1, 2. (a) Bidima bi mam ya nsisim bilal bivé Yéhôva a nga ve bia? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

YÉHÔVA nnye a bili akum a lôte bôte bese. (1 Mka. 29:11, 12) Yéhôva a ne Ésa a ne akap, a ve bôte ba yene mfi ya été, bidima bi mam bié ya nsisim a nlem ôse. Bia yiane nye ve akéva amu a nga ve bia abui bidima bi mam ya nsisim. Bi ne lañe (1) Éjôé Zambe, (2) ésaé nkañete jangan, a (3) bidima miñye’elane ya Kalate Zambe. Nge bi teke tabe ntyel, bi ne taté na bia nyoñe bidima bi mam bite éngbwemese, a su’ulane sube bie. Asu ya na bi kabetane bie, bia yiane yeme belane bie, a bo mbane ya nene nye’ane bia nye’e bie. Yésus a nga jô na: “Vôm akum e ne mia, vôm ate fe minlem mienan mi né.”—Lc. 12:34.

² Bi tame zu yen aval avé nye’an bi bili asu Éjôé Yéhôva, ésaé nkañete, a miñye’elane ya Kalate Zambe ô ne yaé, a avale bi ne ba’ale wô ngul. Nté bia bo ayé’é di, fasek aval ô ne liti nye’an asu bidima bi mam ya nsisim bite.

3. Jé mbo makit ya éve’ela Yésus a mbe nkômesane ya bo asu ya na, a kuse señ é ne édima? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

³ Lañe Matthieu 13:45, 46. Yésus a nga nyoñ éve’ela mbo makit a jeñe señ é ne édima. Mbo makit ate a mbe a kuseya, a kuan abui beseñ tañ abui mimbu. Ve môs éziñ, nde a nga yene señ é ne tañ anen, ane a nga wô’ô mvaé. Ve asu ya na a kuse señ éte, a mbe a yiane taté ke kuane biôm bié bise. Tame ve’ele fas abim avé señ éte é mbe édima mise mé!

4. Nge bia nye’e Éjôé Zambe ane mbo makit a mbe a nyeke’e señ é ne édima, jé bia ye bo?

⁴ Nalé a ye’ele bia jé? Benya mejôô a lat a Éjôé Zambe be ne ane señ é ne édima. Nge bia nye’e be ane mbo makit a mbe a nyeke’e señ é ne édima, bia ye bo nkômesane ya kandane mam mese asu ya na, bi bo benyoñe ngabe ya Éjôé Zambe, a ba’ale été éte. (Lañe Marc 10:28-30.) Bi tame zu yene bôte bebaé be nga bo de.

5. Aval avé Zachée a nga liti na, a kômbô bo nyoñe ngabe ya Éjôé Zambe?

⁵ Zachée a mbe ntebe ôsu benyoñe taxe, a nga bo nkukum amu a mbe a wôse bôte moné. (Lc. 19:1-9) Ve éyoñ a nga wô’ô Yésus a kañete’e Éjôé Zambe, a nga yene mfi ya mam a nga wôk, ane a nga nyoñe mintyi’an teke yange. A nga jô Yésus na: “A Tat, tame yen, me akandé akume dame zañ, a ve minzôzoé; nge me nyoñeya môte jôm a medu’an, me aye bulane nye biôm binyin.” A nga mane bulane biôm a nga wôse bôt été été.

6. Mam mevé Rose a nga tyendé ényiñe jé asu ya na, a bo nyoñe ngabe ya Éjôé Zambe, amu jé a nga bo de?

⁶ Ôsusua na Rose a wô’ô benya mejôô a lat a Éjôé Zambe, a mbe lesbienne (minga a diñe binga bevok). A mbe fe kaso ya ékôan é mbe é kama’ane b’homosexuel. Ve nté a mbe a kele’e ayé’é dé ôsu, a nga yene mfi ya benya mejôô ya Éjôé Zambe. A mbe a yeme na, a yiane tyendé fatan ényiñe jé. (1 Bec. 6:9, 10) Nleme wé ô nga tindi nye na, a kôlô ékôan éte, a na a jô’é mvit ényiñe jé. Rose a nga duban mbu 2009, a mbu ô nga tôé valé, a nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. Nye’an a mbe a nyeke’e Yéhôva, a Éjôé jé ô mbe ngul abui a lôte miñyiane mié ya minsôn.—Mc. 12:29, 30.

