1, 2. Petro u dyondze yini hi vusiku lebyi yena ni vadyondzisiwa lavan’wana a va ri eku phaseni ka tinhlampfi?

VADYONDZISIWA va Yesu va nkombo va hete vusiku hinkwabyo va ri karhi va phasa tinhlampfi eLwandle ra Galeliya kambe a va phasanga nchumu naswona Yesu a a va langutile a ri eribuweni ra lwandle. Kutani a ku eka vona: “‘Hoxani rikoka etlhelweni ra xinene ra byatso, mi ta khoma.’ Kutani va ri hoxa, kambe a va nga ha swi koti ku ri koka hikwalaho ka vunyingi bya tinhlampfi.”—Yoh. 21:1-6.

² Endzhaku ka loko Yesu a va nyike swakudya swa nimixo, u vutise Simoni Petro a ku: “Simoni n’wana wa Yohane, xana u ndzi rhandza ku tlula leswi?” Xana Yesu a vula yini hi marito lawa? Petro a wu rhandza ngopfu ntirho wakwe wo phasa tinhlampfi. Kutani Yesu a lava ku tiva leswaku i yini leswi Petro a a swi rhandza ngopfu. Xana a a rhandza ntirho wakwe wo phasa tinhlampfi ku tlula ndlela leyi a rhandza Yesu ni tidyondzo takwe ha yona? Petro u hlamule a ku: “Ina, Hosi, wa swi tiva leswaku ndzi ni xinakulobye eka wena.” (Yoh. 21:15) Ku sukela kwalaho, Petro u hanye hi ku pfumelelana ni marito yakwe. Nakambe u kombise ndlela leyi a a rhandza Kreste ha yona hi ku tshama  a khomekile hi ntirho wo endla vadyondzisiwa naswona u endle ntirho lowukulu evandlheni ra Vukreste ra le nkarhini wa vaapostola.

3. Hi swihi swilo leswi Vakreste va faneleke va swi xalamukela?

³ Hi nga dyondza yini eka leswi Yesu a swi byeleke Petro? Hi fanele hi tivonela leswaku rirhandzu ra hina na Kreste ri nga tsani naswona hi nga pfumeleli ku kavanyetiwa loko hi rhangisa Mfumo. Yesu a a swi tiva leswaku hi ta langutana ni swilo leswi nga hi vilerisaka loko hi ri karhi hi n’wi tirhela emafambiselweni lawa ya swilo. Exifanisweni xakwe xa mubyari, Yesu u vule leswaku van’wana a va ta amukela “rito ra Mfumo” kutani va sungula ku endla nhluvuko kambe hi ku famba ka nkarhi “ku vilela ka mafambiselo lawa ya swilo ni matimba ya vuxisi bya rifuwo” a ma ta “kamanyeta rito.” (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19) I ntiyiso leswaku loko hi nga tivoneli, ku vilela hi swilo swa siku ni siku swi nga ha endla leswaku hi nga ha wu hisekeli ntirho wa Yehovha. Hikokwalaho, Yesu u lemukise vadyondzisiwa vakwe a ku: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi.”—Luka 21:34.

4. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi rhandza Kreste? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁴ Hilaha Petro a endleke hakona endzhaku ko bula na Yesu, na hina hi kombisa leswaku hi rhandza Kreste hi ku va hi rhangisa ntirho lowu a hi nyikeke wona. I yini leswi nga hi pfunaka ku endla tano? I ku tivutisa swivutiso leswi landzelaka: ‘I yini leswi ndzi swi rhandzaka ngopfu evuton’wini bya mina? Xana leswi ndzi tsakisaka ngopfu evuton’wini i ku endla mitirho yin’wana kumbe i ku endla mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha?’ Leswaku hi kota ku hlamula swivutiso leswi, a hi kambisiseni swilo swinharhu leswi loko hi nga swi xiyi, swi nga tsanisaka ndlela leyi hi rhandzaka Kreste ni ndlela leyi hi gandzelaka Yehovha ha yona, ku nga ntirho wa ku tihanyisa, vuhungasi ni ku hlongorisa rifuwo.

