1, 2. Mai tua o te lotou faiikaga i te po kātoa, se a te mea ne fakafesagai atu ki ei a Petelu?

NE FAIIKA a soko e tokofitu o Iesu i te po kātoa i te Tai o Kalilaia kae e seai loa ne olotou ika ne maua. Ne onoono atu a Iesu, telā ko oti ne fakatu aka, ki te potukau tenā. Oti aka, “ana muna ki a latou: ‘‵Pei ifo te tili i te feitu fakaatamai o te pōti kae ka maua ne koutou ne ika i ei.’ Ne ‵pei ifo ei te lotou tili, kae ne seki mafai ne latou o ‵futi aka ona ko te uke o ika.”—Ioa. 21:1-6.

² I te otiga ne fagai ne ia latou i te taeao tenā, ne mafuli atu a Iesu ki a Simona Petelu kae fai atu: “Simona te tama a Ioane, e a, e sili atu tou alofa ki a au i lō mea konei?” Se a te mea ne fakasino atu ki ei a Iesu? Ne fiafia malosi a Petelu ki te faiika. Tela la, e foliga mai me ne fesili atu a Iesu me tefea te mea e alofa tonu a ia ki ei. E mata, ne lasi atu tena alofa ki ika mo te pisinisi faiika i lō Iesu mo mea ne akoako atu ne ia? I tena tali, ne fai atu a Petelu: “Ao, e te Aliki, e iloa ne koe i a au e alofa malosi ki a koe.” (Ioa. 21:15) Ne ola tonu eiloa a Petelu mo ana pati konā. Mai te taimi tenā o fano ki mua, ne fakamaoni atu ne ia tena alofa ki a Keliso mai te fakalavelave malosi  i te galuega ko te faiga o soko, telā ne fai ei a ia mo fai se pou malosi o te fakapotopotoga Kelisiano i te senitenali muamua.

3. Ne a mea fakama‵taku e ‵tau o matapula‵pula ki ei a Kelisiano?

³ Se a te mea e mafai o tauloto ne tatou mai i pati a Iesu kolā ne fai atu ki a Petelu? E ‵tau o fakaeteete malosi tatou ke mo a ma fakavāivāi ‵tou a‵lofa ki te Keliso kae fulitua atu ki manakoga o te Malo. Ne iloa ‵lei ne Iesu a fakamalosiga kolā e ‵mai fakatasi mo mea e manava‵se ki ei i te olaga tenei. I tena tala fakatusa e uiga ki te tino ‵toki fuaga, ne fai mai a Iesu me ka talia ne nisi tino a “te muna e uiga ki te Malo” kae ka gasolo vave atu ki mua kae ona ko “ko te manavasega o te olaga tenei mo te ‵gali fakaloi‵loi o koloa” ne “ola sai‵tia [ei] te muna.” (Mata. 13:19-22; Male. 4:19) A te ‵tonuga loa, kafai e se fakaeteete tatou, e mafai ne manavasega o te olaga tenei o faka‵se ‵tou loto kae fai ei ke gasue‵sue malie tatou i te feitu faka-te-agaga. Tela la, ne fakailoa atu ne Iesu ki ana soko ke fakaeteete: “‵Saga tonu ki a koutou eiloa ke mo a e faka‵mafa otou loto ki te ‵kai malosi, te inu malosi ki te kava, mo te manavase ki te olaga nei.”—Luka 21:34.

4. Ne a mea ka fesoasoani mai ke iloilo aka te ‵poko o te ‵tou a‵lofa ki te Keliso? (Onoono ki te ata i te kamataga.)

⁴ E pelā eiloa mo mea ne fai ne Petelu mai tua o te lā fetauiga mo Iesu, telā ko oti ne toetu aka, e fakamaoni atu ne tatou te ‵poko o ‵tou a‵lofa ki te Keliso mai te fakamuamua faeloa ne tatou a te galuega telā ne tuku mai ne ia ke fai ne tatou. E fakamautinoa aka pefea ne tatou me e fai faeloa tatou penā? I nisi taimi, e ‵tau o fesili ifo tatou: ‘Tefea te mea e alofa malosi au ki ei? E mata, a te lasiga o toku fiafia e maua mai i mea faka-te-foitino io me ko mea faka-te-agaga?’ Ke na mafau‵fau nei tatou ki feitu e tolu e uiga ki te mea tenei kolā e mafai o fakavāivāi ‵tou a‵lofa ki te Keliso mo mea faka-te-agaga māfai e se fakatulaga faka‵lei a mea konā—galuega ‵togi, fakafiafiaga, mo mea faka-te-foitino.

