipa twayuzya ituti: ‘Uzye nkaipakizya sana lino nkuomba incito zya ku mwili ukuluta vino nkauvwa ndi nkuomba imilimo yakwe Leza?’ Ukwelenganya sana pali vino tukayuvwa lino tukuomba incito ya kumwili alino nu mulimo wakwe Leza kungatwazwa ukumanya kuno umwenzo witu waya.

10. I sambililo ci ilicindame sana lino Yesu wasambilizye pali vino tulinzile ukusumbako sana amano?

¹⁰ Yesu watulangilile ivya kucita pakuti incito itatupumvyanya lino tukuombela Leza. Pa nsita imwi, Yesu watandalile Maliya na kaci muze, Mata. Nanti icakuti Mata wasumvile sana amano uku kupekanya ivyakulya, Maliya wene wasoolwile ukukutika kuli Yesu. Lino Mata wailizyanyizye ukuti Maliya atakumwazwa, Yesu wanenyile Mata ati: “Maliya watasoolola icintu campomvu, nupya citalapokwa kunoli.” (Luka 10:38-42) Yesu wasambilizye Mata isambililo ilisuma sana. Pakuti tutapumvyanyiziwa ni ncito ino tukaomba nu kulanga ukuti twatemwa sana Klistu, tulinzile ukutwalilila ukusoolola “icintu campomvu,” pakuti twasumba sana mano umu kuombela Leza.

11. Uzye Malembelo yakalandapo uli pa kupuuza?

¹¹ Tulinzile ukukwata insita ya kupuuza lino tukuomba incito ikome pakuti amaka yawele. Izwi Lyakwe Leza likati: “Fwandi icintu cisuma cino umuntu ali wensi angacita, u kulya nu kumwa nga nu kuilyokezya pa vintu vino walonka.” (Kasa. 2:24) Yesu wamanyile ucindami wa kukwata insita ya kupuuza. Pacisila cakuomba sana umulimo wa kusimikila pa nsita imwi, Yesu wanenyile alondezi yakwe ati: “Paatukini tuye swensi ku cifulo ukuli cele kuti mukapuze panono.”—Mako 6:31, 32.

12. Ukulozya uku vintu vya kuizanzya, u kucelula ci kuno tulinzlie ukuvwila? Landini pali cimwi icacitiike.

¹² I cumicumi ukupuuza kwacindama sana. Lelo, uzanzo uwayapo u wakuti ivintu vya kuizanzya vingatandika ukuya ali vintu vicindame sana umu umi witu. Umu nsita ya Ina Klistu akutandikilako, aingi yakweti amelenganyo yakuti “Lekini twamwa nu kulya, pano mutondo tulafwa.” (1 Kol. 15:32) Imyelenganyizizye ya  musango uu yaya sile mpanga yonsi ndakai. Imyaka iyapita ukucisila, umulumendo umwi uku Western Europe watandike ukuzanwa umu kulongana. Nomba watemilwe sana ivya kuizanzya icakuti wizile ata ukulongana na ya Nte Yakwe Yeova. Lelo umukuya kwa nsita, wizile ailuka ukuti ukusumba mano uku vintu vya kuizanzya kwamuletelanga sana intazi nu kumutoovola. Fwandi watandike nupya ukusambilila Baibo nu kuya kakosola wi landwe lisuma. Pacisila ca kuwatiziwa, walanzile ati: “Icintu conga sile icikandangulusya i cakuti nasumvile sana insita lino ntali imanye ukuti ukuombela Yeova kukalenga twaya sana ni nsansa ukucila vino cikaya ndi tukusumba sana amano uku vintu vya kuizanzya ivyaya umu nsi ii.”

13. (a) Langililini intazi izyaya umu kusumba sana insita uku vintu vya kuizanzya. (b) Tungacita uli pakuti ivintu vya kuizanzya vitaatupumvyanya ukuombela Leza?

¹³ Ivintu vya kuizanzya vilinzile ukutwazwa ukupuuza pakuti tukwate amaka nupya. Uzye uutali wa musango ci uwa nsita ino tulinzile ukusumba uku vintu vya kuizanzya pakuti cii cicitike? Elenganyini pali cii: Sweingi tukaipakizya ukulya ivyakulya ivilyompe sana insita zimwi, nomba twamanya ukuti ndi tukulya cila wanda ivyakulya ivili wa maswiti na makeke vingatulwalika. Fwandi, ilingi tukalya ivyakulya ivyayamo umulyo uukalenga ukuti tuye nu umi usuma. Umu nzila iliyonga kwene, ukusumba sana amano uku vintu vya kuizanzya kungalenga tute ukuombela ningo Leza. Pakuti icamusango uu citatucitikila, tukaombesya umu milimo yakwe Leza. Uzye tungacita uli pakuti tumanye ndi cakuti ivya kuizanzya vikutupumvyanya? Tungasoolola umulungu onga, nu kulemba amaawazi yano twasumba umu mulimo wakwe Leza, wakwe ukuzanwa uku kulongana, ukuomba umulimo wa kusimikila, alino ni nsita ino twasumba umu kuisambilizya Baibo nanti isambililo lya Baibo ilya lupwa. Lyene tungezya ukulinganya insita iyo uku nsita ino twasumba uku vya kuizanzya, wakwe insita ino twasumba uku vyangalo, ivintu vino twatemwa ukucita, ukutamba TV, nanti ivyangalo vya pa vidyo. Uzye lino twalinganya insita iyo, ikulanga ukuti a kuli vyani kuno twasumvile sana amano? Uzye limwi tungacefyako insita ino tukasumba uku vintu ivitacindama?—Welengini Efeso 5:15, 16.