5. Hi ku ya hi Matsalwa hi byihi vutihlamuleri lebyi tinhloko ta mindyangu ti nga na byona?

⁵ Petro a ngo swi rhandza ntsena ku phasa tinhlampfi kambe a ku ri ntirho lowu a wundla ndyangu wakwe ha wona. Namuntlha tinhloko ta mindyangu ta swi xiya leswaku hi ku ya hi Matsalwa, i vutihlamuleri bya tona ku khathalela swilaveko swa mindyangu ya tona. (1 Tim. 5:8) Ti fanele ti tirha hi matimba leswaku ti hetisisa vutihlamuleri lebyi. Hambiswiritano, emasikwini lawa yo hetelela, hakanyingi ntirho wa ku tihanyisa wu vangela vanhu ntshikilelo.

6. Hi wihi ntshikilelo lowu namuntlha vanhu va langutanaka na wona emitirhweni?

⁶ Hikwalaho ka ku kala ka mitirho, vanhu vo tala va boheka ku tirha tiawara to tala hambiloko mikarhi yin’wana va hakeriwa swimalana. Nakambe vathori va thola vanhu vatsongo leswaku va tirha ntirho wo tala swinene kutani sweswo swi endla leswaku vatirhi va hetelela va vabya ni ku tshikileleka emianakanyweni. Vatirhi lava nga laviki ku tirha tiawara leti engetelekeke va nga ha lahlekeriwa hi mitirho ya vona.

7, 8. (a) I mani loyi hi faneleke hi tshembeka eka yena? (b) Hi swihi swilo leswi makwerhu un’wana wa le Thailand a swi xiyeke hi ntirho wakwe?

⁷ Leswi hi nga Vakreste hi fanele hi tshembeka eka Yehovha Xikwembu ku tlula vathori va hina. (Luka 10:27) Ntirho wa ku ti hanyisa wu hi pfuna leswaku hi kota ku tikhathalela swin’we ni mindyangu ya hina ni ku seketela ntirho wo chumayela. Kambe loko hi nga swi xiyi, ntirho wa ku tihanyisa wu nga ha kavanyeta ndlela leyi hi n’wi gandzelaka ha yona Yehovha. Hi xikombiso, makwerhu wun’wana wa le Thailand u te: “A ndzi wu rhandza swinene ntirho wa mina wo lunghisa tikhompyuta kambe a wu endla leswaku ndzi tirha tiawara leti engetelekeke. Hikokwalaho, a wu endla leswaku ndzi nga kumi nkarhi lowu eneleke wo gandzela Yehovha. Leswaku ndzi kota ku rhangisa ntirho wa Yehovha, ndzi xiye leswaku  ndzi fanele ndzi cinca ntirho.” Makwerhu loyi u hetelele a endle yini?

⁸ U te: “Endzhaku ko heta lembe ndzi ri karhi ndzi anakanyisisa hi mhaka leyi, ndzi wu tshikile ntirho wolowo ivi ndzi sungula ku xavisa ice cream. Loko ndza ha sungula bindzu ra mina a ri nga fambi kahle naswona sweswo swi ndzi hete matimba. Loko ndzi hlangana ni vanhu lava a ndzi tirha na vona, a va endla xihlekiso ha mina va ndzi vungunya va vula leswaku ha yini a ndzi vona onge ku xavisa ice cream i ntirho wo antswa ku tlula ku lunghisa tikhompyuta etihofisini. Kutani ndzi khongele eka Yehovha ndzi kombela leswaku a ndzi pfuna ndzi kota ku tiyisela ni ku fikelela pakani ya mina yo rhangisa ntirho wakwe. Swi nga si ya kwihi, bindzu ra mina ri sungule ku famba kahle. Ndzi sungule ku tiva mixaka ya ti ice cream leti vaxavi va mina a va ti rhandza naswona se a ndzi swi kota kahle ku yi endla. Nakambe a ndzi kota ku xavisa ice cream yo tala hi siku. Hi ku famba ka nkarhi se a ndzi kuma mali yo tlula leyi a ndzi hola yona eku sunguleni. Swi ndzi tsakisile hikuva a ndzi nga ha vilerisiwi ha nchumu ku hambana ni nkarhi lowu a ndza ha tirha ku lunghisa tikhompyuta. Naswona xa nkoka ngopfu, sweswi ndzi ni vuxaka lebyinene na Yehovha.”—Hlaya Matewu 5:3, 6.