5. Se a te tiute faka-te-Tusi Tapu o ulu o kāiga?

⁵ Ne fai eiloa a te faiika ki a Petelu e pelā me se tafaoga—ko te auala e maua ei ana tupe. E iloa ne ulu o kāiga i aso nei me e isi se lotou tiute faka-te-Tusi Tapu ke tausi atu ki olotou kāiga i te feitu faka-te-foitino. (1 Timo. 5:8) E ‵tau o ga‵lue malosi latou ke fakataunu te tiute tenei. Kae i aso fakaoti konei, e fai eiloa a te galuega ‵togi mo fai se māfuaga o te manavase.

6. Ne a mea fakafi‵ta e ‵sae aka i koga ga‵lue i aso nei?

⁶ Ona ko te fakatau‵fai ki nai galuega ‵togi, e fakamalosi aka ei a tino ga‵lue e tokouke ke ga‵lue mō itula tai uke atu, kae i nisi taimi mō se ‵togi tai foliki. Ona ko te faimālō atu faeloa ke faite a mea e uke, ne pokotia malosi ei a tino i ikuga sē ‵lei i te feitu faka-te-foitino, feitu tau te mafaufau, mo lagonaga. A tino ga‵lue kolā e se loto fia‵fia ke tuku katoatoa atu olotou taimi ki olotou kamupane e mafai o ‵galo atu olotou galuega.

7, 8. (a) Ko oi te tino muamua e ‵tau o fakaasi atu ne tatou ‵tou a‵lofa tumau ki ei? (e) Se a te akoakoga tāua ne maua ne se taina i Tailani e uiga ki tena galuega?

⁷ E pelā me ne Kelisiano, e ‵tau eiloa o fakaasi atu muamua ne tatou ‵tou alofa tumau ki a Ieova te Atua, e se ko ‵tou pule i te galuega ‵togi. (Luka 10:27) A te galuega ‵togi se auala fua ke tausi ei tatou. E ga‵lue tatou ke maua a mea tāua kolā e manakogina i te feitu faka-te-foitino kae ke fesoasoani foki ki ‵tou galuega talai. Kae kafai e se fakaeteete tatou, e mafai o fakalavelave mai a te galuega ‵togi ki ‵tou tapuakiga. E pelā mo te mea ne fai mai ne se taina i Tailani: “Ne gali ‵ki taku galuega ko te faitega o komupiuta, kae ne ‵tau o galue au i itula e uke. Toeitiiti ko iku atu i ei ki te seai ne oku taimi mō mea faka-te-agaga. Ne fatoa iloa  aka ne au me kafai e ‵tau o fakamuamua ne au a manakoga o te Malo, e ‵tau o ‵fuli taku galuega.” Ne a mea ne fai ne te taina tenei?

⁸ “Kāti mai tua o palani mō se tausaga,” ne fakamatala mai a ia, “ne fakaiku aka ne au ke fai mo se tino fai pisinisi i auala kae ‵togi atu a ice cream. I te kamataga, ne faigata ‵ki ki a au i feitu tau tupe kae ne loto vāivāi au. I te taimi ne fetaui ei au mo tino ne ga‵lue tasi matou, ne ‵kata mai latou kae fesili mai me se a te pogai ne mafaufau ei au me i te ‵togi atu o ice cream e ‵lei atu i lō te galue mo komupiuta i se potu ‵moko. Ne ‵talo au ki a Ieova, kae akai atu ki tena fesoasoani ke fa‵ki kae kausaki atu ki toku fakamoemoega ke uke atu oku taimi mō mea faka-te-agaga. E seki leva, ne kamata o momea aka te ‵lei o mea. Ne kamata o masani ‵lei au mo mea e fia‵fia ki ei a tino kae ne momea aka toku atamai i te faiga o ice cream. E seki leva kae ‵togi atu ei ne au aku ice cream katoa i aso takitasi. E tonu, ko ‵lei fakafia atu au i mea tau tupe i lō te taimi ne galue ei au i te faitega o komupiuta. Ne fai ei ke fiafia atu au ona ko te mea ko se fi‵ta kae manavase au e pelā mo taimi i taku galuega mua. Kae sili atu i te tāua, ko pili atu nei au ki a Ieova.”—Faitau te Mataio 5:3, 6.