14. I vyani ivingatwazwa ukusoolola ningo ivya kuizanzya?

¹⁴ Umuntu wenga na wenga alino na onsi akwata indupwa yalinzile ukuisoolwela ivya kuizanzya vino yangatemwa aeneco, cikulu sile vikuuvwana ni visinte vya muli Baibo vino Yeova wikako. * Ivya kuizanzya ivisuma “u wila wakwe Leza.” (Kasa. 3:12, 13) Ukuya kwene, twamanya ukuti ivya kuizanzya vikapusana pusana uku yantu. (Gala. 6:4, 5) Ivya kuizanzya vyonsi vino twasoolola vitalinzile ukutupumvyanya umu mulimo witu uwa kuombela Leza. Yesu walanzile ukuti: “Ukuli vyuma vinu, ukuli ni myenzo inu kwene.” (Mate. 6:21) Fwandi ukutemwa kuno twatemwa Yesu, kulaalenga kuti twasumba sana amano uku milimo yakwe Leza ukuluta ukusumba sana amano uku vintu vya cila wanda.—Filipi 1:9, 10.

15, 16. (a) U munzila ci muno ukutemwisya ivyuma kungaya iciteyo uku Mwina Klistu? (b) U kucelula ci kuno Yesu wapeezile pa kulondesya ivyuma?

¹⁵ Antu aingi ndakai yatemwa ukukala ivya kuzwala ivipya, iviombelo ivikaomvya amalaiti ivya ndakai, alino ni vintu vyuze. Fwandi Umwina Klistu wenga na wenga alinzile ukuiceceta nu kuyuzya ivyuzyo ndi vii: ‘Uzye ivyuma vyacindama sana kuli nene ndakai  icakuti nkasumba sana insita ala nkulondelezya nu kwelenganya pali ya motoka apya nanti pa mipangilwe ya vintu ipya ukuluta insita ino nkasumba lino nkupekanya ukulongana? Uzye napamviwa sana uku vintu vya cila wanda icakuti nkafilwa nu kupepa alino nu kuwelenga Baibo insita itali?’ Ndi cakuti twiluka ukuti twatitutandika ukutemwa sana ivyuma ukucila vino twatemwa Klistu, tulinzile ukwelenganya pa mazwi yano Yesu walanzile akuti: “Mucenjele nu kuicingilila ku lwiswa lonsi.” (Luka 12:15) U mulandu ci uno Yesu walandile amazwi kwene yaa acindame sana akucelula?

¹⁶ Yesu walanzile ati: “Pasi umuntu angaombela aene yaili.” Walanzile nu kuti: “Mutangaombela Leza nga ni vyuma.” Caya vivyo pano “aene” yakalondekwa ukuyasumbako sana amano. Yesu walanzile ukuti, umuntu akulonda ukuombela aene yaili “angapata wenga nu kutemwa umuze” nanti “angayela wenga nu kusula umuze.” (Mate. 6:24) Vino swensi tutamalilika, tulinzile ukulwisya ‘vino mili itu ikalonda,’ ukwikako sile nu kutemwisya ivyuma.—Efes. 2:3.

17. (a) U mulandu ci uno antu aakasumba amano uku vintu vya ku mwili yakafililwa ukuta ukulondesya ivyuma? (b) I vyani ivikatwazwa ukucimvya intazi ya kulondesya ivyuma?

¹⁷ Antu akasumba sana amano uku vintu vya ku mwili cikayatalila sana ukukanaleka kuti ivyuma vitayapumvyanya umu mulimo wakwe Leza. U mulandu ci? Pano yasyaelenganya ningo. (Welengini 1 Kolinto 2:14.) Ndi cakuti yata ukupingula ningo pa vintu, cikayatalila sana ukulekanya upusano uwaya pa kucita ivisuma alino ni vipe. (Ayeb. 5:11-14) Ni cikacitika icakuti, yamwi yakatandika ukulondesya sana ivyuma, nupya yakatwalilila ukulonda ivyuma ukwaula ukuta. (Kasa. 5:10) Usuma uwakuti kwaya ivingazwa umwi ukuta ukulondesya ivyuma, kulikuti ukuwelenga lyonsi Izwi Lyakwe Leza, Baibo. (1 Pet. 2:2) Wakwe vino ukwelenganya pa cumi cafuma kuli Leza kwazwilizye Yesu ukucimvya amezyo, naswe kwene tungacimvya intazi ya kulondesya ivyuma ndi tukuomvya ivisinte vya muli Baibo. (Mate. 4:8-10) Ndi tukucita vivyo, tukalanga Yesu ukuti twamutemwa sana ukuluta ivintu vyonsi ivyasyala.

18. I vyani vino mukulondesya ukucita?

¹⁸ Lino Yesu uzizye Petulo ukuti, “Uzye wantemwa kuluta inswi zii?,” wiusyanga Petulo ukuti walondekwanga ukukolezya imilimo yakwe Leza umu umi. Petulo, wino izina lyakwe likasenula ukuti “Iwe,” watwalilile ukulanga imiyele iyakolana ni iwe. (Mili. 4:5-20) Naswe kwene ndakai tukalondesya ukutwalilila ukutemwa Klistu, alino nu kukanaleka incito, ivya kuizanzya alino ni vyuma ukutupumvyanya. Lekini vino tukasoolola ukucita umu umi vyatwazwa ukuyuvwa ndi vino Petulo wayuvwanga lino wanenyile Yesu ati: “Endi Mwene, wamanya vino nakutemwa.”