9. Hi nga ringanisela njhani loko swi ta emhakeni ya ntirho wa ku tihanyisa?

⁹ Ku tirha hi matimba i mfanelo leyi tsakisaka Xikwembu naswona swa vuyerisa. (Swiv. 12:14) Hambiswiritano, hilaha makwerhu loyi ku vulavuriweke ha yena laha henhla a endleke hakona, hi fanele hi ringanisela emhakeni ya ntirho wa ku tihanyisa. Yesu u te: “Hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo [swilaveko swa hina swa siku ni siku] mi ta engeteleriwa swona.” (Mat. 6:33) Leswi nga ta hi pfuna ku vona loko hi ringanisela eka ntirho wa ku tihanyisa ni loko hi rhangisa ku tirhela Yehovha, i ku tivutisa leswi: ‘Xana ndzi rhandza ngopfu ntirho wa ku tihanyisa kambe ntirho wa Xikwembu ndzi wu vona wu phirha naswona wu nga ndzi faneli?’ Ku anakanyisisa hi ndlela leyi hi wu langutaka ha yona ntirho wa ku tihanyisa ni mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha, swi ta hi pfuna ku vona leswi mbilu ya hina yi rhandzaka swona.

10. Hi yihi dyondzo ya nkoka leyi Yesu a yi dyondziseke malunghana ni swilo leswi hi faneleke hi swi rhangisa?

¹⁰ Yesu u hi dyondzise leswi hi faneleke hi swi rhangisa evuton’wini bya hina. Siku rin’wana Yesu u endzele Mariya ni makwavo wakwe Marta. Loko Marta a ri karhi a lunghiselela swakudya, Mariya u hlawule ku tshama na Yesu a n’wi yingisa loko a dyondzisa. Loko Marta a vilela hileswi Mariya a a nga ri eku n’wi pfuneni, Yesu u n’wi byele a ku: “Mariya, u hlawule xiavelo lexinene, naswona a nge tekeriwi xona.” (Luka 10:38-42) Hi marito lawa Yesu a a dyondzisa Marta ku rhangisa swilo swa nkoka. Leswaku hi papalata ku kavanyetiwa hi mitirho ya siku ni siku kutani hi kombisa leswaku hi rhandza Kreste, hi fanele hi hlawula “xiavelo lexinene” leswaku hi ta kota ku rhangisa mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha.

11. I yini leswi Matsalwa ma swi dyondzisaka hi ku wisa?

¹¹ Hi fanele hi tinyika nkarhi wo wisa leswaku hi ta phyuphya endzhaku ko tirha hi matimba. Rito ra Xikwembu ri ri: “Malunghana ni munhu a ku na nchumu xo antswa ku tlula leswaku a dya ni ku nwa, a endla leswaku moyaxiviri wakwe wu vona leswinene hikwalaho ka ku tikarhata kakwe.” (Ekl. 2:24) Yesu na yena u xiye leswaku ku wisa i swa nkoka. Endzhaku ka loko va chumayele nkarhi wo leha, Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Tanani, mi ri swenu hi ya enhoveni, mi wisanyana.”—Mar. 6:31, 32.

12. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko swi ta emhakeni ya vuhungasi? Vula xikombiso.

¹² Vuhungasi i bya nkoka evuton’wini. Kambe khombo leri nga ha vaka kona hi leswaku hi  nga ha sungula ku rhangisa byona evuton’wini. Enkarhini wa vaapostola, vanhu vo tala lava a va ri ni langutelo ro biha a va ku: “A hi dyeni hi nwa, hikuva mundzuku hi ta fa.” (1 Kor. 15:32) Ninamuntlha vanhu vo tala va ni langutelo leri fanaka. Hi xikombiso, emalembeni lama hundzeke jaha rin’wana ra le Vupela-dyambu bya Yuropa ri sungule ku ya emihlanganweni ya hina. Kambe leswi vuhungasi a byi ri engatini ri tshike ku ya emihlanganweni. Hi ku famba ka nkarhi ri xiye leswaku vuhungasi a byi ri hoxa ekhombyeni. Kutani ri sungule ku tlhela ri dyondzeriwa Bibele naswona ri hetelele ri va muhuweleri. Endzhaku ka loko ri khuvuriwile, ri te: “Sweswi ndza tisola swinene hileswi ndzi tlangeke hi nkarhi hikuva se ndza swi xiya leswaku ku tirhela Yehovha swi tisa ntsako swinene ku tlula vuhungasi bya misava leyi.”