9. E fakatumau aka pefea ne tatou se kilokiloga paleni ki ‵tou galuega ‵togi?

⁹ A te galue malosi se uiga fakaatua, kae ko te galue ‵mafa se mea fakafiafia foki. (Faata. 12:14) Kae pelā mo te mea ne tauloto ne te taina telā ne taku atu mua, e ‵tau o fakatulaga faka‵lei a te galuega ‵togi. Ne fai mai a Iesu: “Tela la, ke ‵sala muamua faeloa ne koutou te Malo mo tena amiotonu, kae ka fakaopoopo atu a mea katoa konei ki a koutou.” (Mata. 6:33) Ke iloa aka me e maua ne tatou se kilokiloga paleni ki mea faka-te-foitino mo tiute faka-te-agaga, se mea ‵lei ke fesili ifo penei: ‘E mata, e gali kae fakafiafia ki a au taku galuega kae e kilo atu au ki faifaiga faka-te-agaga e pelā me ne mea masani kolā e ‵tau eiloa o fai?’ A te mafaufau ki ‵tou lagonaga e uiga ki ‵tou faifaiga faka-te-foitino mo faifaiga faka-te-agaga kae mafaufau ‵loto ki ei e mafai o fesoasoani mai ke iloa aka me se a te mea e a‵lofa tonu tatou ki ei.

10. Se a te manatu tāua ne akoako atu ne Iesu e uiga ki mea e ‵tau o fakamuamua?

¹⁰ Ne tuku mai ne Iesu se fakaakoakoga i te fakapaleniga o manakoga faka-te-foitino mo mea faka-te-agaga. I te taimi e tasi, ne asi atu a Iesu ki a Malia mo tena tuagane, ko Maleta. E tiga eiloa ne fakavave atu a Malia o fakatoka a meakai, ne filifili aka ne Malia ke sagasaga atu i mua o Iesu o fakalogologo ki tou tagata. I te taimi ne fameo ei a Maleta me i a Malia e se fesoasoani atu, ne fai atu a Iesu ki a Maleta: “Ne filifili ne Malia te vaega ‵lei, kae ka se mafai o ave keatea mai i a ia.” (Luka 10:38-42) Ne akoako atu ne Iesu se manatu tāua ki a Maleta. Ke ‵kalo keatea mai te saga malosi atu ki mea faka-te-foitino kae fakamaoni atu ‵tou a‵lofa ki te Keliso, e ‵tau o filifili ne tatou “te vaega ‵lei,” mai te fakamuamua o mea faka-te-agaga.

11. Se a te mea e akoako mai i te Tusi Tapu e uiga ki te malōlō mo te fakafiafia malie aka?

¹¹ E ‵tau o isi ne taimi ke mānava kae fakafiafia malie aka mai i ‵tou galuega ‵mafa mo ‵tou olaga fakalavelave. E fai mai te Muna a te Atua: “A te mea tafasili e ‵tau o fai ne te tino ko te kai, inu kae fakafiafia ki mea ko oti ne maua ne ia i ana galuega.” (Fai. 2:24) Ne iloa ne Iesu a te tāua ke malōlō i nisi taimi. Mai tua o te lotou galuega talai i se taimi e tasi, ne fai atu a ia ki ana soko: “O‵mai ‵tou olo o malō‵lo malie aka i se koga, i a tatou aka eiloa.”—Male. 6:31, 32.

12. Se a te mea e ‵tau o fakaeteete i ei e uiga ki tafaoga mo fakafiafiaga? Tuku mai se fakaakoakoga.

¹² A te ‵tonuga loa, e fakataunu ne tafaoga mo fakafiafiaga se manakoga tāua. Kae e sae  aka se mea fakamataku māfai e ‵saga tonu atu fua ki te fakafiafiaga muamua o tatou i ‵tou olaga. I te senitenali muamua, ne maua ne tino e tokouke a te kilokiloga tenei: “Ke na ‵kai kae inu tatou me ka taeao ko ‵mate ei tatou.” (1 Koli. 15:32) Tenā foki te uiga ko lauiloa i koga e uke o te lalolagi i aso nei. E pelā mo te fia o tausaga ko ‵teka, ne kamata o kau atu ki fakatasiga Kelisiano se tamataene i Eulopa ki Matū. Kae ona ko te lasi o tena fiafia ki fakafiafiaga ne fakagata ei tena kau atu ki tino o Ieova. Kae mō se vaitaimi, ne malamalama tou tagata me i tena saga atu ki fakafiafiaga ne iku atu fua ki fakalavelave mo te fanoanoa. Tela la, ne toe faka‵soko tena akoga faka-te-Tusi Tapu kae ne fetaui ‵lei fakamuli a ia ke fai mo tino talai o te tala ‵lei. Mai tua o tena papatisoga, ne fai mai a ia: “A te mea e tasi ne salamo au i ei me ne uke ‵ki a taimi ne māumāu kae fatoa iloa ne au me i te tavini atu ki a Ieova e aumai i ei a te fiafia telā e sili atu i lō te kausaki atu ki fakafiafiaga kolā e ofo mai ne te lalolagi tenei.”