7. Aval avé bi ne ba’ale nye’ane bi bili asu Éjôé Zambe?

⁷ Abui ya be bia e nga bo abui mintyendan ényiñe jap asu ya na, e bo benyoñe ngabe ya Éjôé Zambe. (Bero. 12:2) Ve bi ngenane bi kele ôsu a juan. Bia yiane tabe ntyel a mam me ne bo na, nye’an bia nye’e Éjôé Zambe ô man. A ne bo nkômbane ya bi abui biôm bi mo, nge ke nkômbane ya bo mam bisôk. (Min. 4:23; Mt. 5:27-29) Asu ya na a volô bia na, bi ba’ale nye’ane bi bili asu Éjôé jé, Yéhôva a nga ve bia señe fe é ne édima.

8. (a) Amu jé nlômane Paul ô nga jô na, ésaé nkañete é ne ane “édima jôm . . . e mevie’e m’étek été”? (b) Aval avé Paul a nga liti na, a nye’e ésaé nkañete? 

⁸ Ba’ale’e na, Yésus a nga ve bia ésaé ya kañete, a ésaé ya ye’ele bôte mbamba foé ya Éjôé Zambe. (Mt. 28:19, 20) Nlômane Paul ô mbe ô yene beta mfi ya ésaé nkañete. A nga jô na, ésaé nkañete ya mfefé élat é ne ane “édima jôm . . . e mevie’e m’étek été.” (2 Bec. 4:7, Mfefé Nkôñelan; 1 Tim. 1:12) Akusa bo bi ne zezé mevie’e m’étek me nga bialé abé  été, mbamba foé bia kañete a ne ve biabebien, a bôte ba vô’ôlô bia ényiñe ya melu mese. Paul a mbe a yeme de, jôm éte nje a nga jô na: “Me abo mam mese amu mbamba foé, nde me aye bo ébe nyoñ ngape ya été.” (1 Bec 9:23) Nye’ane Paul a mbe a nyeke’e ésaé nkañete ô nga tindi nye na, a saé a ngule jé ése na, a bo bôte beyé’é. (Lañe Beromain 1:14, 15; 2 Timothée 4:2.) Mboan ôte ô nga bo na, a jibi ngul étibila’a. (1 Bet. 2:2) Aval avé bi ne liti avale nye’an ete asu ésaé nkañete?

9. Mam mevé bi ne bo ma liti na bia nye’e ésaé nkañete?

⁹ Zene jia Paul a nga liti na, a nye’e ésaé nkañete é mbe na, a mbe a jeñe mezene ya kañete bôte bevok. Aval ane minlôman a Bekristen ya ntete mimbu ôsu, bia kañete minjoñe minjoñ, vôm ase bi ne koone bôt, a menda menda. (Mam. 5:42; 20:20) Bia ve ngule ya jeñe mezene ya kañete mbamba foé. Bi ne bo bekpwa’a mefane y’étun éyoñ, nge ke ba y’éyoñ ése. Bi ne fe yé’é nkobô ôfe, nge ke kañete nlam ôfe, nge si fe.—Mam. 16:9, 10.

10. Bibotan bivé Irene a nga bi amu a nga nyoñe ntyi’ane ya kañete mbamba foé?

¹⁰ Tame yen éve’ela Irene, kale jangan ya Amelka é ne nkoé. A mbe a bili ngule nkômbane ya kañete bôte be mbe be kobô’ô nkobô ya Russie. Éyoñ a nga taté na a bo de mbu 1993, be mbe fo’o ve mon angôse bekañete 20 nkobô ôte Amelka. Irene a nga kañete bôte ya nkobô ya Russie tañe mimbu 20. A jô na: “Me ngenane teke kôme yeme kobô nkobô ya Russie.” Yéhôva a nga botane mbamba nsisim ba be bôte bevok be nga liti. Den, mekônda mesaman nkobô ya Russie me nto Amelka. Irene a yé’éya a bôt awôm a betan akekui mbaptizô. Abui ya été da saé wofise ya Béthel, bevo’o be ne bekpwa’a mefan, a bemvendé. Irene a jô na, “Éyoñ ma simesan minsôñane mise me mbe ve bi, me nji buni na, nsôñane wua ya été ô nga ye ve ma abim meva’a me bili den.” Ôwé, a mbe fo’o a nye’e ésaé nkañete jé!