13. (a) Vula xikombiso xa makhombo lama vangiwaka hi ku rhangisa vuhungasi. (b) I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi ringanisela loko swi ta emhakeni ya vuhungasi?

¹³ Xikongomelo xa ku hungasa i ku wisa ni ku titsakisa. Xana hi nga tihungasa nkarhi wo tanihi kwihi? Anakanya hi xikombiso lexi: Van’wana va hina endzhaku ko dya nkarhi wun’wana hi rhandza ku rhelerisa hi swakudya swo tsokombela, kambe ha swi xiya leswaku ku tshamela ku dya swakudya swo tanihi makhekhe ni tinamuneti swi nga hi vangela mavabyi. Kutani hi tala ku dya swakudya leswi akaka miri ntsena. Hilaha ku fanaka, ku tshamela ku tihungasa swi nga tsanisa vuxaka bya hina na Yehovha. Leswaku hi papalata sweswo, nkarhi ni nkarhi hi endla mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha. Hi nga swi vona njhani leswaku ha ringanisela loko hi tihungasa? Hi nga tsala nkarhi lowu hi wu hetaka hi vhiki eka mitirho yo tanihi ku ya emihlanganweni, ku ya ensin’wini, ku endla dyondzo ya munhu hi yexe ni le ka vugandzeri bya ndyangu. Kutani hi pimanisa nkarhi lowu hi wu hetaka hi ri karhi hi tlanga mitlango ya karhi, ni ku endla swin’wana leswi hi toloveleke ku swi endla swo tanihi ku hlalela thelevhixini kumbe ku tlanga mitlango ya tivhidiyo. I yini leswi u swi kumeke loko u ri karhi u pimanisa ndlela leyi u wu tirhisaka ha yona nkarhi wa wena? Xana swi nga lava leswaku u hunguta nkarhi lowu u wu hetaka eka vuhungasi?—Hlaya Vaefesa 5:15, 16.

14. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi kota ku hlawula vuhungasi hi vutlhari?

¹⁴ Vanhu hinkwavo ku katsa ni tinhloko ta mindyangu va tshunxekile ku tihlawulela vuhungasi byin’wana ni byin’wana lebyi va byi lavaka, ntsena loko byi nga lwisani ni misinya ya milawu ya Yehovha leyi nga eBibeleni. * Vuhungasi lebyinene i “nyiko leyi humaka eka Xikwembu.” (Ekl. 3:12, 13) I ntiyiso leswaku vuhungasi lebyi vanhu va byi rhandzaka a byi fani. (Gal. 6:4, 5) Kambe hambiloko hi hlawula vuhungasi byo karhi, hi nga rhangisi byona evuton’wini bya hina. Yesu u te: “Laha xuma xa wena xi nga kona, hi laha ni mbilu ya wena yi nga ta va kona.” (Mat. 6:21) Xisweswo, ndlela leyi hi rhandzaka Yesu ha yona, yi ta endla leswaku hi rhangisa mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha evuton’wini bya hina.—Filp. 1:9, 10.

15, 16. (a) Rifuwo ri nga va ntlhamu hi ndlela yihi eka Mukreste? (b) Hi yihi ndzayo leyi Yesu a yi nyikeleke loko swi ta emhakeni ya rifuwo?