13. (a) Fakamatala mai a mea fakama‵taku e mafai o maua mai i tafaoga mo fakafiafiaga. (e) Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke fakatumau se kilokiloga paleni ki tafaoga mo fakafiafiaga?

¹³ A te pogai o tafaoga ko te ati aka mo te fakafouga o ‵tou malosi. Ke fakataunu te mea tenā, e ‵tau o pefea te uke o taimi e fakamāumāu ne tatou ki ei? Mafaufau ki te fakatusaga tenei: E fia‵fia tatou ke ‵kai ki se mea‵kai magalo‵galo i nai taimi, kae e iloa ne tatou me kafai e ‵kai faeloa tatou ki keke mo lole e iku atu ki te ma‵saki tatou i ei. Tela la, e ‵kai malosi eiloa tatou ki mea‵kai aoga. E penā foki loa, a te ‵kai faeloa ki tafaoga mo fakafiafiaga ka fakavāivāi ei ‵tou malosi faka-te-agaga. Ke puipui tatou mai i ei, e ‵tau o aofia faeloa tatou i galuega o te Malo. E fakaiku aka pefea me e maua ne tatou se kilokiloga paleni ki tafaoga? E mafai o filifili aka ne tatou se vaiaso kae fakamau ne tatou a te aofaki o itula e fakamāumāu ki mea faka-te-agaga, e pelā mo te kau atu ki fakatasiga, te galuega talai, mo te faiga o sukesukega totino mo sukesukega a te kāiga ki te Tusi Tapu. Ko mafai ei o fakatusa ne tatou te aofaki tenā ki te aofaki o itula ne fakamāumāu i te vaiaso tenā ki mea fakafia‵fia, e pelā mo tafaoga, se mea e fiafia koe o fai, onoono i te televise, io me ko te tafao i tafaoga fakavitio. Se a te mea e fakaasi mai i te fakatusatusaga tenā? E mata, e manakogina ke ‵kati ifo ki lalo a te kai ki “mea‵kai magalo‵galo”?—Faitau te Efeso 5:15, 16.

14. Se a te mea e ‵tau o takitaki ei tatou i te filifiliga o ‵tou tafaoga mo fakafiafiaga?

¹⁴ E saoloto eiloa a tino katoa mo ulu o kāiga o filifili a tafaoga e ‵lei ki a latou, maise eiloa a mea kolā e fetaui ‵lei mo fakatakitakiga a Ieova kolā e fakaasi mai i akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. * A tafaoga ‵lei se “meaalofa a te Atua.” (Fai. 3:12, 13) E tonu, e mafai o kese‵kese a filifiliga a tino. (Kala. 6:4, 5) Faitalia me ne a fakafiafiaga e mafai o filifili ne tatou, e ma‵nako eiloa tatou ke fakatulaga faka‵lei a te mea tenā. Ne fai mai a Iesu: “Me ko te koga e tuku i ei ou koloa, e tuku foki i ei tou loto.” (Mata. 6:21) Tela la, a te ‵tou loto a‵lofa ki a Iesu, ka fakamalosi aka ei tatou ke fakasino tonu atu muamua ‵tou mafaufauga, pati, mo faifaiga ki galuega o te Malo i lō mea masani o te olaga i aso katoa.—Fili. 1:9, 10.

15, 16. (a) Se a te auala e mafai ei o fai a te fia maumea mo fai se matasele ki se Kelisiano? (e) Ne a manatu fesoasoani ‵poto ne tuku mai ne Iesu e uiga ki mea faka-te-foitino?