11. Mbamba be mam bevé bi nga bi, amu bi nga ke ôsu a kañete akusa bo étibila’a?

¹¹ Nge bia nye’e ésaé nkañete jangan, bia ye bo ane nlômane Paul, bia ye ke ôsu a kañete akusa bo étibila’a. (Mam. 14:19-22) Mimbu 1930 akekui atata’a ya mimbu 1940, bobejañe ya Amelka be nga tôbane ngul étibila’a. Ve aval ane Paul, be nga tebe ne bip, a ke ôsu a kañete. Bobejañe be nga ke abui menda mejô asu ya na, be kamane fili jangan ya kañete. Mbu 1943, Mojañ  Nathan H. Knorr, a mbe meva’a été amu bi nga kabe ajô da. A nga jô na: “Bia te kabe amu mia te juan. Nge bekañete be nga ye telé ésaé nkañete, bi nji ke ye tebe beta menda mejô môs éziñ; ve besiñe bangan ba los amu mia, bobejañe ya si ése; mi nji tek a mia ke ôsu a kañete. Nge bia te su’ulane kabe, a ne amu bia te tebe ne bip.” Été ne bip éte é nga bo na, bobejañe ya mesi mefe be kabe avale mejô da. Ôwé, nye’ane bia nye’e ésaé nkañete é ne dañ étibila’a.

12. Ntyi’an ôvé wo nyoñ a lat a ésaé nkañete jôé?

¹² Éyoñe bia nyoñ ésaé nkañete ane jôm é ne édima ja so be Yéhôva, bia ye ke su’u ve na, bia “lañe mewolo.” Bia ye fe ve ngul ése na, bi “kat mbamba foé.” (Mam. 20:24; 2 Tim. 4:5) Ve foé fé bia kañete bôte bevok? Tame yene édima jôm éfe Yéhôva a ve bia.

13, 14. Jé é ne “nda akum” Yésus a jô je kalate Matthieu 13:52, a aval avé bia jalé je?

¹³ Édima jame lale é ne miñye’elane ya Kalate Zambe. Yéhôva a ne Zambe ya benya mejôô. (2 Sa. 7:28; Bs. 31:5) Amu a ne Ésa a ne akap, a kate ba ba ko nye woñ benya mejôô. Éyoñ ôsu bi nga wô’ô benya mejôô, bi nga bi fane ya tôkan abui miñye’elan e so’o Kalate Zambe, bekalate bia kuli, beta bitôkan biangan, bitôkan, a bisulan. Avale Yésus a nga jô, “nda akum” jangan ya nsisim ja jaé a minnôm a mimfefé miñye’elan ane éyoñe ja lôt. (Lañe Matthieu 13:52.) Nge bia jeñe benya mejôô ane bidima bi mam bi ne nsolan, Yéhôva a ye volô bia na, bi kôan abui mimfefé miñye’elan “nda akume” jangan. (Lañe Minkana 2:4-7.) Aval avé bia jeñe benya mejôô ane bidima bi mam bi ne nsolan?

¹⁴ Bia yiane yé’é Kalate Zambe mban, bia yiane fe vune nye, a bekalate bangan asu ya na, bi tu’a wô’ô mam bia yé’é. Nalé aye volô bia na, bi some miñye’elan mi ne ane “mimfefé mi biôm,” nge ke mam bi nji be bi yeme ôsusua. (Jos. 1:8, 9; Bs. 1:2, 3) Nkume mmombô a bete ôsu a nga kui Ngone zangbwale ya mbu 1879 a mbe a jô’ô na: “Benya mejôô be ne ane mone sam a faa nkôte si. Mone sam ate a ne mbôma’ane a mbia bilok bia kômbô wôé nye. Nge ô yeneya benya mejôô bete, kelek ôsu a jeñ. . . . Éyoñ ô yeneya be, wo yiane kumbu a nyoñe be. Te ba’a mo amu na ô yeneya mone sam, nya ajôô wua. . . . Kelek ôsu a kôane benya mejôô befe, jeñek abui.” Ôwé, bia yiane bo ôjeja’a ya jalé nda akume jangan ya nsisim a miñye’elane mia so Kalate Zambe.

15. Amu jé bi ne jô na, miñye’elane miziñ mi ne “minnôm mi biôm,” a miñye’elane mivé ya été wo dañe nye’e?

¹⁵ Bi nga som bidima miñye’elan, éyoñ ôsu bi nga taté na bia yeñ a bebo bisaé be Yéhôva. Bi ne jô na, miñye’elan mite mi ne “minnôm mi biôm.” Bi mbe bi yé’é, a nye’e mie éyoñ bi nga taté na bia bo Yéhôva ésaé. Bidima miñye’elane bite bi ne bivé? Bi nga yé’é na, Yéhôva a ne Nté wongan, a Nyi a nga ve bia ényiñ, a na, a bili ngumba nsôñan asu bôt. Bi nga yé’é fe na, amu beta nye’ane wé, a nga ve Mone wé ane ntañ asu ya na, a zu kôté bia awu a abé. Bi nga beta yé’é na, Éjôé Zambe ja ye vaa minju’u mise, a na bi bili ndi nleme ya nyiñe nnôm éto mvo’é été, a meva’a été Éjôé Zambe si.—Jn. 3:16; Nli. 4:11; 21:3, 4.