¹⁵ Vanhu vo tala namuntlha va rhandza ku va ni swiambalo leswi nga efexenini, switirhisiwa swo durha swa elektroniki ni swilo swin’wana. Hikokwalaho, Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a tikambisisa hi ku va a tivutisa swivutiso swo tanihi leswi: ‘Xana ndlela leyi ndzi navelaka rifuwo ha yona yi endla leswaku ndzi heta nkarhi wo tala ndzi ri karhi ndzi endla ndzavisiso ni ku ehleketa ngopfu hi timovha leta ha ku humaka kumbe fexeni lerova a ndza ha wu kumi ni nkarhi  wo lunghiselela mihlangano ya vandlha? Xana ndzi tshama ndzi khomekile hi mitirho ya siku ni siku lerova a ndza ha kumi ni nkarhi wa ku khongela kumbe wa ku hlaya Bibele?’ Loko hi xiya leswaku hi rhandza rifuwo ku tlula ndlela leyi hi rhandzaka Kreste ha yona, swi nga va swinene ku anakanyisisa hi marito ya Yesu lama nge: “Mi tivonela eka muxaka wun’wana ni wun’wana wa ku navela.” (Luka 12:15) Ha yini Yesu a nyikele xitsundzuxo xexo xa nkoka?

¹⁶ Yesu u vule leswaku “ku hava loyi a nga vaka hlonga ra tihosi timbirhi.” U ye emahlweni a ku: “A mi nge vi hlonga ra Xikwembu ni ra Rifuwo.” Hikuva “tihosi” leti hatimbirhi ti lava ku tinyiketela loku hlawulekeke. U tlhele a ku: ‘Hi ta venga yin’wana hi rhandza leyin’wana, kumbe hi ta namarhela yin’wana hi yi langutela ehansi leyin’wana.’ (Mat. 6:24) Leswi hi nga hetisekangiki, swi lava leswaku hinkwerhu hi tikarhatela ku lwisana ni ku “navela ka nyama” swin’we ni ku hlongorisa rifuwo.—Efe. 2:3.

17. (a) Ha yini vanhu lava nga khathaliki hi vuxaka bya vona na Yehovha swi va tikela ku ringanisela loko swi ta emhakeni ya rifuwo? (b) I yini leswi nga hi pfunaka ku hlula ku navela rifuwo?

¹⁷ Vanhu lava nga khathaliki hi vuxaka bya vona na Yehovha swa va tikela ku ringanisela loko swi ta emhakeni ya rifuwo. Ha yini? Hikuva va vona onge ku va ni vuxaka na Yehovha a swi pfuni nchumu. (Hlaya 1 Vakorinto 2:14.) Leswi va tsandzekaka ku ma tirhisa kahle matimba ya vona ya ku twisisa, swa va tikela ku hambanisa leswinene eka leswo biha. (Hev. 5:11-14) Hikwalaho ka sweswo, van’wana va sungula ku navela rifuwo hi ndlela leyi hundzeletiweke, ku nga ku navela loku va nga swi kotiki ku ku enerisa. (Ekl. 5:10) Kambe hi nga swi kota ku hlula ku navela koloko ntsena loko hi hlaya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele nkarhi ni nkarhi. (1 Pet. 2:2) Tanihi leswi ku anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu swi pfuneke Yesu leswaku a kota ku hlula ndzingo, na hina loko hi tirhisa misinya ya milawu ya le Bibeleni, yi ta hi pfuna leswaku hi kota ku lwisana ni ku hlongorisa rifuwo. (Mat. 4:8-10) Loko hi endla tano, hi kombisa leswaku hi rhandza Yesu ku tlula swilo hinkwaswo.

18. I yini leswi u tiyimiseleke ku swi endla?

¹⁸ Loko Yesu a vutisa Petro a ku: “Xana u ndzi rhandza ku tlula leswi?” a a n’wi tsundzuxa hi nkoka wo rhangisa mitirho leyi fambisanaka ni ku gandzela Yehovha. Petro loyi vito rakwe ri vulaka “Xiphemu xa Ribye” u hanye hi ku pfumelelana ni vito rakwe hikuva u kombise timfanelo letinene. (Mint. 4:5-20) Hilaha ku fanaka, na hina namuntlha a hi tiyimiseleni ku kombisa leswaku hi rhandza Kreste hi ku va hi ringanisela etimhakeni ta ntirho wa ku tihanyisa, vuhungasi ni rifuwo. Onge swiboho leswi hi swi endlaka evuton’wini bya hina swi nga kombisa leswaku hi ni langutelo ro fana ni ra Petro, loyi a byeleke Yesu a ku: “Hosi, wa swi tiva leswaku ndzi ni xinakulobye eka wena.”