¹⁵ Ko ‵saga malosi atu a tino e tokouke i aso nei ki te taumafai ke maua a vaegā teuga ‵fou, telefoni ‵fou, mo nisi mea penā. Tela la, e ‵tau o iloilo faeloa ne Kelisiano takitasi ana manakoga totino mai te fesili ifo penei: ‘E mata, ko kamata o tāua malosi atu ki a au a mea  faka-te-foitino telā ko uke atu oku taimi e fakamāumāu ki te ‵salaga mo te mafaufau ki te ‵toe motoka fou io me se teuga fou i lō toku fakatoka ki fakatasiga a te fakapotopotoga? E mata, ko fakalavelave malosi au i mea masani o te olaga i aso katoa telā ko mu‵tana fua a taimi e ‵talo io me faitau ei au ki te Tusi Tapu?’ Kafai ko iloa ne tatou me ko fai ne te ‵tou alofa ki mea faka-te-foitino ke galo atu ‵tou a‵lofa ki te Keliso, e ‵tau o mafaufau ‵loto tatou ki pati a Iesu: “Fakaeteete i vaega katoa o te kaimanako.” (Luka 12:15) Kaia ne tuku mai ei ne Iesu a te fakailoaga tāua tenā?

¹⁶ Ne fai mai a Iesu me “e seai se tino e mafai o tavini ki matai e tokolua.” Ne toe fai mai a ia: “E se mafai o tavini koutou ki te Atua fakatasi mo Koloa.” A te pogai ona ko te mea e ma‵nako a “matai” e tokolua ke tuku katoatoa atu koe ki a lāua. “Ka takalia‵lia [tatou] ki te tino e tokotasi kae alofa ki te suā tino, io me ka ‵piki [tatou] ki te tino e tokotasi kae ka manatu fatauva ki te suā tino.” (Mata. 6:24) E pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa, e ‵tau mo tatou katoa o tumau i te ‵teke atu ki “te faiga o mea e manako ki ei te foitino,” e aofia i ei te fia maumea.—Efe. 2:3.

17. (a) Kaia e faigata ei ki tino kolā e mafau‵fau faka-te-foitino o ati aka se kilokiloga paleni ki mea faka-te-foitino? (e) Se a te mea e fesoasoani mai ke ‵teke atu tatou ki manakoga fia maumea?

¹⁷ E faigata ki tino kolā e mafau‵fau faka-te-foitino o ati aka se kilokiloga paleni ki mea faka-te-foitino. Kaia? Ona ko te mea e ‵mate olotou lagonaga faka-te-agaga. (Faitau te 1 Kolinito 2:14.) Kafai ko vāivāi te malosi o olotou mafaufau, e gasolo aka ei o faigata ki a latou ke faka‵kese a te mea tonu mai te ‵se. (Epe. 5:11-14) E mafai o iku atu ki te atiakaga o se manakoga sē pulea ki mea faka-te-foitino—se manakoga telā e se mafai o fakamalie katoatoa. (Fai. 5:10) Fakafetai tatou me e isi se faka‵leiga ki te poisini i mafaufauga faka-te-foitino: ko te kai faeloa ki mea‵kai aoga i te Muna a te Atua, ko te Tusi Tapu. (1 Pe. 2:2) E pelā eiloa mo te fakamalosi atu ki a Iesu a te mafaufau ‵loto ki te munatonu mai te Atua ke ‵teke atu ki fakaosoosoga, a te fakagalue aka o akoakoga fakavae i te Tusi Tapu e fesoasoani mai ke ‵teke atu tatou ki manakoga fia maumea. (Mata. 4:8-10) Mai te faiga penā, e fakaasi atu ei ne tatou ki a Iesu me e a‵lofa tatou ki a ia i lō so se isi mea.

18. Se a te mea ko oti ne fakaiku aka ne koe ke fai?

¹⁸ I te taimi ne fesili atu ei a Iesu ki a Petelu: “E a, e sili atu tou alofa ki a au i lō mea konei?” ne fakamasaua atu ne ia ki a Petelu a te manakoga ke fakamuamua a mea faka-te-agaga i tena olaga. A Petelu, telā e fakauiga tena igoa ki “Se Potu Kaupapa,” ne ola eiloa e ‵tusa mo tena igoa, me ne fakaasi atu ne ia a uiga e pelā me se kaupapa. (Galu. 4:5-20) E penā foki tatou i aso nei, ko oti ne fakaiku aka ne tatou ke ‵mautakitaki ‵tou a‵lofa ki te Keliso, mai te fakatulaga faka‵lei o galuega ‵togi, fakafiafiaga, mo mea faka-te-foitino. Ke na fakaasi atu eiloa i ‵tou filifiliga a lagonaga o Petelu, telā ne fai atu ki a Iesu: “Te Aliki, e iloa ne koe i a au e alofa malosi ki a koe.”