16. Jé bia yiane bo éyoñ bia bi mimfefé miñye’elan?

 ¹⁶ E wô’ô kui na, be tyendé avale bia wô’ô minkulane mejô, a bifuse biziñe ya Kalate Zambe. Éyoñe ba ve bia mimfefé miñye’elan, bia yiane nyoñ éyoñe ya tu’a yé’é mie, a bindi mie. (Mam. 17:11; 1 Tim. 4:15) Bi nji jeñe ve na, bi kôme wô’ô beta be mam be tyendéya, bia ve fe ngule ya yé’é bone minsela’ane be ne zañe minnôm miñye’elan a mimfefé. Éyoñe bia bo nalé, bi too ndi na bia nane mimfefé miñye’elan vôme môt éziñ, nge jôm éziñ é se ngule ya zu vaa bia mie. Amu jé nalé a ne mfi?

17, 18. Aval avé mbamba nsisim a ne volô bia?

¹⁷ Yésus a nga jô na, nsisim Zambe ô ne bo na bi simesane mam bi nga mane yé’é. (Jn. 14:25, 26) Aval avé mbamba nsisim a volô bia éyoñe bia kañete? Tame fas jam e nga kui mojañ Peter. Mbu 1970, a mbe a bili mimbu 19, a mbe a ndôme taté na a saé wofise ya Béthel ya si Engilis. Môs éziñ a mbe a kañete menda menda, nde a nga kute mbé nya môtô éziñ, a be’e ayabe zel. Peter a nga sili nye nge a kômbô wô’ô mbamba foé ya Kalate Zambe. Ane môt ate a nga wô’ô mbia ôlun, a yalane nye na, a ne ntebe ôsu ya ñyebe Bejuif. Asu ya na a soñe Peter, a nga sili nye na, “Tame me kat a mon, be nga tili kalate Daniel nkobô ôvé?” Ane Peter a nga yalane nye na, “Éfase jia ya kalate ate é nga tiliban nkobô Araméen.” Peter a jô na, “Môt ate a mbe fe’e ne vema, a nji be a yeme na, me ne yem éyalane ya nsili ôte. To’o mamiene fe, me mbe fe’e ne vema! Jé é nga volô ma na me yem éyalan? Éyoñe me mbe nda, me mbe me kele ma lañe Nkume mmombô a bete a Réveillez-vous ! ya bengone ya mvus. Nde me nga koone nlô ajô éziñ été ô liti’i na, kalate Daniel a nga tiliban nkobô Araméen.” (Dn. 2:4) E ne fo’o été na, mbamba nsisim a ne volô bia na, bi simesane mam bia te mane yé’é, a ba’ale me nda akum jangan.—Lc. 12:11, 12; 21:13-15.

¹⁸ Nge bia nyane fe’e ja so be Yéhôva, nleme wongan wo ye tindi bia na, bi jalé nda akum jangan a avale miñye’elan ese ya Kalate Zambe: mi mi ne minnôm a mi mi ne mimfefé. Mboon ôte wo ye nene nye’ane bia nye’e fe’e Yéhôva, a mfi bia yen été. Nalé aye bo na, bi bo bekañete mbamba foé be ne nkômesan.

19. Amu jé bia yiane kamane bidima bi mam biangan ya nsisim?

¹⁹ Satan ba émo jé ba jeñ éyoñ ése na, bi tek, nge ke na, bi bo teke beta nye’e bidima bi mam ya nsisim bia te yen ayé’é di. Bi ne ku ôlame wop. Bi ne taté na bia jeñe beta asu ésaé, beta ényiñ, nge ke na, bi ne bi nkômbane ya liti na, bi bili abui biôm bi mo. Nlômane Jean wo ba’alane bia na, émo ji ja lôt a miñyiane ya été. (1 Jn. 2:15-17) Ajô te, bia yiane jeñ a mezene mese na, bi kamane nye’ane bia nye’e bidima bi mam ya nsisim.

20. Ntyi’an ôvé wo nyoñ asu ya na, ô ba’ale bidima bi mam biôé ya nsisim?

²⁰ Bo’ok nkômesane ya kandane jôm ése é ne te’e nye’ane wo nye’e Éjôé Zambe. Kelek ôsu a kañete a ayôñ ése; te bo na, nye’ane wo nye’e ésaé nkañete ô man. Kelek ôsu a jeñe miñye’elane ya Kalate Zambe a ngule jôé ése. Éyoñe wo bo de, wo kôan ‘akum nlame ya yôp, . . . vôm ñwuwup ô ne te zu bebé, a bibiam te di. Amu vôm akum e ne wo, vôm ate fe nleme wôé ô né.’—Lc. 12:33, 34.